Speech staatssecretaris Szabó over 70 jaar Statuut

Toespraak | 16-12-2024

Speech van Zsolt Szabó, staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties, bij de viering van de Raad van State over 70 jaar Statuut op 13 december 2024.

Beste aanwezigen uit Aruba, Bonaire, Curaçao, Nederland, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten.

Vandaag staan we stil bij een bijzonder moment: 70 jaar Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden. Het is passend om dat hier te doen bij de Raad van State, waar wetgeving en bestuur samenkomen.
Het Statuut heeft ons veel gebracht. Het geeft alle landen binnen ons koninkrijk een gelijkwaardige positie.
Dit geeft ons een basis voor samenwerking, waarbij alle landen zorg dragen voor hun eigen aangelegenheden.
Maar daarmee komt ook verantwoordelijkheid. Het Statuut is niet alleen iets van het verleden. Datgene wat op papier staat, moeten we waarmaken, elke dag opnieuw. Als staatssecretaris wil ik dan ook niet alleen terugblikken, maar vooral vooruitkijken.

Het recente advies van de Raad van State over 70 jaar Statuut voor het Koninkrijk biedt hierbij waardevolle handvatten.
De Raad benoemt waar mogelijkheden voor verbetering liggen, maar ziet ook waar we al resultaten boeken.
Daarnaast worden in het advies diverse concrete aanbevelingen gedaan.
Op dit moment bestuderen we deze punten als kabinet. We komen met een kabinetsreactie. Voor die tijd hoop ik tevens hierover overleg met de landen te voeren, zodat dit een gedragen reactie wordt.
Want hoewel het Statuut ons 70 jaar lang richting heeft gegeven, zijn er nog wezenlijke uitdagingen. Mensenrechten en de economische en financiële positie van de eilanden vraagt om continue aandacht. In het advies van de Raad van State wordt ook deugdelijk bestuur als prioriteit bestempeld. Het benoemen van deze onderwerpen is essentieel om gezamenlijk aan oplossingen te werken, waarbij we hulp en bijstand aan elkaar verlenen.

Dit historische moment vraagt dan ook om een heldere visie op de toekomst van ons koninkrijk. Een toekomst waarin de bewoners van de eilanden kunnen bouwen aan een stabiel en zeker bestaan, gedragen door nieuwe economische perspectieven.
De Raad wijst in het advies ook op het belang van de landspakketten en de betekenisvolle rol van de Tijdelijke Werkorganisatie.
Deze programma’s leveren een essentiële bijdrage aan de duurzame economische ontwikkeling van de eilanden.
Daarbij moet worden aangetekend dat ze niet als vanzelfsprekend kunnen worden beschouwd. Continue samenwerking, wederzijds begrip en het nemen van verantwoordelijkheid zijn doorslaggevend voor de voortzetting ervan.

De te volgen koers is in handen van de eilanden zelf. Het is aan hen, als autonome partners binnen ons Koninkrijk, om te bepalen hoe zij het economisch perspectief willen versterken.
Deze autonomie brengt echter ook verantwoordelijkheid met zich mee. Het maken van concrete keuzes kan niet langer worden uitgesteld. Alleen door daadkrachtig te handelen kunnen we de kansen die voor ons liggen ten volle benutten. En die kansen zijn er voldoende.

Dit begint bij de jongste generaties. De Raad onderstreept terecht het belang van hoogwaardig onderwijs als de sleutel tot vooruitgang op de eilanden. Op dit moment zien we te vaak een kloof tussen wat scholen aanbieden en de vaardigheden waar overheden en bedrijfsleven om vragen.
Dit vraagt om gerichte actie. Want het gaat om meer dan het behalen van een diploma. Het gaat erom dat we jongeren voorbereiden op de banen van morgen. Dat we hen een betekenisvol perspectief bieden op een succesvolle carrière.

Ook het stimuleren van de lokale economieën wordt in het advies van de Raad van State aangehaald. Er zijn op dit gebied veelbelovende initiatieven. Tijdens mijn bezoeken aan de eilanden zag ik hoe innovatieve ondernemers experimenteren met hydrocultuur. Daarbij worden groenten en fruit in waterbakken verbouwd op de eilanden zelf.
Nederland maakt middelen vrij om deze initiatieven op alle zes eilanden uit te bouwen. Dit zorgt niet alleen voor betaalbaar en gezond voedsel van eigen bodem, maar vermindert ook de afhankelijkheid van dure import.

In dit kader biedt ook de 66 miljoen euro uit het fonds slavernijverleden mogelijkheden voor de eilanden. De voorwaarden maken het mogelijk om te investeren in tastbare projecten die direct bijdragen aan de economie en levenstandaard van de bevolking. Denk aan startende ondernemers die met een klein kapitaal hun bedrijf kunnen laten groeien. Denk aan vernieuwende projecten op het gebied van, onderwijs, sport, vitaliteit en mental health. Zo geven we de regie over de toekomst aan de inwoners zelf.

Dan kom ik tot slot terug op goed bestuur als belangrijke kernwaarde uit het advies. Goed bestuur is gebouwd op de fundamenten van integriteit en vertrouwen. Dat vertrouwen tussen bestuurders en overheid mag nooit worden ondermijnd.
Maar zoals de Raad van State onderstreept, zijn corruptie en wanbestuur reële bedreigingen voor zowel het bestuur als de rechtsstaat.
Om daar meer grip op te krijgen, zet ik in op monitoring van corruptie op de eilanden. En blijf ik doorgaan met aanpak van ondermijning en grensoverschrijdende criminaliteit, zoals corruptie, witwassen en drugshandel.
Daarnaast zet ik in op het versterken van instituties. Op deze manier wordt de rechtsstaat verder versterkt.

Dames en heren, dit moment vraagt om gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het is aan de eilanden zelf om het pad naar grotere economische zelfredzaamheid in te slaan. Nederland zal altijd meedenken en ondersteunen waar dat nodig is. Daarbij houden we oog voor de unieke omstandigheden van elk eiland.
Zo versterken we samen het koninkrijk. En dan keer ik terug naar de drie eerder genoemde fundamentele pijlers: goed bestuur, solide financiën en economische zelfredzaamheid. Dat zijn dus geen abstracte begrippen, maar concrete bouwstenen voor een sterkere toekomst.
Een toekomst waarin de eilanden op eigen kracht kunnen floreren, precies zoals het Statuut 70 jaar geleden voor ogen had. Het is aan ons allen om die toekomst te realiseren.
Dank u wel.