Inleidend statement persconferentie na ministerraad 11 maart 2022

Viceminister-president Kaag:

Goedemiddag, ik wil eerst ingaan op de actuele situatie in Oekraïne. De oorlog in Oekraïne is nu ruim twee weken gaande. En vrijwel dagelijks worden we geconfronteerd met schrijnende beelden van bominslagen op woongebouwen en ziekenhuizen. Vertwijfelde burgers die op de vlucht zijn voor het oorlogsgeweld. We moeten deze Russische agressie een halt toeroepen. In de eerste plaats omdat het een brutale aanval is op het Oekraïense volk. Maar ook omdat het een directe bedreiging vormt voor de veiligheid en de stabiliteit op het Europese continent. De Europese Unie heeft ongekend strenge en snelle sancties ingesteld. En in NAVO-verband versterken we in hoog tempo onze paraatheid.

Het is onvermijdelijk dat wij ook in Nederland de gevolgen van deze oorlog zullen ondervinden. Bijvoorbeeld door de komst van Oekraïners die halsoverkop huis en haard moeten verlaten. We moeten als Nederland – en als Europa – een helpende hand bieden aan al die Oekraïners die op de vlucht zijn geslagen. Daarom hebben wij de afgelopen dinsdag besloten de crisisstructuur op te tuigen voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Er wordt hard aan gewerkt, samen met de regio’s.

Dan energieprijzen en koopkracht. De cijfers van het Centraal Planbureau bevestigen dat de gruwelijke oorlog in Oekraïne een grote impact zal hebben op de Nederlandse economie. Onze koopkracht staat onder druk. Dat moeten we met elkaar onder ogen zien. Het kabinet begrijpt de zorgen van mensen rondom de oplopende inflatie ontzettend goed en we houden hier de effecten van nauwlettend in de gaten. Afgelopen najaar heeft het vorige kabinet al besloten tot een directe verlaging van de energiebelasting in 2022 van in totaal 3,2 miljard euro. Daarnaast heeft het kabinet extra middelen ingezet voor huishoudens die het meest in de knel komen door deze prijsstijgingen, door het introduceren van een eenmalige energietoeslag door gemeenten. Sindsdien zijn de energieprijzen echter verder gestegen. Dit raakt veel huishoudens fors. Het is vanwege de oorlog in Oekraïne echter een illusie, helaas, om te denken dat er voor iedereen nog een positief koopkrachtbeeld uit zal komen. We gaan de gevolgen van de oorlog echt allemaal voelen. Wel willen we die gevolgen zo goed mogelijk dempen. Daarom hebben we de afgelopen periode intensief onderzocht welke maatregelen er nog mogelijk zijn om de situatie voor lage en middeninkomens nog dit jaar te verlichten. Zij worden immers het hardst geraakt door deze crisis.

En concreet hebben we, zoals u weet, besloten om de gemeentelijke regeling voor een energietegemoetkoming verder te verruimen. Daarnaast passen we de btw op energie aan en de accijns op diesel en benzine. Dit is wat we op de korte termijn nog hebben kunnen realiseren, maar we zijn ons er van bewust dat we de effecten van de stijgende energierekening niet voor iedereen kunnen compenseren. Het is ook niet eenvoudig om in een lopend begrotingsjaar dit soort wijzigingen door te voeren, maar buitengewone tijden vragen nu eenmaal om buitengewone maatregelen. Over de koopkrachtbesluitvorming voor 2023 en de overige lasten- en uitgavenbesluitvorming zullen wij de komende weken verder praten in het kabinet. En hierover zal het kabinet, net als elk jaar, uiterlijk 1 juni, bij de Voorjaarsnota, communiceren.

Een laatste punt: de gemeenteraadsverkiezingen. Komende week staan in 334 gemeenten de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur. Stemmen is een democratisch recht. En ik hoop echt, namens het hele kabinet, dat veel mensen daar gebruik van zullen maken. Daar is ook alle gelegenheid voor. Bij deze verkiezingen kunnen kiezers wederom stemmen in de 2 dagen voorafgaand aan de dag van de eigenlijke stemming. Dus van maandag 14 t/m woensdag 16 maart. En nogmaals: juist in deze tijd is het belangrijk gebruik te maken van uw recht om te stemmen. Democratie lijkt zo vanzelfsprekend, maar dat is het allerminst.

Veel dank.