Interview: Vaccineren tegen corona bij zwangerschap en kinderwens
Ben je zwanger, heb je een kinderwens, of geef je borstvoeding en twijfel je of je je wel wilt laten inenten tegen corona? Volgens het RIVM is het veilig voor jou én je (ongeboren) kindje om die coronaprik te halen. Eerder werd dit nog afgeraden. Hoe zit dat?
Dr. Sam Schoenmakers is gynaecoloog-perinatoloog in het Erasmus MC in Rotterdam en lid van de Gezondheidsraad. Hij legt uit waarom het tóch veilig is voor zwangere vrouwen in Nederland om de coronavaccinatie te krijgen.
Waarom raadt het RIVM vaccineren tegen corona tijdens de zwangerschap aan?
Schoenmakers: “Als je in verwachting bent en je krijgt corona, dan heb je een groter risico om ernstig ziek te worden. In de Verenigde Staten worden zwangere vrouwen al langer tegen corona ingeënt. Er zijn in de VS momenteel meer dan 130.000 en in de UK meer dan 51.000 zwangere vrouwen gevaccineerd. Zij ontwikkelden geen noemenswaardige bijwerkingen. Momenteel worden alleen de mRNA-vaccins (Pfizer en Moderna) geadviseerd voor zwangere vrouwen."
Wat zijn de nieuwe ontwikkelingen rondom de placenta en het coronavirus?
Schoenmakers: "Recent is aangetoond dat het coronavirus ook de placenta kan binnendringen en kan leiden tot ernstige ontstekingen en verdikkingen. Dit kan resulteren in een placenta die niet meer werkt. De placenta is belangrijk voor de uitwisseling van zuurstof en voedingsstoffen tussen moeder en de ongeboren baby. Als deze toevoer stokt, kan dat levensgevaarlijk zijn voor het ongeboren kind.
Of een corona-vaccinatie helpt tegen deze ernstige placenta besmetting is nog onduidelijk. We weten wel dat vrouwen die zwanger zijn een drie keer hogere kans hebben om door besmetting met het coronavirus op de intensive care te belanden en aan de beademing te moeten dan vrouwen uit dezelfde leeftijdsgroep die niet zwanger zijn. Daarnaast hebben ze een 1,7 keer hogere kans op overlijden vergeleken met niet-zwangeren van dezelfde leeftijd."
Waarom werd zwangere vrouwen vaccinatie tegen corona eerst afgeraden?
Schoenmakers: “De gevolgen van vaccineren in de zwangerschap waren in eerste instantie nog onbekend. Bovendien zijn we altijd heel erg voorzichtig met nieuwe medicatie en vaccinaties aan zwangere vrouwen, uit zorg voor onbekende effecten op hun ongeboren kind. Daarom raadde de NVOG coronavaccinatie voor zwangeren af.”
Wanneer is het extra verstandig om je als zwangere toch te laten vaccineren?
“Heb je bepaalde gezondheidsproblemen, zoals astma of suikerziekte, of een grotere kans om Corona op te lopen, bijvoorbeeld omdat je in de zorg werkt, dan raadt de NVOG extra aan om die Coronaprik te halen. De voordelen zijn dan nog veel groter dan de (theoretische) nadelen.” Bespreek dit met je arts of gynaecoloog, raadt Schoenmakers aan.
Stel, je hebt net je eerste coronaprik gehaald, en blijkt zwanger te zijn. Is dat erg?
“Zeker niet. Je kunt de tweede prik gewoon halen. Als je twijfelt, dan kan je gynaecoloog je in jouw situatie adviseren. Wat we ook aanraden, is je te melden bij ‘Moeders van Morgen’ van Lareb. Deze organisatie volgt zwangere vrouwen na vaccinatie. Door deelname komen we meer te weten over de veiligheid en kan er betere informatie worden gegeven aan zorgverleners en vrouwen.”
Komt het vaccin ook bij je ongeboren kindje?
“Nee,” zegt Schoenmakers, “maar wel jouw reactie daarop, in de vorm van antistoffen. Daarom worden sommige vaccins tijdens de zwangerschap juist aangeraden. Denk aan de Kinkhoestprik die sinds kort in de 22e week van de zwangerschap wordt gegeven. Zo is je kindje na de geboorte meteen beschermd. Ook tijdens de zwangerschap en bij borstvoeding geeft jouw immuunsysteem je baby deze bescherming tegen ziekmakers mee.”
“Het vaccin tegen corona komt niet bij je ongeboren kindje.”
En als je een kinderwens hebt: is vaccineren veilig?
“Ja, inenting tegen corona heeft geen invloed op de vruchtbaarheid van man of vrouw. Zwangere vrouwen die het coronavirus oplopen hebben tot drie keer grotere kans, vergeleken met niet-zwangeren, om op de IC terecht te komen. Maar, die kans is voor niet-zwangeren al heel klein. Als je kijkt naar de aantallen, dan is drie keer heel weinig nog steeds erg weinig. Hoogleraar virologie Marion Koopmans benadrukte ook dat je prima zwanger kunt worden als je (nog) niet gevaccineerd bent tegen corona.”
"Vaccinatie heeft geen invloed op de vruchtbaarheid of IVF-behandelingen."
Is vaccineren veilig als je in een IVF-traject zit?
“Ja, de NVOG ziet geen bezwaar tegen vaccineren bij vruchtbaarheidsbehandelingen. Toekomstige studies moeten de veiligheid nog bevestigen.”
Komt het vaccin in de borstvoeding terecht?
“Jouw reactie op het vaccin - de antistoffen - komt in de borstvoeding terecht. Net als je andere afweerstoffen. Zo beschermt jouw lichaam ook je kindje een beetje, tot drie maanden nadat je bent gestopt met borstvoeding. In het nieuwe standpunt van de NVOG staat ook dat de Gezondheidsraad geen bezwaren ziet voor vaccinatie bij vrouwen die borstvoeding geven. Het is aannemelijk dat het vaccin niet in de borstvoeding terechtkomt.”
"Als je begrijpt hoe de coronavaccins werken, stelt dat al vaak gerust. Vaccins waarschuwen je lichaam alleen om alvast de juiste wapens tegen een bepaald virus klaar te leggen."
Dat klinkt allemaal logisch; toch houden veel mensen gevoelsmatig weerstand tegen vaccineren rondom de zwangerschap.
“Als je begrijpt hoe de coronavaccins werken, stelt dat al vaak gerust,” zegt Schoenmakers. “Vaccins waarschuwen je lichaam alleen om alvast de juiste wapens tegen een bepaald virus klaar te leggen. Sommige vaccins doen dat met een ‘levend’, verzwakte versie van het virus, zoals het vaccin tegen Rode Hond – dat raden wij tijdens de zwangerschap af. De coronavaccins bevatten echter géén verzwakt coronavirus, maar een code voor een coronavirus-eiwit, verpakt in een onschuldig verkoudheidsvirus (het AstraZeneca-vaccin, een zogeheten vectorvaccin), of verpakt in vetbolletjes (de BioNTech/Pfizer- en Moderna-vaccins, zogeheten mRNA-vaccins), waar je zelf niet ziek van wordt. Los van de gebruikelijke bijwerkingen natuurlijk, zoals je niet lekker voelen in de dagen na de prik."