Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 16 augustus 2024
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 16 augustus 2024. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Olympische Spelen
SCHOOF
Goed jullie allemaal weer te zien na een zomer. En ik hoop dat iedereen een ontspannen en zonnig zomerreces heeft gehad. Ik kijk zelf in ieder geval, en ik denk velen met mij, met plezier en trots terug op een prachtige sportzomer. Onze sportvrouwen en -mannen hebben in Parijs prachtige resultaten behaald. Het was dan ook bijzonder om afgelopen dinsdag bij de feestelijke en welverdiende huldiging van onze Olympische sporters te zijn.
Toeslagenaffaire (1)
Na een goede zomer is het tijd om nu weer hard aan de slag te gaan. Eerder deze week sprak ik samen met elf collega’s uit het kabinet met ouders en jongeren die getroffen zijn in de toeslagenaffaire. Voorop staat dat zij zo goed en zo snel mogelijk geholpen moeten worden zodat ze eindelijk weer met vertrouwen de toekomst tegemoet kunnen zien.
Nationale herdenking bij Indisch monument
Gisteren was ik bij de nationale herdenking bij het Indisch monument in Den Haag. Er zijn meer dan 2 miljoen Nederlanders met een Indisch familieverleden, mensen met verschillende achtergronden en verhalen maar met een gedeelde geschiedenis. Belangrijk om naar deze verhalen en ervaringen te luisteren en de slachtoffers te herdenken.
Ministerraad in Catshuis (1)
Vandaag hadden we de eerste ministerraad na het reces. Vanwege de renovatie van het Binnenhof vond deze op een bijzondere locatie plaats: het Catshuis. En zeker niet voor de laatste keer want de komende jaren zullen de ministerraden in het Catshuis plaatsvinden.
Prinsjesdag en regeerprogram (1)
En in het Catshuis zijn we, met oog op Prinsjesdag, hard aan het werk, zowel aan de begroting als het regeerprogramma. En dat betekent dat vanaf volgende week dinsdag de onderraden in het teken zullen staan van de uitwerking van het hoofdlijnenakkoord in dat regeerprogramma. En vervolgens beginnen we woensdag met de gebruikelijke begrotingsraden. Traditiegetrouw vormen de ramingen van het Centraal Planbureau de basis voor de begrotingsgesprekken. Met de publicatie van de zogenoemde concept-MEV vandaag, hebben we dus een goed kompas voor de komende tijd. Nederland lijkt er economisch goed voor te staan, maar het CPB (Centraal Planbureau) waarschuwt ook dat overheidsfinanciën op termijn verslechten. Kortom, er is werk aan de winkel en er zijn genoeg zaken om knopen over door te hakken. En dat is wat we de komende weken gaan doen.
Vertrek uit Torentje
Tot slot, vanwege de grootscheepse aanpak van het Binnenhofcomplex is het niet alleen de ministerraad die naar een andere locatie verhuist. Zoals ik vorige week heb laten weten, zal ik ook zelf voor het einde van de maand uit het Torentje vertrekken. Het merendeel van de ambtenaren van AZ volgt kort hierna. Het zal voor iedereen even wennen zijn, maar ik ben blij dat wij op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Justitie & Veiligheid aan de Turfmarkt een mooi en tijdelijk onderkomen hebben weten te vinden. Er zijn gelukkig ook zaken die hetzelfde blijven zoals de vrijdagse, wekelijkse persconferentie hier in uw gezelschap.
Ministerraad in Catshuis (2)
BREEDVELD (NOS)
Premier Schoof, eerste ministerraad op een bijzondere locatie: het Catshuis. Voor veel mensen niet bekend, maar voor de ministerraad toch geen onbekende locatie, historisch zelfs. Hoe ervaart u dat, hoe is het daar?
SCHOOF
Laat ik zeggen: het viel niet tegen. Kijk, de Trêveszaal is ook een historische locatie, laat dat duidelijk zijn, en ook een prachtige locatie. Maar ook het Catshuis is inderdaad een prachtige locatie. Er hebben ook veel verhalen in de media gestaan, ook weer met name over de periode van Hans Wiegel en anekdotes uit die periode.
BREEDVELD
En het verbruik?
SCHOOF
En het verbruik. En het was mooi om daar in het Catshuis te zijn en ik denk dat ook dit kabinet zich echt gaat thuis voelen op het Catshuis met de ministerraden en de onderraden.
BREEDVELD
Gedeelde ervaring was dat het wat verder weg was van de journalisten en ministers zich wat vrijer voelden. Heeft u dat ervaren daar?
SCHOOF
Nee, want u stond ook heel dicht bij de ingang, dus ik heb het gevoel dat u net zo dichtbij bent, laat ik dat dan zo zeggen. En volgens mij heeft u ook met iedereen kunnen praten, dus dat gevoel herken ik…, maar misschien moet ik zeggen: nog niet.
BREEDVELD
U heeft even overwogen er te gaan wonen, dat gaat u niet doen?
SCHOOF
Nee, dat, ik woon goed, dus dat lijkt me prima.
Prinsjesdag en regeerprogram (2)
BREEDVELD
Helder. Eerste ministerraad ook met een belangrijke opgaaf, namelijk die begroting rondkrijgen. En met de nieuwe economische cijfers, moet er dan bezuinigd worden?
SCHOOF
Nou, belangrijk is dat we de doelstellingen in het hoofdlijnenakkoord weten te realiseren. En als we dan kijken naar, zeg maar, deze meerjarige economische verkenning, concept meerjarige economische verkenning, dan geeft die in ieder geval vertrouwen dat we in het kabinet eruit kunnen komen. Maar dat wil niet zeggen dat we niet toch af en toe misschien pijnlijke keuzes moeten maken. We staan nu aan de vooravond van dat proces, dat moeten we in twee weken zien af te ronden. En ik heb er vertrouwen in dat het ons gaat lukken.
BREEDVELD
Het is echt een ander kabinet, mensen zullen misschien ook veel van dit kabinet verwachten, maakt het dat dan ook moeilijk, dat er toch financieel moeilijke keuzes gemaakt moeten worden en bezuinigd moet worden?
SCHOOF
Ja, we weten dat we in een iets ander financieel klimaat zaten dan de vorige kabinetten, daar is ook het hoofdlijnenakkoord op gebaseerd. We zijn nu aan de uitwerking van het regeerprogramma, gecombineerd met de begroting en er is ons alles aan gelegen om datgene wat we hebben gezegd, dat moet echt gebeuren, waar in het hoofdlijnenakkoord ook middelen voor zijn uitgetrokken, inclusief overigens een aantal ombuigingen in het hoofdlijnenakkoord dat we die ook echt weten te realiseren. Want, inderdaad er moeten keuzes gemaakt worden, er moet aan gewerkt worden, dat verdient Nederland.
Oekraïne (1)
BREEDVELD
Even een blik over de grens; er woedt nog altijd een oorlog, Oekraïne Rusland. Oekraïne is nu binnengevallen, de grens over richting Rusland en er zijn vragen over de aanslag op de Nord Stream, daar zou Oekraïne en Zelenski persoonlijk zelfs bij betrokken zijn. Maakt dat verschil voor de steun aan Oekraïne van Nederland?
SCHOOF
Ik denk dat wat er aan de oostgrens van Europa gebeurt en de aanval van Rusland op Oekraïne is belangrijk om dat tegen te gaan, te stoppen in het belang van de veiligheid van Europa en de veiligheid van Nederland. Dat staat voorop. Dat betekent dat de steun aan Oekraïne ook in dat kader is en dat vind ik belangrijk. En voor wat betreft de Duitse rechtszaak, daar wachten we af, maar u had waarschijnlijk geen ander antwoord verwacht, wachten we af wat er uiteindelijk uit de rechtszaak komt.
BREEDVELD
Want maakt het uit of Zelenski zich persoonlijk bemoeid heeft met die aanslag op de Nord Stream?
SCHOOF
Belangrijk is dat wat er aan de oostgrens van Europa gebeurt en wat dat betekent voor Nederland. En op basis daarvan bepalen wij onze steun aan Oekraïne. En wat mij betreft is die steun aan Oekraïne onverminderd.
BREEDVELD
Maar het is een aanslag, een terreurdaad zou je kunnen zeggen, op infrastructuur, gas in dit geval, en nu blijkt dat misschien Oekraïne daar dus wel achter zat.
SCHOOF
We gaan eerst de rechtszaak afwachten en het vraagstuk, de veiligheid van Nederland, de veiligheid van Europa, is erbij gebaat om Oekraïne te steunen.
BREEDVELD
Toch zijn er ook politiek leiders, waaronder Geert Wilders, die vragen stellen: wist u ervan? Was Zelenski betrokken? Snapt u die vragen en hoe precair dat ook allemaal is?
SCHOOF
We gaan die vragen netjes beantwoorden.
WESTER (RTL)
Meneer Schoof, rondom die rechtszaak, Duitsland, Oekraïne, Nord Stream, zijn er veel publicaties ook in internationale media, onder andere over het feit dat de Nederlandse MIVD als eerste de Amerikanen gewaarschuwd heeft. Was u verbaasd over die berichtgeving?
SCHOOF
U weet, over de activiteiten van de MIVD en de AIVD doen we nooit uitspraken.
WESTER
Ik vroeg u niet of u daar uitspraken over wilde doen, ik vroeg of u verbaasd was over de berichtgeving.
SCHOOF
Dat is dus mijn uitspraak, de enige die ik erover doe, namelijk dat we er geen uitspraken over doen. En ik weet dat wij uitstekende inlichtingendiensten hebben.
WESTER
Maar verschillende partijen in de Tweede Kamer willen er een debat over. Als ik u zo hoor, heeft dat weinig zin, want u gaat waarschijnlijk toch niks zeggen.
SCHOOF
We gaan, zeg maar, in de openbaarheid over het werk van de inlichtingendiensten niks zeggen, daar zijn commissies voor in de Tweede Kamer. En voor wat betreft de aanslag op de Nord Stream wachten we eerst de Duitse rechtszaak af.
Prinsjesdag en regeerprogram (3)
WESTER
Dan even over de begroting, als het mag: er moet wellicht nog extra bezuinigd worden, nu moet dit kabinet ook, zeker als het gaat om de meerderheid in de Eerste Kamer, zakendoen met een aantal partijen in de oppositie, die hebben nog wat wensen als het gaat om bijvoorbeeld de giftenaftrek, BTW op schoolboeken, sportverenigingen, sportscholen. Is er wat ruimte om te dealen en te wheelen, nog steeds met die oppositiepartijen?
SCHOOF
Nou ik heb in het debat over de regeringsverklaring de hand uitgestoken, die uitgestoken hand is niet opeens ingetrokken, en ook niet op basis van de cijfers van (onverstaanbaar, red.).
WESTER
Dus er is best wat hoop voor die oppositiepartijen en voor de sectoren waar het om gaat dat daar nog iets geschoven gaat worden wat veranderd gaat worden?
SCHOOF
Ik heb de hand uitgestoken en we gaan kijken hoe we die uitgestoken hand met elkaar gaan invullen. Maar het is belangrijk, we staan echt aan de vooravond, dat zei ik net, weliswaar aan een heel kort proces van twee weken begroting, maar dat we die begroting snel nu afronden de komende twee weken, dat die naar de Raad van State kan en uiteindelijk ook voor Prinsjesdag klaar is.
WESTER
Die uitwerking van het regeerprogramma, dat wilde u eerder publiceren dan de miljoenennota, wanneer kunnen we dat ongeveer verwachten?
SCHOOF
In de week voor Prinsjesdag.
WESTER
De week voor Prinsjesdag.
Toeslagenaffaire (2)
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Schoof, heeft u nog contact gezocht met prinses Laurentien?
SCHOOF
Dat vond ik niet nodig. Ik denk dat het nu belangrijk is dat het ministerie van Financiën, gelet op de publicaties in de media zelf – en dat heeft de staatssecretaris van Financiën ook aangegeven – nog eens goed terugkijkt welke meldingen er zijn rondom gedragingen van de stichting en daarmee bezig is. En het allerbelangrijkst vind ik dat de behandeling van de gedupeerden van de toeslagenaffaire, dat die door alles wat hier overheen, zeg maar, wordt geschreven en gedaan, dat dat op geen enkele manieren wordt geschaad. Dus ik hoop, en ik reken er ook op, dat heb ik de gedupeerden in de toeslagen afgelopen woensdagavond ook gezegd, dat we met volle kracht doorgaan en ook de stichting met volle kracht doorgaat om die gedupeerden om het herstel uiteindelijk vorm te geven.
DE WINTHER
Volgens mij is er niemand, niet hier en niet in de Tweede Kamer, die hoopt dat dat op een of andere manier niet doorgaat. Maar - en ik snap ook wel dat u daar refereert dat het door moet gaan - alleen laten we even teruggaan naar waar de kwestie met mevrouw Laurentien overgaat, namelijk dat er meldingen zijn van ambtenaren die voor uw kabinet werken en die zeggen dat de prinses zich op een manier gedraagt die niet normaal is. Dan mag toch wel van degene in het kabinet die staatsrechtelijk verantwoordelijk is voor de handel en wandel van het Koninklijk Huis ook aan eigen onderzoek gedaan worden?
SCHOOF
Ja, het ministerie van Financiën is nu eerst aan het terugkijken en aan het uitzoeken: wat heeft zich allemaal afgespeeld. En daar wacht ik op dit moment op.
DE WINTHER
Ja, we mogen het niet ‘onderzoek’ noemen, hoorde ik van de staatssecretaris vanochtend, maar dat uitzoeken en terugkijken, u heeft, volgens mij, daar vorige week ook al naar gerefereerd. Ik kan mij voorstellen dat op een gegeven moment wel duidelijk is wat er is gebeurd, het is in ieder geval voor journalisten heel eenvoudig om te achterhalen wat er is gebeurd, dus waarom is dat bij u nog niet bekend?
SCHOOF
Omdat het complexer is om dit soort dingen uit te zoeken, weet ik overigens ook uit eigen ambtelijke ervaring, dan op het eerste oog blijkt. Dat moet gewoon ook zorgvuldig gebeuren en ik ga ervanuit dat het ministerie van Financiën dat geheel correct aan het doen is.
DE WINTHER
Heeft u twijfel of de meldingen, zoals die nu in verschillende media verschenen zijn, niet kloppen?
SCHOOF
Ik doe daar geen enkele uitspraken over want daarmee zou ik waarderingen geven welke kant dan ook uit en iedereen moet zich, ook op het ambtelijk niveau, moet zich veilig kunnen voelen om meldingen te kunnen doen.
DE WINTHER
Is het denkbaar dat prinses Laurentien zich zou moeten terugtrekken uit de stichting om een, zoals u dat ook al, ‘het voorspoedig vervolg van het herstel van de toeslagenaffaire’ voor elkaar te krijgen?
SCHOOF
Nee, ik wacht eerst de resultaten van het terugkijken van het ministerie van Financiën af voordat ik op welke vraag dan ook, in dat opzicht, antwoord ga geven.
DE WINTHER
Bent u er gerust op dat er in de komende tijd, periode, dagen, weken, niet nieuwe verhalen verschijnen over de manier waarop prinses Laurentien zich meent te kunnen gedragen, onder andere naar ambtenaren maar misschien ook naar leden van het kabinet?
SCHOOF
Ik kan niet in de toekomst kijken dus dat vind ik een heel ingewikkelde vraag dus ja, daar kan ik echt geen zinnig antwoord op geven, op deze vraag.
DE WINTHER
Ik hoor dat er in uw kabinet en ook op ander hoog niveau wel rekening wordt gehouden met dat er nieuwe verhalen aan zitten te komen.
SCHOOF
Ja, ik wacht dat tot maar even af want ik zou dat echt speculatie vinden op dit moment.
DE WINTHER
Dank u wel.
Prinsjesdag en regeerprogram (4)
VRAAG (ONBEKEND)
Meneer Schoof, ik wil even naar het gesprek over de financiën. Ik vroeg mij af: kunt u leven met een begrotingstekort van 2,6% of komt die toch iets te dicht in de buurt van die 3%-grens wat u betreft?
SCHOOF
De CPB raadde mij aan in het hoofdlijnenakkoord, dat was 2,8 dus het zou gek zijn als ik zou zeggen dat ik met 2,6 niet kan leven.
VRAAG
Dus wat u betreft hoeft daar niet nu al iets gewijzigd aan te worden?
SCHOOF
Nee, maar 2,6 is een mooi cijfer maar tegelijkertijd waarschuwt het CPB ook, ook voor de toekomst, dat je niet naar één jaar moet kijken en dat het evenwicht tussen inkomsten uitgaven niet goed ligt en dat dat meerjarig tot problemen zou kunnen leiden en daarom zijn we zo zorgvuldig met dat begrotingsproces bezig, maar ik moet elke keer nu vandaag herhalen, dat we nog maar net aan de start van dat overleg zijn in het kabinet.
VRAAG
Ja, de baas van het CPB, Pieter Hasekamp, geeft eigenlijk aan: er is een vrij makkelijke manier waarop het kabinet kan voorkomen dat straks wel die ad hoc pijnlijke bezuinigingen nodig zijn, dat is namelijk door de lastenverlichting die voor 2025 staat gepland, om die iets meer uit te spreiden, misschien wat uit te stellen, misschien een deel daarvan ook wat uit te stellen, om te voorkomen dat dat tekort oploopt. Hebt u daar oren naar?
SCHOOF
Nou, wij nemen alle adviezen en zeker die van het CPB zeer zeker mee, maar we gaan er echt in het kabinet zelf over besluiten de komende periode, de afweging, zowel aan de inkomsten- als de uitgavenkant, welke maatregelen we nemen.
VRAAG
Wat ik mij nog afvroeg over het gesprek over die begroting, in voorgaande kabinetten waren daar ook de fractievoorzitters heel erg nauw bij betrokken en die kwamen dan ook naar het ministerie van Financiën en die gaan dan tot laat in de avond overleggen. U zegt het als extraparlementair kabinet anders te gaan doen, gaan we dat ook zien op die manier?
SCHOOF
Nou dat vind ik een interessante vraag, kijk, want het zal natuurlijk niet zo zijn dat we als kabinet, zeg maar, die begroting afronden zonder enige politieke consultatie, dat zou merkwaardig zijn. Want dan, je moet wel zorgen dat je ook bij de fractievoorzitters verifieert dat datgene wat zij in het hoofdlijnenakkoord hebben afgesproken, wat voor ons de basis is om uiteindelijk een regeerprogramma en begroting te maken, dat dat nog met elkaar overeenstemt. En als je daar wijzigingen op aanbrengt, is het logisch dat je daar met de fractievoorzitters over praat. Dus wie weet, zien wij in de allerlaatste weken toch nog zo’n tafereel van midden in de nacht fractievoorzitters, maar ik hoop dat wij het gewoon overdag kunnen doen en op een fatsoenlijke manier, en ik hoop vooral dat wij als kabinet nu, want wij zijn nu als eerste aan zet, wij maken nu het voorstel voor de begroting, en dat we dat zodanig doen dat het op steun kan rekenen van de, uiteindelijk de hele Kamer.
VRAAG
Ja, want je zou dat ook in een Kamerdebat uiteindelijk kunnen regelen toch, die steun?
SCHOOF
Ja, maar dan…
VRAAG
Dat zou misschien de meest zuivere manier zijn als je het heel strak bekijkt.
SCHOOF
Ja, nou ja, laat ik zeggen: de Kamer controleert en de regering regeert, dat heb ik meerdere malen herhaalt. Maar ik heb ook steeds gezegd ‘het is logisch dat je als kabinet ook de, zeker de vier partijen die zeg maar het kabinet ondersteunen, dat je daar zeg maar naar kijkt of je voldoende support houdt voor datgene wat je aan het doen bent’ en dat zullen we zeker doen.
VRAAG
Geldt dat dan toch ook voor dat regeerprogramma want we horen de hele tijd van bewindspersonen van ‘nee, we gaan die fractievoorzitters echt op afstand houden’, maar dat gaat juist heel expliciet over de vertaling van dat hoofdlijnenakkoord dus dan hoor ik hier u eigenlijk zeggen ‘daar wordt toch ook wel een beetje gecheckt met de fractievoorzitters of dit wel allemaal zo is zoals ze het bedoeld hebben’?
SCHOOF
We zullen ook daar de politieke consultatie doen, dat is niet zo gek, maar wij stellen dat regeerprogramma op en niemand anders dus dat gebeurt allemaal op voorstellen vanuit het kabinet en dat is, denk ik, ook de manier waarop het hoort.
VRAAG
Maar het moet wel goedgekeurd worden dus door die fractievoorzitters?
SCHOOF
Nee, ik zei ‘consultatie’, ik zei niet ‘goedgekeurd’.
VRAAG (ONBEKEND)
Premier Schoof, over hetzelfde onderwerp nog, de Rijksbegroting, verhult dit, voor komend jaar lijkt het wat optimistischer dan u misschien had gedacht, verhult dat niet voor een deel ook wat erachter schuil gaat voor de komende jaren?
SCHOOF
En dan bedoelt u?
VRAAG
Nou verbloemt het niet een beetje het beeld, dat nu misschien wordt gedacht ‘het valt wel mee’ terwijl het CPB ook zegt ‘u gaat wel heel dicht langs het randje de komende jaren’?
SCHOOF
Ja, maar ja, ook het CPB constateert nu dat we op één jaar na, zeg maar, gewoon netjes onder die 3% blijven en ook netjes binnen de schuldquotum zoals die staat. Nou dat geeft voor deze kabinetsperiode voldoende lucht maar dat wil niet zeggen dat je daarmee de geldkraan kunt openzetten en daar waarschuwt natuurlijk ook het CPB voor omdat je dan echt in de problemen komt in latere jaren.
VRAAG
En die schuld loopt op, en zou het daarmee dan toch niet verstandig zijn om misschien nu al wat meer de hand op de knip te houden?
SCHOOF
Nou ja, ik zei net al ‘we moeten de geldkraan niet openzetten’ dus er is in dit kabinet zeker niet het idee van ‘we gaan nou eens even de zaak openzetten’. We gaan reëel kijken hoe we deze begroting goed rond kunnen krijgen in het beeld wat we nu met elkaar hebben over de komende jaren. En elke prognoses voor daarna worden altijd een klein beetje ingewikkelder maar we zijn, staan, voor een echt bewust begrotingsvraagstuk en een fatsoenlijk begrotingsbeleid die geen hypotheek legt voor degene die na ons uiteindelijk in het kabinet zitting nemen, maar vooral in de samenleving, dat je geen schulden doorschuift naar de toekomst en dat zullen we elke keer, ook bij de besluitvorming de komende twee weken, goed in het oog houden.
VRAAG
Wat natuurlijk bij uw begroting zou kunnen helpen is geld dat niet is uitgegeven, dat op de plank blijft liggen, is nu voor u helder om hoeveel geld dat gaat? Daar zijn toch wisselende berichten over.
SCHOOF
Daar zijn inderdaad wisselende berichten over, dat geeft ook een verschil tussen datgene wat het ministerie van Financiën voorspelt en datgene wat het CPB voorspelt, dat voert verder met techniek maar zij kunnen op een andere manier met de verwachtte onder-uitputting omgaan dan het ministerie van Financiën dus even ons de vragen die we ook nu in de begroting aan de orde hebben, is hoe wij zo dicht mogelijk tegen dat CPB kunnen aankruipen omdat die op die onder-uitputting reëel zicht hebben en dat gaat om miljarden, en kijken hoe we dat dan op een fatsoenlijke manier op een begroting kunnen verwerken.
VRAAG
U houdt dan meer de lijn van het Centraal Planbureau aan over hoeveel geld er niet is uitgegeven?
SCHOOF
Nou ja, we kijken naar beide, maar omdat die zo’n reëel beeld gaat geven van die onder-uitputting het ministerie van Financiën kan die onder-uitputting niet meenemen in de techniek, dat is zeg maar een technisch probleem in de financiële systematiek, kijken wij ook heel nadrukkelijk naar het CPB.
VRAAG
U heeft als kabinet in het hoofdlijnenakkoord ook grote beloftes gedaan over het terugdringen van de armoede en de kinderarmoede, als ik naar de cijfers kijk: op lange termijn neemt de armoede toe, loopt dat niet al nu eigenlijk tot extra ingrijpen dan?
SCHOOF
Nou de armoede neemt af, en de kinderarmoede neemt eerst af en neemt dan weer een klein beetje toe en dat zal een van de onderwerpen zijn waar we echt heel expliciet ook naar zullen kijken.
Toeslagenaffaire (3)
VRAAG (ONBEKEND)
Meneer Schoof, even over Laurentien, misschien heeft u het gezegd en heb ik het gemist maar wanneer verwacht u uitkomsten van die reconstructie of die tijdlijn, ik weet niet hoe u het zelf noemt?
SCHOOF
Ik heb daar geen tijdstip bij genoemd, dat is aan het ministerie van Financiën.
VRAAG
Wat is het, is het een reconstructie, is het extern onderzoek, is het een…?
SCHOOF
Volgens mij noemt de staatssecretaris het ‘terugblikken’ en daar een fatsoenlijk beeld van krijgen en (onverstaanbaar, red) hebben nog niet gezegd hoeveel tijd dat duurt, dat laat ik even bij het ministerie van Financiën want dat moet zorgvuldig gebeuren.
VRAAG
En wie voert het uit? Zijn dat ambtenaren? Is dat een extern bureau?
SCHOOF
Dat gebeurt binnen het ministerie van Financiën. En hoe ze dat daar precies hebben georganiseerd, weet ik niet. (Onverstaanbaar, red.) geen externen.
VRAAG
En u had geen contact met mevrouw Laurentien daarover, hebt u zojuist gezegd. Wel met andere leden van het Koninklijk Huis?
SCHOOF
U weet ook dat ik over contacten met het Koninklijk Huis en de Koning nooit uitspraken doe. Dat geldt dus hier ook.
VRAAG
Behalve dan mevrouw Laurentien zelf. Want daar hebt u geen contact.
SCHOOF
(Onverstaanbaar, red)
VRAAG
Die uitzondering maakt u. Wat kan daar nog uitkomen? Veel mensen die over deze zaak lezen en horen, zullen misschien denken: meneer Schoof heeft alle vertrouwen in prinses Laurentien, want ze kan haar werk blijven doen. Maar er is ook een, zoals u het omschreef, een reconstructie van bepaalde gebeurtenissen. Dat is allebei tegelijkertijd aan de hand. Kan er dan iets uitkomen waarop u ertoe besluit wel het vertrouwen te verliezen in het boegbeeld van het herstel van deze kwestie? (Onverstaanbaar, red.) dat u wel een andere conclusie trekt, want nu is het allebei waar.
SCHOOF
U begrijpt, ik ga gewoon weer terug. En het (onverstaanbaar, red.) dit is, zeg maar, de terugblik van het ministerie van Financiën afwachten. Dan gaan we daar met elkaar rustig naar kijken.
VRAAG
Dan kan het dus zijn dat zij vertrekken moet.
SCHOOF
Nee, dan gaan we daar rustig naar kijken. Ik doe geen enkele uitspraak over de consequenties daartoe.
VRAAG
Dan wel nog een vraag even over de politieke situatie. De vorige keer dat u hier stond, had u een pittig debat achter de rug. Dan vertelde u iets als: daar gaan we nog over praten met elkaar en met de heer Wilders. Is dat nog gebeurd daarna? Heeft u nog een goed gesprek met de heer Wilders gehad na dat debat?
SCHOOF
Ik heb met veel fractievoorzitters nog contact gehad We hebben het vooral over onze vakantieplannen gehad, eerlijk gezegd. En de fractievoorzitters hebben op enig moment ook weer contact met elkaar gehad. Maar we hebben niet uitvoerig teruggekeken. En we hebben nog weer met elkaar geconstateerd dat we het volste vertrouwen in elkaar hebben. En dat is, denk ik, het allerbelangrijkste.
VRAAG
Maar er zijn ook kabinetsleden die ook een beetje met angst en beven uitkijken naar de grote debatten die komen het komend halfjaar. Want het eerste debat een beetje een teken was van hoe de verhoudingen zijn, nou ja, riemen vast. Hoe ziet u dat zelf?
SCHOOF
Ik heb vertrouwen in debatten met de Kamer, in de Algemene Politieke Beschouwingen. Ik denk dat wij in staat zijn een goede begroting te maken. En dat we daar ook een serieus debat met de Kamer ook kunnen krijgen en dat debat ook in belangrijke mate over de inhoud zou gaan.
VRAAG (ONBEKEND)
Meneer Schoof, u heeft veel gezegd over de CPB-raming. Maar het is nog steeds niet helemaal duidelijk: bent u positief of negatief gestemd daarover?
SCHOOF
In ieder geval niet, laat ik zeggen, niet negatief. Maar ik doe ook geen dans.
VRAAG
Waarom niet?
SCHOOF
Omdat uiteindelijk ook het CPB kijk ik ben niet negatief. Omdat we uiteindelijk op in plaats van 2,8 op 2,6 komt, dan kan je niet zeggen: wat ben ik opeens somber geworden. Maar ik doe geen dansje omdat het CPB denk ik terecht tegelijkertijd waarschuwt voor het feit dat uitgaven en inkomsten niet in evenwicht met elkaar zijn en dat we op de langere termijn echt in ieder geval risico’s lopen omdat dus daarmee de begrotingsbesprekingen ook de komende twee weken nog best wel stevig zullen zijn met de diverse vakministers.
VRAAG
Dat geldt natuurlijk vooral voor het kabinet. Veel Nederlanders zullen zelf lezen: koopkracht gaat vooruit en die zullen misschien wel opgelucht zijn. Is dat terecht, of moeten Nederlanders toch ook hun hart vasthouden omdat misschien er weer bezuinigingen aankomen en ze dat gaan terugzien?
SCHOOF
Er komt natuurlijk weer een nieuwe analyse van het CPB na de begroting. Maar ik denk dat het kabinet er veel aan gelegen is om de koopkrachtcijfers te houden zoals nu uit de CPB- tevoorschijn zijn gekomen.
Israël
VRAAG
Dan even iets anders. Vandaag heeft de heer Wilders gebeld met de minister van Defensie in Israël om te laten weten dat miljoenen Nederlanders Israël steunen. Wat vindt u daarvan?
SCHOOF
Ik denk dat je mij inmiddels een beetje kent als het gaat om fractievoorzitters die twitteren en dat ik dan altijd zeg dat ik daar nooit iets over zeg. En het staat elke fractievoorzitter vrij om contact te hebben. Daarmee vertegenwoordigen zijn niet het regeringsbeleid. Overigens is het regeringsbeleid dat wij ook achter Israël staan en tegelijkertijd Israël elke keer oproepen om snel te komen tot een staakt-het-vuren. En we hopen dan ook echt dat de onderhandelingen… ik heb eerlijk gezegd niet opgelet of ze nu nog gaande zijn, en dat men daar de komende dagen uitkomt. En dat zou ontzettend belangrijk zijn, zowel rond zeg maar de humanitarian aid weer op gang te krijgen als ook de gijzelaars vrij te krijgen en ook een bijdrage te leveren aan de voorkoming van een verdere escalatie van het conflict in het Midden-Oosten.
VRAAG
Maar dit zijn uw zaken en die van minister van Buitenlandse Zaken. Gaat de heer Wilders dan niet uw kabinet voorbij door als Kamerlid hen te bellen?
SCHOOF
Maar ik mag toch niemand verbieden wie dan ook te bellen? En ook een fractievoorzitter mag een minister bellen.
VRAAG
En als hij een andere boodschap heeft dan jullie als kabinet hebben?
SCHOOF
Dan zullen wij zeggen wat de boodschap van het kabinet is. En (onverstaanbaar, red.) dat het kabinet in Israël meer geïnteresseerd is in de opvatting van het kabinet van Nederland dan de opvatting van een individuele fractievoorzitter.
VRAAG
Heeft u de heer Wilders hier nog over gesproken of aangesproken?
SCHOOF
Nee hoor, dat vind ik allemaal niet nodig omdat ik vind dat hij het volste recht heeft om dit te doen. Tegelijkertijd hebben wij een kabinetsbeleid en hebben wij ook contact met de Israëlische regering. En ook zorgvuldig, ook de afgelopen periodes, zowel de ministers van Buitenlandse Zaken, als de minister van Defensie als ikzelf. Dus dat lijkt mij geen enkel probleem.
VAN GRONINGEN (OP1)
Is het wenselijk eigenlijk dat hij belletjes pleegt?
SCHOOF
Nee, ik zeg steeds dat hij het volste recht heeft. En ik ga geen oordeel uitspreken over welk Kamerlid dan ook.
Oekraïne (2)
VAN GRONINGEN
Dan nog een andere vraag over Wilders. Want u zei net iets over de vraag over Nord Stream en de zaak die in Duitsland speelt. U zei: ik doe daar geen uitspraken over. Toen zei u over de Tweede Kamer: daar zijn commissies voor. Dit is nou de commissie waarin Tweede Kamerleden worden bijgepraat over dit soort kwesties in het geheim. Ook wel bijgenaamd ‘Commissie Stiekem’. Maar toch stelt Wilders nu vragen over deze kwestie in het publiek. En u wordt ook geacht in het publiek te antwoorden op een gegeven moment. Maar suggereerde u daar nou mee dat hij in het geheim al is bijgepraat maar dat hij nu openbaar naar de bekende weg vraagt?
SCHOOF
Nee, nee, nee, nee, dat zou een, nee, wat ik net probeerde te zeggen, was dat als het gaat om geheime informatie, dat was naar aanleiding naar de vraag over de rol van de MIVD, dat ik zei ‘we doen nooit eerder uitspraken over inlichtingendiensten in het openbaar’, daarvoor is de commissie, Commissie Stiekem, of officieel de CIVD, daar worden fractievoorzitters bijgepraat en vervolgens hebben we ook een openbaar debat. En dat kan heel goed naar aanleiding van Kamervragen die de heer Wilders nu gesteld heeft, daar zullen wij ook netjes antwoord op geven.
VAN GRONINGEN
Maar u zegt ‘in de commissie Stiekem is men over dit voorval bijgepraat’?
SCHOOF
Nee, dat zeg ik niet. Ik zeg ‘als het nodig is, kan men daar over deze zaak worden bijgepraat omdat juist in die CIVD, dus de Commissie Stiekem, de inlichtingendienst verantwoording afleggen over datgene wat ze doen’. Maar u weet ook dat degene die daarover geïnformeerd worden, van die informatie, op geen enkele wijze gebruik van mag maken.
VAN GRONINGEN
Wanneer heeft u weer contact met Zelenski eigenlijk?
SCHOOF
Dat zal over niet al te lange tijd zijn.
VAN GRONINGEN
Gaat u dit dan opbrengen, dit onderwerp?
SCHOOF
Nou dat zou zomaar kunnen maar laten we vooral even afwachten de uitspraken, althans de procedure die in Duitsland loopt en de aanklacht die uiteindelijk volgt vanuit het openbaar ministerie in Duitsland en de gerechtelijke uitspraken die daarop volgen.
VAN GRONINGEN
Heeft u vertrouwen, in Zelenski?
SCHOOF
Nou ja, natuurlijk heb ik vertrouwen in de heer Zelenski. Het zou gek zijn als ik hier zou zeggen dat ik geen vertrouwen zou hebben in de heer Zelenski. Hij is de president en hij is de afgelopen jaren buitengewoon actief geweest om ervoor te zorgen dat zijn land zo goed mogelijk weerstand biedt tegen de Russische aanvallen. En wij steunen Oekraïne en dat blijven we ook echt doen in het belang van de veiligheid in Europa en in het belang voor de veiligheid van Nederland.
VAN GRONINGEN
En als dit soort vragen dan gesteld worden, ook door de grootste fractievoorzitter in de Tweede Kamer, ondermijnt dat dan niet dat vertrouwen? Of het uitstralen van dat vertrouwen?
SCHOOF
Nee, omdat dat niets wegneemt van de steun die Nederland aan Oekraïne geeft en we geven die steun aan Oekraïne vanwege de veiligheid in Nederland, vanwege de veiligheid in Europa, dat is de reden waarom ik steun verleen.
VAN GRONINGEN
Ja, maar door dat zo te zeggen zouden dit soort dingen, als dit klopt, ook zonder consequentie kunnen blijven?
SCHOOF
Nou, maar, dit is allemaal what if, laten we nou even afwachten wat er uit die rechtszaak komt, dan wordt helder: één, of Oekraïners dat gedaan hebben, twee, dat is nog maar de vraag: komt er dan uit of Oekraïne ook betrokkenheid heeft gehad. Laten we echt wachten en steeds voor ogen houden waar het ons in Oekraïne om gaat, waarom geven wij steun aan Oekraïne, waarom geven wij ook zoveel steun aan Oekraïne, is uiteindelijk de veiligheid van Nederland en de veiligheid van Europa.
JOOSTEN (ELSEVIER)
Meneer Schoof, als journalist krijg ik heel vaak de vraag ‘hoe lang denk je dat kabinet-Schoof gaat zitten’? En mijn vraag aan u is: waar komt dat cynisme vandaan en krijgt u die vraag zelf ook?
SCHOOF
U vraagt in ieder geval niet aan mij om een voorspelling te doen, dat scheelt weer. Want dan zou ik namelijk hebben gezegd: gewoon een volle periode. Ik denk dat dat cynisme misschien een beetje veroorzaakt wordt door het feit dat er, zeg maar, ook het vorige kabinet de periode niet heeft uitgezeten, de totstandkoming van het hoofdlijnenakkoord wat wel de nodige energie heeft gekost tussen de diverse fractievoorzitters en partijen. Dus ik snap dat men even wat afwachtend is in relatie tot dit kabinet, maar ik denk dat als wij, zeg maar, echt kunnen waarmaken wat we hebben gezegd, namelijk keuzes maken, die keuzes ook consequent uitvoeren en zorgen dat we een aantal problemen die de Nederlanders in dit land ervaren ook echt weten aan te pakken, dat we dan die drie-en-een-half jaar zomaar kunnen volmaken.
China
VRAAG (REUTERS)
Mag ik een vraag stellen in het Engels?
SCHOOF
Mag ik dan in het Nederlands antwoorden?
VRAAG
Ja, zeker. Washington wants the Netherlands to tighten chip measures against China. Specifically, the Biden-administration wants your government to implement and use control against some Chinese chip clients. I know there are some ongoing talks right now, but shall we expect the Netherlands to implement new export controls this year?
SCHOOF
We have good negotiations with the United States, according also with Japan, in relation to the semicon. And I expect that we, from all the negotiations, are going to end with good results in relation to the Dutch chip factory.
VRAAG
Can I ask a new question? This is about the Netherlands, some of the real-estate agents we speak with say the Affordable Rent Act, implemented by Hugo de Jonge, has kind of made it more difficult to find affordable rental houses in the free market. Will you change that legislation or keep it intact?
SCHOOF
It was just adopted by the senate, so it is, I think, too early, but there were special arrangements made around this law, that there would be a very quick evaluation and if necessary, we would adjust.
VRAAG
Thank you very much mister president… prime minister.
SCHOOF
Veel dank.