Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 10 januari 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 10 januari 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Oud en nieuw (1)
SCHOOF
Goedemiddag, op de eerste plaats natuurlijk op deze eerste wekelijkse persconferentie van het nieuwe jaar de allerbeste wensen. Dat het een gezond en mooi jaar mag worden voor u allen. Ik wil beginnen met een korte terugblik op de jaarwisseling. Minister Van Weel heeft hierover eerder deze week al een brief aan de Kamer gestuurd. Hoewel de jaarwisseling op veel plekken in Nederland feestelijk en rustig is verlopen, is het op een aantal plaatsen wel flink uit de hand gelopen. Vernielingen en geweld tegen hulpverleners zijn absoluut onacceptabel. Politie, handhavers, brandweer en ambulancepersoneel die keihard hebben doorgewerkt met Oud en Nieuw verdienen juist ons respect en onze waardering. Dat wil ik ook hier nogmaals uitspreken. Tegelijkertijd zijn de jaarlijkse geweldsuitbarstingen een diepgeworteld maatschappelijk probleem. Laat ik duidelijk zijn: dat is niet alleen een kwestie van handhaving van politie en justitie, daar hebben we als samenleving ook een rol in. En natuurlijk kan stevige sanctionering helpen. Het wetvoorstel taakstrafverbod, dat nu in voorbereiding is, zal bijdragen aan een harde aanpak van degenen die geweld gebruiken tegen onze hulpverleners.
Voorjaarsnota (1)
Dan hebben we in de ministerraad kort vooruitgeblikt op het nieuwe politieke jaar. In ‘24 hebben wij het nodige in gang gezet. Van grip op migratie tot versnellen van woningbouw, van gerichte koopkrachtmaatregelen tot het versterken van onze weerbaarheid en veiligheid. Tal van stappen die we als kabinet hebben gezet om Nederland verder te helpen. Voor 2025 is er veel besluitvorming en uitvoering voorzien. Wij willen dit jaar leveren door plannen die we hebben gemaakt uit te voeren. Dat zal een stevige klus worden. Maar onze inzet is om dingen in het land anders en beter te doen. En daar gaan we ook dit nieuwe jaar vol goede moed mee aan de slag, bijvoorbeeld met de Voorjaarsnota. Dat wordt een ingewikkelde puzzel om te leggen. Een ordentelijk besluitvormingsproces is behulpzaam om dit in goede banen te leiden. Daarom zullen de minister van Financiën en ik in de komende periode hierover verschillende gesprekken voeren in de aanloop naar de besluitvorming in het kabinet dit voorjaar.
Reactie op rapport informatievoorziening
Tot slot hebben wij vandaag ook gesproken over een reactie op een rapport over knelpunten in de informatievoorziening tussen Kamer en kabinet. In het rapport worden aanbevelingen gedaan – aan zowel de Kamer als het kabinet – om de informatie-voorziening te verbeteren. Het kabinet neemt deze aanbevelingen ter harte en gaat hierover in gesprek met de Kamer.
Voorjaarsnota (2)
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Schoof, beste wensen. Gelijk maar even aanhaken op wat u zegt, er komen gesprekken van u en de minister van Financiën in aanloop naar de Voorjaarsnota. Kunt u uitleggen waarom dat nodig is?
SCHOOF
Ik zei al, het vereist een ordentelijk proces, iedereen die een beetje de media heeft gevolgd de afgelopen periode, weet dat dat een ingewikkeld proces gaat worden omdat er veel financiële zaken op ons afkomen. Dat vereist zowel in het kabinet goede besluitvorming, als ook met natuurlijk in relatie tot de Kamer goede besluitvorming, ook met de fractievoorzitters van de dragende partijen. En daarom dat ik het ook specifiek noem zodat we in het kabinet tot de besluitvorming kunnen komen. Want laat dat duidelijk zijn: het is wel een zaak van het kabinet.
DE WINTHER
Is dan de conclusie dat de besluitvorming het afgelopen half jaar rond financiële onderwerpen meer weggaat van een puinhoop dan van een ordentelijk proces?
SCHOOF
Dat zijn uw woorden. Ik heb het over hoe ik de Voorjaarsnota wil doen, dat wil ik een ordentelijk proces doen, daarom dat ik het nu al noem. Dat hebben we nu ook uitgeleid hoe we dat willen doen. We hebben ongeveer drie maanden voor, iets minder, want rond 11 april moet dat tot een uitvoering komen.
DE WINTHER
Maar u vermeldt hier volgens mij geen dingen die staande praktijk zijn, dus er is kennelijk een ingreep nodig om een breuk te vormen met het verleden zoals het ging en wat u nu gaat doen.
SCHOOF
Het is wel staande praktijk om de Voorjaarsnota ordentelijk te doen zoals ook hoe het begrotingsproces ordentelijk gaat. We hebben de afgelopen periode gezien dat de besluitvorming die het kabinet van de zomer heeft plaatsgevonden, in de tweede helft van 2024 de nodige discussie is opgeleverd in de Kamer, met een aantal stappen. En daarom dat ik hier expliciet ook zeg: we bereiden die besluitvorming in het kabinet nu degelijk voor, daar praten we ook met verschillende partijen over, daar nemen we ook de tijd voor. Dat is ook een groot verschil met de afgelopen zomer: toen hadden we alles bij elkaar, twee, drie weken om die hele besluitvorming echt af te ronden. Dan wat we nu ook in alle rust kunnen doen. En dat zijn grote vraagstukken die we moeten nemen om die Voorjaarsnota ook goed te laten landen.
DE WINTHER
Oké, maar even dan voor het begrip wat het dan concreet betekent, ‘zorgvuldige voorbereiding voor die besluitvorming’, u gaat dat samendoen met de minister van Financiën, dan gaat u de klassen rond in de Kamer om per partij te verkennen wat de wensen en mogelijkheden op bezwaren zijn?
SCHOOF
Het eerste wat we natuurlijk gaan doen is binnen het kabinet zorgen, met de vicepremiers en in de ministerraad, om dit proces en dus met de afzonderlijke ministers, dit proces ook heel zorgvuldig in het kabinet te doorlopen zodat we ook daar gedegen besluitvorming hebben. En dat hoort, bij alle tijden om te zorgen dat je je besluitvorming ook politiek checkt, of dat wat wij als kabinet besluiten, ook kan rekenen op steun in de Kamer.
DE WINTHER
Ja, maar wat betekent dat ook concreet in uw contact met de Kamer? Gaat u dan individuele gesprekken voeren met meneer Wilders, met mevrouw Yesilgöz, met mevrouw Van der Plas?
SCHOOF
Dat bekijken we in de loop van de tijd hoe we dat gaan doen, maar er zullen zeker gesprekken zijn met de individuele fractievoorzitters, absoluut.
DE WINTHER
Weet u al hoe groot de opgave is?
SCHOOF
Die zijn we nog aan het inventariseren en daar zullen we in het kabinet snel over spreken.
DE WINTHER
Maar bij benadering? Hoeveel miljard gaat het?
SCHOOF
Ja, dat is moeilijk te zeggen omdat het deels over structurele uitgaven gaat, deels over incidentele uitgaven en er zitten ook nog een paar keuzes in of je die wel of niet voor je zelf neemt, dus daar wil ik op dit moment nog geen uitspraak over doen.
DE WINTHER
Is deze aanvliegroute, die aan de ene kant dus heel normaal is, maar aan de andere kant ook weer niet, omdat die anders is dan in het afgelopen half jaar, een uitkomst van uw bezinningsmomenten tijdens de kerstdagen? Want daar refereerde u aan he: u ging tijdens de kerstdagen nadenken wat er nou het afgelopen half jaar, allemaal was gebeurd. Is dit een van de conclusies daaruit?
SCHOOF
Nou, het aardige is dat we in het kabinet en met de minister van Financiën deze conclusie al voor kerst hadden getrokken en voor kerst al dat proces hoe wij de Voorjaarsnota willen doen met elkaar hadden besproken over welke processtappen wij kunnen nemen om te zorgen dat we uiteindelijk medio april tot de adequate besluitvorm kunnen overgaan.
DE WINTHER
Oké, maar betekent dat dan wellicht dat u tot andere inzichten bent gekomen tijdens de kerstdagen? Of was dat gewoon iets wat u destijds heeft gezegd en wat niet zoveel voorstelde?
SCHOOF
Nee, nou ja, kijk, je denkt altijd na tijdens de kerst. Dat is onvermijdelijk, want op een gegeven moment valt even de druk van je schouders, het was een buitengewoon rustige, het was politiek gezien, rustige kerst en oud en nieuw, dat hebben we vanochtend ook in de ministerraad geconstateerd, dat iedereen even de tijd had om even weer de adem te halen en te kijken hoe gaan we nou de komende periode in. Ik denk dat het belangrijkste, wat we ook vanochtend in de ministerraad tegen elkaar hebben gezegd, is dat we komen uit onze ‘verloving’, om het zomaar te zeggen, is dat we ons echt zeer goed realiseren dat we moeten leveren dit jaar, dat dat hetgeen is waar dit kabinet ook op moet worden afgerekend, dat we daar een paar markante trajecten al wel in het najaar voor hebben gezet, maar dat dat ook verder geleverd moet worden. En dat er een aantal punten zijn waar we ook besluitvorming over moeten nemen en dat we daar ook zorgvuldig met elkaar over willen spreken.
DE WINTHER
U vond het allemaal rustig, maar goed, we hebben toch wel wat zien gebeuren: er was een interview van Pieter Omtzigt, die beweerde dat er iets tijdens de onderhandelingen op tafel had gelegen wat door andere coalitieleiders weer werd ontkend. We hebben een bericht van meneer Wilders voorbij zien komen, die een vals interview van mevrouw Yesilgöz had geconstateerd en daar op Oudejaarsdag bericht van deed op Twitter. Het lijkt erop dat er nog niet veel verandert aan de sfeer in de coalitie. Heeft u de indruk wel?
SCHOOF
Nou, ik heb in ieder geval een rustige kerst en oud & nieuw gehad en mijn mede-bewindslieden ook. En u weet, er zijn wel allerlei uitingen in de media van fractievoorzitters, doe ik nooit mededelingen, en doe ik dus ook hier vandaag niet.
DE WINTHER
Maar kunt u wel aan Nederland aangeven: krijgt Nederland nou een ander coalitiekabinet, eigenlijk een ander landsbestuur te zien in het nieuwe jaar, of krijgen we meer van hetzelfde?
SCHOOF
Nederland kan rekenen op dit kabinet, en dat wij er alles aan zullen doen om onze besluitvormen ordentelijk te doen, daar transparant over te zijn, en daar ook in het verkeer met de Kamer maximaal in te zetten om dat werkelijk te leveren.
ONBEKEND
Meneer Schoof, is uw overleg met de minister van Financiën en het testen of er ook steun is in de Tweede Kamer ook ingegeven door wat NSC en BBB zeggen: namelijk er is voldoende geld, er kan iets extra’s bij, en die ramingen zitten er vaak zo vaak naast, is er gewoon voldoende geld? Is dat ook een van de redenen om nu al te gaan aftasten?
SCHOOF
Nee, ik zei al dat we voor de kerst in het kabinet en met de minister van Financiën deze afspraak al hebben gemaakt, omdat we ons bewust zijn van de opgave die voor ons ligt, en ook snappen dat dit mogelijk tot belangrijke besluiten leidt, die ingrijpend kunnen zijn voor Nederlanders. En dat we daarom dit echt heel zorgvuldig met elkaar moeten doorlopen.
ONBEKEND
Klopt de claim van die twee van uw coalitiepartijen die zeggen er is voldoende geld, er kan wat extra bij?
SCHOOF
Ja, dat is aan de coalitiepartijen om daar iets van te vinden, dan wel individuele leden, wij volgen als kabinet een andere koers. U weet dat ten aanzien van de ramingen, hebben we al afgesproken, dat op het ministerie van Financiën wordt gekeken hoe CPB-ramingen, ramingen van Financiën, hoe we tot een realistische raming kunnen komen, daar komen we ook over met een brief naar de Kamer. Ik ben even uit mijn hoofd kwijt op welk moment dat voorzien is, maar in ieder geval voor de Voorjaarsnota-besluitvorming. Dus dat staat er wat mij betreft allemaal los van.
ONBEKEND
Uw minister van Financiën zei ook vandaag weer dat hij staat voor een degelijk begrotingsbeleid, ‘je moet niet de tuinstoelen buiten gaan zetten’, dat zei hij, ‘als het even vijf minuten niet regent’. Tegelijkertijd ligt er een enorme waslijst al, wensenlijst, van uw ministers. Moet hij veel mensen teleurstellen of denkt u er is wat mogelijk?
SCHOOF
Dat zullen we de komende periode moeten zien, of we veel mensen moeten teleurstellen of dat er veel mogelijk is. Dat is precies de reden waarom we hebben gezegd we willen dit echt aan het begin van het jaar, eigenlijk aan het eind vorig jaar, al helder maken, ook naar de collega's in het kabinet, dat we dit proces zorgvuldig willen doen. Dat heb ik vanochtend ook in de ministerraad zo besproken.
ONBEKEND
U heeft het over de zorgvuldigheid, tegelijkertijd heeft het kabinet natuurlijk duidelijk gemaakt: ‘wij zijn er voor de Nederlander’, die ziet dat de prijzen steeds hoger worden en merkt dat niet direct in de portemonnee, tegelijkertijd is de overheidsschuld historisch laag. Dus dan is er toch ruimte, zou je kunnen denken?
SCHOOF
Ja, maar de overheid, de schulden zijn dit jaar historisch laag, dat loopt in rap tempo op, dat weet u ook uit de ramingen die er liggen, die van het ministerie van Financiën en het CPB. Daar hebben we ook rekening mee te houden, dat geldt ook voor de schuldquota. Dus er is veel werk te doen, ook ten aanzien van de Voorjaarsnota en dat zal echt geen gemakkelijke besluitvorming zijn. Daarom dat ik zo hamer aan het begin van het jaar, ook in het kabinet, dat we dat echt ordentelijk zoveel mogelijk willen doen, echt goed de tijd voor moeten nemen, zodat we daar niet in onverwachte trajecten terechtkomen.
ONBEKEND
U wil niet al te rooskleurig overkomen? Zoveel geld is er misschien wel niet om extra dingen erbij te doen, dan wel voor grote projecten van ministeries, dan wel voor de burger die de prijs ziet stijgen?
SCHOOF
Ik denk dat het vraagstuk eerder is hoe we de zaak goed kunnen rondbreien dan de vraag is van: kunnen we er iets extra bij doen?
EK (SBS)
Ja, meneer Schoof, de andere coalitiepartners zeggen: ‘nou wij zien wel degelijk ruimte voor meer uitgaven’. U zegt net, wij varen als kabinet een andere koers, maar dat doet u op heel veel dossiers natuurlijk niet, op heel veel dossiers moet het terugkomen op dingen omdat de coalitiepartijen wat anders vinden. Wat nou als die coalitiepartijen voet bij stuk houden, terwijl de minister van Financiën zegt: ‘nou, ik zie die ruimte niet’. Wat gaat er dan gebeuren?
SCHOOF
Dat is een soort als-dan-vraag.
EK
Dat hebben we wel al gezien.
SCHOOF
Dat hebben we ook vaker in deze setting over gehad, dat heb ik als-dan-vraag niet beantwoord, maar laat ik er dit over zeggen: we zien dat de Voorjaarsnota, wordt een ingewikkeld proces, we staan, dat staat ook in het hoofdlijnakkoord, hebben we ook een regeerprogramma afgenomen, we staan voor een solide begrotingsbeleid. Dat betekent dat ook de 60% norm en de 3% norm voor ons belangrijke uitgangspunten zijn in ons beleid en ook in onze begroting. Daar staan we ook voor. En dat zullen we ook hanteren ten aanzien van de Voorjaarsnota. En dan reageer ik niet op individuele uitspraken van de Kamerleden of rapportages die daar vandaan komen over raming of anderszins want daar is het op dit moment echt te vroeg voor. Wij baseren ons op basis van de CPB en op de cijfers van Financiën. En als het gaat over realistisch ramen, heeft de minister van Financiën toegezegd daarover met een brief naar de Kamer te komen.
EK
Ja, u zegt het is een als-dan-vraag, maar dat is het natuurlijk niet want er zijn al coalitiepartijen die hebben aangegeven, ‘wij zien wel degelijke ruimte’, dus er is nu al frictie tussen u en in ieder geval twee coalitiepartijen van uw kabinet.
SCHOOF
Daar zullen we dan naar aanleiding van de feiten met elkaar over spreken.
EK
Zij baseren zich niet op feiten?
SCHOOF
Nou, zij zeggen dat er ruimte is, maar we hebben ook afgesproken dat het een solide begrotingsbeleid moet zijn, dus daar moeten we uiteindelijk alle cijfers naast elkaar zetten voordat we daar met elkaar tot een fatsoenlijke afspraak kunnen komen.
EK
Maar u zegt eigenlijk, ik en de minister van Financiën gaan hen wel eens even laten zien dat die ruimte die zij zien er eigenlijk helemaal niet is.
SCHOOF
U gebruikt elke keer woorden die ik niet gebruik.
EK
Ja, dat maak ik eruit op.
SCHOOF
Nee, ik heb het over het feit dat de minister van Financiën, overigens daarin volop door mij wordt gesteund, één: we staan voor een solide begrotingsbeleid als kabinet, twee: we hebben ons ook te houden aan de afspraken die we daarover gemaakt hebben, drie: er is een discussie over hoe veel ruimte is er nou eigenlijk precies, die wordt deels gevoerd op basis van de resultaten van het afgelopen jaar, maar als je kijkt naar de komende jaren, dan zeggen de ramingen dat we echt toch problemen hebben dus dat we daar maatregelen voor moeten treffen. Tegelijkertijd wordt er ten aanzien van het realistisch ramen, zoals dat in het jargon heet, ook nadrukkelijk met elkaar naar gekeken en hebben Kamerfracties daar hun opvatting over weergegeven, daar zullen we ongetwijfeld met elkaar over in gesprek gaan, maar wel op basis van de feiten zoals wij die ook als kabinet zullen aandragen.
Oud en nieuw (2)
BORGMAN (NOS)
Ik wilde even terug, meneer Schoof, naar uw beginwoorden over de oudjaarsavond, de oudjaarsnacht. U zei: wat daar gebeurde is onacceptabel. Wat zijn de consequenties van die woorden?
SCHOOF
Nou, de consequenties zijn dat er ten aanzien van, nou laat ik het nog iets anders formuleren, zoals ik het ook in mijn beginwoorden zei. Voor een deel helpt sanctioneren, dus degene die daar echt geweld tegen hulpverleners gebruiken, tegen politie, tegen de handhavers, dat die zwaarder worden aangepakt. En daar was ook het taakstrafverbod voor. Twee, ik denk dat we te maken hebben met een wat dieper geworteld fenomeen in onze Nederlandse samenleving. En dat we daar dus eigenlijk ook de conclusie uit moeten trekken, dat we met elkaar ook het debat moeten aangaan, hoe kunnen we eigenlijk voorkomen dat dit elke keer weer gebeurt, dat een feest ontaardt?
BORGMAN
Er zijn mensen die daar wel ideeën over hebben, over hoe je dat kan voorkomen. Burgemeesters, gemeenten, de politie, die zeggen: verbied dan gewoon dat vuurwerk. Wat is nou een argument van het kabinet om dat niet te doen?
SCHOOF
Nou, wij doen het iets anders. We zeggen, er ligt een initiatiefnota in de Tweede Kamer. Dat is het podium waar uiteindelijk, als de meerderheid van Nederland en de meerderheid van het parlement dat zou vinden, dan kan dat in de Kamer op basis van een initiatiefwetsvoorstel snel worden behandeld.
BORGMAN
Het kabinet kan toch ook zelf met wetgeving komen?
SCHOOF
Ja, maar dat is dan overbodig ten opzichte van wat er al in de Kamer ligt. Als dat in de Kamer niet wordt opgepakt, is het voor het kabinet geen reden, voor dit kabinet geen reden, om zelf met een initiatiefwetsvoorstel te komen ten aanzien van een landelijk vuurwerkverbod.
SCHOOF
Wat zegt u dan tegen die politieagenten die zeggen, ja joh, wij blijven komende jaarwisseling gewoon thuis. Waarom zouden wij nog als schietschijf, ik geloof dat ze het een oorlogsgebied noemen, hun werkterrein, waarom zouden wij nog als schietschijf dienen? Wat zegt u dan tegen die agenten?
SCHOOF
Dat wij pal achter die agenten staan…
BORGMAN
Maar waar blijkt dat dan uit?
SCHOOF
…dat we alles zullen doen om te zorgen dat degenen, die dat geweld plegen, worden aangepakt. Dat we op allerlei manieren bezig zijn, overigens ook met gemeenten en ook met allerlei anderen, om te kijken op welke manier we ontaarding van dat feest kunnen voorkomen. Maar dat uiteindelijk het toch ook aan de politie is om handhavend op te treden.
BORGMAN
En als zij zeggen, dat doen we niet meer, want we hebben geen zin om als schietschijf te dienen?
SCHOOF
Ja, dat zou ik overigens me heel goed kunnen voorstellen, dat ze niet als schietschijf willen dienen. Daar zijn ze ook namelijk niet voor opgeleid. Ze zijn opgeleid om te handhaven, niet om voor de lol met cobra's of ander vuurwerk te worden bestookt. Overigens veelal ook illegaal vuurwerk. Dus daar zie je al relatief de beperkingen van een vuurwerkverbod. Maar goed, laten we daar niet te veel op ingaan. Ik denk de basis is, als het parlement vindt dat er een landelijk vuurwerkverbod moet komen, dan ligt er een voorstel in de Kamer al sinds 2020 om dat op te pakken. Het kabinet zal niet zelf met een voorstel komen.
BORGMAN
In de brief die u eerder aanhaalde van de minister van Justitie aan de Tweede Kamer staat, dat de hulpververleners respect en bescherming verdienen. Van wie moet die bescherming dan komen?
SCHOOF
Die bescherming, ja uiteindelijk moet die van de samenleving komen. We moeten met z’n allen toch daaromheen staan. En om alles dan op te hangen aan het vuurwerkverbod, is denk ik de simpele voorstelling van zaken. Dus we moeten er met elkaar voor zorgen dat het niet normaal is dat je met cobra’s en ingewikkelde vuurpijlen naar die politie gaat. Niet per ongeluk, maar doelbewust. Daar moeten we aan werken. Dat is belangrijk. En nogmaals, dat vuurwerkverbod dat is aan de Kamer.
BORGMAN
En denkt u dat de samenleving dat niet vindt? Dat het niet normaal is om met cobra’s naar een agent te gooien?
SCHOOF
Ik denk dat de samenleving het niet normaal vindt dat er met cobra’s naar de samenleving wordt gegooid.
BORGMAN
En toch gebeurt dat.
SCHOOF
En toch gebeurt het, ja. En zijn cobra’s nota bene verboden.
BORGMAN
En daar ziet het kabinet geen rol voor zichzelf?
SCHOOF
Nee, de cobra’s zijn al verboden. Dus ja, en toch worden ze op de politie afgegooid. Ik zie het probleem in de zin van dat vuurwerk gebruikt wordt om de politie en de brandweer en de ambulance en de handhaver te bestoken. Tegelijkertijd gebeurt dat voor een deel met illegaal vuurwerk. En ik herhaal, als in de Kamer er een meerderheid is, dan is het aan de Kamer. Dan zullen wij ons als kabinet ertoe verhouden. Maar we gaan als Kamer niet nog een keer over het voorstel wat er in de Kamer ligt, nog een keer overheen.
BORGMAN
Duidelijk, dank.
WESTER (RTL)
Toch nog even aanhaken, als ik mag, meneer Schoof. U zegt terecht, denk ik, ‘het is niet allemaal aan de politiek, ook aan de samenleving, hoe je een beetje normaal zo’n oudejaarsnacht doorkomt’, mijn collega Borgman zei het al, alle hulpverleners, alle medici, vandaag ook alle ziekenhuizen, academische ziekenhuizen, burgemeesters, iedereen zegt, begin dan in ieder geval, het is niet de oplossing voor alles, maar begin met een algeheel vuurwerkverbod. En eigenlijk zegt u, die ene dag in het jaar, altijd met verschillende doden, mensen, vooral kinderen die ogen kwijtraken, ledematen kwijtraken, tientallen mensen met ernstig letsel, meer dan duizend gewonden dit jaar, dat is zo’n avond, ach, als de Kamer iets wil, dan doen we dat, maar dat is geen reden voor het kabinet om zelf in actie te komen. Dat is wat u eigenlijk zegt.
SCHOOF
Ik heb gezegd, het is een diepgeworteld probleem in onze samenleving. Dat is, dat, en vuurwerk is op de een of andere manier tot de traditie van Nederland gaan behoren. Er is een onvoorstelbaar bedrag van 110 miljoen euro, als ik het goed heb, door Nederland besteed aan vuurwerk. Dus dit probleem zit echt dieper dan dat je zegt van nou, we gaan landelijk vuurwerkverbod afkondigen, want blijkbaar zijn er heel veel Nederlanders die dat vuurwerk willen afsteken. En tegelijkertijd zijn we bezig stap voor stap allerlei vormen van vuurwerk te verbieden. Dat is al gebeurd, met laatstelijk dan dat F4-vuurwerk, die cobra’s. En er ligt een wetsvoorstel in de Kamer. En tegelijkertijd gebeurt er veel meer rondom oud en nieuw, waarin we, zeg maar, mensen meer kunnen aanspreken op hun gedrag, kunnen zorgen dat die politie ook fysiek beter beschermd wordt. Dus er wordt van alles gedaan, ook gemeenten zijn bezig met dit vraagstuk, maar we hebben wel te maken met iets wat in de Nederlandse politiek en in de Nederlandse samenleving in ieder geval geen overheersende opvatting over is.
WESTER
Nou, de grote meerderheid van de Nederlandse bevolking vindt inmiddels wel dat dit zou moeten gebeuren. Het zit een beetje vast bij bepaalde politieke partijen in Nederland nog. Maar nogmaals, dit verhaal horen we natuurlijk al jaren. En jaar op jaar, ik herhaal het nog maar een keertje, doden met kinderen, ook vooral die ogen kwijtraken, ledematen kwijtraken. Tientallen gewonden, meer dan duizend dit jaar ook weer. Alle artsen zeggen, hulpverleners, stop hier in ieder geval mee. Het is niet dé oplossing, maar een deel van de oplossing. En de kabinetten zeggen, ieder jaar weer, het is niet aan ons, we zien wel wat er gebeurt. Ik bedoel, als er zoiets gebeurt op een dag in Nederland, dan komt u terug uit het buitenland, omdat er paniek is in het land. Dit is een dag die we steeds accepteren.
SCHOOF
Stap voor stap worden de maatregelen genomen. Het knalvuurwerk is verboden, recentelijk de cobra’s verboden. Het is dus niet zo dat we elk jaar alleen maar kijken en niks doen. En tegelijkertijd constateer ik dat er in het parlement op dit moment onvoldoende draagvlak is voor een landelijk vuurwerkverbod. En hebben wij vanochtend ook in het kabinet nog met elkaar geconstateerd dat wij niet een extra initiatief zullen nemen ten aanzien van een landelijk vuurwerkverbod.
WESTER
Nu zegt u het precies, in het parlement is onvoldoende draagvlak alsnog voor zo’n vuurwerkverbod. Dus wij als kabinet accepteren het en we doen niks. Dat is wat u eigenlijk zegt.
SCHOOF
We zetten stap voor stap, zetten we stappen.
WESTER
Oké, wat is dan de volgende stap?
SCHOOF
We hebben een stap voor stap van de cobra’s gezet. En het is niet alleen maar de overheid die hier moet acteren, dat zei u net zelf ook. Nederland geeft 110 miljoen euro uit aan vuurwerk. Waaronder veel vuurwerk wat ook nog illegaal is. Halen we dat ook in landen waar het op andere manieren wordt geproduceerd en verkocht dan in Nederland. Dat is ook een feit waar we met elkaar, het is niet alleen maar een kwestie van handhaving. En daarom dat ik ook zeg van, wij zullen doen datgene wat nodig is. Dat hebben we gedaan op een aantal stappen. Maar er is meer voor nodig om dit fenomeen in Nederland, zeg maar, anders te laten zijn. En het grootste zorg, afgezien van onschuldige slachtoffers die als omstanders worden getroffen, wat natuurlijk ontzettend vervelend is, zit mijn grootste zorg dan ook nog een keer op datgene wat er gebeurt richting... want veel van de Nederlanders die 110 miljoen euro uitgeven, kopen het niet om politie, brandweer, ambulance en handhavers aan te pakken en daarop te gaan schieten. Dus het blijft een balans over hoe we hiermee moeten omgaan met elkaar.
WESTER
En er was niemand vandaag in het kabinet die zei, die evaluatie, zullen we toch eens nadenken over zo’n algeheel vuurwerkverbod?
SCHOOF
Nee, er is geconstateerd dat er op dit moment geen steun is voor een landelijk vuurwerkverbod. Dat er een voorstel ligt in de Kamer. En daarmee is het aan de Kamer.
WESTER
Maar was er dus wel iemand die zei van, zullen we daar eens over nadenken toen bleek dat er zo’n steun niet is?
SCHOOF
Uit de ministerraad doe ik nooit geen mededelingen. Maar het feit dat het kabinet niet komt met een eigen voorstel om een landelijk vuurwerkverbod, daar was volledig overeenstemming over.
HOEDEMAN (AD)
Nog even aansluitend over het vuurwerk, meneer Schoof. U bent aanvoerder van een law and order-kabinet. In december ieder jaar bewapent een deel van de Nederlandse bevolking zich met zwaar vuurwerk om politie en hulpverleners te bestoken. Dat levert 1200 gewonden op. En u zegt, het kabinet, het is niet aan het kabinet. U kunt toch een moreel appèl doen op uw bewindslieden?
SCHOOF
Nou, ik doe een moreel appèl op de Nederlandse samenleving. Dat lijkt me veel belangrijker. Dat het deel van de Nederlandse samenleving, wat het ook voor een deel met illegaal vuurwerk of verboden vuurwerk, want dat hele zware vuurwerk is vaak al verboden, toch die politie en die brandweerhulpverleners, die handhaver aanpakt, dat ik een moreel appèl doe op die jongeren, zijn dat vaak, die dat doen, om dat nou eens niet te doen, en degenen die eromheen staan, dat die ook het morele besef hebben dat het niet normaal is om te doen. En dat ze ook daartegen optreden. En dat zal de handhaver ook helpen om dat te realiseren. Dat morele appèl zou ik willen doen. Dat vind ik veel belangrijker dan het morele appèl op het kabinet of op de Kamer.
World Economic Forum
HOEDEMAN
Een heel ander onderwerp. U reist als minister-president de wereld over om andere regeringsleiders te ontmoeten. Versterkt dat de positie van Nederland? Dat u die rol hebt en pakt?
SCHOOF
Ik ben ontzettend nieuwsgierig wat vraag 2 wordt, zeg ik u heel eerlijk. Dit is echt een opmaat voor vraag 2 en vraag 3. Dus ik stel voor dat u eerst even 2 en 3 dan ook stelt. En dat ik dan het antwoord geef.
HOEDEMAN
Volgende week is het World Economic Forum. Daar gaat u naartoe. Omdat dat de positie van Nederland versterkt. Twee van uw smaldelen gaan daar niet naartoe. Waarom niet?
SCHOOF
Ze hebben de eigen afweging gemaakt om niet te gaan.
HOEDEMAN
U informeert daar niet naar?
SCHOOF
Nee, ik vind, zij hebben mij medegedeeld dat ze niet naar het WEF gaan. Ik vind dat ook een individuele afweging of zij dat wel of niet doen. Dus ik heb daar verder ook geen problemen mee. Ik vind het belangrijk dat er een delegatie van het kabinet is. Die is er. Ik ben er ook zelf. Want ik vind het belangrijk voor Nederland.
HOEDEMAN
Maar bewindslieden van de grootste regeringspartij PVV, die gaan niet. Waarschijnlijk omdat zij vinden dat daar complottheorieën worden bekokstoofd. Hebt u dat gevraagd op de man?
SCHOOF
Nee. Ik heb kennisgenomen, ze hebben mij daar netjes over geïnformeerd dat ze niet gaan. Los van de vraag of waren uitgenodigd. Maar dat ze niet gaan. En zolang Nederland daar met een fatsoenlijke kabinetsdelegatie aanwezig is, zolang niemand mij een strobreed in de weg ligt om naar haar toe te gaan, dan zit ik er allemaal niet mee. En ik vind het belangrijk inderdaad dat Nederland daar aanwezig is. En ik ben er aanwezig. En een paar van mijn collega’s.
Trump (1)
VAN DEN BERGH (REUTERS)
Ik heb een als-dan-vraag die niet meer als-dan is. Gisteren heeft het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden gestemd om sancties op te leggen aan ICC-personeel. En dat wordt nu naar de Senaat gedaan zodat Donald Trump het zo snel mogelijk zou kunnen, de wet zou kunnen tekenen als hij geïnaugureerd wordt op 20 januari. Wat doet Nederland om te zorgen dat de impact van dit soort sancties, die vooral de ICC ook financieel zullen treffen en hun bankrekening zullen treffen hoogstwaarschijnlijk, te beperken?
SCHOOF
Daar gaan we ons over de komende periode over beraden, want de ICC is een belangrijk instituut en belangrijk dat het instituut ook blijft functioneren. Dus daar beraden we ons de komende periode op. Maar zoals je al zei, het moet nog naar de Senaat, daarna nog bekrachtigd worden. Maar het feit dat dit door het Huis van Afgevaardigden is gegaan is ook vanochtend even kort in de ministerraad aan de orde geweest, gezegd dat we daar ons over beraden.
VAN DEN BERGH
Dan een tweede internationale vraag: in de opmaat van zijn inauguratie heeft aankomend president Trump ook alvast geroepen dat de NAVO bijdragen naar 5% moet. Heeft Nederland daar nog een reactie op? We zijn nu net nipt toe aan de 2%. Kunnen we dat verhogen naar 5%?
SCHOOF
Nou, dat zijn uitspraken die hij allemaal doelen voordat hij president is. Dus ik geef toe, het is kort dag, 20 januari wordt hij geïnaugureerd. Maar wij gaan ons uiteindelijk als Nederland verhouden tot de opmerkingen die hij als president doet, dat er vanuit de administratie van Trump een druk gaat komen om de defensiebudgetten te verhogen, ja, dat kan je redelijkerwijs voorspellen op basis van datgene wat er afgelopen periode gezegd is. En daar zullen we ons in het kabinet ook ongetwijfeld over de komende periode over beraden omdat dat dan waarschijnlijk in de term van als-dan, ongetwijfeld, aan de orde zal komen op de NAVO-top in Den Haag in juni.
Oud en nieuw (3)
EK
Meneer Schoof, nog een heel korte vraag over die Nieuwjaars-, of Oudjaarsnacht, Nieuwjaarsnacht, Van Weel en Coenradie zijn overdag meegaan lopen met de politie, nou is dat niet zo heel eng, denk ik, is er al eens een keer nagedacht over een bewindspersoon of bent u misschien die nacht meegaan lopen met politie om daadwerkelijk het effect op die politiemensen te zien?
SCHOOF
Ik ben die dag naar het Oogziekenhuis geweest in Rotterdam. En ik heb in mijn vorige functie wel eens een nacht in Amsterdam meegelopen met de politie, maar er is, laat ik zeggen, volgens mij, ik zit even na te denken of ik me kan herinneren over een van de bewindslieden van Justitie en Veiligheid eerder wel eens een nacht is meegelopen, maar er is geen reden voor een bewindspersoon om niet een keer een nacht mee te gaan.
EK
Dus u heeft in de vorige functie een keer meegelopen, een nacht. Hoe heeft u dat toen ervaren?
SCHOOF
Ja, ik had de pech zelfs in Amsterdam dat het relatief, op een of andere manier relatief, tot ook de verbijstering van de agenten met wie ik op stap was, relatief rustige nacht was. Maar uit de verhalen die ik ook eerder in mijn vorige functies van de politie heb gehoord over die nachten, overigens geldt dat ook van de brandweer, zijn dat geen plezierige nachten als je in sommige wijken, in sommige steden of dorpen van Nederland moet werken. Het is ook niet alleen maar een ‘grote stedenprobleem’, het is ook in een aantal gevallen een dorpsprobleem, is dat geen pretje. En blijkbaar is de hoogste eer die je kan bereiken dat de ME uiteindelijk op je afkomt, nou dat is gewoon triest om waar te nemen.
Syrië
EK
Dan iets anders, minister Faber heeft aangegeven dat ze eigenlijk wel voor is om Syriërs verplicht terug te gaan sturen naar Syrië. Alleen kan dat nu nog niet. Hoe ver staat het daar eigenlijk mee, wanneer kan dat bijvoorbeeld wel?
SCHOOF
Ik pak er even een papiertje bij, want dit vereist een buitengewoon zorgvuldig antwoord, ook omdat ik zag dat het verhaal van mevrouw Faber en de kop van het artikel niet geheel overeenkwam, laat ik het zo zeggen. Syriërs die nu willen vertrekken, zullen we mogelijk die helpen om terug te keren, maar op dit moment is het beoordelen en vervolgens intrekken van vergunningen niet aan de orde. Om verblijfsvergunningen van Syriërs opnieuw te kunnen beoordelen, moet er aan verschillende voorwaarden voldaan, zo moet Syrië of delen van Syrië eerst veilig worden verklaard. Maar uiteindelijk zorgen we, net als Duitsland en andere landen, dat zodra gedwongen terugkeer mogelijk is, wij hiertoe zullen overgaan.
EK
Oké, dus op welke termijn, want het wordt nu toch een beetje een soort van geroepen, ‘we willen dat zo snel mogelijk doen’, maar hoe realistisch is het dan dat het op korte termijn kan?
SCHOOF
Nou, we hebben op dit moment een besluitmoratorium, dat betekent dat er überhaupt geen besluitvorming plaatsvindt naast van Syrië. Die is nu ongeveer een maand oud, we hebben nog vijf maanden te gaan. Die periode, of dat één maand is of uiteindelijk de volle vijf maanden, zullen we in Nederland, maar ook in de Europese context, omdat veel landen kijken naar Syrië, naar zowel het vraagstuk van terugkeer, als overigens op basis van ontwikkelingen in Syrië, of dat niet tot een nieuwe asielstroom zal leiden, dus er zitten, zeg maar, twee afwegingen ten aanzien van Syrië, zullen we dat de komende weken, maanden met elkaar bekijken. Maar dat gaat wel in de stappen die ik net zei: eerst de vrijwillige terugkeer, vervolgens kijken of er daadwerkelijk gebieden zijn in Syrië die veilig zijn en veilig kunnen worden verklaard. En dan uiteindelijk het vraagstuk, als mensen dan niet terug willen keren, dan is het vraagstuk van gedwongen terugkeer aan de orde. Maar wel in die volgorde, dus gedwongen terugkeer is niet vandaag in orde.
EK
U zegt: ‘vrijwillige terugkeer, dat willen we bevorderen, willen we mensen ook wel meehelpen’. Om hoeveel mensen gaat het ongeveer, die vrijwillig terug willen keren? Hebben jullie daar zicht op?
SCHOOF
Ik heb over Nederland op dit moment geen cijfers, maar u weet, net als u, ben ik deze week weer begonnen.
WESTER
Ja, dat is toch wel bijzonder, meneer Schoof, u zegt een aantal keren in deze persconferentie, ‘ik geef geen antwoord op als-dan-vragen’, maar als het gaat om beleid, voert het kabinet wel een soort als-dan beleid. Niemand weet nog hoe de situatie is of hoe die zich ontwikkelt. Experts moeten zich nog over uitspreken of het wel of niet veilig is, of het en Islamitische Staat wordt, ja of nee. Er is een moratorium. Maar de minister zegt wel, het kabinet, als het weer veilig is, dan gaan we die mensen verplicht terugsturen. We weten toch helemaal niet hoe en wat. Waarom dan wel nu daar al mee komen? Het klinkt allemaal heel stoer, maar niemand weet of het kan.
SCHOOF
Ja, maar ik heb heel precies aangegeven, eerst een vrijwillige terugkeer, dat kan nu, er zit geen enkele dwang achter. Dan het vraagstuk of inderdaad in Syrië en dat is inderdaad afhankelijk van de situatie zoals die ontwikkelt. En dan is het overigens bestaand beleid dat als iets veilig is en er kunnen mensen naartoe terugkeren en je geeft geen asielvergunning meer, dat je dan ook automatisch in het vraagstuk van gedwongen terugkeer terechtkomt. En dan is dus het slotstuk, als het veilig is, je geeft geen asielvergunning meer af, er ontstaat dus illegaliteit voor Syriërs in Nederland dat je dan ook weer gaat praten over gedwongen terugkeer. Dat is een hele normale routine van vraagstukken zoals we die hebben.
WESTER
Maar het heeft toch een heel groot als-dan gehalte?
SCHOOF
Maar het is normaal beleid, dus je legt datgene wat we normaal in asielprocedures doen, dat verklaar je nu van toepassing op Syrië. En dat is Syrië, landenbeleid, veel positieve asielvergunningen zoals je weet, dat hebben we nu een besluitmoratorium op, die periode wordt gebruikt om te kijken hoe de situatie zich in Syrië ontwikkelt, ontstaat er een situatie waarin er daadwerkelijke veiligheid of veilige gebieden zijn, dan ga je daarover ook besluiten dat de asielprocedure niet meer wordt gehonoreerd. Dan kan je tijdelijke vergunningen intrekken of laten verlopen en dan ontstaat illegaliteit, althans, geen rechtmatig, ik moet het even netjes zeggen: geen rechtmatig verblijf in Nederland en dan komt uiteindelijk ook het vraagstuk van gedwongen terugkeer aan de orde. Dat is dus niet als-dan, dat is de asielprocedure op een specifieke vraag over het land Syrië van toepassing verklaren.
WESTER
Het is behoorlijk als-dan, want als dit allemaal, deze voorwaarden voldaan wordt, dan worden ze gedwongen teruggezet. Maar nu heeft de Europese Commissie, de woordvoerder daarvan, zojuist tijdens deze persconferentie zag ik het bericht binnenkomen, laten weten: dat kan helemaal niet wat Nederland wil, wat Duitsland wil, Nederland wil: gedwongen terugkeer is onmogelijk.
SCHOOF
Op dit moment kan het ook niet, daar heeft de Europese Commissie gelijk in.
WESTER
Nee, ook niet straks, gedwongen terugkeer is überhaupt niet mogelijk.
SCHOOF
Nee, dat is onjuist. Ik zei net al, ten opzichte van de normale stap in de asielprocedures, ook waar het gaat om terugkeer en gedwongen terugkeer, dat ook onder Europese regelgeving kan gedwongen terugkeer, daar is geen enkel misverstand over. Maar het heeft wel te maken met al die stappen die daaraan voorafgaan, namelijk: je moet eerst wel bepalen of er delen zijn van Syrië of heel Syrië, dat veilig genoeg is om mensen die niet meer rechtmatig verblijven in Nederland gedwongen terug te laten keren. Maar het is nu niet aan de orde. Maar het is wel aan de orde, zodra al die stappen zijn gezet.
WESTER
Als al die stappen zijn gezet, dan is het aan de orde en de Europese Commissie zegt: ‘dat kan helemaal niet’.
SCHOOF
Nee, die zegt: ‘dat kan nu niet’, volgens mij.
WESTER
Nee, die zegt ‘dat kan helemaal niet’.
SCHOOF
Maar goed.
WESTER
Nee, laten we daar niet over…
SCHOOF
Nee, laten we daar niet over, want gedwongen terugkeer kan gewoon, daar zijn we in de Europese Unie ook druk mee bezig vanuit allerlei landen dus het kan niet zo zijn dat gedwongen terugkeer niet kan. Alleen gedwongen terugkeer vereist een aantal stappen voordat je daartoe komt.
WESTER
Als het eraan voldaan is, dan.
Sociale media (1)
STANS (NIEUWSUUR)
Meneer Schoof, een heel ander onderwerp, een groep maatschappelijke organisaties als Bits for Freedom, de Goede Zaak, roept de Nederlandse overheid op om weg te gaan van sociale media platformen als X en Instagram, omdat, zo zeggen zij, de eigenaren en de bedrijven erachter als Elon Musk en Meta alleen maar uit zijn op groot geld en vooral politieke macht ten koste van vrijheid en de democratische rechtsstaat. Vindt u dat de Nederlandse overheid vertegenwoordigd moet zijn op sociale media platformen als X of Instagram?
SCHOOF
Ik denk dat de Nederlandse media, althans de Nederlandse overheid, een belangrijk communicatiemedium verliest op het moment dat we ons niet meer, op dit moment, als we nu het besluit zouden nemen om niet om Meta of andere groepen te gaan zitten. We hebben ooit het besluit genomen om niet TikTok te doen, dat had andere redenen van vraagstukken van nationale veiligheid. Ten aanzien van X of Meta, zal afhankelijk van de situatie, hoe het zich ook de komende periode ontwikkelt, bijvoorbeeld ten aanzien van contentmoderatie, hoe dat zich in Europa gaat ontwikkelen. Zullen we daar de vinger aan de pols houden of de Nederlandse overheid gebruik blijft maken van deze media. Maar vooralsnog zien wij geen reden om af te zien van het gebruik van deze media.
STANS
‘Vooralsnog’ zegt u, heeft u zorgen over wat er mogelijk gaat veranderen of aan het veranderen is op die platformen?
SCHOOF
Ja, ten aanzien van bijvoorbeeld contentmoderatie, overigens ligt dat in Europa weer iets anders dan in de Verenigde Staten, maar dat is een punt dat in de Europese, in de Digital Act, zijn er allerlei afspraken over gemaakt, ook met deze high tech bedrijven. En we gaan er wel vanuit dat men zich daaraan houdt. Op het moment dat men zich daar niet aan houdt, ontstaat er vanzelf ook een discussie vanuit de Europese Commissie met deze bedrijven en moet ook de Nederlandse overheid zich daartoe verhouden. Want die contentmoderatie was belangrijk in de Europese context.
STANS
U maakt zelf enthousiast gebruik van platformen als X en Instagram, ook voor livesessies. Heeft u er af en toe zorgen over en denkt u, moet ik dit wel blijven doen?
SCHOOF
Nee, op dit moment heb ik die niet.
Inflatie
ORNSTEIN
Ik heb ook een niet als-dan-vraag: kunnen die prijsstijgingen, kunnen die eigenlijk wel doorgaan totdat u dat voorjaarsoverleg hebt? Kunt u daar niet eerder maatregelen op gaan nemen, inflatie is geloof ik 3,1 procent.
SCHOOF
U doelt nu op de inflatie he?
ORNSTEIN
Ja, 3,1 procent.
SCHOOF
3,1 procent over de maand december.
ORNSTEIN
Hoe gaat u als regering dat aanpakken voor de burger?
SCHOOF
Nou, laat ik in eerste plaats zeggen dat de inflatie is zorgelijk hoog, in Nederland is die ook hoger dan in de omliggende landen, betekent ook dat het monetaire beleid van de Europese banken net voor Nederland net wat een ander effect heeft, want die zijn de rentes weer gaan verlagen omdat die in de rest van Europa de inflatie, ook behoorlijk omlaag ging, dus ook noodzakelijk was om dat te doen, maar dat leidt in Nederland net tot een wat ander effect. Maar dat betekent dat dat voor ons ook wel een zorgpunt is, dat we het gewoon zien, ik bedoel, als je niet uitkijkt, ondanks de loonstijgingen, dat de inflatie, ondanks de maatregelen die het kabinet heeft genomen, met name de laagste inkomensgroepen, ook met die nieuwe belastingschijf, dat dat wat tegen elkaar in gaat werken. Dus dan zullen we de komende periode de vinger naar de pols houden en kijken op welke manier we als overheid kunnen bijdragen dat de inflatie ook in Nederland geleidelijk aan omlaag gaat. Dat is belangrijk. Maar Nederland, het remtraject zoals het dan door de economen wordt genoemd, heb ik mij laten vertellen, de inflatiecijfers in Nederland wat langer duurt dan in onze omliggende landen en dat heeft weer iets te maken met dat onze loonstijgingen ietsje later kwamen dan in omliggende landen. Dus dat het hele rem effect daardoor wat wordt vertraagd, maar dat we in Nederland, en dat zou de grootste zorg moeten zijn, dus afgezien van de inkomenskant voor de mensen in dit land, omdat de winkelwagentjes steeds meer duurder worden met spullen wat je koopt bij welke supermarkt dan ook, dat je niet in een loonprijsspiraal terecht komt. En iedereen verzekert mij ervan dat we niet in een loonprijsspiraal zitten.
ORNSTEIN
Welke instrumenten hebt u beschikbaar, vindt u, als regering, om die inflatie te beperken?
SCHOOF
Die instrumenten zijn beperkt, omdat het voor een belangrijk deel ook monetair beleid is. Dus je kan wel compenseren, maar ook daar moet je weer mee uitkijken, want dat betekent dat je je uitgaven weer verhoogt terwijl, en u heeft de minister van Financiën vanochtend ook gehoord, eigenlijk de overheidsuitgaven weer de inflatie beperken, juist eigenlijk een beetje terug zou moeten dringen. Dus daar zit ook spanning en zijn er een aantal dilemma’s die we ongetwijfeld ook de komende periode onder ogen moeten zetten.
ORNSTEIN
Mag ik u twee suggesties doen? De eerste is de huren, die gaan enorm omhoog in 2025. Zou het een idee zijn om de huurstijgingen wel te beperken?
SCHOOF
Ik neem uw suggesties nu gewoon even mee. Die tweede hoor ik ook graag.
ORNSTEIN
De tweede is natuurlijk de energie. Daar heeft de eerdere regering subsidie aan mensen op gegeven Zou dat ook niet een idee zijn? Dat zijn twee instrumenten die de overheid heeft om die inflatie tegen te gaan.
SCHOOF
Ik neem ze nu even mee.
ORNSTEIN
Maar hoe staat u daar tegenover?
SCHOOF
Nee, maar dit zijn wel forse ingrepen die je doet. Dus ik kan nog niet zeggen ‘nou dat zijn echt briljante ideeën’, spijt me vreselijk voor u.
ORNSTEIN
Ze zijn wel eerder gesuggereerd.
SCHOOF
Ze zijn ook zeker niet gratis. Dus het is niet zo dat je met die ideeën, zeg maar, de Nederlander een groot plezier doet zonder dat het ergens anders geld kost. Dit vereist echt een veel nauwkeurigere afweging, dan dit zijn echt ontzettend goede ideeën. Dus ik neem ze mee, ik snap ze vanuit de portemonnee van de burger geredeneerd maar tegelijkertijd als je kijkt naar de overheidsuitgaven, dan moet je hier echt heel zorgvuldig en veel zorgvuldig naar kijken en alleen maar naar de portemonnee van de individuele Nederlander.
ORNSTEIN
Begrijpt u dan wel dat de vakbonden looneisen stellen en of hebt u begrip voor het standpunt van de werkgevers, bijvoorbeeld de ADVN die zegt van pas nou op met die loonstijgingen, waar staat u dan?
SCHOOF
Nou dat ik in ieder geval constateer dat we nog niet in de loonprijsspiraal zitten en dat in die zin de loonstijgingen ten opzichte van de inflatie, dat de loonstijging niet de belangrijkste accelerator is van de inflatie, maar dat we moeten oppassen dat dat niet gebeurt.
Trump (2)
ORNSTEIN
Eén kort vraagje, we hebben u nog niet gehoord over Groenland, hoe staat u ten aanzien van de opkoop van Groenland? De Economist schrijft daarover deze week dat het helemaal geen theoretisch plan is. Dat als de president, nieuwe president van Amerika elke Groenlander 1 miljoen euro geeft, dat het zo gebeurd is met Groenland. Hoe staat u daar tegenop?
SCHOOF
Ik ga er vanuit dat ook de Verenigde Staten de territoriale integriteit van elk land, ook in Europa, in dit geval dus Denemarken, ook volop respecteert.
ORNSTEIN
Maar als de bevolking daar het plan van meneer Trump steunt, dan zegt u goede zaak, dan mag het?
SCHOOF
Nee, ik ga er vanuit dat de Verenigde Staten de territoriale integriteit van Denemarken volop onderscheidt en daar laat ik het bij.
Voorjaarsnota (3)
ROFFEL (ANP)
Premier Schoof, gaat u in aanloop naar de Voorjaarsnota ook in overleg met de oppositiefracties?
SCHOOF
Dat durf ik op dit moment nog niet te zeggen. Ik denk dat dat erg afhankelijk is van hoe wij uiteindelijk kijken naar wat de Voorjaarsnota besluitvorming met zich meebrengt en hoe we daar de politieke kansen en risico's van inschatten. Maar ik kan me goed voorstellen dat we die weging ook maken rondom de Voorjaarsnota, omdat we zien dat die Voorjaarsnota ook in betekenis veel meer is toegenomen. De Voorjaarsnota gaat eigenlijk over het uitgavenkader en daarmee zet je al een belangrijk deel van de begroting van 2026 vast, dat de zomerbesluitvorming veel meer gaat over de lastenkant.
ROFFEL
Bedoelt u dan, hoe groter het politieke risico, hoe groter de kans dat u met de oppositiefracties praat?
SCHOOF
Nou ja, kijk, wij moeten altijd rekening houden met het feit dat de partijen die dit kabinet steunen wel een meerderheid in de Tweede Kamer hebben. Maar niet in de Eerste Kamer, dat is een politiek feit. En met het politieke feit zullen we ons kabinet daartoe moeten verhouden.
ROFFEL
U heeft het over ordentelijke besluitvorming. Betekent dat dat u verzekerd wilt zijn van een meerderheid in de Eerste Kamer?
SCHOOF
Nee, dat wil zeggen, ja, misschien dat ik iets te snel nee zei. Kijk, verzekeren is niet het goede woord. Maar je wilt natuurlijk besluitvorming hebben die zowel in de Tweede als in de Eerste Kamer op steun kunnen rekenen, want dat is de beste manier om, eigenlijk de beste garantie voor succes van die begroting en daarmee ook voor de verdere implementatie van het beleid van de partijen van dit kabinet. Maar het kan altijd zijn dat je daarin afwegingen maakt. Maar het ordentelijke proces ziet er vooral op dat we niet in een haastklus proberen dit te doen. Als ik dan nog een beetje reflectief kijk naar het kabinet, dan hebben we dat in de zomer in te korte perioden moeten doen. Nu hebben we echt even de tijd. En die tijd willen we ook vol benutten om tot ordentelijke en goede besluitvorming te komen.
ROFFEL
U zei al dat het een ingewikkelde puzzel wordt en er klinken al veel wensen voor de Voorjaarsnota. Onder andere als het gaat om de verpleegkundigen, btw, maar ook bijvoorbeeld de Lelylijn. Wat vindt u nou zelf een belangrijk onderwerp waar u zich op wilt richten?
SCHOOF
Nou, dat we één, een ordentelijk proces hebben en twee, dat we ook een solide begrotingsbeleid hebben. Dat zijn twee uitgangspunten voor mij. En verder dat we zo goed mogelijk de prioriteiten van dit kabinet kunnen realiseren.
ROFFEL
Heeft u al een tijdpad in gedachten voor die verschillende overleggen?
SCHOOF
Dat heb ik zeker in gedachten. En het eindigt op 11 april, zoals het er nu naar uitziet. Maar we hebben zelfs daar nog enige speling.
ROFFEL
En voor de tussenstappen als het gaat om die overleggen in de Tweede Kamer bijvoorbeeld?
SCHOOF
Nee, maar dat, laat ik zeggen, ik heb die wel in mijn hoofd zitten, maar die hangen ook erg af van het traject dat we met elkaar doorlopen. En de Voorjaarsnota is een traditiegetrouw, ik vind het belangrijk dat de minister van Financiën daar als eerste de lead heeft. En dat ik dat samen met hem ga doen. Maar hij is ook een belangrijke, nou, de belangrijke partij daarin.
Sociale media (2)
ROFFEL
Meta schroeft zijn contentmoderatie terug, in maart 2026 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Wat denkt u dat de gevolgen zijn van die stap van Meta voor het verloop van die verkiezingen in Nederland?
SCHOOF
Ja, ik zei net al dat het terugschroeven van de contentmoderatie in Amerika plaatsvindt. Dat kan daar, dat kan Meta daar zelf beslissen. In de Europese context zit dat echt anders, want er zijn onder de Digital Act zijn er afspraken gemaakt met Europa ook over contentmoderatie. En dat, laat ik zeggen, die gesprekken, ik begrijp dat er wel vanuit Meta een signaal is afgegeven dat men graag daarover in gesprek wil. Maar die gesprekken hebben ook nog helemaal niet plaatsgevonden. We zitten nog helemaal aan de vooravond van die gesprekken. Als die al gaan plaatsvinden.
ROFFEL
Het is toch één platform? Een bericht dat in de VS op Facebook gezet kan worden, kan ook in Nederland…
ROFFEL
Hiermee geeft u een interessant probleem aan. Dat klopt. En tegelijkertijd zijn er zeg maar, is de contentmoderatie in Europa, zit onder een heel ander zeg maar, juridisch framework dan de contentmoderatie zoals die in Amerika plaatsvindt.
ROFFEL
Dus hoopt u dat de Europese Commissie Meta kan dwingen om ook in de VS toch strengere contentmoderatie te bewaren?
SCHOOF
Nou, dat we in Europa de afspraken nakomen die we met Meta hebben gemaakt ten aanzien van contentmoderatie.
EK
Ja, meneer Schoof. Ja, sorry. Ik kom nog voor een derde keer terug. Drie weken niet gesproken. Dus, eh, ja. Voor elke week eentje.
SCHOOF
Zolang het maar niet de derde keer is op hetzelfde onderwerp. Dan ben ik al helemaal tevreden.
Onderlinge verhoudingen kabinet
EK
Nee, een ander onderwerp. Veel opiniepeilers zijn natuurlijk ook aan de gang gegaan in het kerstreces. En daaruit bleek onder andere dat veel mensen denken dat dit kabinet gaat vallen op onderlinge verhoudingen. Is er iets waarvan u bij het kerstreces heeft gedacht misschien moeten we inderdaad die banden eens even goed aanhalen en wat activiteiten met elkaar ondernemen?
SCHOOF
Ik heb alle vertrouwen in de banden in het kabinet. En we hebben zelfs vandaag weer de eerste bijeenkomst met de kabinetsleden en hun partners om toch ook een beetje het nieuwe jaar met elkaar te beginnen. Ik heb ook geconstateerd dat iedereen uitgerust en vol goede moed, net als ikzelf, uit het kerstverlof weer vandaag in de ministerraad zat en voor een deel deze week ook weer de taken flink heeft opgepakt. Dus ik ga ervan uit dat dit kabinet dit jaar niet alleen met vol goede moed begint, maar ook vol goede moed eindigt.
EK
De sfeer was beter nu iedereen was uitgerust?
SCHOOF
De sfeer in het kabinet is eigenlijk altijd wel goed, want we hadden ook in onze laatste ministerraad over best wel belangrijke onderwerpen hadden, onder andere rondom de asielwetgeving, hebben we dat toch heel snel en zorgvuldig ook tegelijkertijd kunnen doen. Dus de sfeer was ook toen goed. En vanochtend, ja, is natuurlijk altijd een schoolklas die begint. Dat zullen jullie misschien ook hebben gehad toen jullie elkaar vandaag weer tegenkwamen. Goh, wat leuk, wat gezellig, ten minste dat hoop ik voor jullie. Ja, ik zie één van jullie nu kijken met van nou, ik niet, maar natuurlijk is er gewoon het enthousiasme van de eerste dag dat je elkaar weer ziet en met elkaar aan de slag gaat.
EK
U zegt ‘we gaan met z’n allen en met de partners nog wat leuks doen’. Gaat u bowlen of wat gaat u…
SCHOOF
Bowlen? Ja, er zijn mensen die het ontzettend leuk vinden. Maar ik... Ja, jullie kennen mijn zwakheid, wat ik ga doen. Dus de...
EK
Hardlopen?
SCHOOF
Ja, maar ik ga niet met het kabinet hardlopen. Wat we het nog wel overwogen hebben, want we hebben iets van tien leden in het kabinet die hardlopen ook leuk vinden, dus misschien dat we jullie nog een keer verrassen met een hardloopclubje van het kabinet. Maar we gaan gewoon iets leuks doen. Maar het belangrijkste is dat echt iedereen de volle energie zat en echt ook tegen elkaar hebben we gezegd, wij gaan resultaten leveren, want dat is waar Nederland op wacht. Die hebben geen behoefte aan plannen, die hebben geen behoefte aan gedoe, die willen gewoon resultaten zien en daar staan wij voor als kabinet.