Juridische procedures over de Wet verbod op kolen

Publicatie | 30-06-2022

Het kabinet wil de doelen halen om klimaatverandering tegen te gaan. Daarom neemt het maatregelen om de uitstoot van CO₂ in Nederland terug te dringen. Eén van deze maatregelen is de Wet verbod op kolen. De eigenaren van kolencentrales hebben rechtszaken aangespannen over de wet. Op deze pagina vindt u uitleg hierover en openbare juridische documenten.

Uitleg Wet verbod op kolen en de juridische procedures

Reden Wet verbod op kolen

Om de klimaatdoelen voor 2030 te halen, moet Nederland minder CO₂ uitstoten. Kolencentrales zorgen voor veel CO2-uitstoot in Nederland. Om de klimaatdoelen te halen verlaagt Nederland de CO₂-uitstoot van kolen. De Wet verbod op kolen verbiedt het gebruik van kolen als brandstof voor elektriciteitsproductie. De kolencentrales hoeven niet te sluiten. De kolencentrales mogen overstappen op andere, schonere, brandstoffen om elektriciteit op te wekken. Andere brandstoffen zijn bijvoorbeeld biomassa, biobrandstoffen en waterstof.

Inhoud Wet verbod op kolen

De Wet verbod op kolen verbiedt het gebruik van kolen om elektriciteit op te wekken. Dit verbod geldt voor alle 4 de kolencentrales in Nederland:

• Voor de Amercentrale (Geertruidenberg) geldt het verbod per 1 januari 2025. Deze centrale is vervuilender dan de 3 andere moderne centrales. Want het produceert minder elektriciteit met dezelfde hoeveelheid kolen en heeft dus een lagere opbrengst. 
• Voor de overige moderne centrales in de Eemshaven en de Maasvlakte geldt dit verbod per 1 januari 2030. 

Kolencentrales krijgen een overgangsperiode waarin zij kunnen ombouwen als zij dat willen. De overgangsperiode voor de Amercentrale is meer dan 5 jaar. Deze kolencentrale draait al voor een groot deel op biomassa. De overgangsperiode voor de andere centrales is meer dan 10 jaar. De overgangsperiode is vastgelegd in de wet. De wet geldt sinds 20 december 2019.

Juridische procedures Wet verbod op kolen

De eigenaren van de kolencentrales hebben rechtszaken aangespannen over de Wet verbod op kolen. Dit zijn de Duitse energiebedrijven RWE en Uniper. Het gaat om in totaal 7 rechtszaken, in Nederland, de Verenigde Staten en Duitsland. In de rechtszaken gaat het om de vraag of het verbod op het gebruik van kolen wel rechtmatig is en of de overheid een schadevergoeding moet betalen aan de centrales. 

In alle zaken wil het kabinet zoveel mogelijk informatie publiceren. Alleen als het openbaar maken van bepaalde informatie niet kan, geeft het kabinet deze informatie niet vrij. Bijvoorbeeld omdat het gaat om bedrijfsvertrouwelijke informatie. 
 

Actueel: Rusland levert veel minder gas aan Europa dan afgesproken waardoor er meer risico is op gastekorten in Europa. Daarom neemt het kabinet maatregelen. Een eerdere regel die als doel had dat de kolencentrales niet op vol vermogen produceren, wordt daarom ingetrokken. Dit besluit heeft geen gevolgen voor de Wet verbod op kolen.

Documenten rechtszaken Nederland 

De rechtszaken in Nederland zijn gevoerd bij de rechtbank in Den Haag. De stukken die het kabinet heeft ingebracht, zijn: 

• Amercentrale: Conclusie van antwoord nationale procedure Amercentrale
• Eemshaven: Conclusie van antwoord nationale procedure Eemshaven
• MPP3: Conclusie van antwoord nationale procedure Maasvlakte

Ook de pleitnota's zijn na te lezen: Pleidooi nationale procedures RWE en Uniper

Het hoger beroep in deze rechtszaken dient bij het Gerechtshof in Den Haag. De stukken die het kabinet heeft ingebracht, zijn:

• Amercentrale: Memorie van antwoord nationale procedure Amercentrale
• Eemshaven: Memorie van antwoord nationale procedure Eemshaven
• MPP3: Memorie van antwoord nationale procedure Maasvlakte

Documenten rechtszaken Verenigde Staten

In de Verenigde Staten gaat het om internationale arbitrageprocedures. Het zijn de 1e procedures tussen investeerders en de overheid die tegen Nederland gevoerd worden. Zulke procedures heten officieel investeerder-staat arbitrageprocedures (ISDS). Voor de arbitrageprocedures gelden de regels van het ICSID. De procedures gaan over de vraag of de wet in strijd is met het Energy Charter Treaty. Dit verdrag biedt rechtsbescherming aan investeerders in de energiesector. 

Er worden zoveel mogelijk stukken openbaar gemaakt:

• RWE: case details (in het Engels)
• Uniper: case details (in het Engels)

Duitsland is het thuisland van de investeerders. De Nederlandse overheid vindt het in strijd met het Europees recht als bedrijven uit de EU internationale arbitrageprocedures voeren. En niet alleen een rechtszaak bij de rechter in Nederland voeren. De rechtszaak hierover loopt in Duitsland.

Kamerstukken over de juridische procedures

Het kabinet informeert de Tweede Kamer regelmatig over de voortgang van de juridische procedures:

• Vaststelling van de begrotingsstaten van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (brief van de staatssecretaris)
• Vaststelling van de begrotingsstaten van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (brief van de minister)
• Voortgang ICSID-procedures RWE en Uniper
• Kamerbrief over start anti-arbitrageprocedures bij Duitse rechter door Staat tegen RWE en Uniper
• Kamerbrief over transparantie in arbitrageprocedure RWE
• Voortgang ICSID-procedure Uniper
• Kamerbrief besluit arbitragetribunaal voorlopige voorziening Uniper