Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 7 juli 2023
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 7 juli 2023. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Overleg met sociale partners (1)
Goedemiddag. Een beetje een gekke persconferentie, want er zullen veel vragen zijn over de gesprekken over migratie en het kabinet. Daar ga ik dus niet op in. Dat gaat niet, want we zijn bezig met die gesprekken. Uiteraard alle begrip voor dat u er toch vragen over gaat stellen, maar ik zal ze dan niet beantwoorden en ik zal zodra er nieuws is, uiteraard, een toelichting geven. Aantal zaken, vanmorgen hadden we een goed gesprek met sociale partners met een kabinetsdelegatie, voorzitters van verenigingen van werkgevers en werknemers, uiteraard in aanloop naar de augustus- en septemberbesluitvorming, maar ook pratend over een aantal hele grote onderwerpen die nu spelen, zoals het vraagstuk van de inflatie, hoe voorkomen we dat die hoog blijft? Ook bijvoorbeeld door langjarige hoge loonontwikkeling, wat is de gezamenlijke verantwoordelijkheid daarin? In combinatie natuurlijk ook met de risico’s die er zijn voor inflatie, waar het gaat om een expansief begrotingsbeleid, als dat expansief zou zijn.
Tweede grote onderwerp is de arbeidsmarkt, de krapte daar en het derde grote onderwerp zijn de grote transities, zoals op het terrein van klimaat, op het terrein van uiteraard ict, de grote technologische revoluties die gaande zijn en transities, maar ook het feit dat we zien dat steeds meer bedrijven productie weer terughalen naar Europa, dus het globaliseren zie je weer stappen terugzetten, om goede redenen. Dat zijn natuurlijk allemaal veranderingen die onze samenleving raken en we hebben afgesproken op die grote onderwerp, dus inflatie, arbeidsmarkt, hoe zorg je ervoor je dat je op langere termijn met elkaar goede antwoorden formuleert op die grote vraagstukken rondom klimaat en ict en de arbeidsmarkt, ook laten we zeggen in de geopolitieke betekenis, daar blijven we over doorpraten. Afgesproken om daar gestructureerd overleg verder over te hebben tussen werkgevers, werknemers en het kabinet.
Verlenging missies Irak
Dan, vandaag hebben we besloten de missies in Irak te verlengen, tot juli 2025. Uiteraard is een veilig en stabiel Irak van groot belang voor Europa, van groot belang voor Nederland. Daarbij zie je dat het accent steeds meer verschuift naar meer capaciteitsopbouw, met als doel om, en dat doen we natuurlijk samen met onze internationale partners, de zelfredzaamheid in Irak ook te bevorderen en wij zullen vanaf januari 2024 ook de force protectie gaan verzorgen in Baghdad en dat doen we met een infanterie compagnie van in totaal 145 militairen en dit is ook een groot besluit, wat dus ook betekent dat er een artikel 100-brief over naar de Kamer gaat.
Bescherming van vitale infrastructuur op Noordzee
Daarnaast hebben we besloten Defensie een permanente rol te geven in het beschermen van de vitale infrastructuur in ons deel van de Noordzee. Ik dacht dat Kajsa Ollongren daar ook bij de uitloop van de ministerraad het nodige over heeft gezegd, dus ik zal het kort houden. Van mijn kant toch even dit: die vitale infrastructuur is kwetsbaar voor allerlei dreigingen. Denk daarbij aan het in kaart brengen door lieden van wie je dat niet wilt, van internetkabels, gasleidingen, windmolenparken, maar dat kan natuurlijk ook leiden tot voorbereidingen op verstoring, sabotage en eventueel zelfs spionage. Defensie krijgt nu de taak om meer beeld en begrip te krijgen van die dreigingen, dus dat goed te kunnen opbouwen, maar ook om schepen van niet-bondgenoten of partners te begeleiden zoals Defensie dat regelmatig doet. En we hebben dat recent gezien, de De Ruyter en de Tromp, de fregatten schaduwden afgelopen week een Russisch onderzoeksschip dat herhaaldelijk in verband is gebracht met de spionageactiviteiten op zee.
Oekraïne
Dan, hebben we natuurlijk vandaag ook gesproken over Oekraïne, de situatie daar. We zagen de afgelopen dagen weer brute raketaanvallen op steden in Oekraïne, eergister nog vielen er zeker 10 doden en ruim 40 gewonden toen een appartementencomplex in Lviv, dat is vlakbij de Poolse grens, werd geraakt door Russische raketten. Ik hoop, dat staat nu gepland, hierna een telefoongesprek te hebben met president Zelensky en dat is ook weer in aanloop naar de NAVO-top die plaatsvindt dinsdag en woensdag in Vilnius, in Litouwen omdat ook daar Oekraïne natuurlijk een heel groot onderwerp zal zijn, met ook de vraag wat die Russische agressie betekent voor de veiligheid van het NAVO-grondgebied, dus de versterking van de oostflank, Zwarte Zee, uiteraard onze relatie met Moldavië, maar uiteraard in de eerste plaats, wat betekent het voor onze relatie met Oekraïne? En het is belangrijk dat we daar onze steun als NAVO-bondgenoten, niet de NAVO zelf, die heeft daar zelf verder geen rol in, maar voor bondgenoten en anderen, dat die onze gezamenlijke steun voor Oekraïne bekrachtigen. Het zou ook goed zijn die langjarig vast te leggen en daarmee ook gezamenlijk te blijven werken aan die veiligheid. Een van de thema’s zal zijn: hoe geef je dan invulling aan veiligheidsgaranties, zowel algemeen als ook daarbinnen specifiek: wat kunnen landen doen? En ik heb dacht ik al eerder gezegd: Nederland kijkt dan in het bijzonder naar F-16’s, wat kunnen we daar meer structureel gaan doen met de bondgenoten? Maar ook de luchtafweer, zodat je verschillende landen ook in staat zijn om op onderdelen met partners, met kleinere groepjes landen, bepaalde taken op zich te nemen.
Bezoek aan Groningen
Tot slot, maandag ben ik de hele dag, althans de hele dag overdag in Groningen, vanwege de aardbevingen en dat bezoek zal vooral in het teken staan van de jongere generatie en hun toekomstperspectief. Uiteraard ligt hier een grote verantwoordelijkheid en ook een opdracht bij het kabinet. Er is vandaag daarom ook besloten in de ministerraad om een speciale ministeriële commissie, ministeriële commissie Groningen, in te stellen, dat hadden we ook eerder al aangekondigd en dat betekent dat we ook daar gestructureerd kunnen praten over de opvolging van de 50 acties die we hebben afgesproken, de 50 maatregelen in de kabinetsreactie op de parlementaire enquête, juist om ervoor te zorgen dat we op koers blijven, juist ook voor het langere termijnperspectief en op de kortere termijn, u weet, de drie prioriteiten zijn één: schadeherstel en versterken, prioriteit twee is schadeherstel en versterken en prioriteit drie is schadeherstel en versterken en daarna uiteraard de andere grote thema’s als de economische en ook sociaalpsychologische versterking van het gebied.
Migratie
BREEDVELD (NOS)
Premier Rutte, hoe denkt u de crisis in het kabinet op te kunnen lossen?
RUTTE
Ja, ik heb dat net gezegd dus dat ik daar nu niet op inga, want die vraag zitten aannames in besloten waar ik ook niet op inga. U doelt waarschijnlijk op de discussies over migratie en zodra die zijn afgerond bericht ik u daar uitvoerig over.
BREEDVELD
De spanning liep hoog op, u moest uw excuses aanbieden om gesprekken weer mogelijk te maken, maar bent u nu inhoudelijk ook opgeschoten?
RUTTE
Ik ga er helemaal niks over zeggen, omdat die gesprekken gaande zijn en ik daar pas iets over zeg na afloop.
BREEDVELD
De ChristenUnie heeft gister gezegd ‘we zijn een gezinspartij, sommige dingen kun je van ons niet vragen’. Waarom doet u dat dan toch?
RUTTE
U stelt vragen over de discussie en wat daar zo hier en daar in de media over bericht wordt en dat is natuurlijk ten volste terecht van de pers, maar ik ga er niet om in dus dat laat ik echt even liggen tot we eruit zijn.
BREEDVELD
Even heel praktisch dan, zal het snel gaan vandaag?
RUTTE
Ik spreek daar nooit verwachtingen over uit, uiteraard probeert iedereen het zo snel mogelijk te doen en u heeft dacht ik gehoord dat we proberen om 5 uur bij elkaar te komen, dat kan natuurlijk ook nog veranderen, maar op dit moment is het plan om om 5 uur weer verder te gaan.
BREEDVELD
We zullen er zijn.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, u heeft niet zolang geleden nog gezegd dat een kabinetsval op dit moment in de tijd van internationale crises onder andere buitengewoon onverstandig is. Is er iets veranderd in die situatie?
RUTTE
Ook een vraag over de migratiegesprekken, maar helaas, ik zeg er even helemaal niks over.
DE WINTHER
Het gaat om het voortbestaan van het kabinet, niet zozeer wat u van migratie vindt.
RUTTE
Nee, maar u stelt die vraag niet uit het ongerijmde, u stelt die natuurlijk in de context van de gesprekken die afgelopen dagen plaatsvinden en ik wil er eigenlijk helemaal niks over zeggen. Pas als we klaar zijn ga ik er uitspraken over doen.
DE WINTHER
Ik snap dat u dat niet wil, maar ik refereer aan uitspraken die u zelf heeft gedaan over de onverstandigheid van een kabinetsval. Nederland wil wel weten of er iets aan die situatie veranderd is qua omstandigheid, of dat misschien andere dingen een rol spelen inmiddels.
RUTTE
Nogmaals, zodra we klaar zijn bericht ik.
DE WINTHER
U bent hier natuurlijk net naar binnen gekomen, u heeft een inleiding gegeven over wat er allemaal in het kabinet besproken is. Ik geloof dat als een kabinet demissionair is, er is niet meer een persconferentie is van de minister-president. Klopt dat?
RUTTE
Dat zou ik moeten nagaan, ik vroeg net…
DE WINTHER
U heeft het 13 jaar gedaan, dus dat weet u toch wel.
RUTTE
Ieder jaar hebben we Prinsjesdag, en ik vroeg het net en we wisten het allebei niet, aan de meneer van de RVD Sierk Nawijn die erbij is, of vanaf augustus tot Prinsjesdag, volgens mij geen radio en tv-gesprekken, ik dacht wel persconferenties, maar zelfs daar moeten we ieder jaar opnieuw kijken wat de afspraken zijn. dat gaan we nader uitzoeken, maar dat staat helemaal los van uw vraag. Dat heeft gewoon te maken met wat doen we, gewoon current concern als het gaat om Prinsjesdag en de aanloop daarnaar toe met persconferenties en radio- en tv-gesprekken, volgens mij geen radio- en tv-gesprekken, ik dacht wel de persconferentie, maar dat gaat we nog uitzoeken, beloofd.
DE WINTHER
Maar is het dan door uw hoofd gegaan dat dit misschien wel de laatste keer is vandaag?
RUTTE
Ja, u stelt die vraag in de context van het feit dat er gesprekken gaande zijn in het kabinet en dat er allerlei berichten over in de media verschijnen, maar ik ga daar niet op in.
WESTER (RTL NIEUWS)
Even niet over de inhoud, maar de agenda. Moet het per se helemaal klaar vandaag?
RUTTE
Nogmaals, we hebben vanmiddag voorzien weer een gesprek en wat daarna dan eventueel een vervolg is, hoort u dan ook weer als we naar buiten lopen.
WESTER
Maar zou het zo kunnen zijn dat er vandaag wellicht een principeakkoord komt en dan volgende week nog even de technische uitwerking?
RUTTE
Ik ga daar niks over zeggen omdat uiteraard al dat soort zaken, ook te maken met de inhoud en die gesprekken zijn gaande en pas als we klaar zijn bericht ik u over het proces.
MEIJER (VOLKSKRANT)
Meneer Rutte, u zegt ‘er verschijnen allerlei berichten in de media’, die komen niet uit de lucht vallen, die zijn het gevolg van het honderduit praten door de vier coalitiepartijen waaruit uw kabinet is samengesteld. Waarom voelt u dan zelf geen enkele verantwoordelijkheid om daar tenminste iets over te zeggen?
RUTTE
Om te beginnen staat het de media helemaal vrij om op te schrijven wat de media wil opschrijven. En ik heb niet gezegd dat wat u opschrijft wel of niet klopt, ik geef daar gewoon geen commentaar op. Dus dat is de scheiding van onze verantwoordelijkheden. Ik zie het als mijn eerste taak om te kijken altijd bij belangrijke discussies in een coalitie of je daar gezamenlijk uit kan komen en mijn ervaring is dat dat doel het meest gediend is bij zwijgen van mijn kant tot er een besluit it.
MEIJER
Maar ook bijvoorbeeld een van uw ministers zei daarnet bij het uitgaan van de ministerraad ‘het gaat vooral om gezinshereniging en in het bijzonder de positie van oorlogskinderen’. Dan kunt u daar toch op reflecteren en ons uitleggen waar het precies vastzit? Want sinds woensdag begrijpen we ook van dezelfde coalitiepartijen, bent u het vooral die de boel op scherp heeft gezet.
RUTTE
De discussie loopt in het kabinet al een aantal maanden, ook de verschillende thema’s die op tafel liggen, liggen al maanden op tafel dus het is niet alsof er een nieuw thema ineens bij is gekomen. Maar los daarvan staat het iedere minister vrij natuurlijk om ervoor te kiezen hoe ver men wil gaan in met u praten, en vervolgens is het dan weer aan mij of ik daar wel of niet commentaar op geef. En dat doe ik niet, omdat ik nog steeds denk dat ik het meest de goede voortgang bevorder door erover te zwijgen.
BEKENDAM (NIEUWS BV)
In hoeverre ziet u het als uw belangrijkste taak om een kabinet overeind te houden?
RUTTE
Mijn belangrijkste taak is het land goed bestuurbaar te houden en daar hoort ook een sterk kabinet bij dat de goede dingen doet.
BEKENDAM
En dat moet natuurlijk ook missionair blijven.
RUTTE
Dat zijn algemene vragen die u stelt in een context van een discussie waarover in de media de indruk bestaat dat die wellicht ook kunnen raken aan voortgang of niet van een coalitie. Ik laat dat even helemaal onbesproken en onbecommentarieerd, ik probeer te bevorderen dat we tot besluiten komen.
BEKENDAM
U zei net ‘het is mijn taak om ook te kijken of we er met een coalitie uit kunnen komen’, u heeft ook uw hele carrière als premier eigenlijk verdedigd dat er verantwoordelijkheid genomen moest worden. Sybrand Buma heeft u ooit wel eens een pruilende peuter genoemd op deze plek, PVV-leider Wilders verweet u onverantwoorde risico’s te nemen. In hoeverre heeft u zelf deze week risico’s genomen met de stabiliteit van het kabinet?
RUTTE
U stelt vragen tegen de achtergrond van geruchten die er wel of niet zijn en wel of niet correct zijn over gesprekken die plaatsvinden en ik kies ervoor daar geen commentaar op te geven.
BEKENDAM
U kunt dat niet weerleggen? Uw taak om er maar met de coalitie uit te komen zoals u dat net zelf formuleerde, heeft u goed uitgevoerd die taak deze week?
RUTTE
Dat moeten anderen beoordelen. Ik vind het mijn taak altijd om ervoor te zorgen dat het land goed bestuurd wordt, daar heeft het kabinet natuurlijk een belangrijke rol in, maar ook de gemeenten en de provincies, maar zeker ook het kabinet. En dat is ook gediend bij goede besluitvorming en daar hoort dan ook weer bij dat bij onderwerpen die meer discussie vragen dan gemiddeld, ik niet tussentijds standen geef.
Landbouwvisie kabinet
AHAROUAY (NRC)
Is er in de ministerraad nog gesproken over de landbouwvisie van het kabinet?
RUTTE
De landbouwvisie. Nee, niet vandaag. We hebben natuurlijk helaas zien gebeuren dat het Landbouwakkoord niet lukt. Het kabinet heeft gezegd: we gaan nu aan de slag met een plan waarin wij de toekomst willen schetsen van onze belangrijke boerensector en ook tegen de achtergrond van voedselveiligheid, onze enorme innovatieve kracht die er in die sector zit, het belang voor onze economie en ook voor laten we het zeggen het hele beheer van ons land, waar boeren een hele grote rol in spelen. En daarvan hebben we eerder gezegd: daar proberen we in de tweede helft van september een heel eind te zijn.
AHAROUAY
Dus Adema is ermee bezig, maar het is niet onderwerp van gesprek in de ministerraad?
RUTTE
Nee, het is niet omdat hij ermee bezig is, hij dan iedere ministerraad daar een discussie over heeft. We hebben wel gisteren met de meest betrokken bewindslieden gesproken. Volgende week is er ook weer een onderraad voorzien waar het op de agenda staat. En dan is het ook vooral: hoe organiseren we dit werk zo, dat we maximaal bevorderen dat we tweede helft september, is nu met potlood bedacht, die visie op de toekomst van de sector, dat die er ook ligt.
AHAROUAY
En heeft het CDA in de tussentijd al gezegd te willen heronderhandelen?
RUTTE
Nee. Maar dat heeft u ook dacht ik de voorman van die partij horen verklaren, welke timing zij in gedachten hebben, laat ik ook daar.
AHAROUAY
Die is nog uitermate vaag dus…
RUTTE
Nee, dat is deze week niet gebeurd.
AHAROUAY
Dank u wel.
Veiling radiofrequenties
VRAAG (BNR)
Ook een ander onderwerp. Er was deze week een radiofrequentieveiling. Is het kabinet tevreden over hoe die is verlopen?
RUTTE
Ik weet daar te weinig van, heel eerlijk gezegd. Micky Adriaansens heeft ons wel op hoofdlijnen bijgepraat. Maar heel eerlijk gezegd, ook omdat ik deze week bezig was met een paar grote internationale onderwerpen en uiteraard ook de discussie over migratie, heb ik daar geen informatie over.
VRAAG
Oké, wij maakten deze week op de redactie veel de grap ‘wat zal er eerder vallen, het kabinet of BNR?’, nou we mogen gelukkig door, bent u daar ook blij mee?
RUTTE
Zelfs dat had ik niet helemaal scherp, wie er nou wel en niet door mogen, ik heb dat niet allemaal kunnen volgen, maar ik feliciteer u van harte.
Overleg met sociale partners (2)
DE HORDE (FD)
U hebt dus gesproken met de sociale partners vanmorgen. Hebben zij ook nog gerefereerd aan de commissie sociaal minimum en aan de daar uitgesproken wens van zesmiljard en hoe hebt u daarop gereageerd?
RUTTE
Die is natuurlijk als relevant onderdeel in het publieke debat wel genoemd door verschillende sprekers. Maar het is niet zo dat we daar dan ook weer apart op reageren, dus dat is een relevant stuk werk wat er nu ligt, wat natuurlijk ook vraagt om serieuze bestudering.
DE HORDE
En die serieuze bestudering, betekent dat ook dat er in de augustusbesluitvorming al een antwoord op komt, of zegt u: we willen eerst het tweede deel van die commissie zien…
RUTTE
Dat kan ik nu nog niet zeggen. Het is natuurlijk wel zo dat de marges smal zijn voor de augustusbesluitvorming als je kijkt naar de financiële kaders. We hebben een tekort wat toch een beetje zo aanhikt tegen de 3 procent. En dat is zo’n 30-miljard wat de overheid uitgeeft, wordt nu geleend. Dat kunnen we gelukkig doen omdat we een lage staatsschuld hebben, althans, als percentage van het nationaal inkomen. Maar dat is natuurlijk ook een bezit wat niet oneindig is. Dus dat betekent dat de marges sowieso smal zullen zijn als het gaat om de begroting.
DE HORDE
Afgelopen week was er ook een commissiedebat over waarbij uw eigen partij aangaf dat er weinig marges zijn, maar de ChristenUnie en D66 aangaven dat ze wel meer geld willen hebben voor armoedebeleid. Hoe gaat die discussie lopen, kunt u dat schetsen?
RUTTE
Dat is ook relevant natuurlijk, wat er in de Kamer allemaal besproken wordt, maar uiteindelijk bestuurt niet de Kamer het land, maar het kabinet, dus wij zullen daar toch uiteindelijk ook zelf naar moeten kijken. Dank u wel en goed weekend.