Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 17 februari 2023
Letterlijke tekst van de persconferentie van viceminister-president Kaag na afloop van de ministerraad op 17 februari 2023. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Aardbeving Turkije en Syrië (1)
KAAG
Goedemiddag. Zoals u weet zijn de Minister-President en mevrouw Schreinemacher vandaag in Kiev voor een ontmoeting met President Zelensky en voor een gesprek met premier Sjmyhal. En om die reden heb ik vandaag de ministerraad voorgezeten en treffen wij elkaar hier. In de eerste plaats wil ook ik op deze plaats nogmaals mijn medeleven uitspreken voor alle mensen, aan alle mensen die zijn getroffen door de verwoestende aardbeving in Turkije en Syrië. Bijna twee weken na de ramp wordt langzaam duidelijk hoe immens het leed en de schade in de getroffen gebieden zijn. Alle internationale inspanningen zijn er op gericht om de acute nood nu zo snel en goed mogelijk te lenigen, in zowel Turkije als in Syrië. Het is dan ook goed dat deze week ook een eerste konvooi hulpgoederen in Syrië is gearriveerd. En we zijn als kabinet ook onder de indruk van het medeleven in Nederland en de vrijgevigheid van veel Nederlanders om mensen in Turkije en Syrië te helpen. Zo is afgelopen week, zoals u weet, via giro555 bijna 89 miljoen euro opgehaald. Het kabinet heeft in dit kader nog eens 10 miljoen euro extra vrijgemaakt voor hulp aan slachtoffers. Eerder is al een 10 miljoen euro beschikbaar gesteld voor hulp aan de getroffenen in Syrië. Ook heeft Nederland geholpen door het sturen van een zoek- en reddingsteam, USAR, en de inzet van transportvliegtuigen van Defensie. Maar zeker is ook dat de fase hierna, die van wederopbouw, nog vele jaren zal vergen. En het verdriet en het verlies, en het trauma van de gemeenschappen en families nog vele jaren zal tekenen. Dit vraagt van ons ook als internationale gemeenschap dat we na deze fase betrokken zullen blijven. En het kabinet zal dan ook willen kijken op welke manier we dit kunnen en blijven doen.
Oekraïne (1)
Vanzelfsprekend hebben we vandaag in de ministerraad ook gesproken over de oorlog in Oekraïne. Het is inmiddels bijna een jaar geleden dat het Russische regime een meedogenloze oorlog tegen Oekraïne is gestart. En nu bijna twaalf maanden van geweld is het einde van het geweld nog niet in zicht. Er zijn zelfs signalen dat er een nieuw offensief op handen is. Het is daarom nu, en misschien wel meer dan ooit, van belang om achter Oekraïne en de Oekraïners te blijven staan. Want ook na bijna een jaar mogen we niet wennen aan de verschrikkelijke berichten en beelden die nog dagelijks tot ons komen. Oorlog mag nooit routine worden. We moeten ons blijven realiseren dat de Oekraïners iedere dag weer een strijd voor hun vrijheid leveren. En dat dit ook een strijd is voor onze vrijheid en veiligheid. Alleen daarom zullen we blijven doorgaan met het geven van militaire, humanitaire en financiële steun zoals dit nodig is. Dat hebben we ook vandaag met elkaar bevestigd en dat is ook de boodschap die de Minister-President uitdraagt in Kiev.
Nederlandse economie
Ondanks het laatste kopje, het onzekere internationale gesternte, is het geruststellend dat op eigen bodem de Nederlandse economie het goed doet. Zo heeft het CBS deze week bekend gemaakt dat we in het laatste kwartaal van 2022 nog altijd een beperkte groei, bescheiden groei van 0,6% hebben gezien. Ik heb hierover deze week al eerder gezegd ‘deze cijfers betekenen niet alleen zonneschijn’. De inflatie is nog steeds hoog. En veel mensen merken dat in hun portemonnee. Dankzij een historisch hoog koopkrachtmaatregelenpakket hebben we de ergste effecten van de hoge prijzen kunnen dempen. Maar hiervan hebben we ook gezegd dat dit eenmalig moet zijn. We kunnen dit niet op deze manier volhouden. We kijken nu al naar 2024 en daarover zullen we binnenkort een brief aan de Tweede Kamer sturen. Daarbij kijken we of we gericht en tijdelijk iets kunnen doen voor de mensen die dit het hardst nodig hebben.
Aardbeving Turkije en Syrië (2)
BREEDVELD (NOS)
Mevrouw Kaag, wat heeft het kabinet besloten over de visumaanvragen van mensen uit het getroffen rampgebied in met name Turkije?
KAAG
Nou, er is nog geen besluit genomen. Er wordt, zoals u weet, al van de minister van Buitenlandse Zaken gekeken of de families van getroffen Turkse en Syrische inwonenden, Syriërs met een Turkse verblijfsvergunning, of we die kunnen faciliteren bij het verlenen van een visumaanvraag. Maar het gaat met name om tijd. Dus normaal gesproken duurt dit een paar weken bij de consulaire aanvraag in Turkije. Hopelijk krijgen de mensen als ze een aanvraag indienen, wordt er binnen een paar dagen naar gekeken en we trekken daarin samen op met Duitsland, België, Frankrijk en Oostenrijk. Die landen hebben een grote Turkse en Syrische diaspora.
BREEDVELD
Veel mensen in Nederland met een Turkse achtergrond geven aan dat de voorwaarden waarop zo’n visum verstrekt wordt nog eigenlijk te streng zijn. Kan het kabinet daar soepeler mee omgaan?
KAAG
Zoals de minister van Buitenlandse Zaken heeft aangegeven: we blijven natuurlijk onderdeel van het Schengensysteem, en die voorwaarden, daar wordt in principe niet aan veranderd. Maar er wordt natuurlijk wel gekeken om wie het gaat, of zij getroffen zijn en hoe snel dat kan worden geregeld. Dit is, naar mijn mening, meer een kwestie nog van snelheid van de afhandeling, dan een versoepeling van de parameters. Maar misschien wordt daar nog over gesproken. Verdere details heb ik niet. We hebben het er ook vandaag niet in de ministerraad over gehad. En de hele hoek Buitenland, om het maar zo te noemen, is in hun werkgebied: het buitenland.
BREEDVELD
Maar goed, er is veel onbegrip bij Turkse Nederlanders met familie daar. Die zien ook dat de Oekraïners destijds met open armen werden ontvangen en merken nu dat er allerlei voorwaarden gesteld worden. Waarom is dat nodig?
KAAG
Er is op dit moment geen wijziging van de Schengencriteria. Het is natuurlijk al een lang bestaand proces. Ik begrijp heel goed dat de noodzaak en de urgentie en de emotie, die mensen hier voelen, om mensen zo snel mogelijk hiernaartoe te brengen. Zeker als je familieleden dakloos zijn, een enorm trauma hebben meegemaakt. En de inzet van Buitenlandse Zaken is om het proces enorm te kunnen versnellen.
BREEDVELD
Maar geen versoepeling?
KAAG
Ik heb niet gehoord over een versoepeling. Maar ik zal dit opnemen.
MH17
WESTER (RTL)
Mevrouw Kaag, de Nederlandse ambassadeur in Rusland is gisteren in Moskou op het ministerie van Buitenlandse Zaken ontboden en heeft daar de boodschap gekregen dat Nederland moet ophouden met zijn, zoals zij dat noemen, obsessieve pogingen om Rusland verantwoordelijk te houden voor het neerstorten van MH17. Wat is daarop het antwoord van de ambassadeur geweest?
KAAG
Ik weet niet wat het antwoord is geweest, maar ik kan me voorstellen dat zijn antwoord is: wij zoeken internationale gerechtigheid, wij zetten in, en zullen dat blijven doen, op waarheidsbevinding en alle internationale sporen lopen en we gebruiken alle data. Onze inzet is waarheidsbevinding en gerechtigheid. En dat doen we voor de slachtoffers en hun familieleden. En aansprakelijkheid zal er moeten komen.
WESTER
Het feit dat de Russen de Nederlandse ambassadeur ontbieden en deze boodschap geven, doet niks af aan de Nederlandse houding en de Nederlandse inzet?
KAAG
Zeker niet.
WESTER
Dus het maakt ook geen enkele indruk?
KAAG
Dit soort demarches horen bij het diplomatieke spel, om het maar zo te noemen. Je kunt op het matje geroepen worden. Maar wij weten waar we voor staan en die houding is een van standvastigheid. Dat doen we internationaal met onze internationale partners. En dat doen wij ook omdat wij staan voor internationale gerechtigheid. Wij zijn ook de stad van de internationale gerechtigheid en rechtvaardigheid. Dus we hebben een dubbele plicht, zou ik zeggen, als Nederland. En een ambassadeur kan op het matje geroepen worden. Dat hoort hij of zij dan braaf aan en die boodschap wordt teruggegeven. En dat is het dan ook, zou ik zeggen.
VAN DEN BERGH (REUTERS)
U zegt: alle internationale demarches daarover lopen nog. Wat is dan de volgende stap? De MH17-JIT zegt: we gaan niet verder. Ik weet, ook bij de organisatie voor de luchtvaart loopt een zaak. Er waren onderhandelingen over schadevergoedingen, die zijn, geloof ik, stilgelegd. Kunt u daar nog iets over zeggen, wat de status is van de verschillende internationale demarches die er zijn?
KAAG
Ik kan u niet hier een specifieke statusupdate geven, dat moet u echt bij Buitenlandse Zaken even navragen. Maar er is niets veranderd is de Nederlandse stappen die gezet worden. En die zijn, volgens mij, vorige week of de week ervoor ook toegelicht door de premier. En natuurlijk zijn er nog een aantal zaken die aanhangig zijn en waarin we wachten op het vervolg. En het is zowel op Europees niveau, en bij de ICAO. En al heeft het JIT nu haar taken weer neergelegd, er is ook duidelijk door het kabinet gezegd, dat mocht er nieuw bewijs naar voren worden gebracht, dat we vervolgstappen kunnen zetten, zullen we dat ook weer doen. Dit is niet het einde van de oefening. Verre van.
Provinciale Statenverkiezingen
LEMSOM (EENVANDAAG)
Mevrouw, over de provinciale statenverkiezingen. Ik heb even gekeken naar de stellingen rondom de stikstof bij alle twaalf provincies. De stelling: om boeren te beschermen, moet de provincie zich verzetten tegen het landelijk stikstofbeleid. Daar zijn in vijf provincies VVD mee eens, in negen provincies CDA, in eentje ChristenUnie. D66 wel trouw aan het landelijke beleid, zal u blij mee zijn. En dan om de uitstoot van stikstof te verminderen, mag de provincie boeren gedwongen uitkopen? Daar zeggen in tien provincies VVD daar niet mee eens te zijn en in alle provincies zegt het CDA: dat moeten we niet doen. ChristenUnie in acht provincies. Wat vindt u ervan dat de provinciale VVD’s en CDA’s, met name, zo tegen het kabinetsbeleid willen werken?
KAAG
Ik waardeer uw vraag, maar we hebben het vandaag als kabinet niet gehad over de provinciale staten, laat staan over stellingen van geïnterviewden of gedeputeerden van de partijen. Wij werken aan de uitvoering van het kabinetsbeleid. Vorige week zijn er een aantal brieven gestuurd over stikstofbeleid, de PAS-melders, landelijk gebied. En het kabinet heeft daar natuurlijk een standpunt in genomen. En verschillende partijen, ook de mijne, doen natuurlijk mee aan de provinciale statenverkiezingen. We hopen allemaal afzonderlijk op een goede uitkomst. Maar intussen hebben we ons te houden aan de afspraken die wij hebben gemaakt in het kabinet en zoeken we natuurlijk juist in de samenwerking ook de uitvoering met de provinciale staten. Daarom zijn deze verkiezingen ook zo belangrijk.
LEMSOM
Dat is ook waar ik eigenlijk op doel. Het kabinet heeft ook besloten om provincies best wel een belangrijke taak te geven in de uitvoering van die stikstofdoelen. Als dan zoveel van de landelijke coalitiepartijen binnen die provincies al tegen uw beleid willen werken, dan wordt dat onhaalbaar, toch?
KAAG
In dit geval, het klassieke antwoord zal zijn, het is een als-dan vraag. Kabinet heeft een inzet, verschillende partijen proberen hun ideeën en gedachtegoed bij de provinciale staten onder de aandacht van de kiezer te brengen. Het zijn belangrijke verkiezingen, het is altijd belangrijk dat mensen gaan stemmen. Dat zou mijn enige oproep zijn. En daarna gaan we ons verhouden tot de situatie van dat moment. Maar er is een kabinetsbeleid en het is duidelijk, ook binnen het land, wat dat is.
LEMSOM
Dus u bent niet bang dat het kabinetsbeleid niet uitvoerbaar is door hoe al deze partijen er in staan?
KAAG
Wij gaan, op dit moment hebben wij ons te verhouden naar de standpunten van het kabinet en die dragen we uit.
Eindrapport parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Mevrouw Kaag, volgende week komt de enquêtecommissie Groningen met de bevindingen. Maakt het kabinet zich daar politieke zorgen over?
KAAG
Dat is een lastige vraag. Ik denk dat we in de eerste instantie stil moeten blijven staan bij de gevoelens en de emotie van de Groningers. Er is in principe ook een moment gepland in Zeerijp zelf op 24 februari, als de enquête commissie haar bevindingen deelt. Staatssecretaris Vijlbrief zal daar ook bij zijn in Groningen zelf. En ik denk dat we dan met elkaar in gesprek gaan. Maar op dit moment zijn wij niet bekend als kabinet met de inhoud van de bevindingen. Het is natuurlijk belangrijk dat we er dus wel zorgvuldig en ook empathisch mee om zullen gaan, beide moment. Er is emotie maar er is natuurlijk ook een vervolg en een verwachting.
DE WINTHER
En over het vervolg gesproken. In het verleden is een parlementaire enquête nog wel eens zo uitgevallen dat dat ook politieke consequenties had bij de mensen die op dat moment het kabinet bevolken. Het hele kabinet soms. Soms degene die via de politieke erfopvolging eigenlijk verantwoordelijk wordt gemaakt voor het dossier. Is dat iets waar u rekening mee houdt? Dat er ook nog koppen gaan rollen om het zo maar eens te zeggen.
KAAG
We gaan eerst de enquête goed lezen en dan denk ik ons intern beraden over wat een gepaste kabinetsreactie is.
Migratie
DE WINTHER
Dan nog een ander onderwerp met betrekking tot migratie. Ik vroeg mij af of u het idee heeft dat er in het kabinet al vooruitgang wordt geboekt op die discussie?
KAAG
Dat is een goede vraag. Er wordt gestaag gewerkt om te spreken met elkaar binnen het kabinet over de verschillende pijlers, kennis, arbeidsmigratie, de liefde zoals staatssecretaris Van der Burg het vaak noemt, en natuurlijk ook asiel. Daar wordt heel vaak in het publieke debat over gecommuniceerd. Maar wij spreken over de breedte van de migratieagenda en uitvoering van het coalitieakkoord. En er wordt gestaag gewerkt.
DE WINTHER
Want het is precies gestaag. We spraken elkaar een aantal maanden geleden volgens mij ook hier en toen was u ook gestaag bezig. Dus mensen willen langzamerhand ook wel eens weten wat het nou op gaat leveren.
KAAG
Als u mij vraagt of ik gestaag aan het joggen ben, ja dan ben ik de langzaamste in de club. Niet de snelste. Ik denk gestaag en we moeten natuurlijk op een gegeven moment voortgang gaan boeken en daar moet ook politiek over gesproken worden. Maar er ligt best wel veel en het mooie is, als je het gesprek gaat voeren op basis van de inhoud, prognoses en de data gebruikt, als je dat ook schakeert bij het beeld van een vergrijzend Nederland, arbeidstekorten, en al de dilemma’s die we ook met elkaar moeten oplossen, dan is het gesprek zowel inhoudelijk veel interessanter, kom je wellicht ook tot verstandig beleid, en heb je het ook over ontgifting van eigenlijk anders een best wel te politiek aangestuurd debat. Dus in die fase zitten we nog.
DE WINTHER
Is dat toevallig, valt dat toevallig ook samen met de provinciale staten verkiezingen en het feit dat misschien het makkelijker met elkaar te spreken is daarover in het openbaar dan achter de schermen op het moment dat die achter de rug zijn?
KAAG
Dat zou ik nooit beweren. De inhoud is zo leidend dat we ons niet moeten leiden door interim momenten zoals provinciale statenverkiezingen. Het is echt belangrijk dat we dit goed doen, want als we dit voor elkaar kunnen krijgen als partijen die ook best wel verschillend aankijken tegen de elementen van migratie, dan doen we echt iets wat ook op lange termijn gedragen kan worden. Dus ik denk dat daar zorgvuldigheid belangrijker is dan de gehaastheid.
DE WINTHER
Laatste vraag over de gestage vooruitgang die u...
KAAG
Mooi ouderwets woord he?
DE WINTHER
Ja, aan het boeken bent. Is het kabinet inmiddels van mening dat de asielstroom te hoog is?
KAAG
We hebben het er vandaag niet over gehad. Het is natuurlijk wel zo dat de staatssecretaris actief in gesprek is en planning ook met gemeenten om ervoor te zorgen dat de plekken die hij nodig heeft, dat hij die kan leveren. Hij heeft vandaag natuurlijk ook gezegd dat hij nog niet weet wanneer de spreidingswet na aanpassing opnieuw in behandeling kan gaan. Maar er wordt achter de schermen ook deze week weer in samenspraak met de veiligheidsberaad keihard gewerkt om de opvangplekken te regelen. Het is zo dat we de natuurlijk in een fase zitten dat het door het slechte weer en door omstandigheden de instroom wat lager is, maar we moeten ons voorbereiden op hogere aantallen mensen die of conflict of honger of vervolging ontvluchten, of degene die onder het mom van asiel ook proberen hier te komen.
DE WINTHER
Dat is een interessant antwoord alleen volgens mij niet op de vraag die ik stelde. De vraag is of het kabinet inmiddels van mening is dat de asielinstroom te hoog is, zoals we sommige leden van het kabinet ook achter dit katheder nog wel eens horen zeggen.
KAAG
Nou, dat is natuurlijk ook een onderdeel van het gesprek. En we hebben het er vandaag niet over gehad, zoals ik zei. De verschillende bewindspersonen van de verschillende smaldelen spreken door. Maar een richtgetal daar is bijvoorbeeld nog niet een echt politiek gesprek over geweest.
DE WINTHER
Maar is het antwoord nou ja, of nee?
KAAG
We hebben het er nog niet over gehad. Dat is het echte antwoord.
Minister Weerwind
VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Minister voor Rechtsbescherming, Frank Weerwind, heeft in zijn tijd als burgemeester van Almere gebruik gemaakt van de dienstauto. Gedurende vijf jaar lang. Dat had niet gemoeten. Kan hij blijven?
KAAG
Ja. Het is denk ik belangrijk dat u ook verwijst naar de verklaring die hij zelf heeft afgegeven, dat hij nu bezig is met herstel. Dat hij dat betreurt.
VRAAG
Hij zegt zelf dat hij altijd aangegeven heeft dat dat zo ging. De gemeente zegt ook ‘het is eigenlijk gek dat we dat niet eerder hebben gecontroleerd’. Hoe vindt u het dat een grote stad dat gedurende vijf jaar niet goed door zou kunnen hebben?
KAAG
Nou ik denk dat deze vraag beter past bij de minister van Binnenlandse Zaken. We hebben het ook vandaag niet over steden gehad. U weet, er rust een benoeming voor een burgemeester van Almere, net ook vandaag uitgegaan. Er is integriteitsbeleid vanuit BZK en richtlijnen voor gemeenten. Maar eerlijk gezegd, ik ben niet zo thuis in de materie van de richtlijnen voor gemeenten en lokaal bestuur om dat verder te (onverstaanbaar, red.) En dat is een terechte vraag die u misschien aan BZK kunt stellen.
VRAAG
En hoe ziet u dat als D66-leider? Hij is tenslotte partijgenoot.
KAAG
Ja. Ik sta hier natuurlijk namens de MP. En ik heb u net al geantwoord. Dank u.