Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 5 juli 2024
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 5 juli 2024.
SCHOOF
Fijn dat ik hier mag staan, laat ik daar eens mee beginnen. De ministerraad van vandaag was de afsluiting van een bewogen en ik denk voor mij, maar misschien ook wel voor andere mensen, bijzondere week. Met dinsdag de beëdiging van het nieuwe kabinet en de afgelopen twee dagen het Kamerdebat over de Regeringsverklaring. Bijzonder is ook dat ik vandaag voor het eerst op deze manier u te woord mag staan. Het is een mooie en goede traditie van de wekelijkse persconferentie – die in 1970 in het leven is geroepen door Piet de Jong – en dat we die traditie voortzetten. En ik ben ook van plan die traditie voort te zetten. Een traditie die uniek is in Europa en die we dus moeten koesteren. Ik realiseer me dat het in het begin misschien een beetje onwennig zal zijn, zeker nadat veertien jaar lang Mark Rutte op deze plek heeft gestaan. We zullen allebei ongetwijfeld een beetje moeten wennen. Maar ik kan zeggen dat ik uitzie naar deze wekelijkse ontmoetingen. In de ministerraad hebben we teruggeblikt op het Kamerdebat over de Regeringsverklaring. Zonder het debat hier nog eens over te willen doen, kan ik u zeggen: het was intensief. Het was duidelijk dat er in de Tweede Kamer zorgen en vragen leven. In reactie op deze zorgen kan ik niet anders dan benadrukken dat wij als nieuwe ploeg hard aan de slag gaan. Hard aan de slag gaan omdat we iets goeds willen doen voor Nederland. En voor alle Nederlanders, ik benadruk het nog maar eens. Door maatregelen te nemen op het gebied van asiel en migratie, bestaanszekerheid, de woningmarkt, landbouw en natuur en veiligheid. Kortom, door de grootste en meest urgente zorgen van mensen in het land aan te pakken. En zo de verbinding met de samenleving weer te zoeken. Maar ook om ervoor te zorgen dat mensen elkaar weer meer gaan zien. Elkaar opzoeken en naar elkaar omkijken. En daarbij staan de rechtsstaat, degelijk financieel beleid en onze internationale verantwoordelijkheid als een paal boven water.
Voor een deel van de plannen uit het Hoofdlijnenakkoord, bijvoorbeeld waar het gaat om migratie en landbouw, zullen we het gesprek in de Europese Unie aangaan. Een goede samenwerking met de Europese instituties is hiervoor cruciaal. Daarom zie ik uit naar het aanstaande overleg dat ik maandag heb in Brussel, met in ieder geval de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, en de voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola. En de boodschap over te brengen dat Nederland een betrouwbare en constructieve partner is en blijft. Direct daarna reis ik direct door naar Washington voor de NAVO-top. Ook minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken en minister Ruben Brekelmans van Defensie zijn hierbij aanwezig. Een belangrijke bijeenkomst, want de NAVO is en blijft, ook na 75 jaar, de hoeksteen van onze veiligheid. Tegenover onze bondgenoten zal ik dan ook benadrukken dat Nederland binnen de NAVO zijn verantwoordelijkheid blijft nemen. En dat Oekraïne kan blijven rekenen op onze steun, voor zolang als nodig en voor zoveel als nodig. Dat was ook mijn boodschap aan president Zelenski toen ik hem afgelopen woensdag telefonisch sprak. En dit zal ik nogmaals onderstrepen tijdens onze persoonlijke ontmoeting op de NAVO-top. Tot slot: het was een week om niet snel te vergeten. Maar nu gaat dit kabinet echt aan de slag en ik verheug me erop.
BREEDVELD (NOS)
Het debat gisteren is behoorlijk ontspoord. Hoe kijkt u daar zelf op terug?
SCHOOF
Ik zei al, het was een intensief debat en ik had me wel ingesteld op twee lange dagen, maar ik had me niet ingesteld, en ik geloof gisteren dat ik dat in mijn slotwoord ook zei, als marathonloper maak ik daar een klein grapje over, dat in de eerste kilometer zeg maar het al zo zwaar is. En ik hoop dat we met deze eerste kilometer die we nu hebben afgelegd, die best intensief was, echt de komende periode met het kabinet echt aan de slag kunnen en kunnen zorgen dat we datgene kunnen doen voor Nederland wat we ons hebben voorgenomen.
BREEDVELD
Waar ging het volgens u mis?
SCHOOF
Ik denk dat er veel is gesproken over waar het kabinet voor staat. En het is denk ik ook hier weer goed om te zeggen dat dit kabinet, en daar zat een deel van de zorgen in de Kamer, er staat voor alle Nederlanders. En dat dit kabinet tegen racisme is, tegen discriminatie is en complottheorieën, van welke vorm en aard dan ook, geen onderdeel vormen van het kabinetsbeleid. En het was goed dat nog eens een keer extra te kunnen benadrukken, gelet op de vele vragen die daarover in de Kamer leefden.
BREEDVELD
U heeft daar ook grote ambities over geformuleerd, u wilt die premier zijn voor alle Nederlanders, een kabinet wat daar ook voor staat. Wat hebben we daar dan van gezien in dit debat?
SCHOOF
U heeft in het kabinet in ieder geval gezien dat we daar echt heel sterk over zijn, ik zou bijna zeggen normerende uitspraken over hebben gedaan, over wat we willen zijn en waar we voor staan, als die vraag elke keer weer opkomt.
BREEDVELD
En vindt u het gek dat met name oppositiepartijen daar dan toch vraagtekens bijzetten, gezien het verleden van met name PVV-bewindslieden in uw kabinet?
SCHOOF
Het staat elke partij in de Kamer vrij elke vraag te stellen, elk debat met het kabinet te voeren. En ik heb elke keer aangegeven waar dit kabinet voor staat, namelijk op die punten, tegen racisme, tegen discriminatie, tegen elke vorm van complottheorie als onderdeel van het beleid van dit kabinet .En ik heb op basis daarvan en op de zekerheid die ik heb in mijn kabinet gezegd dat ik iedereen in het kabinet gewoon vertrouw.
BREEDVELD
Heel Nederland heeft gisteren gezien hoe het fout is gelopen. Toch kijkt ook Nederland naar u voor de oplossingen, waar u zegt voor te willen zorgen. Hoe gaat u daar dan nu werk van maken en kan dat nog wel met zoveel verstoorde relaties?
SCHOOF
In het kabinet zijn geen verstoorde relaties.
BREEDVELD
En met de Kamer?
SCHOOF
Ik ga ervanuit, als ik ook de slotsom van de Kamer uiteindelijk probeer tot mij te laten doordringen, dat er echt voldoende steun in de Kamer is om samen te werken. Natuurlijk met de fracties die dit kabinet ondersteunen, maar dat er ook meerdere punten zijn aangegeven, ook vanuit de Kamer, waarop we op andere onderwerpen de samenwerking kunnen zoeken, dus ik kijk ook met vertrouwen uit naar het debat bij de Algemene Politieke Beschouwingen. En het is belangrijk nu echt aan de slag te gaan, echt aan dat regeerprogramma te gaan werken, gewoon ik zou bijna zeggen in de rust van het kabinet in deze zomer, om te zorgen dat we er klaar voor zijn en dat we Nederland rond de Politieke Beschouwingen kunnen laten zien wat we daadwerkelijk gaan doen.
BREEDVELD
En was het een beetje een valse start?
SCHOOF
Nou, voor wat betreft het kabinet was het een intensieve start en het heeft ons, dat heb ik vanochtend ook in de ministerraad geconstateerd, hebben we met elkaar, echt zijn we gesterkt en enthousiast om aan de slag te gaan.
BREMER (RTL)
U zei net zelf al, iedereen in het debat gaat over zijn eigen woorden, dus ook de fractieleiders van de coalitiepartijen, maar schrok u niet een beetje van de heftigheid waarmee onder andere Geert Wilders u aanviel?
SCHOOF
Nou, het was in ieder geval niet wat ik verwacht had, maar ik heb gisteren ook gezegd ‘iedereen kiest zijn eigen woorden’, dat heb ik ook meteen daarover gezegd toen de heer Wilders het over het kabinet had, dat is ook zijn volste recht. Het is een bijzondere vertaling van het dualisme, maar het is echt zijn volste recht en het kabinet staat waarvoor wij staan en hij staat waar hij voor staat en zijn kwalificaties zijn voor zijn rekening. Ik ben ervan overtuigd dat dit een stevig kabinet is met deskundige mensen waarmee we echt aan de slag kunnen gaan. En ik vond het buitengewoon plezierig aan het slot van het debat weer te constateren dat alle vier de fractievoorzitters die dit kabinet steunen uiteindelijk positieve woorden, ik had ook niet anders verwacht, positieve woorden hebben gebezigd over dit kabinet en dat is uiteindelijk voor mij belangrijk.
BREMER
En waarom had u het niet verwacht, want dat is toch hoe Wilders vaker in debatten opereert?
SCHOOF
Nee, maar laat ik zeggen, ik ga niet zo specifiek op deze vraag in. Hij kiest zijn eigen woorden, ik ga ook zijn woorden niet beoordelen, dat doe ik gewoon niet. Hij kiest zijn woorden, ik reageer daarop, dat heb ik ook in het debat gedaan, doe ik ook hier nu weer. En ik hecht meer waarde aan zijn woorden aan het eind van het debat, want dat is uiteindelijk de slotsom, dan datgene wat er tijdens het debat is gezegd.
BREMER
U had nog nooit een debat gevoerd. Hoe beviel het?
SCHOOF
Het was pittig en ik zei al, je verwacht een pittig debat, laat ik daar volstrekt helder in zijn, je weet dat de oppositie grote problemen heeft met de samenstelling van dit kabinet, dus je verwacht een pittig debat, maar het was nog iets pittiger dan ik had verwacht. Maar ik kijk er tegelijkertijd met zekere voldoening op terug, in die zin dat ik duidelijk heb kunnen maken waar dit kabinet voor staat en vanochtend ook gemerkt heb dat het enthousiasme bij alle leden van het kabinet onverminderd groot is om door te gaan en dat is denk ik voor mij op dit moment het belangrijkste.
BREMER
Heeft u er nog spijt van dat u het debat op een gegeven moment geschorst hebt?
SCHOOF
Nee, ik denk dat het belangrijk was om dat even te doen.
BREMER
Maar er waren ook emoties achter de schermen hoorden wij.
SCHOOF
Dat heb ik ook allemaal gelezen, maar dat heb ik gisteren ook in het debat gezegd, over de interne beraadslaging in het kabinet doe ik gewoon geen enkele mededeling.
BREMER
Wat is er vandaag in de ministerraad afgesproken over de eenheid van het kabinet, want daar was nog niet iedereen op één lijn over deze week?
SCHOOF
In ieder geval hebben we herbevestigd en dat is ook volstrekt logisch: er is eenheid van kabinetsbeleid.
BREMER
Dat was er niet deze week.
SCHOOF
En meer specifiek op het gebruik van social media, hebben we over en weer nog een keer met elkaar bevestigd dat je als bewindspersoon, altijd als bewindspersoon je in de media en je publieke uitspraken beweegt en dat er dus altijd eenheid van kabinetsbeleid moet zijn.
BREMER
Wat zegt dat over de bewindspersonen dat u ze dat moet vertellen?
SCHOOF
Ik denk dat het, veel van onze bewindspersonen moeten denk ik nog even de overstap maken vanuit de functie waaruit ze komen, dus ik vind dat het niet zoveel zegt over onze bewindspersonen. Ik vind het belangrijker dat we vandaag met elkaar erover hebben gesproken, goede afspraken hebben gemaakt, nog eens een keer herbevestigd hebben die afspraken en ik ben ervan overtuigd dat we het de komende periode gewoon goed gaan doen.
BREMER
Nog twee vragen: mogen mensen een persoonlijk twitteraccount houden?
SCHOOF
Ze mogen een persoonlijk twitteraccount houden, dat is de eigen keuze, maar alle officiële communicatie verloopt via de officiële accounts van de bewindslieden.
BREMER
U bent premier van een kabinet van vier partijen die zeiden het vertrouwen in de politiek te willen terugbrengen. Denkt u dat dat gisteren gelukt is?
SCHOOF
Voor wat betreft het kabinet, want daar spreek ik voor, hebben wij daar ons op ingezet, ook om duidelijk te maken waarvoor wij staan en daar zou ik het bij willen laten.
BREMER
Maar dat was niet mijn vraag. Denkt u dat het gelukt is dat vertrouwen in de politiek terug te brengen gisteren?
SCHOOF
Ik oordeel over datgene wat het kabinet doet. En als kabinet hebben we in mijn beleving duidelijk kunnen maken waarvoor we staan en hopen we ook dat vertrouwen te kunnen en te blijven herstellen met onze samenleving, eigenlijk zoals ik net in het begin ook al zei.
BREMER
Maar er is nog enige verbetering mogelijk?
SCHOOF
Nou ja, maar het gaat ook over de wisselwerking tussen Kamer en kabinet, maar ik wil niet over de Kamer oordelen, dat past mij niet. Ik moet me tot de Kamer verhouden op de enige juiste manier en daarom spreek ik hier als minister-president.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Schoof, u had in uw persconferentie als beoogd premier en ook gisteren in het debat warme woorden voor het thuisfront en het contact wat u met hen had over de opgave die u zou wachten. Hoe was de reactie en de recensie van de afgelopen twee dagen?
SCHOOF
Een aardige vraag, jullie beginnen ook meteen een beetje te glimlachen. Laat ik zeggen dat het thuisfront dit met enige, dat zijn geen politieke dieren.
DE WINTHER
Net als u.
SCHOOF
Eigenlijk net als ik, maar ik heb heel lang in die wereld geleefd en gewerkt dus ik weet hoe het daar gaat. Mijn thuisfront niet, dus die hadden toch met enige verbijstering van het debat kennis genomen, maar waren buitengewoon opgelucht toen ik gewoon enthousiast en vrolijk thuiskwam.
DE WINTHER
Heeft u nog iets gehoord van degene die u als een van uw voorbeelden ook in die eerste persconferentie schetste, Mark Rutte?
SCHOOF
Ja die heeft mij sterkte gewenst en vond het een prachtige regeringsverklaring.
DE WINTHER
Dus u heeft een goede recensie van hem gekregen over hoe u het heeft gedaan?
SCHOOF
Ik heb van hem een goede recensie gekregen over de regeringsverklaring, daarna hebben we, ik moet wel heel veel appjes door zeg ik heel eerlijk, uit binnen- en buitenland, dus ik moet nog even kijken of ik die ook allemaal binnen heb, maar hij gaf een positieve recensie over de regeringsverklaring, voor zover relevant in dit geheel.
DE WINTHER
In hoeverre zijn de gisteren gebleken verstoorde onderlinge verhoudingen binnen de Kamerfracties, de fractievoorzitters, de partijleiders, een bedreiging voor uw kabinet?
SCHOOF
Ik ga ervanuit dat die verstoorde verhoudingen, als ze er al zijn, snel weer worden hersteld. Ik gun iedereen nu even een periode van vakantie, en ik heb er alle vertrouwen in dat we na de vakantieperiode worden ondersteund door de fractievoorzitters, ondersteund door de vier partijen, goed het debat in de Algemene Politieke Beschouwingen aankunnen en ook goed het regeerprogramma kunnen gaan uitvoeren.
DE WINTHER
Ziet u voor zichzelf nog een rol weggelegd om te zorgen dat de boel een beetje bij elkaar blijft met die vier fracties?
SCHOOF
Nee ik denk dat dat de verantwoordelijkheid van de vier fractievoorzitters is. Ik moet zorgen dat wij als kabinet als één geheel opereren, daar gaan we, ook in de vorm van elkaar nog wat beter leren kennen, echt nog wel mee aan de slag. Want ik moet natuurlijk ook ervoor zorgen dat wij een kabinet zijn, en dat werd eerder ook al gesteld, dat als één geheel opereert. Met de onderkenning van elkaars verschillen, maar wel als één geheel opereert.
DE WINTHER
Heeft u het idee dat de ministers in uw kabinet voldoende afstand houden van de politiek leiders? Er was gisteren zelfs een suggestie vanuit een van de coalitiefracties, dat minister Agema, de vicepremier, wordt aangestuurd door Geert Wilders?
SCHOOF
We hebben daar vandaag ook weer over gesproken in het kabinet, althans in andere zin, maar dat we echt nog weer eens een keer tegen elkaar hebben gezegd, ook naar aanleiding van de bespreking van de Rijksfinanciën, dat het kabinet regeert en het parlement controleert. En die houding neemt iedereen in het kabinet ook daadwerkelijk in.
DE WINTHER
Wat zegt u tot slot tegen Nederlanders die het schouwspel van de afgelopen twee dagen hebben gezien en het idee hebben dat een groep amateurs is toegetreden tot het landsbestuur?
SCHOOF
Ik weet niet waar de amateurs zitten, maar niet in het kabinet.
DE WINTHER
Weet u het zeker?
SCHOOF
Er zitten in dit kabinet deskundige mensen, die vol, met hart en hoofd, voor de belangen van Nederland gaan. We weten elkaar echt goed te vinden en gaan nu echt aan de slag. We zijn beëdigd afgelopen dinsdag en gaan nu fors aan de slag met het regeerprogramma om te zorgen dat dat echt laat zien waar wij voor staan als kabinet.
HOEDEMAN (AD)
Meneer Schoof, kunt u voor de mensen in het land uitleggen wat het verschil is tussen de omgangsvormen in de extraparlementaire constellatie en een kickbokswedstrijd?
SCHOOF
Ik denk dat omgangsvormen en een extraparlementair kabinet op zichzelf genomen niets met elkaar te maken hebben. Een extraparlementair kabinet, dat is zeg maar dure taal voor het feit dat er een wat grotere afstand is tussen het kabinet en het parlement. En dat dus een regering regeert, een parlement controleert, dat daar nog wat meer ruimte tussen zit, en anderen zeggen dat daar wat meer zuurstof tussen zit. En dat is denk ik belangrijk in dit geheel.
HOEDEMAN
Als voormalig baas van de NCTV en de AIVD weet u als geen ander dat de uitstraling van dit debat ook zijn weerslag heeft op de mensen in het land. Uw omgangsvormen worden dan normaler gevonden, u wordt geacht als minister-president niet iets te zeggen over de woorden van Wilders, maar om te normeren. Doet u dat niet?
SCHOOF
Ik heb net in mijn inleiding ook gezegd dat ook een van de opgaves die ik voor dit kabinet zie, is om ervoor te zorgen dat mensen elkaar weer meer zien, opzoeken en naar elkaar omkijken. En dat gun ik ook iedereen in het parlement, en dat gun ik ook iedereen in het parlement en dat gun ik ook ons als kabinet in verhouding tot het parlement. Maar tegelijkertijd, het parlement moet kritisch zijn, want het is een belangrijk controlerend orgaan in ons land, en over de smaak kun je twisten, maar nogmaals, ik ga me daar niet over uitlaten.
HOEDEMAN
Dus u legt zich neer bij die ruwe omgangsvormen?
SCHOOF
Nou wij zullen als kabinet, en dat heb ik ook de afgelopen twee dagen steeds gedaan, gewoon rustig, beheerst blijven antwoorden op alle vragen die er komen. Dat is ook waar het kabinet voor staat, en het is aan de Kamer welke methode zij kiezen.
HOEDEMAN
Nu is in het universum van Geert Wilders de kwalificatie ‘slappe hap’ een vrij milde uitdrukking. Maar u weet als geen ander als voormalig topambtenaar dat het vrij dodelijk is als een minister-president zo wordt neergezet. Laat u het daarbij? Heeft u hem erop aangesproken?
SCHOOF
Ik heb in het debat meteen gezegd: hij kiest zijn eigen woorden, ik kies voor de mijne, en ik dacht dat dat vrij duidelijk was.
EK (SBS)
Meneer Schoof, u geeft kwalificaties aan het debat als ‘pittig, lang, af en toe lastig’, anderen hebben het de kwalificatie gegeven van een circus, een wanvertoning, een slechte groep-acht-musical. Zou u die kwalificaties misschien niet ook meenemen, dat het echt een van de meest bizarre debatten is misschien die we hebben gezien in de Tweede Kamer?
SCHOOF
Ik heb het net geduid zoals ik het geduid heb.
EK
Maar vindt u dat niet te mild, die duiding?
SCHOOF
Ja maar ik wil niet teveel zeg maar het parlement beoordelen, dat past mij niet in mijn rol als minister-president, dat past ons niet als leden van het kabinet. Ik zou zeggen dat ik vooral datgene moet beoordelen dat wij zelf doen. En ik heb daar gestaan als iemand die beheerst en rustig op alles reageerde, en probeerde daarmee ook de goede antwoorden te geven, de juiste antwoorden te geven, om te zorgen dat duidelijk wordt waar dit debat eigenlijk meer over had kunnen gaan, namelijk de regeringsverklaring. Want dat is uiteindelijk waar deze regering voor staat. Vanuit die regeringsverklaring werken met het regeerprogramma om te zorgen dat we belangrijke onderwerpen in Nederland aanpakken.
EK
En toch kwam de chaos ook deels vanuit vak K, hoe zou u dat dan kwalificeren?
SCHOOF
Daarvoor heeft mevrouw Agema haar excuses aangeboden, en ik ga ervanuit dat dat in het kabinet, ook gelet op de afspraken die we daarover hebben gemaakt, dat iedereen zich realiseert dat dat nooit de bedoeling kan zijn.
EK
Want u zei inderdaad ‘er zijn geen verstoorde relaties in het kabinet’. Toch heeft iedereen meegekregen dat het wel degelijk heel emotioneel er aan toe is gegaan achter de schermen. Is het dan zo dat gisteren de relaties wel verstoord waren, maar dat dat vandaag weer is opgelost?
SCHOOF
Nee de relaties zijn nooit verstoord geweest, en over hoe wij met elkaar hebben gesproken tijdens de schorsing doe ik geen mededelingen.
EK
Nu hebben al uw andere kabinetsleden een hoorzitting gehad, daar is heel veel van de materie die gisteren voorbijkwam in het kabinet toen al besproken. Achteraf gezien, denkt u niet dat het misschien handig was geweest als u eenzelfde hoorzitting had gehad waar dit misschien allemaal al besproken had kunnen worden?
SCHOOF
De Kamer heeft daar een expliciet eigen besluit over genomen, door te zeggen dat de minister-president niet zou worden uitgenodigd voor de hoorzittingen, en daar doe ik niets aan af.
EK
Maar denkt u niet misschien dat dat meer had geleid tot inhoud gisteren, over die regeringsverklaring?
SCHOOF
Dat vind ik ontzettend moeilijk te beoordelen, dus ik herhaal wat ik net zei, de Kamer heeft zelf besloten, de beoogd minister-president niet uit te nodigen en ik heb geen reden daar nu anders over te denken dan de Kamer heeft besloten.
EK
Hoe denkt u dat mensen thuis gisteren naar het debat hebben gekeken?
SCHOOF
Ik denk dat ze met enige verbazing naar het debat hebben gekeken. En ik denk dat menigeen thuis liever had gezien dat het debat ging over waar dit kabinet voor staat, en ik denk dat het beste bewijs dat wij kunnen leveren als kabinet, dat dat niet weggesneeuwd is door het debat, dat is door daadwerkelijk nu aan de slag te gaan met het regeerprogramma. Te laten zien waar we voor staan en wat we gaan doen op de bekende gebieden, grip op migratie, de woningbouw, landbouw, de bestaanszekerheid, en tegelijkertijd goed oog te houden voor hoe mensen in het land met elkaar zouden kunnen omgaan. Zoals ik ook overigens al zei in mijn regeringsverklaring, mensen hebben geen hekel aan elkaar in dit land, en laten we zorgen dat we dat ook elke keer weer met elkaar benadrukken.
EK
Tot slot, heeft u al bedacht voor uzelf hoe u dit misschien in de toekomst kunt voorkomen, zowel vanuit vak K als zo’n enorme chaos in de Tweede Kamer?
SCHOOF
Ik ga niet over het oordeel van de Kamer, dat is echt aan de Kamer zelf, daar ga ik dus ook geen oordeel over uitspreken. Wat wij als kabinet doen, is zorgen dat we echt aan de slag gaan, en nu meters gaan maken, in ieder geval eerst met een plan en daarna met de uitvoering, en daarmee te laten zien wat we doen. Want ik denk de enige manier waarop we het vertrouwen kunnen krijgen van de mensen in het land, is uiteindelijk door iets te laten zien van wat we doen, en niet door er heel lang met elkaar over te praten.
BHIKHIE (DE VOLKSKRANT)
Meneer Schoof, dit is uw eerste persconferentie na een ministerraad na de regeringsverklaring. Had u eigenlijk gedacht dat u hier de pers zou vertellen dat in de ministerraad is besloten, er afspraken zijn gemaakt over social media gebruik van bewindspersonen?
SCHOOF
Nee.
BHIKHIE
Is dat niet heel gek?
SCHOOF
Ja, maar de situatie zeg maar noodzaakte om dat nog maar eens een keer over en weer naar elkaar te herbevestigen. En dat herbevestigen heeft overigens in goede sfeer plaatsgevonden en daarmee is het wat mij betreft ook klaar.
BHIKHIE
En wat zegt dat over het niveau eigenlijk van de politiek vandaag de dag? U loopt al een aantal jaren rond achter de schermen, u zegt, u had dit eigenlijk niet verwacht dat u dit zou moeten herbevestigen, hoe bewindspersonen zich online moeten gedragen. Heeft u eigenlijk al een beetje spijt ervan dat u dit ambt heeft aanvaard?
SCHOOF
Nee. Ik zei net al op de vraag van De Telegraaf dat ik buitengewoon opgewekt thuis kwam, tot grote vreugde van mijn thuisfront. Echt, het debat heeft wat dat betreft geen invloed, noch op de andere leden van het kabinet, noch op mij, in ons enthousiasme om hiermee door te gaan en echt te laten zien dat dit kabinet iets kan betekenen voor Nederland.
BHIKHIE
U zei zojuist dat ook een van de dingen die u heeft besproken, is dat de eenheid van kabinetsbeleid is herbevestigd, en dat eigenlijk op de tweede ministerraad. Spreekt daar veel vertrouwen uit?
SCHOOF
Nee maar dat zit hem letterlijk in de term herbevestigen.
BHIKHIE
Maar dat al bij de tweede ministerraad?
SCHOOF
Nee maar het is goed om dat te herbevestigen. Dus we hebben niet een hele discussie gehad over de vraag ‘is er eenheid van kabinetsbeleid?’ Er is gewoon eenheid van kabinetsbeleid, dat staat helemaal niet ter discussie, in die zin hebben we er ook niet een uitvoerige discussie aan gewijd, maar vooral met elkaar herbevestigd dat die eenheid van kabinetsbeleid er gewoon is.
BHIKHIE
En misschien voor de mensen thuis, en ook voor ons als journalisten, wat zijn nu precies de afspraken die jullie hebben gemaakt over social media gebruik? Wat mag er niet meer?
SCHOOF
We hebben geen verbodlijstje uitgevaardigd om het zo maar te zeggen, maar benadrukt dat een functionaris, een minister of staatssecretaris, altijd handelt, ook in zijn publieke mediagebruik, social media gebruik, als lid van een regering / kabinet. En dat men zich dat altijd goed moet realiseren. En dat is de eenheid van kabinetsbeleid, namelijk dat je je er ook altijd van vergewist, datgene wat je doet past in de eenheid van kabinetsbeleid zoals we hier in Nederland een jarenlange traditie op hebben en die we ook niet gaan verbreken.
VAN DEN DOOL (NRC)
Meneer Schoof, had u zelf in het debat achteraf iets beter kunnen doen, vindt u?
SCHOOF
Ik ben nog volop bezig zeg maar twee dagen debat zeg maar na te leven en vanochtend meteen alweer in zeg maar redelijk snelle spoed een heel traject doorgelopen, maar ik denk dat ik in het weekend nog eens even rustig ga reflecteren op de afgelopen twee dagen. En ongetwijfeld zijn er dingen waarvan ik naderhand denk ‘misschien had ik daar een ander woord voor moeten gebruiken of dat misschien eens even anders had moeten doen’.
VAN DEN DOOL
Volgens mij was een van de problemen dat u niet echt duidelijk afstand wilde nemen van PVV-bewindspersonen die bijvoorbeeld denigrerende opmerkingen maakten over vrouwen met een hoofddoek. Had u daar niet meer afstand van kunnen nemen in het debat?
SCHOOF
Nee, ik denk dat ik heel consequent, te beginnen in mijn bijdrage gisterochtend heb gezegd dat vanuit mijn, zeg maar de door mij gevoelde noodzaak om premier voor alle Nederlanders te zijn, juist om ook die verbinding te benadrukken, in mijn eerste bijdrage al zei ‘ongeacht of men een hoofddoek draagt of niet’. En ik heb consequent, gedurende het hele debat elke keer weer herhaald, naast het feit dat ik vertrouwen heb in mijn bewindslieden, elke keer herhaald dat dit een kabinet is dat tegen racisme is, tegen discriminatie is, tegen complottheorieën van welke aard dan ook en daarmee denk ik, dat ik echt ook heb laten zien waar dit kabinet voor staat.
VAN DEN DOOL
Maar u wilde niet ingaan op die concrete uitspraken van uw PVV-collega’s en als ze dat nou weer doen, hoe gaat u daar dan mee om?
SCHOOF
Ik denk dat door wat ik gezegd heb de afgelopen dagen volstrekt duidelijk is dat dat zeg maar niet kan en in die zin ik normerend heb opgetreden.
JOOSTEN (EW MAGAZINE)
Meneer Schoof, de heer Wilders nam gisteren twee van zijn ministers in bescherming en ook kondigde alvast aan dat hij dat constant zal blijven doen. Is dat niet in strijd met de definitie van een extraparlementair kabinet?
SCHOOF
Hij mag zijn ministers in bescherming nemen, maar de belangrijkste taak om ministers in bescherming te nemen ligt bij mij, en laat dat dat ook duidelijk zijn. En ik sta voor alle ministers en het zou een merkwaardige ontwikkeling zijn als vier fractievoorzitters allemaal hun eigen ministers in bescherming gaan nemen, die taak ligt in het kabinet en ligt primair bij de minister-president.
JOOSTEN
Hoe kijkt u eigenlijk aan tegen het feit dat de hoofddoek een splijtzwam in de Tweede Kamer en wellicht ook wel in de samenleving is?
SCHOOF
Ik heb in ieder geval gezien dat het gisteren tot veel debat in de Kamer leidde. En ik blijf herhalen, voor het kabinet, wel een hoofddoek of geen hoofddoek, geen enkel punt van discussie is in de manier waarop wij aankijken tegen de Nederlanders die ervoor kiezen het een of het ander te doen, ongeacht de plek waar ministers, of het zeg maar het op een werkplek is of de openbare ruimte is. En dat er maar één uitzondering is, naast die van het dragen van een hoofddoek, en dat is in het kader van neutraliteit bij gezagdragers zoals bij de politie en de boa’s.
JOOSTEN
U heeft geen verklaring voor het feit dat het zo’n omstreden onderwerp is blijkbaar?
SCHOOF
Nou, ik denk dat het bij mensen iets oproept, maar ik herhaal maar weer mijn oproep, we moeten een beetje kijken en luisteren naar elkaar en elkaar een beetje proberen te begrijpen, ik zeg het nou weer even op andere manieren. Maar dat dat wel belangrijk is, als je elkaar niet begrijpt, niet verstaat, niet weet waarom mensen sommige dingen doen, dan wordt het echt een stuk ingewikkelder in onze samenleving.
JOOSTEN
Het duidt niet op een beetje hard gezegd een godsdienstoorlog?
SCHOOF
Nou ja, dat is meteen weer het andere uiterste als we het gaan hebben over een godsdienstoorlog, dus bij die houd ik maar eventjes weg, maar ik denk dat het misschien wel iets te maken heeft met de religieuze beleving in Nederland die zeg maar in de afgelopen decennia wel wat ontwikkelingen heeft laten zien, waarin je zeg maar aan de ene kant religiositeit ziet afnemen en aan de andere kant religiositeit ziet toenemen, maar dat kan allemaal in dit land. En het is ook heel goed dat dat kan, het hoort bij de basisvrijheden in Nederland en daar moeten we niet aan tornen.
BEEKMAN (BNR)
Meneer Schoof, allereerst dank dat u hier bent en dat u deze traditie voortzet, dat wordt in ieder geval door mij gewaardeerd. Nog een vraag over de problematiek waarin agrarische ondernemers momenteel zitten rondom mest. Is daarover gesproken vandaag in de ministerraad?
SCHOOF
Heel kort, naar aanleiding van het mestdebat wat ook gisteren heeft plaatsgevonden, maar daar zou ik, het debat is gisteren geweest en even kort bij stilgestaan, maar ik moet u eerlijk, ik was gisteren zelf, zoals u ook begrijpt bij dat andere debat betrokken en ik ben daar niet van alle ins and outs op dit moment op de hoogte.
BEEKMAN
We gaan nu naar het zomerreces toe en de Kamer is al met reces, de ministerraad gaat nog een weekje, ministers gaan nog een weekje door, maar vanaf 1 september kan er geen mest meer uitgereden worden, waardoor die problematiek vrij urgent is voor agrarische ondernemers.
SCHOOF
Klopt, maar dit is ook niet de laatste ministerraad voor het reces, dus we komen er volgende week echt wel op terug.
BEEKMAN
Ja, want er is nog wel wat onenigheid over de aanpak Adema, of dat nou voortgezet moet gaan worden. Bestaat die onenigheid nog? Of is daar vandaag wel al een klap opgegeven, of de aanpak Adema voortgezet wordt?
SCHOOF
Nee, er is vandaag geen klap op gegeven. En het besef dat veel boeren in de knel zitten vanwege de afnemende ruimte om mest te plaatsen, dat is wel helder. En bovendien ook door het natte voorjaar, ik leer echt heel veel deze in deze regering, ook door het natte voorjaar kon de mest niet altijd worden uitgereden. We gebruiken de komende weken om te kijken welke stappen we wel kunnen zetten en welke stappen we niet kunnen zetten. En daarom maakte ik ook net even de opmerking ‘dit was niet de laatste ministerraad’. En overigens, ook al zou het wel de laatste ministerraad zijn, het kabinet werkt ook deze zomer gewoon door, ook al zijn de ministers het natuurlijk van harte gegund, om een frisse start te maken richting de begrotingsbehandelingen heb ik aan alle ministers aangeraden minimaal één a twee weken, dat is dan ook wel het maximum wat mij betreft, vakantie te nemen om zeg maar ook de politieke leiding te nemen in het maken van het regeerprogramma.
BEEKMAN
Laatste vraag hierover, die agrarische ondernemers wachten natuurlijk al heel lang op perspectief en oplossingen voor de problematiek waarin zij nu zitten. Er zit nu ook een partij, ze hebben het hele departement zelfs, BBB, die ook gezegd heeft ‘het kan wel, het kan niet politiek, daar komt een einde aan’. Dus wat dat betreft, bijvoorbeeld is er al ingepland wanneer er naar Brussel gegaan wordt om bijvoorbeeld over derogatie te gaan spreken?
SCHOOF
Nou, wat in ieder geval afgesproken is, is dat ik maandag zelf in Brussel ben, maar dat gaat niet specifiek over mestbeleid, dat is in belangrijke mate even kennismaken met de belangrijkste hoofdrolspelers in Brussel, omdat ik het belangrijk vind ten opzichte van alle opdrachten die we hebben, dat heb ik ook in het debat gezegd, alle opdrachten die we hebben in Brussel, meegekregen vanuit het hoofdlijnenakkoord, dat ik die graag in verbinding met Brussel uiteindelijk tot stand wil brengen. En dat is een van de redenen waarom ik volgende week eigenlijk meteen in Brussel zit en met in ieder geval de mensen die op dat moment aanwezig zijn ook het gesprek zal voeren, maar ik ben ervan overtuigd dat Ursula Von der Leyen, daar heb ik echt een goede afspraak mee om elkaar maandag te ontmoeten.
VRAAG
Meneer Schoof, u zei op de dag van uw beëdiging dat u er vertrouwen in had dat u voldoende mandaat had als u naar Brussel gaat om daar zelfstandig beslissingen te kunnen nemen namens Nederland. Nu heeft u de afgelopen dagen wat meer kennis kunnen maken met de praktijk van regeren met deze vier partijen. Heeft u datzelfde vertrouwen nog als u volgende week naar Brussel en Washington gaat?
SCHOOF
Absoluut, want die is laat ik zeggen in die zin niet afhankelijk van het debat, of de manier waarop het debat is gevoerd. Het is volstrekt helder dat dit kabinet, en daarmee ook ik, met een ruime Kamermeerderheid het mandaat hebben gekregen, het vertrouwen is in beginsel wat dat betreft volledig intact gebleven en gelet op de positie, en dat heb ik ook in het debat gezegd, er is een premier en er is een land en dat land doet er toe. En ik ga ervanuit dat de premier er ook toe kan doen en die combinatie maakt dat Nederland iets te melden heeft, zowel in Brussel als in allerlei andere internationale gremia.
VRAAG
Maar u bent niet nerveus geworden over de reactie van bijvoorbeeld Geert Wilders als u daar iets zegt of doet wat hem niet bevalt?
SCHOOF
Nee, maar als ik daarvan nerveus zou moeten worden had ik deze baan niet moeten nemen. If you can’t stand the heat, stay out of the kitchen.
VRAAG
Nog een andere vraag over dat internationale toneel. Viktor Orbán is in Rusland vandaag om te praten met Poetin. Baart dat u zorgen?
SCHOOF
U heeft waarschijnlijk mijn retweet gezien en dat was een heldere tekst. Ja, die had u niet verwacht.
VRAAG
Die had ik niet gezien. Kunt u zeggen wat u ervan vindt?
SCHOOF
De korte samenvatting is, ik heb de Europese regeringsleider geretweet, of een van de, ik weet niet eens meer of het er een of twee waren, dat Orbán geen mandaat heeft namens Europa.
VRAAG
En u heeft daar zelf niets aan toe te voegen?
SCHOOF
Ik heb daar zelf niets aan toe te voegen, lijkt me een volstrekt helder statement.
VAN DE BERGH (REUTERS)
Nog een internationale vraag. Ik heb u veel gehoord over Oekraïne en gesprekken daarover, het andere grote internationale conflict is Israël en Hamas. Nederland is het gastland van het Internationaal Strafhof, u bent nu de nieuwe regering met bewindslieden van de grootste partij wiens partijleiders heeft gezegd op het verzoek om arrestatiebevelen uit te vaardigen voor Netanyahu en de minister van Defensie dat het een ridiculous and wrong beslissing is om dat te doen. En in 2019 noemde hij het Strafhof een ‘antisemitische neprechtbank’. Wat zegt de nieuwe regering van het Strafhof en de Nederlandse steun voor het Strafhof dat zich hier in Den Haag bevindt?
SCHOOF
Mijn eerste standpunt is dat de regering regeert en het parlement controleert en de woorden van de heer Wilders zijn interessant, maar vormen geen onderdeel van het regeringsbeleid, dat is één. Twee, het regeringsbeleid, dat heb ik ook in de Kamer gezegd op vragen hierover, ik dacht van mevrouw Ouwehand als ik me niet vergis, dat het nu aan de rechters van het Hof is om verdere stappen te nemen en dat we dan zullen bekijken wat Nederland doet.
VAN DE BERGH
Maar u gaat het nog bekijken? Want u heeft Nederland heeft getekend voor het Strafhof en als je dat ondertekent dan is de regel, als ze een bevel uitvaardigen, dan moet je ermee akkoord gaan of dan moet je het uitvoeren als dat gevraagd wordt.
SCHOOF
De stand van zaken is dat de aanklager nu iets heeft geëist en de rechters moeten nu eerst oordelen.
VAN DE BERGH
Dat begrijp ik, ik begrijp die volgorde.
SCHOOF
En dus beraden wij ons op wat we doen op het moment dat de rechter zijn oordeel heeft uitgesproken.
VAN DE BERGH
Maar u kunt niet dus alvast standaard zeggen ‘wij houden ons aan het verdrag van Rome en als de rechters van het Strafhof beslissen, dan is dat een onafhankelijk besluit en dat gaan wij uitvoeren, want daar hebben wij voor getekend’.
SCHOOF
U vraagt naar een als/dan-redenering en ik wacht eerst even af naar het besluit van de rechters.
VAN DE BERGH
Het is weer net als vroeger, dank u wel.
SCHOOF
Ik ben blij dat ik iets vertrouwd heb kunnen geven.
VRAAG
Meneer Schoof, toch weer even naar de debatzaal hier, want los van die vorm, inhoudelijk is eigenlijk…
SCHOOF
U zei debatzaal hier. Dat is een leuke.
VRAAG
Ja. Dank u, denk ik. Inhoudelijk is er eigenlijk niet heel veel veranderd, want van de oppositie was er eigenlijk geen enkele motie aangenomen en ook in het debat zei u dat er eigenlijk niet zo heel veel ruimte is om nog dingen aan te passen in aanloop naar de begroting voor volgend jaar. En was nou niet het hele karakter van het extraparlementaire kabinet dat je ook op zoek gaat naar wisselende meerderheden?
SCHOOF
Absoluut, en ik heb volgens mij ook in het debat gisteren expliciet en zeker impliciet laten weten dat het debat van woensdag en donderdag niet de plaats was om definitief tot allerlei afspraken te komen met de partijen, omdat we het regeerprogramma moeten uitwerken en we moeten de begroting nog maken. En mijn uitgestoken hand, waar ik het expliciet over had, die is zeg maar door een aantal partijen ook denk ik goed begrepen, ook vanuit de oppositie en dat we kijken, er zijn ook een aantal belangrijke onderwerpen genoemd, ne over al die onderwerpen heb ik gezegd ‘ik luister, ik hoor wat u zegt en die nemen we mee richting het uitwerken van het regeerprogramma en uiteindelijk de begrotingen, maar we moeten ook, gelet op de financiële situatie kijken wat er wel en wat er niet kan’, dus in dat kader, richting de Algemene Politieke Beschouwingen hoop ik dat we op een aantal onderwerpen ook echt die door mij uitgestoken hand kunnen omzetten in concrete samenwerking met een aantal van de zowel coalitiepartijen als een aantal andere partijen op specifieke onderwerpen.
VRAAG
Ik heb enkele oppositieleiders gesproken toevallig vandaag, nou niet toevallig natuurlijk, maar zij hebben het zo niet verstaan in elk geval, ze hebben gezegd ‘we hebben het gelezen of gehoord in de regeringsverklaring’, maar ze hebben het niet echt opgevat alsof zij nu aan de slag kunnen om bijvoorbeeld de kinderarmoede te bestrijden, zoals de hele oppositie wil, die hebben gezegd ‘die deur zit gewoon dicht, er is geen geld’.
SCHOOF
Ik heb gisteren een aantal, ook van de oppositieleiders, toch ook horen zeggen dat ze ook mij goed verstaan hadden en dat ze uitzagen naar zeg maar de verdere samenwerking richting de Algemene Politieke Beschouwingen om te kijken of we meerderheden, of grotere meerderheden konden maken op een paar specifieke onderwerpen.
VRAAG
Want u zei dinsdag ‘ik moet op zoek naar bondgenoten’, die heeft u gevonden denkt u, inmiddels?
SCHOOF
Dat moet in de komende periode blijken, maar ik denk zeker dat er ruimte is bij de oppositie en bij de een wat meer dan bij de ander, dat zal ik u zonder meer meegeven, maar dat het niet zo is dat de oppositie over de volle breedte de deur heeft dichtgeknald naar dit kabinet, eerder het tegenovergestelde.
DE ZOETEN (NIEUWSUUR)
Meneer Schoof, heeft u buiten het debat om nog contact met Geert Wilders gehad?
SCHOOF
U moet even goed uw vraag…
DE ZOETEN
U zei ‘ik heb in het debat gereageerd op zijn opmerking slappe hap’, maar heeft u los daarvan nog contact met hem gehad?
SCHOOF
Ik wil daar eigenlijk niet, ik bedoel, dat zijn contacten tussen mij en de heer Wilders en daar wil ik hier verder eigenlijk niet te veel op ingaan.
DE ZOETEN
Nou goed, u gaat ook in op uw contact met Rutte en het thuisfront, dus het kan ook even best over Geert Wilders gaan.
SCHOOF
Die is leuk, maar noch mijn thuisfront noch de heer Rutte maken onderdeel uit van het huidige politieke debat, dus wil ik de contacten die zeg maar er zijn in de meer politieke sfeer gewoon bij mijzelf houden.
DE ZOETEN
Het is misschien toch wel relevant, u zegt ‘we hebben een land waar mensen omkijken naar elkaar’, dan gebeurt dit, iedereen herinnert zich misschien ook wel Rutte-I en de positie van Geert Wilders daar, dus ik ben toch wel benieuwd, zegt hij dan na het debat ‘dit was misschien allemaal een beetje te heftig’, of…
SCHOOF
Hij heeft aan het einde van het debat gezegd dat ik er fier stond en zijn steun uitgesproken. En wat mij betreft, en ik hou het dus even bij het formele gedeelte wat u allemaal heeft kunnen zien, en daar ontleen ik echt ruim voldoende steun aan om zeg maar door te gaan, we worden echt volop gesteund door de vier partijen die dit kabinet mogelijk hebben gemaakt en daar is, wat betreft ook ten aanzien van de woorden die de heer Wilders in het debat heeft gebruikt, niets aan te veranderen.
DE ZOETEN
Toch moest u zeggen tijdens dat debat ‘wij zijn geen kleuterklas, wij zijn niet racistisch, er is eenheid’. Als u dat allemaal moet zeggen tijdens zo’n debat, wat zegt dat dan?
SCHOOF
Dat er mij allemaal vragen zijn gesteld die allemaal zeg maar aangaven alsof dat allemaal het geval zou zijn en daarom heb ik op een aantal…
DE ZOETEN
Maar die vragen komen natuurlijk niet uit de lucht vallen, het feit dat het nodig is duidelijk te maken dat het kabinet geen kleuterklas is.
SCHOOF
Die maken misschien ook allemaal onderdeel uit van het politieke spel en ik heb vooral proberen duidelijk te maken waar we voor staan en daarom heb ik mij heel sterk uitgelaten op de punten van racisme, op het punt van de complottheorieën en het punt van discriminatie en het was gezien het debat noodzakelijk om het echt te doen. Er was blijkbaar bij sommige partijen twijfel over en dan is dat denk ik ook voor de Nederlandse samenleving ontzettend belangrijk om daar te horen hoe dit kabinet daarin staat.
DE ZOETEN
U zegt ‘ik wil normerend optreden’, als u nou zegt dat u na zo’n debat wat voor toch heel veel mensen het meest bizarre debat in jaren was, zegt ‘ik kwam opgewekt thuis’, wat voor norm wilt u daarmee overdragen?
SCHOOF
Wat ik daar vooral mee wil overdragen, is dat ik zeg maar niet depressief ben geworden van dit debat, want dat is wat ongeveer iedereen verwacht had na het debat, van ‘die man zal wel weer, een nieuweling en dan krijgt hij dit voor z’n kiezen’, ik denk dat zeg maar ik daar stond, dat dat zeg maar ondanks alle politieke schermutselingen die er in de Kamer plaatsvonden, dat ik dat heel goed begrijp, dat ik daar in mijn gedachten echt goed repliek op heb gegeven, zonder iemand daar in de zaal te kleineren, dat is gewoon niet aan de orde en dat ik in die zin, ik zou bijna zeggen als een marathonloper, want ik had het over die eerste kilometer, dat ik denk ‘nou oké, die eerste kilometer was zwaar, maar dan komt er dus nog 41,2 kilometer achteraan, in mijn beleving drieënhalf jaar, in ieder geval missionair, dat ik die energie echt gewoon heb, dat wil ik overdragen naar aanleiding van die opmerking die ik maakte, niet van ‘het was een (onverstaanbaar, red.)-discussie daar’, absoluut niet, maar gewoon, ik heb het gehoord, ik heb het gezien, ik heb daar gestaan, maar ik weet zeker, we gaan door, want we doen echt iets goeds voor Nederland en we gaan nu die keuzes die we moeten maken maken en we gaan aan de slag. En dat is denk ik wat Nederland ook wil horen, althans ik hoop dat Nederland dat wil horen, maar ik denk het ook nog, dat ze echt denken: laat die ploeter maar aan de slag gaan, in plaats van dat ze eindeloos met elkaar lopen te debatteren, aan de slag.
DE ZOETEN
Bent u een nog grotere optimist dan Rutte?
SCHOOF
Nou ja dat weet ik niet, ik weet niet precies hoe een groot optimist hij is, maar ik heb op meerdere plekken gezegd dat ik inderdaad een optimistisch mens ben, en in sommige opzichten ook lichtvoetig, maar zonder te onderschatten wat dit ambt met zich meebrengt. Ik heb ook bij het aanvaarden van de hamer van de heer Rutte gezegd dat ik de zwaarte van de verantwoordelijkheid voel bij het aanvaarden van die hamer.
BOLSIUS (NOS)
Premier Schoof, u noemde het debat pittiger dan verwacht, wat had u van tevoren verwacht van een partijloos premier zijn?
SCHOOF
Dat ik niet terug kan vallen op een familie, om het dan in Europese termen te zeggen trouwens. En dat heeft voor- en nadelen.
BOLSIUS
En heeft u die nadelen gezien?
SCHOOF
Ik zag in ieder geval een Kamer die aan alle kanten bewoog. Maar ik heb ook gezien, een kabinet dat er stond, er stevig stond, en vandaag constateert dat juist misschien wel omdat ik partijloos was, ik daar ook mijn eigen rol kon spelen in dat debat.
BOLSIUS
Maar u zegt ‘ik had van tevoren wel gerealiseerd, ik kan niet terugvallen op een familie’. U had niet verwacht dat de coalitie u toch zo zou aanvallen?
SCHOOF
Nou ja ik zou verwacht hebben, en dat is ook uitgekomen overigens, dat de coalitie mij steunt. En dat is aan het eind van het debat ook gebeurd. En ze mogen mij ook gedurende het debat kritisch de maat nemen, het is niet zo, en dat hoort ook een beetje bij de ruimte die er moet zijn tussen de regering en het parlement, dat de coalitiepartijen niets meer kritisch, in welke toon of soort dan ook, zouden mogen zeggen tegen het kabinet. Er is alle ruimte daarvoor in de Kamer en ik bepaal mijn eigen koers, en het kabinet bepaalt zijn eigen koers, en dat hoort ook bij hoe we met elkaar willen omgaan.
BOLSIUS
Maar u verwacht wel meer steun van hen in de toekomst?
SCHOOF
Ik heb uitstekende steun ervaren. En uiteindelijk is het de eindconclusie die telt. In het debat mag het zo kritisch zijn als het maar zijn kan. Maar de eindconclusie telt, en de eindconclusie is: steun.
DE HORDE (FD)
Maandag bent u in Brussel, uw gesprekspartners zullen waarschijnlijk van u willen horen hoe de Nederlandse regering staat in de discussie over de samenstelling van de nieuwe Europese Commissie. Welke portefeuilles zou u graag binnen willen halen voor Nederland?
SCHOOF
Laat ik zeggen, niet de grootste en niet de kleinste. En dat zeg ik ook omdat, Nederland is een belangrijk land, ook in de Europese Unie. We hebben met de heer Timmermans een hele zware vicepresident gehad, dus het is logisch te veronderstellen dat we die plek, dat moet niet onze inzet zijn. Maar we laten ons ook niet wegdrukken in totale onbescheiden plekken, dus somewhere in between. En dat zal ongetwijfeld onderdeel uitmaken van gesprekken, maar nog allemaal een beetje aftastend en informeel, want ook Ursula von der Leyen moet nog haar formele bevestiging krijgen in het Europees Parlement. En dit zijn zeg maar de omgevingsverkenningen in het Europese, zo doen we ook de nationale omgevingsverkenning, als ik even in die terminologie mag blijven, om uiteindelijk tot een keuze voor een kandidaat of kandidaten te komen, afhankelijk van hoe de Europese Unie de vraag formuleert.
DE HORDE
Hoe vindt u dat Wopke Hoekstra het doet tot nu toe?
SCHOOF
Dat is een uitstekende kandidaat, of ik moet het iets anders formuleren, een uitstekende commissaris. Maar er zijn veel uitstekende kandidaten.
DE HORDE
Hij zou ook kandidaat kunnen zijn? Ook al is zijn partij geen onderdeel van de coalitie?
SCHOOF
Meerdere mensen hebben zich al gemeld dat ze het interessant vinden om naar Brussel te gaan. En ik heb tegen iedereen gezegd: interessant dat u mij dat laat weten, maar we zitten nog maar in de eerste omgevingsverkenningen, dus het is veel te vroeg om daar met elkaar het gesprek over aan te gaan of dat reële opties zijn. We moeten eerst goed de Europese dimensie bekijken, daarna de nationale dimensie, en we hebben nog even, maar wel in de wetenschap dat het traject snel gaat en de voorbereidingen daarvoor dus worden getroffen. Maar het is een besluit van de minister-president, maar die neemt hij natuurlijk niet zonder politieke consultatie in zijn eigen kabinet.
DE HORDE
Ook bij de fractievoorzitters van de coalitie?
SCHOOF
Nou misschien, dat zal zich ook in de tijd een beetje moeten uitwijzen, want je wil natuurlijk geen kandidaat naar voren schuiven die niet gedeeld wordt door een meerderheid in de Kamer. Het is formeel allemaal niet nodig, maar je wil er allemaal geen gedoe over hebben.