Toespraak van minister Wiersma bij opening studiejaar, Open Universiteit,
Minister Wiersma sprak bij het begin van het studiejaar, voor studenten van de Open Universiteit op 5 september 2022.
Het zweet stond op mijn vaders voorhoofd. Daar, in de keuken in Franeker, was hij druk in de weer. Met courgette snijden, aardappels schillen en slavinken bakken.
Die keuken was de plek waar ik hem als kind vaak kon vinden. In de vakanties mocht ik tekeningen kleuren in zijn kleine kantoortje, ernaast.
In de grote instellingskeuken maakte hij elke dag zo’n 300 maaltijden klaar voor bewoners van een verzorgingshuis. En die brachten we vervolgens rond.
Ik keek dan altijd mijn ogen uit. Even een praatje met die, een grapje daar of een hart onder de riem.
Veel van de bewoners waren alleenstaand en best verlegen om een praatje. Mijn vader begreep dat.
Hij heeft er 30 jaar gewerkt. Ik heb me achteraf wel eens afgevraagd wat dan het moment was. Het moment waarop hij dacht: wat kan ik nog meer, of wil ik toch ook een keer nog iets anders doen? Niet omdat hij zijn werk niet leuk vond, maar omdat het toch ergens kriebelde.
Want wat ik me herinner aan onze toertjes door het verzorgingshuis was dat hij als geen ander wist hoe zaken beter konden. En waar hij meestal zei ‘dat is niet aan mij’, merkte ik dat toen ik ouder werd, hij steeds vaker zei: ‘En ik ga er wat aan doen.’
Misschien kwam het omdat zijn eigen vak, ‘instellingskok’, ook veranderde. Hij werd ‘hoofd keuken’. ‘Nou, ik moet nog steeds hetzelfde doen hoor’, zei hij dan.
En daarna werd het ‘hoofd voedingscoördinator’. ‘Klinkt luxe hè?’, hoorde ik hem dan zeggen.
Er kwamen in 30 jaar best wat extra regels bij, dus ook extra cursussen. Het leek wel alsof er met elk extra papiertje ook extra zelfvertrouwen kwam in dat ‘iets veranderen’ bij hem.
Zo bedacht hij dat die praatjes met bewoners in de gang bij het bezorgen van een maaltijd, ook gewoon gezellig met z’n allen in een zaal zou kunnen. En dus opende hij een restaurant in het verzorgingshuis.
En daar eindigde het niet. Onlangs werd hij 65, wat we vierden met een gebakje in de snackbar waar hij nu al ruim 10 jaar eigen baas is. Allemaal door zo’n wat-wil-ik-nou-moment.
Beste mensen,
Misschien hebben jullie zelf ook zo’n moment gehad. Dat je even om je heen keek en dacht: is dit het nou of wil ik toch iets anders?
Hopelijk niet vanavond natuurlijk. Maar iets eerder, omdat je altijd nog die ene opleiding wilde doen. Of je wilt verder groeien op je werk. Of je bent uitgekeken op je baan, gooit het roer volledig om en jouw nieuwe opleiding biedt je de handvatten om dat te doen.
Maar misschien moest je dat wat-wil-ik-nou-moment jezelf noodgedwongen stellen. Omdat je bijvoorbeeld werkte als reisleider en je baan bent kwijtgeraakt tijdens corona. Of misschien ben je ziek geworden en kan je niet meer aan de bak als aannemer.
Iedereen heeft z’n verhaal, z’n reis. En wat de reden ook is: ik vind het ongelofelijk knap dat jullie hier vanavond zijn.
Aan de vertrekbalie van weer een nieuwe reis. En ondanks al jullie verschillen, zie ik ook een belangrijke overeenkomst: jullie durven te kiezen voor een investering in jezelf. En daarmee in Nederland.
Jullie zien dat je meer in huis hebt en grijpen die kans. Om terug te gaan naar de schoolbanken. Om daar tijd voor vrij te maken.
Laten we eerlijk zijn: dat kan ontzettend zwaar zijn. Voor jou én voor je omgeving.
Het betekent misschien wel dat je niet elke donderdag je dochter ophaalt van school, omdat je met je neus in de boeken zit. Dat je niet op dat ene feestje kunt zijn, omdat je de dag erna een tentamen hebt. Of dat je toch aan de studie moet, ook als je na een lange werkdag uitgeteld op de bank ligt.
Voor jullie is dat misschien vanzelfsprekend. Maar het vereist het doorzettingsvermogen van een topsporter, omdat je weet dat het niet altijd even makkelijk zal zijn om die extra bal in de lucht te houden.
Dat is gewoon superknap. Van jullie én van die kleine 2 miljoen Nederlanders tussen de 25 en 65 jaar die er jaarlijks voor kiezen om een opleiding, cursus of training te volgen.
Dat komt neer op zo’n 1 op de 5 mensen. Maar is dat genoeg?
Beste mensen,
Als ik hier toch sta, wil ik daarom ook graag iets aan jullie vragen. We staan samen namelijk voor een nog grotere opdracht. Om dat innerlijke vuurtje dat zo hard bij jullie brandt, ook aan te wakkeren bij mensen die twijfelen over een nieuwe studie. Mensen die meer in hun mars hebben of misschien wel meer nodig hebben om hun werk te houden of nieuw werk te vinden.
Het is aan ons om ook te laten zien wat er allemaal mogelijk is als je in beweging komt. Ik heb zelf mogen stapelen: mavo, havo, hbo en de universiteit. En ik kan oprecht zeggen dat ik op elke plek weer veel heb geleerd.
Dat hoef ik jullie niet te vertellen. Dat je op elk moment in je leven verder kunt leren. We moeten dat ook meer vertellen, dat wil ik jullie ook vragen.
En zitten in die schoolbanken is niet altijd makkelijk, maar wel ontzettend belangrijk. Allereerst voor jezelf.
Want het kan je van alles brengen: nieuwe kennis, maar ook nieuwe levenservaringen. Een nieuwe baan.En misschien wel nieuwe vrienden.
En ten 2e voor heel Nederland. Want doordat jij zo leergierig bent, kan ons land beter tegen een stootje.Wordt het flexibeler en kan het meegroeien.
Dat is nodig. Vooral nu. Want onze wereld verandert snel. En ja, veranderingen zijn lastig.
Ik kan me namelijk goed voorstellen dat je je druk maakt over hoe het met ons klimaat, onze natuur of onze koopkracht gaat. Dat je je afvraagt of je later wel een huis kunt krijgen. Of dat je nadenkt over hoe we in de toekomst genoeg groene energie bij alle woningen krijgen.
Veel weten we niet, maar 1 ding is zeker: we hebben iedereen nodig om al deze veranderingen aan te pakken. Ook jullie, in deze zaal.
En met jullie die veel grotere groep. Die 1 op de 5 Nederlanders die elk jaar besluiten om een cursus, training of opleiding te volgen.
Als ik naar die cijfers kijk, moet ik ook denken aan een nog grotere club mensen. Aan die 4 op de 5 Nederlanders die hun weg naar een zaal als deze niet kunnen vinden.
Aan de bijstandsmoeder die 3 jaar geleden haar baan verloor en met moeite de eindjes aan elkaar kan knopen. Aan de glazenwasser die nooit goed heeft leren lezen en schrijven en daarom geen volgende stap kan zetten. Aan de vrachtwagenchauffeur die de weg kent in het hele land, maar niet in het onderwijs.
Zij hebben misschien ook regelmatig een wat-wil-ik-nou-moment, maar hebben meer nodig om te weten waar ze moeten beginnen. Of aan wie ze hulp kunnen vragen.
Beste mensen,
Ik stel mezelf dan ook een grote vraag: doe ik er alles aan om ervoor te zorgen dat iedereen die dat wil, hier ook kan zitten?
Voor jullie is waarschijnlijk het antwoord ‘ja’. Jullie hebben urenlang uitgezocht wat je wil, welke studie daarbij past én hoe je het financieel gaat bolwerken.
Maar hoe zit het met die andere groep, met die 4 op de 5 Nederlanders? Ik wil ook die groep mensen weer in de studiebanken krijgen.
Niet altijd letterlijk, want het kan ook heel goed vanaf een werkplek. Maar wel dat het ook voor hen vanzelfsprekend is dat zij hun leven lang kunnen blijven leren.
Daarvoor zijn ook veranderingen nodig in ons onderwijs. Meestal duren opleidingen namelijk een aantal jaar.
Dan doe je het misschien minder snel. Terwijl je als opleider wel kunt kijken naar wat iemand al in huis heeft. Naar wat iemand al kan. En wat er nog nodig is.
Dat hoeft niet altijd een volledige studie te zijn. Misschien is een kortere opleiding of cursus ook mogelijk.
Dat is niet het enige. Ook wil ik duidelijkheid scheppen. Een plek waar je alle relevante informatie kunt vinden over waar je kunt leren – in de studiebanken én daarbuiten. Waar staat bij wie je kunt aankloppen met vragen over bijvoorbeeld een nieuwe studie. En waar is te vinden hoe je zo’n opleiding kunt betalen.
Al die info vind je straks terug op 1 plek. Binnenkort gaat de website leeroverzicht.nl live, een initiatief van de overheid, werkgevers, werknemers en onderwijsinstellingen.
Het is een stap in de goede richting. Want het maakt het voor nog meer mensen makkelijker om hun weg naar de studiebanken te vinden.
Maar ik weet ook: we kunnen nog meer stappen zetten. Daar ga ik de komende jaren mee aan de slag.
Beste mensen,
Even terug naar het nu. Naar vanavond. Want daar gaat het uiteraard om. Om de stappen die jullie met z’n allen gaan zetten.
Ik zei het al: dat is niet altijd even makkelijk. Onderweg kan het zelfs tegenzitten. Dat je even al die ballen niet meer in de lucht kunt houden. Dat je daar de puf niet voor hebt.
Dat snap ik en probeer ook dan dat eindpunt in gedachten te houden. Door te zetten. Desnoods even stoom af te blazen.
Blijf ervoor gaan. Of dat nou voor die droombaan is of een geweldige kans op je huidige werk.
Bedenk waarom je voor deze studie hebt gekozen, aan je wat-wil-ik-nou-moment. Aan wat voor geweldige dingen je gaat leren. En hoe je die in de praktijk gaat brengen.
Succes allemaal en zet ‘m op!
Dankjewel!