Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 4 april 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 4 april 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Importheffingen VS (1)
SCHOOF
Vandaag hebben we in de ministerraad gesproken over de importheffingen die zijn aangekondigd door president Trump. Het is zeer zorgelijk dat de Verenigde Staten deze stap zetten. Het zal ook grote impact hebben. Het veroorzaakt onzekerheid, raakt de economische groei en zet banen op het spel. Ook in Nederland zullen bedrijven en consumenten de prijs betalen. Wij geloven niet in nieuwe handelsmuren. De EU staat voor vrije handel, één van de pilaren onder onze samenleving.
Confrontatie brengt slechts verliezers. Onze interne markt heeft immers ook voor de Amerikanen grote waarde, we blijven dus bereid tot het maken van eerlijke afspraken. Ik heb daar doorlopend contact over met Commissievoorzitter Von der Leyen en mijn Europese collega’s. En ik proef daarbij veel eensgezindheid dat we liever niet terechtkomen in een tunnel van reactie op reactie.
Tegelijk verdedigen we onze economische belangen en zijn we bereid tot tegenmaatregelen: robuust, maar proportioneel en de-escalerend. Zodat er altijd ruimte blijft voor dat constructieve gesprek.
Minister Klever voert maandag weer overleg met haar collega’s in de EU, het is van belang dat we eensgezind optrekken. En ondertussen blijven we in nauw contact met ons bedrijfsleven.
Dan zijn er enkele besluiten die de ministerraad vandaag heeft genomen, waarmee we uitvoering geven aan prioriteiten uit het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma. Ik licht ze kort toe.
Verlaging eigen risico
Allereerst heeft de ministerraad ermee ingestemd om het wetsvoorstel van minister Agema voor verlaging van het eigen risico voor advies naar de Raad van State te sturen. Met dit voorstel wordt het eigen risico per 2027 verlaagd naar 165 euro. In de tussentijd wordt het eigen risico bevroren op 385 euro. Deze verlaging gaat gepaard met een lastenverlichting om de premiestijging op te vangen. Hiermee willen we de toegang tot de zorg gelijkwaardiger maken en voorkomen dat mensen zorg mijden om financiële redenen.
Opschaling defensie-industrie
Daarnaast hebben we, op voorstel van ministers Brekelmans en Beljaarts en staatssecretaris Tuinman, een nieuwe strategie vastgesteld om de defensie-industrie in Nederland op te schalen. Met deze strategie ligt er een basis voor nieuwe investeringen, bundelen we kennis in Nederland die voorhanden is, stimuleren we innovatie en verbeteren we de samenwerking bij inkoop. Dit draagt bij aan het versterken van onze krijgsmacht, ook worden we zo technologisch gezien meer zelfvoorzienend. Dat is, zeker in de huidige geopolitieke context, van groot belang om Nederland en onze bondgenoten veilig te houden, nu en in de toekomst.
Hervormingen publieke omroep
En tot slot heeft de ministerraad ingestemd met voorstellen voor hervormingen van de publieke omroep. Hiermee willen we de publieke omroep eenvoudiger inrichten, zodat deze zichtbaar en relevant blijft in het sterk digitale en dynamische medialandschap dat we tegenwoordig kennen. Nadere informatie hierover vindt u in de brief die naar de Tweede Kamer is verstuurd. En verder verwijs ik u graag naar minister Bruins, die zijn voorstellen zo ook uitgebreid zal toelichten op zijn ministerie.
Importheffingen VS (2)
BREEDVELD (NOS)
Premier Schoof, wat vindt u van de motivatie van president Trump om zijn handelstarieven in te stellen? We worden beroofd en geplunderd, zelfs door onze vrienden.
SCHOOF
Nou, dat is in ieder geval niet de manier waarop wij erover praten. Ik denk dat uiteindelijk importheffingen slecht zijn voor de Amerikaanse consument en slecht zijn voor de Europese consument.
BREEDVELD
En hoe kijkt u aan tegen de berekening die hij heeft gemaakt? Hij zegt: dit zijn eigenlijk nog milde handelstarieven.
SCHOOF
Ja, ook die opvatting delen wij niet, dat zult u begrijpen. Het is ook opvallend dat bijvoorbeeld iets als btw door de Amerikaanse president wordt ingeschat als een soort van heffing, die te maken zou hebben met importheffing. Dus dat betekent dat we als EU, want dat is de manier waarop we met de Amerikanen hierover onderhandelen, dat we als EU daar een stevig gesprek met de Amerikanen over willen, maar zoals ik al zei, de-escalerend, en proberen met elkaar tot een, wat mij betreft, betere oplossing te komen, dan dat we met elkaar eindigen in alsmaar hogere tariefmuren waar in the end niemand beter van wordt.
BREEDVELD
De EU zint toch op maatregelen, waar moet de EU op inzetten, wat Nederland betreft?
SCHOOF
Nou, proportioneel en de-escalerend, en tegelijkertijd robuust. Verschillende landen hebben verschillende… ik zou bijna zeggen nationale prioriteiten, maar die onderhandelen, en dat begint overigens, daar vinden natuurlijk al veel ambtelijke gesprekken over plaats, maar aanstaande maandag de minister van Buitenlandse Handel daar ook gesprekken met haar collega's in de Europese Unie over voert. Ik denk dat het belangrijk is, ook voor de Nederlandse inzet, het daar eerst plaats te laten vinden, zonder dat we nu in de media al onze prioriteiten gaan prijsgeven.
BREEDVELD
U zegt: al die landen hebben verschillende belangen in Europa. Kan het zijn dat andere landen misschien meer bereid zijn om toe te geven aan de druk uit Amerika dan bijvoorbeeld Nederland? Of andersom?
SCHOOF
Nou ja, niets is uit te sluiten, maar ik denk, en dat heb ik in de Europese Raden hieraan voorafgaand, want de importheffingen zijn natuurlijk eerder aangekondigd, heb ik daar nog niets van gemerkt, maar je weet nooit als het heel heet wordt, als je dicht bij het vuur staat, in dit geval zijn die importheffingen afgekondigd, hoe we dat uiteindelijk met elkaar gaan doen, maar de eensgezindheid binnen Europa is tot op dit moment buitengewoon groot.
BREEDVELD
Maar die opstelling is wel dubbel. Aan de ene kant wordt gezegd: ja, we willen graag onderhandelen, in gesprek, maar aan de andere kant zegt ook minister Klever: je moet wel reageren om ook sterk te staan in die onderhandelingen.
SCHOOF
Ja, dat klopt. Je wilt de-escaleren, maar tegelijkertijd kan je niet zomaar achteroverleunen, en moet je ook duidelijk maken dat je bereid bent tegenmaatregelen te treffen, en dat is waar Europa dus ook nu aan werkt. Maar tegelijkertijd willen we ook met de Amerikanen onderhandelen om voor elkaar de schade zoveel mogelijk te beperken.
BREEDVELD
Ja, schade beperken, want die is al toegebracht.
SCHOOF
Nou, je ziet de reactie op de Amerikaanse beurzen, we zien de reactie van de Nederlandse bedrijven die grote exportbelangen hebben, die daar ook grote zorgen over hebben, en zich ook moeten beraden over hun investeringen in Nederland, maar daar zullen ze niet naar aanleiding van afgelopen woensdag vandaag in de boardroom een besluit over nemen. Ook die bedrijven zullen heel goed kijken naar de tegenmaatregelen die Europa neemt en wat dat betekent voor de tariefonderhandelingen die met de Amerikanen plaatsvinden. Want dat is voor Nederlandse bedrijven, nogmaals, met grote exportbelangen, wat direct de werkgelegenheid in Nederland raakt, van groot belang. En u heeft ook gezien, zowel de reactie van minister Heinen, maar ook de reactie van de president van De Nederlandsche Bank, dat er effecten zijn, als dit allemaal zo doorgaat, dat dit effecten heeft op de economische groei en daardoor mogelijk negatieve effecten op de Nederlandse economie, daardoor negatieve effecten op het Nederlandse investeringsklimaat en daardoor negatieve effecten op de Nederlandse arbeidsmarkt en dat is allemaal, zeg maar, verkeerd.
BREEDVELD
Minister Heinen zegt: een recessie is niet uit te sluiten. Is het zo ernstig?
SCHOOF
Nou, als het economische groei raakt, dan zou dat uiteindelijk daartoe kunnen komen. Hij zegt: niet uit te sluiten, hij zegt niet: het komt er. Hij zegt: niet uit te sluiten. En ik denk dat daarmee een belangrijk signaal uitgaat. Dat het Europa ook ernst is met de tegenmaatregelen en met de onderhandelingen die we met de Amerikanen willen voeren.
WESTER (RTL)
Meneer Schoof, heeft u al iets fenomenaals bedacht om president Trump tegemoet te komen? Want hij heeft gezegd: landen die daarmee komen, daar wil ik wel mee praten.
SCHOOF
Nou, de EU werkt eensgezind hieraan. En dat is denk ik ook het allerbelangrijkst, want als elk land in de Europese Unie op zichzelf nu met de Amerikanen gaat onderhandelen, dan is het resultaat per definitie nog veel slechter. Alhoewel er individueel misschien dan niet gescoord wordt, maar het eindresultaat voor de consument in Europa en voor het bedrijfsleven in Europa wordt er dan alleen maar slechter op. Dus ik denk de eenheid en eensgezindheid van Europa om hier gezamenlijk in op te treden, is cruciaal.
WESTER
Er zijn verschillende economen, onder andere van de Rabobank, die zijn bang dat Trump ons misschien wel wat tegemoet wil komen in Europa, als wij ook importheffingen, zoals hij dat doet, ten aanzien van Chinese producten gaan heffen. Moeten we daarover na gaan denken, als dat zover komt in Europa?
SCHOOF
Dat vind ik een interessante vraag die u stelt. Omdat een van de zorgen die er leven, is dat als gevolg van de importtarieven die door de Amerikanen zijn opgelegd naar China toe, dat dat uiteindelijk leidt tot dumping van Chinese goederen op de Europese markt. En dan zijn we dus nog weer verder van huis. Dus dit zijn een van de dingen waar in Europa… ik wil niet zeggen van er komen meteen importtarieven voor China, maar er wordt wel heel nadrukkelijk gekeken naar: hoe kunnen wij dumping vervolgens weer voorkomen als de Chinese productie, die niet meer afgezet kan worden in Amerika, vervolgens dan in Europa tegen dumpprijzen wordt weggezet. Het is misschien voor de consument tijdelijk aantrekkelijk, maar voor het Europese bedrijfsleven niet goed.
WESTER
Dus als ik u goed beluister, dan zegt u eigenlijk: als Trump met zo'n verzoek komt, ‘gaan jullie ook importheffingen doorvoeren op Chinese producten, dan kan er aan de andere kant wel weer wat vanaf’, dan is daar wel over te praten?
SCHOOF
Nee, dat heb ik niet gezegd. Ik heb gezegd dat we grote zorgen hebben over het effect van de importtarieven op China van Amerika. Dat we vervolgens ons moeten beraden over op welke manier wij kunnen omgaan met het voorkomen van Chinese dumping.
WESTER
En dat zou kunnen betekenen importheffingen op Chinese producten, even los van Trump?
SCHOOF
Nee, maar als ik daar nu ja tegen zeg, dan wordt de kop dat wij overwegen om importheffingen. Dus ik herhaal wat ik zeg.
WESTER
U begint erover.
SCHOOF
Nee, u vroeg naar mij.
WESTER
Als voorbeeld.
SCHOOF
U vroeg naar China en importheffing. En ik heb gezegd dat we in Europa grote zorgen maken over de dumping van de productie vanuit China. Die belangrijk is daar voor de economische groei. Als we die niet meer kunnen afzetten op de Amerikaanse markt. Hoe we kunnen voorkomen dat die dumping in Europa plaatsvindt. En daar zijn ook andere onderhandelingen met China bijvoorbeeld over mogelijk om dat te voorkomen dat we direct naar middelen moeten grijpen à la importheffingen. Want nogmaals, wat we ook niet willen als Europa, is uiteindelijk in één grote wereld terecht te komen van uitsluitend en alleen maar tariefmuren.
WESTER
Maar het zou eventueel een middel kunnen zijn?
SCHOOF
We willen niet terechtkomen in een wereld van tariefmuren. En ook daar willen we de hele tijd naar kijken.
WESTER
Oké, nu we het toch over geld hebben. U had het juist over de verlaging, halvering van het eigen risico in de zorg, dat het ook gecompenseerd wordt. Maar wel op een manier die behoorlijk nivellerend werkt. Een uitdaging van dit kabinet was toch vooral van werken moet meer gaan lonen. De werkenden moeten erop vooruitgaan. Die raken dat voordeeltje, zeker als ze wat gezond zijn, meteen weer kwijt.
SCHOOF
In ieder geval is het denk ik belangrijk dat de verlaging van het eigen risico was bedoeld om te voorkomen dat de zorgvraag zou worden beïnvloed door financiële factoren. Dat betekent dat er, als dat systeem inderdaad zo werkt, dat dat zou kunnen leiden tot een toename van de zorgvraag. Dat zou dan weer tot premie-effecten kunnen leiden. En daarom zijn er vervolgens weer inkomensmaatregelen getroffen. En natuurlijk richt je je dan op de groep die aan de onderkant van het loongebouw zit. Om te voorkomen dat uiteindelijk daar de zorgpremie eigenlijk dat voordeel helemaal kapot maakt. En daarom deze maatregelen.
WESTER
Dat dat nivellerend werkt, dat is prima?
SCHOOF
Dat is zo afgesproken in het hoofdlijnakkoord. Dat is ook de maatregel die we met elkaar hebben genomen. Dat is ook de maatregel die we rondom de belastingschijven hebben genomen. Dus dat staat.
WESTER
Een toegenomen druk op de zorg leidt tot hogere premies. Nou, die worden dan in nieuwe woorden gecompenseerd. Maar niet alleen tot hogere premies. Een toegenomen druk op de zorg leidt ook tot druk op de zorg in de zin van, wachtlijsten, meer mensen die nodig zijn. En die zijn er niet. Is daar ook over gesproken?
SCHOOF
Kijk, wat de bedoeling is, is dat financiën geen remmende factor zijn op de zorgvraag. Als mensen een reële zorgvraag hebben, dan moet de mach geld niet de reden zijn waarom je die zorgvraag niet stelt. Daar is deze maatregel voor bedoeld. We kijken hoe deze maatregel uiteindelijk ook zijn effect heeft. Als dat zou leiden tot een toenemen van de zorgvraag, wat zou kunnen. Want de veronderstelling is dat die halvering, dat dat dan een minder effect heeft op die financiële drempel voor die zorgvraag, moeten we zorgen dat we de zorg daarop kunnen toerusten. En daar hebben we nog een aantal jaren voor. Want deze zorgpremie gaat in in 2027. En hij wordt voor dit jaar en volgend jaar bevroren.
WESTER
Tot zover, straks nog wel iets anders.
SCHRAM (FD)
Even terug naar de importheffing. Meneer Schoof, u zegt: het raakt onze economie. Zijn er al scenario's, bandbreedtes, eerste inschattingen gemaakt van wat dit doet voor de Nederlandse economie?
SCHOOF
Ik heb gisteren de president van De Nederlandse Bank horen zeggen: enige tiende van procenten ten aanzien van de economische groei. Dat is het enige concrete getal wat ik tot nu toe gehoord heb. Met veel slagen om de arm, omdat dit de eerste uitspraak is van de Amerikaanse president op dit gebied. We hadden natuurlijk al een eerdere importheffing op staal en nog iets, maar dat ben ik even kwijt met alle respect. De discussie van Europa met Amerika moet nog volop plaatsvinden, dus ook die effecten kunnen op nog geen enkele manier worden meegenomen. Dus met een paar slagen om de arm zegt de president van De Nederlandse Bank: enige tiende van procenten op de groei van de Nederlandse economie. En dat is ook de reden waarom iedereen zich zoveel zorgen maakt, omdat het een paar procent, althans een procentpunt, dus tiende van procenten, moet ik even goed zeggen, direct effect heeft op de bereidheid van Nederlandse bedrijven om te investeren. Zeker diegenen, wat ik al eerder zei, die veel exporteren naar Amerika, dat raakt direct de werkgelegenheid. Dus daarom echt buitengewoon zorgelijk wat de Amerikaanse president, als het gaat om de economie, op dit moment doet.
SCHRAM
Ja, en u waakt ook voor escalatie, u zegt: geen tunnel van reactie op reactie. We horen vanuit Brussel dat er misschien wel wordt tegengereageerd door naar Amerikaanse banken en grote techbedrijven te kijken. Is Nederland dan daar terughoudend in?
SCHOOF
Wij doen mee aan elke discussie, politiek. En de eerste momenten van die politieke discussie na de bekendmaking van de tarieven is aanstaande maandag in de raad van de ministers van Buitenlandse Handel.
SCHRAM
Ja, maar u kan dus niet zeggen hoe Nederland daar dan in staat?
SCHOOF
Nee, maar dat is ook vrij logisch dat ik dat hier niet ga vertellen. Dat gebeurt in die Europese raad van deze ministers. En die bepalen met elkaar wat de koers wordt in de reactie naar de Amerikanen toe. Maar ik heb wel een paar algemene opmerkingen gemaakt. Het moet robuust zijn, het moet de-escalerend zijn en het moet dat we niet met elkaar terechtkomen uiteindelijk in een wereld van alleen maar importtarieven.
SCHRAM
Ja, kijkt Europa dan bijvoorbeeld ook niet alleen naar de stockmarket, maar ook naar de wortel? Dat er bijvoorbeeld iets met de Digital Markets Act kan worden gedaan waar Amerikaanse big techbedrijven mee in hun maag zitten om op die manier Trump een beetje tegemoet te komen. Het fenomenale idee waar mijn collega het misschien over had?
SCHOOF
Ja, dat het een fenomenaal idee is, valt te bezien. Maar ik ga er vanuit dat alles wordt bekeken. In termen van, in dit geval van taxation of importtarieven. Omdat we ook zien dat er een groot verschil zit tussen de handel enerzijds en de diensten anderzijds. En er zit een dienstenoverschot en een handelstekort, dus dat beide moeten op dit moment worden bekeken.
SCHRAM
Een silver lining voor Nederland misschien, als het in elk geval over de timing gaat, is dat jullie nog in het proces van de Voorjaarsnota zitten. Is het in de ministerraad ook nog gegaan over wat dit misschien voor invloed heeft over hoe die eruit gaat zien?
SCHOOF
Natuurlijk hebben wij vandaag even kort over de Voorjaarsnota gesproken, vooral ook over het proces en hebben we gesproken over de importtarieven in de ministerraad. Maar niet in de koppeling van die twee, want daarvoor moeten de Europese onderhandelingen vooral duidelijk maken waar we staan. En uiteindelijk vanuit de scenario's wat het betekent voor onze economie. En het speelt dus in dat opzicht geen directe rol in de discussie over de Voorjaarsnota. Maar tegelijkertijd, niet voor niks, zoals minister Heinen nog eens een keer waarschuwt, als die economische groei hierdoor wordt geraakt, betekent dat automatisch dat je veel strikter moet kijken naar je uitgavenkader.
SCHRAM
Dus dat wordt buffers, buffers, buffers?
SCHOOF
Nou ja, vooral proberen met elkaar te voorkomen dat we te veel geld gaan uitgeven, zodat we later weer moeten gaan bezuinigen.
VAN DEN BERGH (REUTERS)
U zei net dat u er ook bij de ministerraad een strategie uitkwam om uitgaven voor defensie te stimuleren. Nu dreigen deze handelstarieven de economische groei ook te raken. Kunt u uitleggen, als u al bedacht heeft, wat voor effect dat zou kunnen hebben op pogingen van landen om hun defensie-uitgaven te verhogen?
SCHOOF
Het lijkt wel een soort examen economie nu. Maar ik snap overigens uw vraag wel. En ik denk dat, zeker voor Nederland, die ten aanzien van zijn defensie een sterk trans-Atlantische component heeft, alhoewel we ook zwaar Europees kopen, bijvoorbeeld met onze onderzeeboten, dat de kern van ook het verhaal van de strategie die we vandaag hebben vastgesteld is gericht op het versterken van de Nederlandse defensie-industrie in het licht van alles wat we de afgelopen weken hebben gesproken over de Europese defensie-industrie, daarop de samenwerking te zoeken. Ik heb hier ook wel eens eerder verteld, ook in discussies met de Italianen, discussies met de Belgen, dat we kijken hoe we daar allerlei combinaties kunnen gaan maken om te zorgen dat de Europese defensie-industrie wordt vergroot. En daar past dit plan van de minister van Defensie, de staatssecretaris van Defensie, minister van Economische Zaken heel goed in. En dus is het niet per definitie gericht… Eigenlijk zou ik bijna zeggen, is het gericht op de Europese defensie-industrie, maar tegelijkertijd ook op de mogelijkheden om ook met de Amerikanen zaken te blijven doen. Dat is zeker voor ons van belang.
VAN DEN BERGH
Maar maken die importheffingen het moeilijker voor Nederland om die plannen om de defensie-uitgaven te vergroten te realiseren, denkt u?
SCHOOF
Nee, dat denk ik niet. Tenzij we in de Europese Unie zouden besluiten tot tegenmaatregelen ten aanzien van de Amerikaanse defensie-industrie. Want dan worden die producten weer veel goedkoper. Maar ik denk dat we ten aanzien van defensie allemaal grote voorzichtigheid zullen hebben omdat we elkaar snoeihard nodig hebben in de versterking van defensie.
PAK (EW MAGAZINE)
Ik vroeg me af, toen president Trump Europa buitenspel zette in de onderhandelingen rondom Oekraïne, toen noemde u Amerika nog altijd een heel belangrijke bondgenoot. Vorige week lekten berichten uit dat de Amerikaanse minister van Defensie Europa verafschuwt. Toch vond u ze toen nog een belangrijke partner en hadden we een sterke trans-Atlantische economische band. Hoe bent u inmiddels tot uw voortschrijdend inzicht gekomen dat deze handelstarieven toch wel heel gevaarlijk zijn voor Europa?
SCHOOF
Maar het één sluit het ander niet uit, zeg ik tegen u. Amerika blijft de belangrijkste veiligheidspartner die we hebben als Europa. En in die zin is het ook heel goed dat gisteren de Secretary of State, dus de minister van Buitenlandse Zaken van Amerika, nog eens heeft herhaald dat Amerika niet overweegt… je moet het positief formuleren… dus gewoon in de NAVO blijft. En dat Europa en Amerika in die NAVO blijven samenwerken. Wel met forse eisen ten aanzien van de bijdrage die Europese landen zouden moeten leveren, inclusief overigens richting Amerika zelf. Dat betekent dat we vanuit dat veiligheidsbelang intensief met elkaar moeten samenwerken. Ja, dat de Amerikanen ten aanzien van hun economische politiek op een hele andere koers zitten dan in Europa, dat is volstrekt helder, daar heb ik geen voortschrijdend inzicht voor nodig. Dat had ik u vorige week ook verteld, als die vragen zodanig aan orde zouden zijn gekomen. En dat Amerika nu importheffing doet, betekent dat we daarop moeten reageren. En tegelijkertijd voor Nederland, het van groot belang is, het is en blijft onze veiligheidspartner, het is en blijft een belangrijke exportmarkt voor het Nederlandse bedrijfsleven. En daarom zetten we ons ook zo hard in om te zorgen dat de importtarieven zo min mogelijk schade hebben op en voor het Nederlandse bedrijfsleven en uiteindelijk op en voor de Nederlandse consumenten.
PAK
Ja, en daarbij zegt u dat u graag in gesprek gaat, of Europa moet in gesprek met de Amerikanen, maar we weten ook eigenlijk dat Donald Trump helemaal niet zo zit te wachten op dat gesprek met de Europeanen. Hij vindt dat deze importtarieven een fundamenteel onderdeel zijn van zijn economische beleid en herschikking van de wereldeconomie. Hoe zorgt u ervoor dat u dan toch in gesprek komt?
SCHOOF
Nou, omdat ik denk dat uiteindelijk de belangen, als je goed over en weer de belangen kan verduidelijken, dan kom je ook met elkaar in gesprek. En daarom is het ook zo belangrijk dat Europa ook gezamenlijk kan gaan besluiten om eventueel met tegenmaatregelen te komen, want dat raakt wel de Amerikaanse economie en raakt daardoor ook het draagvlak van de besluiten die president Trump heeft genomen. Maar nogmaals, tegelijkertijd willen we voorkomen dat we in een soort escalatieladder met elkaar terechtkomen. En we over een paar maanden of over een jaar moeten constateren dat de wereld verdeeld is in een fors aantal blokken met hoge tariefmuren, en daar wordt helemaal niemand beter van, en niet in de laatste plaats Nederland niet.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Schoof, is er in de ministerraad nog teruggeblikt op de stemming waar we het van de week nog over hebben gehad met betrekking tot de gevangenissen?
SCHOOF
Oh, de gevangenissen. Je zou in alle drukte sommige onderwerpen bijna gaan vergeten.
DE WINTHER
Het ging er weken over.
SCHOOF
Nee, daar is in de ministerraad niet op teruggekeken. Ook omdat de staatssecretaris niet bij de ministerraad aanwezig was, anders zou ze ongetwijfeld het punt hebben ingebracht.
DE WINTHER
Ja, en nu is het wel zo dat de staatssecretaris een flink aantal interviews geeft tegenwoordig, hier in de Tweede Kamer, maar ook op televisie, waarin ze best wel veel afstand neemt van de partij die haar heeft voorgedragen. Ik vroeg me af, is dat nog een punt van zorg? Dat er op een gegeven moment mensen in het kabinet zitten die eigenlijk helemaal nergens meer bij horen?
SCHOOF
Nou, uw premier staat hier die nergens meer bij hoort. Dus als dat een reëel punt van zorg zou zijn, dan zou ik me dus zorgen over mezelf gaan maken. En zover is het nog steeds niet.
DE WINTHER
Maar u heeft het niet makkelijk, toch?
SCHOOF
Het is allemaal wel, laat ik zeggen, hoe zou je dat nou allemaal omschrijven? Het was geen fraaie week. Laat ik eens een keer een nieuwe term gebruiken. Het was geen fraaie week. Het is ook ingewikkeld. Maar we zijn er weer uitgekomen en we hebben vandaag ook als ministerraad constructief nog eens even naar de afgelopen week gekeken. En vervolgens zijn we in staat geweest in die ministerraad op een aantal belangrijke onderwerpen weer de besluiten te nemen die ook aan het hoofdlijnenakkoord en aan het regeerprogramma zijn gekoppeld. Dat individuele leden van het kabinet meer of minder afstand hebben tot hun fractie, is denk ik vooral ook een aangelegenheid waar misschien de fracties zich vast en zeker tegenaan zullen bemoeien. Voor mij is het belangrijk, eigenlijk waar het debat voor een deel ook deze week over ging, dat we eenheid van kabinetsbeleid hebben. Dat is denk ik voor mij uiteindelijk de toetssteen waarop ik functioneer.
DE WINTHER
Hoe komt het eigenlijk dat het geen fraaie week was?
SCHOOF
Ja, hoe komt het dat het geen fraaie week was?
DE WINTHER
U begint er zelf over.
SCHOOF
Ja, ja, nee, dat klopt. Maar u zat ook heftig te knikken toen ik dat zei. Dus u heeft daar zelf ook beelden bij.
DE WINTHER
Ja, dan hoop ik dat u meer gaat zeggen daarover.
Lintjesdiscussie
SCHOOF
Ja, nee, dat snap ik. Maar u heeft daar ook echt uw eigen beeld bij. En u weet allemaal dat dat begonnen is met het openbaar maken, althans het openbaar worden van een discussie, die in de boezem van het kabinet had moeten worden gevoerd over het besluit om al dan niet lintjes uit te keren.
DE WINTHER
Ik heb begrepen dat u binnenskamers in het overleg met de vier fractievoorzitters toch wel heel erg duidelijk heeft gemaakt dat u hier heel erg boos over bent, dat dit zo ver heeft kunnen komen. Heeft dat enige indruk gemaakt, denkt u?
SCHOOF
Ja, u gaat nu vragen naar mijn gesprekken met de fractievoorzitters. U weet, daar doe ik nooit mededelingen over. Het gesprek met de fractievoorzitters en de gesprekken overigens met mevrouw Faber, hebben ertoe geleid dat dinsdagavond mevrouw Faber mede namens mij een brief naar de Kamer heeft gestuurd. En wat mij betreft was daarmee de zaak klaar.
DE WINTHER
Ja, maar u zegt net, het was geen fraaie week. We hebben u in het debat natuurlijk ook horen zeggen dat u het zelfs hier regelmatig niet zo leuk vindt. Het is allemaal wat negatief en mensen die maar vragen over waarom dingen niet geregeld worden. Het gaat veel over gedoe en zo. Is daar eigenlijk ook nog een hand in eigen boezem voor het kabinet bij bedacht of ligt het vooral aan de buitenwereld?
SCHOOF
Nee hoor, dat ligt niet aan de buitenwereld. En volgens mij was ik niet zo negatief overigens. Dus ik zei dat ik dit heel intensief vond en dat het toch een van mijn meest indrukwekkende ervaringen was als premier. Dat ik hier elke week sta. Wat een prachtige traditie is die we in Nederland hebben. Volgens mij is er geen enkel land, en dat nota bene op uitnodiging van u, ik hier elke week sta. En ja, u kunt het geloven of niet, maar ik verheug me er zelfs op. Ook al is het af en toe nog zo ingewikkeld.
DE WINTHER
Dat geloof ik niet.
SCHOOF
Nee, dat dacht ik al. En toch is het zo.
WESTER
Dat is toch een beetje ongeloofwaardig.
SCHOOF
En toch is het zo. Nee maar echt serieus. Het is toch fantastisch dat we dit met elkaar kunnen doen. En natuurlijk stelt u kritisch vragen. U zou geen knip voor de neus waard zijn als u geen kritische vragen stelt. En ik heb ook in het debat heel nadrukkelijk gezegd dat ik op geen enkele manier dit ter discussie wil stellen. Alleen, het is altijd wel kritisch. En het gaat altijd over gedoe. En dat ik het af en toe ook weleens wil hebben over de dingen die we met elkaar als ministerraad aan besluiten. En, ik constateer, met grote vreugde zeg ik tegelijkertijd, dat de eerste vraag vandaag ging over de inhoud, en over de importheffingen waar we in de ministerraad daadwerkelijk over hebben gesproken.
DE WINTHER
Nee, maar het gaat niet zozeer om de persconferentie. Het gaat er meer om: u zegt, het is geen fraaie week. Elke week ongeveer crisisoverleg. Ik kan me voorstellen dat u op een gegeven moment ook denkt van: ik vind het eigenlijk niet meer zo leuk.
SCHOOF
Oh, nee, ik geloof nog steeds in de opdracht die we hebben meegekregen, namelijk zorgen dat we de grote opgave voor elkaar krijgen. En dan is het af en toe niet fraai. En dan is het af en toe ingewikkeld. Maar dan raak ik toch ook weer, ook als we daar in de ministerraad met elkaar over spreken , kan ik toch weer elke keer gemotiveerd raken om daarmee door te gaan. Dat is echt een mooie opgave die we met elkaar hebben. En waar ik me echt vol voor wil blijven inzetten. Liefst de hele kabinetsperiode lang.
Spreidingswet
DE WINTHER
Oké, dan nog één vraag over wat er op de agenda van de ministerraad staat of niet staat. Vorige week natuurlijk een heel circus in aanloop naar de ministerraad, van mevrouw Faber, die zei dat ze niet begreep waarom u het intrekken van de Spreidingswet niet op de agenda had gezet. Stond er deze week ook niet op toch?
SCHOOF
Nee.
DE WINTHER
Waarom niet?
SCHOOF
Dat heeft mevrouw Faber volgens mij bij de uitloop van de ministerraad ook gezegd, zij zei dat vanwege de voorbereiding van het Vragenuur van afgelopen dinsdag de raad van Asiel en Migratie niet is doorgegaan. Dus ik ga er vanuit dat we het snel zullen bespreken.
DE WINTHER
Dus dan wordt er vrijdag volgende week dus een besluit over genomen.
SCHOOF
Dat zou zomaar kunnen.
DE WINTHER
Dan gaat u het op de agenda zetten.
SCHOOF
Het zou zomaar kunnen.
WESTER
Misschien ter aanvulling op de vraag van collega De Winther over Coenradie, zou je kunnen zeggen, en dan vlieg ik het er wat positiever aan, dat zij eigenlijk de enige is in het kabinet die echt inhoud geeft aan het extraparlementaire karakter van de bewindslieden?
SCHOOF
Nou, ik heb de indruk dat er met enige regelmaat invulling wordt gegeven aan het extraparlementair karakter. Hetzij door bewindslieden, maar zeker in de Kamer waarin menigmaal ministers of staatssecretarissen van mijn kabinet in de Kamer ook stevige kritieken te verwerken krijgen op onderwerpen waar we geen afspraak over hebben gemaakt in de Tweede Kamer. Ook van Kamerleden die tot de steunende fractie behoren. Dus ik zou zeggen aan het extraparlementaire geen gebrek. Ik zou bijna zeggen, het mag af en toe misschien wel ietsje minder, maar goed, ik ga niet over de Kamer, ik ga over het kabinet. En als kabinet proberen we gezamenlijk de grote opgave echt op te pakken. En hebben we gelukkig vandaag weer een paar belangrijke besluiten kunnen nemen. En ga ik er vanuit in de komende twee, drie weken met grote onderwerpen bezig te zijn. Zoals stikstof, zoals de Voorjaarsnota, wat ook ingewikkelde vraagstukken zijn. En waar we als kabinet ook gewoon uit gaan komen.
WESTER
Nog even een vraagje, want dat intrigeert me toch wel over de afgelopen week. Wie had nou bedacht voor u dat u wel weg zou komen met afwezigheid bij het debat?
SCHOOF
Nou, het was mijn stellige indruk dat de brief van de minister van Asiel en Migratie, dat daarmee, wat mij betreft, de zaak was afgedaan. Daarmee had ik ook de overtuiging dat mijn aanwezigheid bij het kabinet niet noodzakelijk, of bij het parlement niet noodzakelijk was. Ik heb ‘s ochtends de discussie gezien. En zoals ik ook in de Kamer zei op vraag, ik dacht van Jimmy Dijk, dat toen ik dat zag, ik ook vrij snel besloten heb naar de Kamer te komen.
WESTER
U heeft zelf bedacht dat het misschien niet nodig was?
SCHOOF
Ja.
WESTER
Ik vraag u dat daarom, want als u gezegd had, ‘nou ja, adviseurs hebben dat gezegd’, dan had ik u waarschijnlijk gevraagd, nou, dat had ik u zeker gevraagd: ontbreekt er dan niet een klein stukje van die politieke antenne bij die mensen? Maar dan moet ik die vraag aan u stellen. Dit kon je toch zien aankomen?
SCHOOF
Nou, ik weet het niet.
WESTER
Dat bedoel ik.
SCHOOF
Laat ik zeggen, ik had de afweging gemaakt dat dit verantwoord was, dat dit kon. Dat met de brief de eenheid van kabinetsbeleid duidelijk was hersteld. Ook duidelijk was dat de lintjes gewoon zouden worden uitgereikt. En ik heb vervolgens woensdagochtend gezien dat de Kamer daar echt anders over dacht. En heb vervolgens vrij snel besloten naar de Kamer te komen.
WESTER
En toen dacht u, excuses voor mijn stem, die het laat afweten op het moment, maar dat is gewoon verkoudheid. Toen dacht u: shit, ik moet toch komen?
SCHOOF
Nou, ik dacht, ja, ik moet toch komen. En ik ben blij dat ik niet heb gezegd dat dat aan mijn adviseurs lag. Want het zou echt zo slecht zijn geweest als ik anderen hiervoor de schuld had gegeven. Dan had u mij alle hoeken van de Kamer moeten laten zien.
WESTER
Zeker, dank u wel.
VAN BEURDEN (SBS)
Ja, premier Schoof, ik had het citaat uit het debat over deze wekelijkse persconferentie nog even bij gepakt. ‘Ik heb ook aan journalisten gevraagd of we het af en toe over zaken kunnen hebben die in de MR zijn besproken, maar zij hebben journalistieke vrijheid en er zit wel een behoorlijk negatieve vibe in die gesprekken. Het is intensief.’ U benadrukt het daar, u benadrukt het nu ook: ik wil het graag over de inhoud hebben. Valt mij toch een dingetje op. Als u het over de inhoud wil hebben, waarom laat u dan bewindspersonen plannen die zij door de ministerraad hebben gehaald, pas na uw persconferentie presenteren? Het is laatst gebeurd met Gijs Tuinman, een defensieplan. Het gebeurt op dit moment met het plan voor de NPO-bezuinigingen. Dat viel mij toch op. Waarom doet u dat?
SCHOOF
Ja, nu ben ik bijna met stomheid geslagen. Want ik weet zeker, als we het andersom doen, dat u niet meer naar mijn persconferentie komt. Want dan zijn de ministers allemaal aan het woord geweest. En dan kom ik daarna nog. Dan heeft u daar vervolgens geen tijd voor. Dus dit is hoe we het met elkaar... Ik kom op uitnodiging van u hier naartoe. En ik ben voorzitter van de ministerraad. Dus het is volstrekt logisch dat ik hier op uw uitnodiging uitleg geef over wat we met de ministerraad hebben besproken. En ook met u terug te kijken op alles wat er verder in de wereld en in Nederland gebeurd is in de week die we achter ons hebben. Dat vind ik de logische volgorde. En daarna is het aan vakministers om op hun specifieke domeinen hun toelichting te geven. En dat moeten we nou niet gaan omdraaien. Want dan maken we deze persconferentie een stuk minder leuk.
VAN BEURDEN
Op het moment dat dit soort plannen besloten worden in de ministerraad. Maar wij kunnen dat plan pas achteraf, na de persconferentie inzien. Dan kunnen wij het toch ook niet over die inhoud hebben in zo'n persconferentie?
SCHOOF
U weet meestal vrij goed waar de plannen over gaan.
VAN BEURDEN
Er zit een embargo op tot na deze persconferentie.
SCHOOF
Ja, dat klopt. Maar meestal weet u vrij goed waar het over gaat. En dan heb ik nog niet gemerkt dat u, zeg maar, in uw kritisch vermogen heb ik nog niet gemerkt dat u daar iets in mist ten opzichte van de inhoud om mij daarop te bevragen. Maar dat is mijn oordeel. Dus ik vind dat u zich in dat opzicht buitengewoon van die taak kweet, zal ik maar zeggen.
VAN BEURDEN
Oké, nee, het viel mij op omdat het vaak gebruikelijk was dat we die plannen dan toch na de ministerraad kregen en ze nu dan vaker achteraf gepresenteerd werden.
SCHOOF
Volgens mij is al enige tijd, en ook voor mijn tijd toch gebruikelijk, dat dat allemaal na deze persconferenties gebeurt.
VAN BEURDEN
Goed, dan heel even over die Spreidingswet. Deze week dan niet op de agenda. Maar hij had er wel op kunnen staan als minister Faber niet naar het vragenuur hoefde te komen. Zijn de puntjes dan nu wel op de i gezet? Is het nu dus klaar daarvoor?
SCHOOF
Dat ga ik u volgende week hopelijk uitleggen.
VAN BEURDEN
Als zij zegt dat hij deze week op de agenda zou hebben gestaan, dan betekent dat, ik interpreteer dat zo, dat hij er klaar voor was, het intrekken van de Spreidingswet. Wat is er dan nog gebeurd na de vorige keren dat hij niet op de agenda mocht van u?
SCHOOF
Nou, dat de voorbereiding niet goed is geweest. Dat heb ik namelijk de vorige keer gezegd, dat naar mijn idee de voorbereiding niet goed was. En nu is de voorbereiding wel goed.
VAN BEURDEN
En wat is daar dan niet gebeurd?
SCHOOF
Nou, ik heb de vorige keer uitgelegd dat het belangrijk was dat behalve tijdigheid van aanlevering van de stukken, nou dat was sowieso geen probleem meer, ook het overleg tussen de meest betrokken ministers moest plaatsvinden, zodat we een fatsoenlijke discussie met elkaar kunnen hebben. Nou, die kunnen we, dat kunnen we aan.
VAN BEURDEN
Nog één laatste praktische vraag. Wanneer hebben u en minister Uitermark van Binnenlandse Zaken de lintjes eigenlijk ondertekend? Op welke dag was dat?
SCHOOF
Oh nee, de lintjes zijn nog niet ondertekend, want daar moeten de spullen van de kanselarij nog naar de minister van Binnenlandse Zaken en ondergetekende worden gestuurd, maar dat is een formaliteit.
VAN BEURDEN
Maar dat betekent dat minister Faber dus ook nog zelf kan doen op dit moment?
SCHOOF
Daar heb ik afgelopen woensdag met u een uitvoerig debat over gehad, althans niet met u, maar in de Kamer een uitvoerig debat over gehad, en daarvan heb ik gezegd dat het besluit is genomen dat minister Uitermark en ik tekenen.
VAN BEURDEN
Maar na dat hele debat en alles wat er gebeurd is, en minister Faber die zei dat ze het betreurt hoe het allemaal is gelopen. Dan zou zij dat toch nu zelf kunnen doen?
SCHOOF
Heb ik ook in de Kamer afgelopen woensdag gezegd dat het besluit is dat minister Uitermark en ik tekenen recht overeind staat.
VAN BEURDEN
Waarom is dat zo?
SCHOOF
Omdat daarmee de eenheid van het kabinetsbeleid is geborgd, we ook de breedte van de afweging met elkaar hebben gemaakt. En elke individuele minister ook zijn eigen afweging of haar eigen afweging, dat staat het reglement van orde toe. De eenheid van het kabinetsbeleid is hersteld en daarmee is het besluit wat ik zondag of maandag heb genomen, daar gaan snel, namelijk dat minister Uitermark en ik tekenen gewoon recht overeind blijft staan. Dat heb ik ook in de Kamer gezegd en daarmee blijft dat ook zo.
VAN BEURDEN
Nog één laatste vraag. Gaat het dan nog wel of niet tegen het beleid van minister Faber in om die lintjes te tekenen?
SCHOOF
Ik heb heel duidelijk in de tweede termijn nog kort gesproken, maar dat was al ietsje later op de avond. Het viel gelukkig qua tijdstip nog mee. Toen heb ik heel expliciet gezegd dat alles wat de vrijwilligers doen en het uitreiken van de lintjes daarover op geen enkele manier strijdig is met het kabinetsbeleid.
AKKERMAN (WNL)
U had het over de negatieve vibe die er hier zou hangen. Hoe zou u vandaag de vibe omschrijven?
SCHOOF
Kritisch constructief.
AKKERMAN
U noemde het net ook een examen economie. Is dat een beetje de vibe waar u naar op zoek bent?
SCHOOF
Ik ben gewoon ook met u op zoek naar het goede gesprek. Zoals ik dat ook in de ministerraad ben. En daarom vind ik het ook altijd mooi om hier te zijn.
AKKERMAN
Ik wil er ook nog serieus een vraag over stellen. Want u zei ook in dat debat, dus dat het fijn zou zijn als wij vragen naar zaken die in de MR zijn besproken. Nu krijgen wij vandaag bijvoorbeeld na afloop van de MR vier e-mails. Waarvan er twee niet eens over beleid gaan. Maar twee e-mails over beleid. Dan kunt u ons toch niet verwijten dat wij niet vragen naar beleid? Want het is niet zo dat wij door een soort van stapels met beleid worden overspoeld door dit kabinet.
SCHOOF
Ja, ik heb geen idee welke e-mails u heeft gekregen. Ik zou het werkelijk niet weten. Ik weet wat wij vandaag in de ministerraad hebben gedaan. Daar heb ik ook net een paar belangrijke punten uitgehaald.
AKKERMAN
En dat zijn dus maar twee e-mails die allebei gaan over defensiebeleid. En dat zijn de e-mails die ik heb ontvangen.
SCHOOF
Ja, nee, deze persconferentie gaan we niet naar de directeur van de RVD. Ik zag u kijken. Nee, snap ik, maar dat kan later. U kent de agenda van de ministerraad. Die punten die daar zijn besproken, daar koppel ik hierop ook terug. En kunnen we daar ook, net met de importheffingen gezien, een uitstekend gesprek met elkaar overvoeren.
Stikstofcommissie
AKKERMAN
Oké, een andere plek waar ook een negatieve vibe schijnt te hangen is de stikstofcommissie. Zowel Nieuwsuur als RTL kwamen met verhalen deze week dat dat allemaal behoorlijk stroef gaat daar. Hoe zou u zelf de sfeer in die commissie omschrijven?
SCHOOF
Nou, anders. Want we zijn echt hard op weg met die commissie. We hebben deze week weer een commissievergadering gehad. We hebben nog een aparte bespreking met een aantal direct betrokken vakministers gehad. We hebben deze week ook nog een stikstofoverleg gehad met de medeoverheden. En ik zou ze eigenlijk allemaal willen typeren, en dinsdag hebben we weer een ministeriële commissie, als hard op weg naar een plan van aanpak ten aanzien van de stikstofaanpak.
AKKERMAN
Ja, en sterker nog, het verhaal gaat dat u volgende week ook echt met harde afspraken wilt komen. Dat die deadline is gesteld binnen de commissie.
SCHOOF
Nee, ik doe even geen deadlines meer. Ik heb hier ooit een keer twee maanden geroepen. En toen werd ik op de dag af daarop geattacheerd. Dus ik roep geen deadlines meer in data voor me. Maar ik ga er wel vanuit dat wij de komende periode, dus de komende weken, dit proces afronden. Dat moet ook, want er is ook echt iets serieus aan de hand. En daar zijn alle ministers zich zeer van bewust. En met dat gevoel van urgentie zijn we ook echt met elkaar bezig om te zorgen dat en Nederland van het slot gaat, en de stikstofuitstoot structureel wordt verminderd, ook geborgd. En tegelijkertijd ook de natuur de kans krijgt om zich te behouden of te herstellen.
AKKERMAN
Ja, u zegt alle ministers, maar in die verhalen ging het ook over de opstelling van minister Wiersma. Die zou koppig zijn, die zou geen keuzes willen maken die boeren raken. Dat verwijten collega-ministers uit uw kabinet haar. Hoe zou u haar opstelling dan omschrijven in die commissie?
SCHOOF
Nou, ik heb veel begrip voor het feit dat zij voor de boeren stevig opkomt. En tegelijkertijd hebben ze ook begrip voor dat we, zoals elke minister overigens, dat op de volle breedte van alles waar stikstof uitkomt, dat we daar maatregelen moeten nemen. Dat geldt ook voor de landbouw. En daar is ook minister van LVVN toe bereid.
AKKERMAN
En dat collega's uit uw kabinet haar zo typeren, wat vindt u daarvan?
SCHOOF
Nou, ik vind dat collega's niet zo over elkaar moeten praten.
Voorjaarsnota (1)
AKKERMAN
Oké, dank u wel. Nou, misschien nog één hele korte vraag. U zei net, er is heel kort gesproken vandaag over de Voorjaarsnota. Nu had u zelf ook daar een deadline voor gesteld, namelijk 11 april.
SCHOOF
Ja, de droomdatum van 11 april.
AKKERMAN
Ja, maar als u zegt: ik heb er vandaag heel kort over gesproken, dat klinkt niet alsof die 11 april dan nog gehaald gaat worden.
SCHOOF
Nou, u weet dat het belangrijk is voor het proces van de Voorjaarsnota, dat de minister van Financiën met alle vakdepartementen probeert daar afspraken over te maken. En tegelijkertijd is het ook bekend dat je voor de Voorjaarsnota een politiek draagvlak wil hebben. Naar het politieke draagvlak zijn we ook op zoek. En dat betekent dat mijn droomdatum nog steeds 11 april is. Maar ik vind het politiek draagvlak uiteindelijk belangrijker dan de datum van 11 april.
AKKERMAN
Maar ik hoor vanuit de coalitie dat ze nog niks hebben gezien. Dus dan wordt het een hele drukke week dan als u dat binnen een week hebt gezien.
SCHOOF
Dat lijkt me ook heel goed dat de coalitie nog niks heeft gezien. Omdat het nog in de boezem van het kabinet zit. En wij ronden eerst het traject in de ministerraad af.
Europese meerjarenbegroting
VAN SOEST (AD)
Ja meneer Schoof, even over een besluit in de ministerraad. Maar dan die van vorige week. Want toen is er een besluit genomen over de Nederlandse inzet bij de onderhandelingen over de Europese meerjarenbegroting. En nou heb ik dat besluit nog even zitten teruglezen. En daarin staat dat het uitgangspunt is dat de Nederlandse afdrachten aan de EU niet verder stijgen. Maar het uitgangspunt zou toch juist zijn dat die afdracht naar beneden ging met 1,6 miljard euro?
SCHOOF
Ja, die staat ook. Maakt u zich daar geen zorgen over.
VAN SOEST
Oké, nou ja, niet verder stijgen is toch wel een wat andere inzet dan minder afdragen?
SCHOOF
Ja, maar dit is de brief die uiteindelijk ook naar Brussel gaat. En in Brussel weten ze precies waar we staan. Deze brief wordt ook nog besproken in de Kamer, denk ik. Dus dat vindt daar ook nog wat debat over plaatsen. Maar de afspraak aan het hoofdlijnakkoord wordt niets aan afgedaan.
VAN SOEST
Oké, dus Nederland blijft zich inzetten op 1,6 miljard minder afdragen.
SCHOOF
Dat staat in het hoofdlijnakkoord. Dus daar hebben we ons aan gebonden.
Voorjaarsnota (2)
VRAAG (ANP)
Meneer Schoof, nog heel even over de Voorjaarsnota. Als u de plannen in de voorjaarsnota goedgekeurd wil krijgen, dan heeft u daar de Tweede, maar natuurlijk ook de Eerste Kamer voor nodig. Gaat het kabinet ook al in gesprek met oppositiepartijen om daar steun voor te vergaren?
SCHOOF
Nou, ik denk dat het belangrijkste is dat we nu eerst een stap zetten van zorgen dat we politiek draagvlak hebben bij de vier steunende partijen. Voordat de ministerraad zijn besluit neemt. En daar gebruiken we de komende dagen voor, laat ik het dan zo zeggen. Zodat we, nogmaals, mijn droomdatum van 11 april, maar nogmaals, politiek draagvlak vind ik belangrijker dan die datum. En op het moment dat we die besluitvorming rond hebben, dan gaan we nog een heel traject in de richting van de Raad van State. Dan zal ongetwijfeld ook de andere politieke sonderingen aan de orde komen richting besluitvorming in de Tweede en Eerste Kamer.
VRAAG
En heeft u nog de indruk dat oppositiepartijen die u zouden kunnen steunen in de Eerste Kamer, het kabinet ook dat gunnen, bijvoorbeeld een CDA of een ChristenUnie?
SCHOOF
Dat zal moeten blijken. En ik denk dat alle politieke partijen zich bewust zijn van het belang van een fatsoenlijke begroting. Zich ook bewust zijn van de periode waarin we ons op dit moment in geopolitiek onrust in verkeren. Niet ten koste van alles overigens, daarom maar alles zullen accepteren. Maar wel heel goed zullen wegen waar ze wel of waar ze niet op zullen instappen. En zo zullen wij het gesprek aangaan met de diverse partijen. Maar nogmaals eerst zorgen dat we van de dragende partijen, dat we draagvlak hebben voor een besluit van de ministerraad.
Asielwetten
VRAAG
Ik noem deze twee partijen omdat die deze week wel mede hebben uitgesproken dat zij geen vertrouwen meer hebben in een van uw ministers. Ook niet in haar plannen, ook niet in haar wetten. Gaat dat in de toekomst nog goed komen, denkt u?
SCHOOF
Nou, laat ik het anders formuleren. Minister Faber is zich zeer bewust van het feit dat zij verantwoordelijk is, primair, namens het kabinet, om te zorgen dat deze twee belangrijke asielwetten echt door de Kamer komen. En dat zij zich maximaal zal moeten inzetten in de Tweede Kamer en de Eerste Kamer om te zorgen dat deze plannen, die zo belangrijk zijn om grip op migratie te krijgen, ook door die beide Kamers worden aangenomen. En daar zal zij met volle energie zich op richten.
VRAAG
Ja, minister Faber noemt dat doordieselen. Wat vindt u van die term?
SCHOOF
Ze zal zich met alle energie die ze in zich heeft zorgen dat we kijken hoe zij kan bereiken dat we deze asielwetten met een ruimere meerderheid door de Tweede en in de Eerste Kamer zullen krijgen. Want dat is gewoon van groot belang. Want als deze asielwetten niet worden aangenomen, hebben we in Nederland, wat mij betreft, een probleem.
VRAAG
Maar zo'n term als doordieselen, dat suggereert ook een beetje van, nou, het interesseert me niet zo wat iedereen ervan vindt. Ik ga recht door zee.
SCHOOF
Er is een politieke werkelijkheid die vereist dat we zorgen dat we een goede verstandhouding hebben in de Eerste Kamer. Anders worden we in de Eerste Kamer, kan er niet worden ingestemd met asielwetten. En daar zal mevrouw Faber zich volledig voor inzetten.
VRAAG
En dat zij dat dan doordieselen noemt?
SCHOOF
Zij zal zich daar volledig voor inzetten.
VRAAG
Want de reden waarom ik dit ook vraag, is omdat aan het begin vandaag minister Hermans zei, net als u: het is geen fraaie week. Dat ze ook suggereerde dat de opstelling van ministers, dat dat een voorbeeldfunctie is. Hoe geeft minister Faber uiting aan die voorbeeldfunctie, als minister zijnde?
SCHOOF
Ik ga hier niet nu mijn individuele ministers recenseren. Ik vind eenheid van kabinet belangrijk, eenheid van kabinetsbeleid belangrijk en ik vind onze gezamenlijke inzet belangrijk. En we hebben vandaag in de ministerraad geconstateerd hoe belangrijk dat is. En ook belangrijk om die gezamenlijke inzet met elkaar te willen plegen om te zorgen dat we grip krijgen op asiel. Zorgen dat we woningen kunnen bouwen. Zorgen dat we aan die bestaanszekerheid werken. Zorgen dat Nederland veilig blijft.
VRAAG
Nou ja, het gaat natuurlijk om politiek draagvlak voor het kabinet. Maar ook om maatschappelijk draagvlak. En als je ziet wat er nu bijvoorbeeld gebeurt rondom azc’s, dan kan ik me voorstellen dat het niet altijd even fraai is hoe dit kabinet erop staat bij mensen.
SCHOOF
Nou, u trekt nu heel snel een aantal lijnen door die ik in ieder geval niet op deze manier aan elkaar verbind. Ik denk dat we als kabinet hebben we gezegd dat degenen die hier ook asielzoekers verblijven illegaal, daar moeten we gewoon fatsoenlijke opvang voor regelen. Daar heeft ook dit kabinet zich expliciet voor uitgesproken. Daarom moeten er nog steeds asielzoekerscentra komen. En natuurlijk, het staat iedereen vrij om daartegen te demonstreren en andere besluiten door gemeenteraden over te nemen. Maar tegelijkertijd, het zou wel heel goed zijn in Nederland als die discussie niet gepaard gaat met agressie of met bedreigingen of met vormen van geweld. Dat is denk ik niet in Nederland waar we allemaal op zitten te wachten.
Vuurwerkverbod
VRAAG
Laatste onderwerp nog even, het vuurwerkverbod. Kan dat nog dit jaar ingaan?
SCHOOF
Ik heb begrepen dat gisteren in het debat met staatssecretaris Jansen en minister Van Weel daar een aantal forse voorbehouden zijn geplaatst in het kader van uitvoerbaarheid en ook handhaafbaarheid. Dus dat dat zeer de vraag is of dat dit jaar nog kan worden ingevoerd. Overigens, er was gisteren een eerste debat over, ja, niet een eerste debat, maar een debat over in de Tweede Kamer, moet nog naar de Eerste Kamer. Dat betekent dat er echt ook grote uitvoeringsconsequenties aan zitten. Het is een debat wat al, nou ja, volgens mij al tien jaar wordt gevoerd. Dus ik kan me al veel debatten over herinneren, laat ik het maar zo zeggen. En ik denk dat, ja, hoe sneller, hoe beter, maar tegelijkertijd wel uitvoerbaar en handhaafbaar. En daar staat dit kabinet voor.
Importheffingen VS (3)
VAN ROOIJEN (BNR)
Meneer Schoof, ik heb toch nog één vraag in het kader van het economie-examen. Het gaat over de importheffingen. Andere EU-landen die hebben gezegd met steunpakketten te komen of andere landen, maar ook EU-landen, bijvoorbeeld Spanje om hun bedrijven te beschermen. Gaat u Nederlandse bedrijven ook beschermen in deze dreigende handelsoorlog?
SCHOOF
We zijn druk bezig met de bedrijven die grote export hebben naar Amerika. Daar heeft de minister van Economische Zaken, de minister van Buitenlandse Handel en een aantal ook ik zelf gesprekken over om te kijken welke beslissingen zij wel of niet willen nemen, kunnen nemen en hoe we ze daarbij kunnen ondersteunen. Daarbij is in financiële zin nog niet gesproken. Want zo heel veel geld om te besteden hebben we allemaal niet met elkaar. Maar we zullen goed letten op het Nederlands verdienvermogen en ook op de werkgelegenheid in Nederland.
VAN ROOIJEN
Bijvoorbeeld Spanje pleit voor de versoepeling van de staatssteunregels. Frankrijk die overweegt om echte slechte economische tijden het begrotingstekort te laten oplopen. Overweegt u een van deze twee dingen?
SCHOOF
Nee.
VAN ROOIJEN
Ook niet als er recessie komt?
SCHOOF
Ik denk dat dat buitengewoon onverstandige maatregelen zijn. Als ik kijk overigens, ik moet misschien ook niet allemaal op allerlei landen gaan reageren, maar Frankrijk heeft een stevige staatsschuld. Als je die nog verder vergroot en ook de markt daarop gaat reageren met nog weer hogere rentetarieven dan moet je toch enorm uitkijken waar je uiteindelijk eindigt. Hetzelfde geldt ten aanzien van maatregelen die andere landen overwegen. Dat is ook de positie die Nederland hier nog een keer inneemt. Let op, let op. Dat is ook de positie die we hebben ingenomen rondom discussies over de defensie. Zeg maar het plan van 800 miljard. Let op, let op. Dat je uiteindelijk niet de lasten verlegt naar generaties na ons of in onbeheersbare financiële trajecten terechtkomt.
VAN ROOIJEN
Ja, dus eerst alles nog in de voorjaarsnota proberen te stoppen.
SCHOOF
Nou ja, we moeten het traject van de Voorjaarsnota echt goed afronden, en daar zijn we nu druk mee bezig.
ORNSTEIN
Ja, ik probeer me even in de kiezer en de burger te verplaatsen. Wat denkt u dat zo'n week als deze met het aanzien van de politiek heeft gedaan?
SCHOOF
Nou, ik denk dat zij dat geen fraai beeld vinden. En ik denk dat een deel van de kiezer zich afvraagt: waarom was het debat nou nodig? Waarom had dat niet gewoon gekund? Een ander deel van de kiezer zal zeggen: nou allemaal prachtig wat er gebeurd is. Maar overall denk ik dat de mensen in Nederland zich wanhopig hebben afgevraagd waar we politiek mee bezig zijn geweest. Tegelijkertijd, het ging ook wel weer ergens over. Het ging ten slotte ook over een soort honorering van vrijwilligers. En hoe we daarmee in onze samenleving willen omgaan. Het ging ook over, dat heb ik ook in het Kamerdebat gezegd, over het decoratiestelsel. Hoe je ook over het decoratiestelsel denkt, en ik weet, ook daar wordt verschillend over gedacht, is het toch een heel belangrijk signaal, juist naar vrijwilligers, om dank te tonen voor meestal jarenlange inzet. En dat is uiteindelijk waarom ik toch denk: het is goed dat het debat geweest is. En hopelijk kunnen we nu weer door naar andere belangrijke zaken. En daarom ben ik in die zin tevreden dat we als ministerraad, maar wel in die relativiteit als ministerraad, vandaag weer kunnen laten zien een paar belangrijke besluiten uit het hoofdlijnakkoord en het regeerprogramma te hebben genomen. En dan hoop ik de komende weken te kunnen laten zien dat we met de Voorjaarsnota en met stikstof echt stappen vooruitzetten, en dat ook goed met elkaar doen. En op die manier weer proberen iets van het vertrouwen terug te winnen bij de burgers in Nederland.
ORNSTEIN
En bent u daar zelf toe bij machte als minister-president, om dat een positieve draai te geven?
SCHOOF
Nou ja, ik ben in ieder geval degene die die raden voorzit, respectievelijk die commissies voorzit. En in die zin ben ik medeverantwoordelijk voor dat proces, loop ik daar ook niet voor weg. En dat geeft mij, dat zei ik net op de vraag van uw collega. Dat geeft mij, als ik ook vandaag weer in de ministerraad ben, echt energie om daar vol voor te gaan. Omdat ik denk dat het ontzettend belangrijk is in het belang van Nederland dat we met elkaar die stappen zetten. En daar richt ik mij ook op. En daar stop ik vrij veel energie in. Vele uren per dag, en dat doe ik met veel plezier.
ORNSTEIN
U zei ook een hele opmerkelijke uitspraak: hier staat de premier die nergens bij hoort. Dan heeft u toch de positie om boven de partijen te gaan staan en te zeggen: nou ik ga eens leidinggeven aan deze club. En jongens, laten we het over wonen hebben, laten we het over bestaanszekerheid hebben, laten we het over de situatie in de wereld hebben. Misschien is dat voor u een positie om in te nemen. Of is dat niet zo?
SCHOOF
Nou, het is niet voor niets dat we elke week nu een Nationale Veiligheidsraad hebben. Die gaat juist over alles in de wereld. En ik denk dat de collega's dat ook zeer waarderen dat we dat met elkaar doen. Het is niet voor niets dat ten aanzien van stikstof ik het initiatief heb genomen daar een aparte ministeriële commissie voor in het leven te roepen. Ik heb toen ook gezegd: geen enkele commissie lost een probleem op, althans je lost een probleem op met maatregelen. Daar heb ik ook zelf een nadrukkelijke rol in gespeeld, ik weet dat ik bij een aantal andere onderwerpen ook een nadrukkelijke rol speel. Dus ja, ik voel mij zeer verantwoordelijk als premier, om te zorgen dat ik het kabinet in die zin echt voorwaarts laat bewegen, zoals elke minister dat in het kabinet voelt. En tegelijkertijd moet ik ook goed opletten dat we als kabinet draagvlak houden bij vier partijen die het kabinet steunen. Want als dit kabinet daar de steun verliest, hebben we ook een probleem.
ORNSTEIN
Dan wil ik even naar de fractieleider van het CDA, meneer Bontenbal, die nam veel het woord morele verantwoordelijkheid in de mond. Dat deed hij meteen aan premier Balkenende ooit denken. Hij ziet dat misschien ook wel als rol voor een minister-president om daar het voortouw in te nemen. Bent u ook van plan om daar, niet alleen intern in de ministerraad, maar ook publiekelijk vorm aan te gaan geven en duidelijk te maken van, ja, dit land moet geregeerd worden. We kunnen zo natuurlijk niet door blijven modderen, wat u eigenlijk zelf aangeeft dat er gebeurt af en toe.
SCHOOF
Ik ben het met u eens: dit land moet geregeerd worden. Geregeerd door een regering die kan steunen op draagvlak in de Tweede Kamer. En we hebben een hoofdlijnakkoord, we hebben een regeerprogramma. Dat vormt ons kompas om op te werken. En daar werken we snoeihard aan. En we komen nu in een periode waarin we hopelijk ook kunnen laten zien dat we daar een aantal stappen zetten, zoals we vandaag ook twee belangrijke besluiten over het hoofdlijnakkoord hebben genomen. Dus ja, er zal echt stevig door het kabinet worden doorgewerkt met deze premier.
ORNSTEIN
En hoeveel vrijheid heeft u daar zelf in? Om daarin te manoeuvreren?
SCHOOF
Ik heb vaker gezegd, ik voel mij vrij om te opereren. Maar ik houd een buitengewoon scherp oog voor de politieke verhoudingen. Dat zou overigens elke premier moeten doen. Want uiteindelijk, we moeten én in het kabinet het er met elkaar over eens zijn, én we moeten op de hoofdlijnen van beleid ook echt werken aan steun van de Kamers. En dat is een aparte opgave waar we echt intensief mee bezig zijn.
Hawija
ORNSTEIN
Een heel klein vraagje. Deze week speelde ook Hawija. Een niet geringe zaak, waarbij het parlement en de onderzoekscommissies door een belangrijk departement in deze tijd misleid zijn. Hoe kijkt u daarnaar en wat heeft u daarover gezegd?
SCHOOF
Nou, ik neem aan dat u doelt op de filmbeelden. Die filmbeelden zijn vanuit de F-16, die zijn steeds maar niet gevonden, daar is volstrekt integer gehandeld. Tegelijkertijd bleken na het verschijnen van het rapport die filmbeelden toch beschikbaar te zijn. Daar heeft de commissie ook op gereageerd. En de minister van Defensie zal daar zeer binnenkort ook met een, want ik begrijp dat er aanvullingen op het rapport komen, en dan zal dat ook leiden tot een aanvulling op de reactie vanuit het kabinet.