Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 13 januari 2023
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 13 januari 2023. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Vertrek Gert-Jan Segers (1)
RUTTE
Goedemiddag, en allereerst natuurlijk de beste wensen voor het nieuwe jaar, voor jullie zowel persoonlijk als zakelijk. En leuk elkaar weer te zien. Ik heb jullie gemist. En wat mij betreft is dat helaas begonnen met een ontwikkeling die ik niet had verwacht, namelijk het vertrek van Gert-Jan Segers. Hij belde mij gisteren. Ik respecteer natuurlijk zeer zijn besluit. Maar waar is ook dat daarmee Den Haag een anker verliest. Iemand die altijd solide is, betrouwbaar, verantwoordelijk, zich altijd bereid heeft getoond met zijn partij, ook als dat niet meteen de voorkeur had, om verantwoordelijkheid te nemen. Zo is hij als mens, maar zo leidde hij ook zijn partij. Dus hij leeft ook echt voort in de politiek, hoe hij er tegen aankijkt. En ik kijk met veel warmte terug op die samenwerking en wens uiteraard zijn opvolger, Mirjam Bikker, wens ik heel veel succes toe.
200 jarig jubileum Mauritshuis
Dan was er vandaag voorafgaand aan de eerste ministerraad van 2023 al een informele start, start, een leuk uurtje in het Mauritshuis. Prachtige tentoonstelling. Het 200 jarig jubileum van het Mauritshuis. En dat was vorige jaar. En mede in dat kader is er een prachtige tentoonstelling die nu zo’n beetje afloopt. Schilderijen uit de Frick-collectie uit New York die eigenlijk nooit naar Nederland komen, Nederlandse schilderijen van Nederlandse meesters, een paar prachtige Rembrandts, een prachtige Vermeer. De Manhattan Masters heet deze tentoonstelling. En heel bijzonder om even bij de buren, want we zijn buren, althans Algemene Zaken en het Mauritshuis, u weet vanuit een gangetje het Mauritshuis kunt u ook in mijn kamertje kijken en zien wie ik op bezoek heb. Dus we zijn echt buren. En overigens een museum met enorm veel bezoekers. Ik wist dat niet, maar ze hebben 400.000 bezoekers per jaar, en trekken dus gelukkig ook na corona weer veel publiek. En dat is eigenlijk een hele mooie manier om op deze manier deze dag te beginnen, deze eerste dag weer na het kerstreces.
Iran
Dan Iran. Eerder deze week hadden Wopke Hoekstra, minister van Buitenlandse Zaken en ik een gesprek met Nederlanders die banden hebben met Iran in de zin van familie of vrienden die daar wonen. Zij maken zich grote zorgen om de veiligheid van die familie en vrienden. En uiteraard ook de situatie in Iran en het Iraanse volk. Het is echt verschrikkelijk in Iran. Op dit moment 18.000 demonstranten die gearresteerd zijn, mishandeling van gedetineerden, executies, vooral ook van jonge mensen, die plaatsvinden, vaak heel beperkt rechtsgang, en die onmenselijke daden van het Iraanse regime mogen dus ook niet onbestraft blijven. En daarom is het zo belangrijk dat er inmiddels 158 kopstukken van het regime op de sanctielijst staan. Dat er wordt gewerkt aan het vierde sanctiepakket tegen Iran. We gaan daarmee door. Dat we ook samen als Nederland met andere landen druk zetten in Europa om meer te doen. En uiteraard heeft u gezien dat ook de Iraanse ambassadeur nog afgelopen maandag opnieuw is ontboden om onze zorgen glashelder over te brengen. Iedereen in Iran moet in staat zijn om zijn fundamentele rechten uit te oefenen, mannen en vrouwen. En Nederland blijft zich daar dus ook in internationaal verband hard voor maken en het was heel goed om deze groep mensen langs te hebben die uiteraard ook zeer persoonlijke verhalen hebben en dat heeft grote indruk gemaakt.
World Economic Forum (1)
Dan is er volgende week de jaarlijkse bijeenkomst van het WEF, het World Economic Forum. En uiteraard een goed podium om ook internationaal ook veel mensen te spreken, maar ook om van gedachten te wisselen. We staan voor grote vraagstukken. Uiteraard de wereld post-corona, en tegelijkertijd zien we dat corona niet weg is met de opkomende pandemie in China. Uiteraard de verschrikkelijk situatie in Oekraïne, de Russische agressie en niet te vergeten alle vraagstukken rondom economische fragmentatie en klimaatverandering. Al dit soort thema’s zal volgende week zonder twijfel ook aan de orde komen. En daarom goed dat het Nederlandse kabinet veel heeft geïnvesteerd in de relatie met Davos, met het World Economic Forum, dat we daar met een grote delegatie van, ik dacht in totaal 7 bewindslieden, aanwezig kunnen zijn. Op verschillende dagen zullen een heel groepje van het kabinet, Sigrid Kaag, Wopke Hoekstra, Karien van Gennip, Kajsa Ollongren, Liesje Schreinemacher en ook Vivianne Heijnen, zullen daar aanwezig zijn. En zelf ben ik er woensdag en donderdag.
Ontmoeting met president Biden (1)
Tot slot heeft u gezien dat er dinsdag een ontmoeting is in het Witte Huis met Joe Biden. Wopke Hoekstra en ik zullen daar zijn. Uiteraard een zeer hechte relatie en we zullen uiteraard praten, bilateraal, over de relatie, maar uiteraard ook praten over de wereld nu vanwege de vreselijke Russische agressie richting Oekraïne, hoe we daar gezamenlijk verder weerstand tegen kunnen bieden, en ervoor kunnen zorgen dat Oekraïne die oorlog wint. En de Amerikanen zijn daar zeer bij betrokken. En ik denk dat het goed is om daar met elkaar verder over te spreken.
Vertrek Gert-Jan Segers (2)
JONKER (NOS)
Meneer Rutte, wat maakt Gert-Jan Segers anders dan andere politici?
RUTTE
Ja, ik wil hem niet helemaal apart zetten, ik kan alleen... Laat ik over hem spreken, zonder hem te gaan benchmarken met anderen, en dat is dat ik hem betrouwbaar vindt. Dat belangrijk is in politiek dat mensen bereidt zijn om ook als zijnde eerste instantie zeggen ‘ja, we willen eigenlijk niet meedoen’, zeggen vanwege de politieke stabiliteit en een diepgevoeld verantwoordelijkheidsbesef ‘doen we wel mee’ en dan vervolgens ook afspraken maken. En het blijft toch bijzonder in Nederland dat het mogelijk is, de liberale stroming en de christendemocratische, christelijke stroming in Nederland is ook christelijke-politiek geïnspireerde stroming in Nederland, om die te laten samenwerken, waar we toch ook grote verschillen van inzichten hebben over allerlei medisch-ethische vraagstukken. En het is steeds ook gelukt met hem om, met respect voor alle posities eruit te komen. Nou, die optelsom, plus dat je ongelooflijk met hem kan lachen, en dat vind ik heel belangrijk, en ook een klein beetje kunt roddelen, ja, ben ik erg om gesteld geraakt.
JONKER
U verliest ook een anker, zei u. Betekent dat ook dat uw kabinet stabiliteit verliest?
RUTTE
Dat denk ik niet, omdat er meer ankers zijn, maar hij absoluut een anker ja, omdat hij, ik merkte het ook toen ik even met Sophie Hermans erover had gisteravond. We werden allebei iets eerder geïnformeerd. Toen zeiden we ook: hij heeft echt een belangrijke rol, even los van de persoon die we mogen, heeft hij een belangrijke rol in de stabiliteit van dit kabinet. Maar tegelijkertijd groot vertrouwen in Miriam Bikker en ook, dat hebben we eerder gezien, natuurlijk met het gesprek van Pechtold, Alexander Pechtold, Sybrand Buma, dat het mogelijk is om zo’n transitie te doen. En ja, niemand in de politiek heeft het eeuwige leven.
JONKER
Op zo’n dag natuurlijk veel lovende woorden, maar u heeft ook weleens flink van hem gebaald. Toch?
RUTTE
Ja, we hebben natuurlijk ook onze botsingen gehad. Bijvoorbeeld na 1 april 2021, refereert u waarschijnlijk aan. En tegelijkertijd zijn dat ook de momenten waarop je een relatie bouwt, want als je botst op inhoud of soms persoonlijk en je bent dan in staat met elkaar daar ook goed over te spreken. Ja, weet je, dan wordt juist door zo’n botsing wordt de relatie sterk en dat heb ik met hem ervaren.
JONKER
En de Segers van toen die zei dat hij niet met u wilde samenwerken, omdat u geen omslag in de politieke cultuur zou teweeg kunnen brengen. Heeft u de Segers van toen inmiddels ongelijk bewezen? Dat u wel die omslag teweeg heeft...
RUTTE
Ik kan niet meer zeggen dat we daar ongelooflijk goed over gesproken hebben en dat... dat type gesprekken, ik heb met meer mensen... in de politiek zijn allerlei conflicten, botsingen, et cetera, omdat iedereen passioneel van de inhoud, soms werkt dat ook door naar persoonlijke verhoudingen, zijn werk doet. En nogmaals, mijn ervaring eigenlijk in de meeste gevallen en zeker ook met Gert-Jan Segers is dat je daar sterker uitkomt.
JONKER
Hij gaat niet weg... Hij kan nu weggaan met het idee van ‘mooi, er zit een nieuwe bestuurscultuur, ondanks Rutte’?
RUTTE
Nou ja, ik geloof niet dat ik in mijn eentje daar verantwoordelijk voor ben.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, nog heel even op... dat u daarover met hem hebt gesproken. Heeft hij eigenlijk iets teruggenomen toen, in die gesprekken?
RUTTE
Ik zeg over die gesprekken niks. Die zijn echt vertrouwelijk. Maar ze waren heel goed en we zijn samen verder gegaan en de relatie is er eigenlijk... is daarna alleen maar sterker geworden.
DE WINTHER
Maar een beetje eten ofzo... Of hoe is dat gegaan?
RUTTE
Dat is echt vertrouwelijk, daar zeg ik nooit iets over.
DE WINTHER
Nou, dat is toch geen staatsgeheim zoiets?
RUTTE
Nee, geen staatsgeheim, maar ik vind het gewoon prettig om dat voor mezelf te houden. Niet alles hoeft bij jullie bekend te zijn en vaak weet u het toch wel, omdat u ons dan ziet eten of lopen.
DE WINTHER
Ja. U zei aan het begin van uw aubade richting hem dat u...
RUTTE
Aubaude.
DE WINTHER
Heel veel respect voor heeft. Wat betekende die woorden eigenlijk?
RUTTE
Nou, wat ik zeg dat dat iemand die tot twee keer behoorlijk heeft aangehikt tegen ‘wil ik met mijn partij in een coalitie’. Die in beide gevallen liberaal gedomineerd werd, door VVD en D66. Wil ik dat wel doen op punten waar ik juist met de liberale stroming, als ChristenUnie, toch een aantal heel verschillende opvattingen heb, en dat zit hem meestal in de hoek van de medisch-ethische dossiers, om dan vervolgens in staat te zijn alsof 1917 nu is. Om toch te komen met respect voor alle posities, stappen vooruit te kunnen zetten op een manier dat dat voor iedereen ook te dragen is en ook bereidt te zijn die verantwoordelijk te nemen in zo’n kabinet, ook over de volle breedte van het kabinetsbeleid, dat roept bij mij respect op.
DE WINTHER
Ja, maar ik meende dat u uw betoog begon met de verklaring dat u heel veel respect had voor zijn besluit.
RUTTE
Jazeker, als u die bedoelt zeker en ik raad iedereen aan zijn brief te lezen, die is een tikje lang, maar erg goed, omdat die brief ook beschrijft dat de politiek eindig is, dat er ook een leven is voorbij de politiek. Plus, dat er zoiets is als balans. Privé, werk, de hoeveelheid uren, de intensiteit van dit werk in de politiek en ik vind dat hij dat onder woorden brengt op een manier die op mij in ieder geval grote indruk maakt en ik merk ook op andere mensen. Dus iedereen die deze persconferentie kijkt en gelegenheid heeft zou ik willen zeggen: lees die brief.
DE WINTHER
En wat zegt u tegen mensen die toch het idee hebben dat meneer Segers niet helemaal eerlijk is geweest toen hij twee jaar geleden vroeg om de hand van de kiezer en het vertrouwen in hem uit te spreken en halverwege de rit te vertrekken?
RUTTE
Dat het nou eenmaal zo is dat een politiek vertrek ontzettend lastig te plannen is, want stel dat je dat zou doen vlak voor verkiezingen en je moet dan een opvolger zich laten introduceren bij de kiezer en we weten in een modern politiek bedrijf is naamsbekendheid ontzettend belangrijk om ook als partij succesvol te zijn, is het bijna onmogelijk voor een partijchef om te zeggen ‘ik ga vlak voor verkiezingen wisselen’. Dat gaat bijna niet, want dan doe je je eigen partij ook schade, dat is één. Twee, ik geloof in zijn geval, dat het ook echt meespeelt dat hij zegt die (onverstaanbaar, red.) overkijkend van tien jaar leiderschap van een partij en zo in de frontlinie werkend is dat ook eindig en dat is zijn conclusie. Dat vind ik ook te respecteren.
DE WINTHER
En het inspireert u ook?
RUTTE
Ja, om daar ook op te blijven letten. Ik heb alleen, zoals u merkt, een wat ander ritme.
Ontmoeting met president Biden (2)
DE WINTHER
Ik heb ook nog iets anders te vragen, maar ik weet niet of dat ook nog mag. Over uw bezoek aan het Witte Huis, in hoeverre komt daar aan de orde de bezwaren van de Verenigde Staten, ik las in Financial Times, dat de Verenigde Staten zich zorgen maken over de Nederlandse weigerachtigheid om te voorkomen dat bepaalde chiptechnologie richting China wordt geëxporteerd.
RUTTE
Nou, we hebben daar natuurlijk gesprekken over en ik heb dat artikel niet zo gelezen en zeker ook niet de gesprekken met de Verenigde Staten in de sleutel zoals u die nu schetst, dus dat zie ik anders. Maar het is zeker als we met elkaar praten: hoe voorkom je, even los van concrete derde landen, maar hoe voorkom je in algemene zin dat moderne chips gebruikt kunnen worden bijvoorbeeld voor wapensystemen of dat je jezelf afhankelijk maakt. En dat type gesprek is intensief gaande in de Europese Unie, ook in het kader van strategische autonomie, maar ook met de Verenigde Staten. Dat zal naar mijn verwachting niet het dominante onderwerp zijn dinsdag. Ik denk echt dominant zal zijn het vraagstuk van de stabiliteit in dit deel van de wereld en daarmee in de heel wereld vanwege de Russische inval in Oekraïne. Maar andere onderwerpen zoals deze kunnen natuurlijk ook aan de orde komen.
DE WINTHER
Nou heeft mevrouw Adriaansens, de minister van Economische Zaken, een interview gegeven eind vorig jaar over dat we wat dat betreft toch een beetje onze eigen koers moeten varen en niet teveel onze oren moeten laten hangen richting de Verenigde Staten. Maar meer Europees het perspectief moeten bekijken. Staat u volledig achter de woorden die ze daar heeft uitgesproken. Of behoeven die enige nuance?
RUTTE.
Nee hoor, daar sta ik helemaal achter en zo werken we ook. Maar dat laat onverlet dat je ook met de Verenigde Staten dit type gesprek moet voeren. Dus, kijk Nederland is op dit type vraagstuk één van de grootste economieën in de wereld. Kan echt op ooghoogte kijken eigenlijk met Frankrijk, Amerika. Waar wij natuurlijk als economie generaal twintig keer kleiner zijn, zijn dit terreinen waar wij echt een wereldspeler zijn. En daar kunnen we ook met zelfvertrouwen dat gesprek voeren zonder daarbij meteen te praten zoals ik dat de FT zag, in termen van onder druk zetten. Zo ervaar ik dat helemaal niet.
VAN DEN BERGH (REUTERS)
Ik wou ook inderdaad even terugkomen op dat gesprek met de Belgische premier. Kunt u voor de EU waarborgen dat in die bilaterale overleggen, dat het Europese belang dan nog steeds heel erg voorop staat? Want hij zegt dan: waarom, als de VS wil praten, waarom gaan ze niet met de EU praten? Waarom gaan ze apart met Nederland praten? Dat zal wel zijn om ons meer onder druk te zetten.
RUTTE
Ja, ik kan niet teveel zeggen over dit type gesprekken. Ik kan u wel zeggen dat wij natuurlijk alle belangen in de gaten houden, vanzelfsprekend.
VAN DEN BERGH
Ik begrijp dat u er niet veel over kan zeggen, toch is dit een hele belangrijke beslissing die genomen wordt die ook een grote impact heeft op een private onderneming in Nederland, namelijk ASML. Die machines waar het nu over gaat, die hadden in 2021 een omzet van 2 miljard. Dus elke beslissing die de Nederlandse regering neemt gaat een impact hebben om ASML en de omzet. Gaat u daar dan nog als de beslissing genomen is, gaan we dan nog weten wat dat is? En gaat u daar nog verantwoording voor uitbrengen, publiekelijk, voor wat er is besloten en waarom dat is besloten. Dat is nu allemaal heel erg in nevelen gehuld.
RUTTE
Over individuele bedrijven ga ik hier niks zeggen. In algemene zin als het gaat om vitale technologie is het van belang natuurlijk wat ik zei, dat je kijkt hoe kan dat eventueel het bereik van Defensie of waar het betreft uiteindelijk ook afhankelijkheden die belangrijk zijn, om daar met anderen over te spreken. Dus dat doen we ook. Maar wel vanuit soevereiniteit en uit zelfvertrouwen. En dat doen we met iedereen die daar belang aan hecht. En dat zijn ook belangrijke gesprekken omdat dat ook gaat over vitale belangen. En uiteraard wordt over al die gesprekken vertrouwelijk of openbaar verantwoording afgelegd.
VAN DEN BERGH
U zegt nu trouwens hè, dit is zo’n onderwerp wat aan de orde kan komen. In de Nederlandse press release van dit bezoek wordt het niet genoemd als speciaal onderwerp. Maar de Amerikanen noemen het heel nadrukkelijk wel.
RUTTE
Nou, niet in de press release. Ik zag het in de FT vanmorgen. Maar ook in de Amerikaanse press release over het gesprek wordt dat niet genoemd, van gisteren. En voor ons geldt, en voor beide, dat zie je ook in beide persuitingen, dat de belangrijkste thema’s zullen zijn: allereerst natuurlijk Oekraïne. En verder uiteraard zullen we praten over alle bilaterale kwesties. Onze handelsrelatie. Wij zijn één van de grootste investeerders in Amerika. Wij zijn verantwoordelijk van tussen de 850.000 en 1 miljoen banen daar. Zij zijn verantwoordelijk voor ongeveer een kwart miljoen banen in Nederland, Amerikaanse investeerders. Dat zijn enorme belangen. We hebben net gezien, de Amerikaanse military, defensiesystemen, is natuurlijk vitaal voor onze verdediging hier in Europa. Nederland is niet voor niks denk ik het meest trans-Atlantisch gerichte land van de Europese Unie, omdat wij ons dat realiseren. Dus dat soort thema’s zullen allemaal ongetwijfeld aan de orde komen. En dit specifieke onderwerp kwam ik vooral tegen in de FT.
VAN DEN BERGH
Nou, ik zal zeggen, het was bij de briefing van de woordvoerder van het Witte Huis die dat er speciaal uitlichte.
RUTTE
Ja, die heb ik dan gemist. Maar in ieder geval, het is geen probleem als het er ook over gaat, dat zou heel goed kunnen.
SCHRAM (ANP)
U zegt dus: het zal vooral over Oekraïne gaan. In uw press release staat dat het ook over verdere samenwerking als het om Defensie gaat. Kunt u daar iets meer over zeggen?
RUTTE
Ja, dat is heel belangrijk en dat raakt ook weer Oekraïne dat we daar verder gaan. Kijk, Nederland in het algemeen is natuurlijk bezig vijf miljard extra te investeren, nu jaarlijks, in onze Defensie, zodat we naar die 2%-NAVO gaan. Maar ook omdat anyway dit soort bedragen noodzakelijk zijn om Nederland zo sterk mogelijk te maken, ook binnen NAVO en onze taken te kunnen vervullen. Dat vraagt natuurlijk op allerlei terreinen samenwerking met Amerika die je niet altijd kunt onthullen. Maar specifiek ook als het gaat om Oekraïne werken we ook heel intensief samen. En Nederland heeft natuurlijk vorig jaar enorme bedragen gereserveerd en uitgegeven. Dit jaar 2,5 miljard apart gezet voor steun aan Oekraïne. We hebben natuurlijk samen ook met andere landen de T72-systemen geleverd, zoals u weet. En we kijken ook wat we dit jaar verder gaan doen op alle terreinen. En Nederland loopt, als je kijkt naar hoogte van bevolking, dan zitten we echt in de kopgroep qua steun aan Oekraïne. En dat is iets waar wij intensief over spreken. En natuurlijk bijvoorbeeld met Duitsland, een belangrijke partner. Maar ook met Amerika.
SCHRAM
En u benadrukt ook de economische belangen, gaat u in dat kader het Inflation Reduction Act ook nog aankaarten? De Europese Commissie heeft het met protectionistische maatregelen vergeleken, is er ook niet heel erg over te spreken. Is dat iets wat u ook...
RUTTE
Ja, dat zal ook een onderwerp dat natuurlijk aan de orde is. Waarbij Amerika het volste recht heeft om natuurlijk te kijken hoe zij hun eigen economische positie kunnen versterken. Belangrijk dat dat gebeurt langs lijnen van level playing field. Dus dat type gesprek zal zeker plaatsvinden. Macron was een paar weken geleden daar, daar was het ook een groot deel van de gesprekken. En wij coördineren natuurlijk ook heel nauwgezet met Frankrijk, Duitsland en de Europese Commissie dit type gesprekken.
World Economic Forum (2)
SCHRAM
Nog even over een andere buitenlandse reis, u gaat naar Davos. Gaat u daar met een ander gevoel naartoe nu het WEF zo’n rol speelt in die complottheorieën die steeds meer voet aan de grond krijgen in Nederland?
RUTTE
Nee.
SCHRAM
Nee? Oké.
Iran (2)
BEEKMAN (BNR)
Nee, over Iran. We hebben net hebben we u gehoord over de verschrikkingen op dit moment in Iran. Ik vroeg me af, u heeft gesprekken gehad met statushouders uit Iran...
RUTTE
Nederlanders die banden hebben met Iran.
BEEKMAN
Oké, dan vroeg ik mij in ieder geval af, weet u of er statushouders in Nederland aanwezig zijn die uit Iran komen en nog wachten op gezinshereniging?
RUTTE
Daar heb ik geen actuele informatie over. Dat zou u echt even moeten checken bij J&V.
BEEKMAN
Maar is het niet belangrijk, ook vanuit uw positie, om te weten of dat het geval is. Want we hebben die nareisbeperking natuurlijk. Maar is het, zou je een gezin van een statushouder in dat land willen houden?
RUTTE
Even de situatie, wat betreft veilige landen of niet veilige landen, dat zijn nooit politieke besluiten. Die worden genomen op basis van inzet van Buitenlandse Zaken samen met IND en anderen. En dat moet je echt ver weg houden van het politieke domein. Maar ik heb niet informatie over de actuele positie. Dat zou u echt even moeten checken bij J&V.
BEEKMAN
Ja, maar goed de asieldeal en een nareismaatregel is natuurlijk wel een politiek besluit geweest, toch?
RUTTE
Ja, maar dat ga ik niet specifiek aan het ene land wel onder de nareisbeperking en het andere land niet. De vraag in algemene zin, bij welke landen kijk je in het bijzonder ook naar of een asielaanvraag succesvol kan zijn of niet, is geen politiek besluit.
BEEKMAN
Maar er is natuurlijk die nareismaatregel en voor statushouders, we hebben de brief gezien natuurlijk van staatssecretaris Van der Burg, als de aanvraag al geweest is, geldt nog steeds de nareismaatregel. Is het wenselijk om statushouders uit Iran hun familie nog zes maanden in dat land te laten houden?
RUTTE
Nogmaals, dat is altijd Buitenlandse Zaken, mede op basis van inzet van Buitelandse Zaken bekijkt IND steeds welke landen wel of niet op protectie moeten kunnen rekenen...
BEEKMAN
Maar ik hoorde net uw vraag, maar een specifiek voorbeeld. Zou u dat wenselijk vinden?
RUTTE
U stelt mij een vraag over wat precies de positie van Iran is, dat is echt iets wat u moet navragen bij J&V, daar heb ik hier geen actuele informatie over. En daar ben ik ook eigenlijk blij om, omdat dat nooit politieke besluiten zijn. Wat een politiek besluit is geweest, is om een nareismaatregel te nemen. Maar die raakt in algemene zin, die richt zich niet op speciale landen.
BEEKMAN
U heeft deze week nog gesproken over het asielvraagstuk. U heeft al laten weten dat u inreisbeperkende maatregelen, dat u daar in ieder geval over nadenkt. Dat dat de wens is, ook van de VVD, om inreisbeperkende maatregelen te gaan nemen.
RUTTE
U heeft het over het gesprek met Iran, of...?
BEEKMAN
Nee, nee gewoon eventjes, u heeft toch over asiel gesproken afgelopen week in het Catshuis?
RUTTE
Wacht even, nou loopt er van alles... Ga ik het toch even uitsorteren. Eerste vraag ging over Iran.
BEEKMAN
Ja nu heb ik een volgende vraag...
RUTTE
Toch even, voor mezelf, zodat ik het nog allemaal snap, heel kort, en dan komen we bij uw vraag. Dus over Iran zou mijn advies zijn: echt even checken wat precies de actuele positie is, waar het gaat om de relatie wat betreft asiel et cetera. Die heb ik gewoon niet paraat hier, en ik wil echt goede antwoorden geven. Maar dat zijn ook technische antwoorden, want nogmaals, dat zijn geen politieke besluiten. Dan de discussie in het kabinet over migratie. Daarvan hebben we afgesproken: die voeren wij breed. Hoe we die precies voeren, in welk format, daar ziet u af en toe dingen van, maar daar doen we geen mededelingen over. We komen pas met mededelingen als we uitkomsten hebben. Ik heb u al eerder gezegd, wij kijken breed naar dat vraagstuk. Dus we kijken zowel naar asiel, we kijken ook naar arbeidsmigratie, we kijken naar gezinsmigratie, dus wat al eens genoemd is, de liefdesmigratie, de eventuele gezinshereniging voorbij het asielsysteem, en we kijken naar alles wat te maken heeft met de positie van studenten en wetenschap. Dat wordt in de volle breedte gedaan, maar hoe precies en wanneer er iets uitkomt, dat ziet u pas als het af is.
BEEKMAN
Ja, maar wat u betreft komen er wel inreisbeperkende maatregelen, toch? En wat de VVD betreft.
RUTTE
Ik sta hier niet als de voorman van de VVD, ik sta hier als lid van het kabinet. En ik heb als voorman van de VVD gezegd bij een congres, dat heeft u gehoord, dat ga ik ook niet steeds herhalen, maar...
BEEKMAN
U heeft wel ooit gezegd...
RUTTE
Ik wil toch steeds proberen de vraag te beantwoorden. Ik sta voor wat ik daar over gezegd heb, maar ik ga dat niet iedere keer herhalen hier. Want ik sta hier ook natuurlijk als premier van het kabinet. Maar wij zijn bezig om in de volle breedte dat vraagstuk in brief te krijgen.
BEEKMAN
Dan ga ik het toch u als premier vragen. Zo meteen, vluchtelingen vanuit Iran, zouden die ten alle tijden in Nederland asiel moeten krijgen? Als je kijkt naar het regime, wat daar nu gebeurt?
RUTTE
Dat heeft niets te maken met wat ik als VVD’er of als premier zeg. De vraagstukken: welke landen wel of niet kunnen rekenen protectie, mensen uit die landen, is geen politiek besluit. Dat heb ik net uitgelegd. Dat is altijd een besluit op basis van inzicht van Buitenlandse Zaken, ambtsberichten, et cetera, en vervolgens besluiten van de IND. Probeer nou te voorkomen dat in het publieke domein te trekken. Want dan ga je dadelijk politiek besluiten welk land wel of niet mensen uit dat land recht op asiel zouden hebben.
BEEKMAN
Maar goed, we hebben net een betoog gehoord, u heeft een betoog gehouden van hoe verschrikkelijk het in Iran is, wat ook terecht is dat u dat doet. En hoeveel zorgen Nederlandse Iraniërs zich maken over familie daar. De vraag is eigenlijk vrij simpel: zou je ten alle tijden, op het moment dat mensen moeten vluchten voor dat regime, als Nederland, toegang moeten geven aan mensen die asiel vragen?
RUTTE
Dan zeg ik nog een keer, herhaal ik echt mijn vorige antwoord, dat ik blijf bij in Nederland hebben we een division of labor, we een taak verdeling hebben, waarin we gezegd hebben ‘laten we nou voorkomen dat de politiek over besloot’. En ik kan nu op dit moment niet actueel melden wat, want dat heb ik gewoon niet paraat nu, wat de positie is ten aanzien van Iran als het gaat om asiel. Ik heb daar mijn vermoedens over, maar ik wil zeker weten dat ik het goede vertel, en nogmaals, wat ik dan zou zeggen is geen politiek besluit maar is de uitkomst van een heel precies ambtelijk-wetenschappelijk ambtsbericht gericht proces. En daarvan zeg ik tegen u dat is het beste om even bij J&V te checken.
Asiel en migratie
BEEKMAN
Oké, dan heb ik nog een vraagje: het vertrek van Segers. Maakt dat eigenlijk het gesprek over de instroom en asiel en migratie, maakt dat het lastiger binnen de coalitie?
RUTTE
Wacht even, we zijn binnen het kabinet bezig het gesprek te voeren, breed over...
BEEKMAN
Ja, maar goed, (onverstaanbaar, red.) is ook met de fractievoorzitters is dat tot stand gekomen.
RUTTE
Nee. Het zijn afspraken in het kabinet. Het was ook niet een grote deal. We hebben gewoon in augustus gezegd ‘we moeten een aantal dingen doen, zowel op doorstroom naar woningen van mensen die mogen blijven, als uitstroom van mensen die hier niet mogen blijven omdat ze geen recht op asiel hebben, als, wat kun je aan de instroom kant doen om, gegeven de zeer hoge druk op de asielketen, de zaken enigszins onder controle te houden’. Dat waren de afspraken die we in augustus hebben gemaakt.
EK (SBS)
Meneer Rutte, over die afspraken om de instroom te beperken, die afspraak is opgeschort, wordt hoogstwaarschijnlijk in februari, half februari, gewoon helemaal van tafel geveegd. Welke andere instroom beperkende maatregel heeft u op korte termijn om die te vervangen?
RUTTE
In het pakketje wat we hebben afgesproken in augustus zitten er natuurlijk meer. Maar hier geldt inderdaad dat je natuurlijk ook heb te houden aan rechtelijke uitspraken. In ieder geval zijn de rechtelijke uitspraken nu zodanig dat er gezegd is ‘we gaan nieuwe besluiten die de IND neemt, die gaan we, om die nareismaatregel op te schorten, dat doen we niet’. We wachten nu verder eerst af waar de Raad van State mee komt.
EK
Hoogstwaarschijnlijk, dat is eigenlijk al vanaf het begin geroepen, had u kunnen weten, door experts, door ambtenaren van het ministerie, dat het een grote kans is dat dit gewoon juridisch van tafel werd geveegd. Dan neem ik aan toch dat u met die kennis iets achter de hand heeft om de instroom straks alsnog te kunnen beperken?
RUTTE
Nou, ten eerste weet ik niet waar de Raad van State mee komt. Dus wij wachten dat eerst toch echt...
EK
Het is overduidelijk dat de experts zeggen... Ja maar dit wordt weer zo’n flauwe...
RUTTE
U stelt de vraag en ik beantwoord hem. En u krijgt daarna alle gelegenheid voor de vervolgvraag. Maar geef me dan ook even de kans om te antwoorden. Dus de Raad van State wachten we echt nog eventjes af. En zodra die er is dan zullen we uiteraard daar naar handelen. Er liggen een aantal uitspraken die niet gunstig is, en vandaar ook dat de staatssecretaris heeft gezegd ‘ik wil voorkomen dat er druk ontstaat op het systeem door nu op deze weg door te gaan’. Dus het gaat dan om nieuwe besluiten. Verder geldt dat wij die besluiten hebben genomen in augustus om ervoor te zorgen dat we voor die onmiddellijke situatie die zich op dit moment voordoet, dat onder controle te krijgen. Uiteraard is er een breder vraagstuk aan de orde over migratie. Dat raakt ook asiel. Ik heb al eerder gezegd, daar zijn we ook over in gesprek in het kabinet. Maar in de breedte ook in samenhang met de andere aspecten van migratie die ik net noemde, zoals arbeid- en studentenmigratie. En als je kijkt naar asiel, heb ik vaker gezegd, het ligt ook voor de hand, dan kijk je naar alle aspecten, namelijk hoe krijg je de mensen weer terug die niet mogen blijven, dat is dus de afspraken die je maakt met landen buiten Europa. Tweede is: hoe zorg je ervoor dat in Europa, of met de randen van Europa zoals de Westelijke Balkan, dat het goed functioneert. Er is een extra Europese Raad in februari deels over onze concurrentiepositie, ook met Amerika, waar we het net over hadden, maar ook over migratie. Daar zullen niet in een keer de grote besluiten vallen, maar wel belangrijk om richting te geven richting de maanden daarna om op het Europese toneel de zaak verder aan te scherpen. En er gebeuren al dingen zoals dat Servië heeft besloten om weer het visumsysteem gelijk te trekken voor Indiërs met de rest van de Europese Unie, en ook heel veel andere dingen. Het grote vraagstuk daar zal zijn Dublin. Dus waarom loopt een asielzoeker van Duitsland of België de Nederlandse grens over? Hoe kan dat eigenlijk? Die had al veel eerder moeten worden geregistreerd en opgevangen.
EK
Ja, allemaal lange termijn dit natuurlijk. Als u zo lang doet over onderwerpen...
RUTTE
Dat is niet lange termijn want Servië dat is nu al gebeurd. En dat is erg belangrijk. Het geldt ook voor een paar andere dingen.
EK
Maar wat ik bedoel is...
RUTTE
U krijgt alle gelegenheid, maar ik maak toch mijn antwoord even...
EK
Maar u geeft een antwoord op een vraag die ik niet heb gesteld.
RUTTE
Toch maak ik hem even af wat ik denk dat uw vraag is.
EK
Uiteraard, ja.
RUTTE
Dus dat doen we. En vervolgens is dan van belang dat je ook kijkt: wat is er nationaal nodig. Nou, dat is de discussie die gaande is, maar daar gaan we pas iets over zeggen als die eerst is afgerond. En nogmaals, dat zal zijn in de volle breedte, met ook de andere vraagstukken van migratie.
EK
Nou ging mijn vraag over dat u nareisbeperkingen heeft ingesteld omdat op korte termijn de keten moest worden ontlast en dit een manier was om de instroom te beperken. Die gaat waarschijnlijk, hoogstwaarschijnlijk van tafel. Welke andere korte termijn maatregel kun je dan nog invoeren om dus op korte termijn, los van die hele brede discussie die u heeft, de instroom te beperken?
RUTTE
Twee antwoorden. Ten eerste: het is niet vanwege politieke obstructie dat er rechtelijke uitspraken zijn, dat is omdat de rechters er iets van vinden. Daar hebben ze het volste recht toe. Daar hebben we ons ook toe te verhouden en we wachten nu de Raad van State uitspraak af. Dus ook, wat precies ook die uitspraken zijn, dat heeft geen gevolgen voor de afspraken die we met elkaar gemaakt hebben in Augustus. Dat zou wel het geval zijn als een van de partijen niet bij, als VVD, mijn partij, op onderdelen, of andere partijen op onderdelen die voor die partijen gevoeliger zijn, niet zouden leven. Dat is hier niet aan de orde. Dit speelt zich af in die juridische kolom. Dus dat is ook niet een van de partijen te verwijten. Het is niet zo dat er een enorme lange lijst is van mogelijkheden op kortere termijn dingen te doen. Die zijn beperkt. Waarbij ik er wel op wijs dat wat je aan afspraken kunt maken, zowel voor terugkeer als in Europa, ook met Westelijke Balkan, als in Nederland zelf, niet zo is dat het allemaal langer hoeft te duren. De implementatie daarvan, dat kan vaak ook snel. Maar die gesprekken zijn gaande.
EK
Oké, dus als de nareisbeperking eraf gaat heeft u eigenlijk geen alternatief om net zo snel de instroom te beperken?
RUTTE
Die alsdan vraag ga ik niet beantwoorden. Maar in algemene zin zeg ik wel tegen u: het is niet zo dat er een hele lange lijst is voor de ultrakorte termijn hoe je dat kunt doen, waarbij we dus voor moeten zorgen dat we met of zonder zo’n nareismaatregel in staat zijn om die asielketen beheersbaar te houden.
Vertrek Gert-Jan Segers (3)
EK
Dan nog even kort terugkomende op Segers en de woorden die hij heeft gebruikt. Om even hem te citeren: ‘Daarnaast is het ook gewoon heilzaam om na een zeker aantal jaren plaats te maken voor een ander. Bij leiderschap hoort ook het inzicht dat die rol tijdelijk is. We zijn allemaal vervangbare krabbelaars’.
RUTTE
Zo is het.
EK
Hij is zeven jaar leider geweest. U bent inmiddels 12 jaar.
RUTTE
Ja, en van de partij zelfs 17 jaar. Voor zover wij een leider hebben, want u weet, wij hebben alleen laatstgekozen lijsttrekkers.
EK
Is uw ritme zoveel slomer dan dat van Gert-Jan Segers?
RUTTE
Wat zegt u?
EK
Is uw ritme zoveel slomer dan dat van Gert-Jan Segers?
RUTTE
Ja, blijkbaar wel.
EK
Vindt u niet dat als u die woorden...
RUTTE
Ik had zelfs met deze kerstvakantie weer dat ik dacht ‘wat jammer dat ik jullie drie weken niet zie’. Ik had wel doorgewild. Dus ik heb nog steeds die lol er in, het plezier. En ook inhoudelijk belangrijk werk. Maar het is zeker zo dat er een moment kan komen voor mij dat ik zeg ‘ja, tijd om de knapzak over de schouder te slaan en verder te trekken’.
EK
U zegt ‘ik heb er zelf nog lol in’. Dit inzicht lijkt vooral te zijn dat het misschien goed is ook gewoon voor de politiek en een partij om een leider te vervangen. Zelfs als hij er nog wel zin in heeft. Deelt u dat inzicht?
RUTTE
Zeker, absoluut, helemaal eens.
EK
Wanneer is dat dan volgens u aan de orde?
RUTTE
Dat is bij iedereen in z’n eigen ritme. Bij mij is dat niet aan de orde.
EK
U denkt niet dat het gezond is voor de partij, voor de politiek als u...
RUTTE
Een keer weggaat? Ja, zeker.
EK
Een keer weggaat sowieso, maar op korte termijn?
RUTTE
Nou, ik hoor een zekere behoefte. Maar nee, daar kan ik niet aan voldoen.
EK
Nou ja, goed. Ik vergelijk het in ieder geval met de zeven jaar van Gert-Jan Segers, maar...
RUTTE
Maar zeven jaar heeft ook een zeker Bijbelse betekenis. En in mijn partij is dat wat minder sturend?
EK
U blijft nog even?
RUTTE
Ik was niet van plan om weg te gaan. Maar ik ben het wel helemaal met zijn woorden eens.
Complottheorieën
HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, één op de vijf Nederlanders gelooft in complottheorieën, zo bracht de Volkskrant vanochtend een bericht van European Social Survey...
RUTTE
Ja, ik zag het. Daar zitten we overigens gunstig zag ik, als Nederland.
HOEDEMAN
Maakt u zich daar zorgen over? Of haalt u uw schouders erover op?
RUTTE
Nou ja, schouders ophalen zeker niet. Maar het is natuurlijk belangrijk dat wij proberen als overheid te schetsen waarom we dingen doen. En de vraag werd net gesteld ook over Davos en alle complottheorieën daarover. Ja, weet je, het enige wat je kunt doen is vanuit de overheid met een volwassen bevolking, hoog opgeleid in Nederland gemiddeld, en in ieder geval hoe hoog opgeleid ook, in ieder geval verstandig, zo duidelijk mogelijk te communiceren. Jullie hebben daar een grote rol in als media. Dat doen jullie ook. We hebben natuurlijk een heel rijkgeschakeerd medialandschap. Zowel kranten als televisie, radio. En ja, weet je, uiteindelijk gezamenlijk zullen we dat moeten doen. En ik zag een onderzoek, zonder het nou te bagatelliseren, dat Nederland in ieder geval nog meevalt. Maar één op de vijf vind ik nog steeds heel veel, dat ben ik met u eens.
HOEDEMAN
Oké, nou zijn er maar één op de vijf, dat is dan misschien...
RUTTE
Nou niet ‘maar’ hoor. Nee, ik vind het ook veel.
HOEDEMAN
Er zijn Europese landen waar de helft van de mensen gelooft in complottheorieën.
RUTTE
Ja, dat zag ik ook.
HOEDEMAN
Die geloven dat overheden het coronavirus hebben gemaakt om het rond te pompen. Die geloven dat er een kleine groep geheime mensen is die wereldbeslissingen bepaalt. Wordt een land onregeerbaar als de helft daarin gelooft?
RUTTE
Nee. Maar uiteindelijk is het ook een keuze. Wij hebben natuurlijk als westerse en als democratische samenleving met elkaar ook een keuze. De politiek... Uiteindelijk is het ook vrij simpel. Ik ben bij gebrek aan een goed excuus de politiek in gegaan, omdat ik dat een mooi vak vind, omdat ik ervoor gevraagd werd en ook geen reden had om het niet te doen. Mensen in de politiek moeten er in de kern voor zorgen dat alle dingen die rand voorwaardelijk zijn. Zoals goed onderwijs en zorg en sociale zekerheid en een sterke economie en veiligheid op straat, dat die goed geregeld zijn. Dus dat mensen hun leven kunnen leven. En daar zo goed mogelijk over te praten en als er fouten worden gemaakt het toe te geven en te herstellen. En vervolgens is het ook een collectief besluit wat voor land willen we zijn en hoe we daarmee omgaan. Ik ga niet knieën aan de bevolking zeggen: oh, alsjeblieft vertrouw mij of geloof niet in conspiracy theoretici. Maar blijf nou wel met elkaar in gesprek. En nogmaals, dat is niet een taak die ik in mijn eentje heb als politiek allen. Daar spelen de kranten en omroepen een grote rol in, dat doen jullie ook, door gewoon een podium te bieden ook aan de tegen geluiden. Dus ja, ik zou niet weten wat we meer kunnen doen.
HOEDEMAN
Ja, als het er nu al één op de vijf zijn hè. Is dan het idee dat u genoeg daartegen doet met uw kabinet?
RUTTE
Het is geen taak van het kabinet in z’n eentje. Dit is een gezamenlijke maatschappelijke taak. Ik zie dat niet als een taak van het kabinet. Bovendien, ik ben liberaal politicus. Uiteindelijk kiest het land in meerderheid wat voor land we willen zijn. Ik heb het ook wel eens over Oekraïne gezegd. Ik vind dat we daar dit moeten doen. Ik merk dat een groot deel van Nederland dat steunt. Maar zou dat anders zijn, dan is dat ook een gegeven. Ja, dan kan dat iets misschien niet met mij, want ik vind dat heel belangrijk. Dan zou een meerderheid in Nederland al die conspiracy theorieën geloven, dan is het ook niet mogelijk voor mij om door te gaan. Maar dat is gelukkig niet zo. En met elkaar gewoon open en eerlijk blijven zeggen hoe het zit, maar niet krampachtig gaan smeken ‘oh geloof ze niet’. Dat voel ik me ook iets te goed voor.
SCHRAM (ANP)
Ik sluit aan bij wat u daarover zegt. U zegt: het is een keuze. En ik denk dat veel mensen met u mee kunnen gaan als u zegt: het is niet alleen aan het kabinet. Maar welke rol speelt de overheid hier in?
RUTTE
Gewoon duidelijk zijn als je dingen niet goed doet, die toegeven, dingen onderzoeken. Me dunkt dat we dat doen op grote schaal, Kamer, kabinet, heel veel commissies die ook naar het verleden kijken. Dat moet ook. Daar lessen uittrekken. Er gaan ook dingen niet altijd goed. En als er mensen zeggen: maar Davos is een wereldregering of de Bilderberg-conferentie waar ik in mei was is een wereldregering. Ja, nee dat is niet zo. Interview die, die en die en dat doen jullie ook, om dat recht te zetten. Maar het is ook een keuze in de vrije samenleving van mensen om daar wel in te geloven. En uiteindelijk is dat een optelsom. En ik ben ook onderdeel van die samenleving. Ik zet ook mijn vuilnis op straat, nou tegenwoordig in zo’n vuilcontainer. Ik ben niet anders dan jullie. Ik heb alleen een grotere roeptoeter omdat ik premier ben en dit soort momenten kan gebruiken. Dan doe ik dat ook door te zeggen: ja, geloof niet in die onzin. Maar uiteindelijk is dat een vrije keuze.
SCHRAM
U bent nooit zo’n fan van sociologievragen. Dus ik ga u niet vragen waardoor u denkt dat het komt dat het toeneemt. Maar verdiept u zich daar wel eens in, in wat de experts daarover zeggen?
RUTTE
Jawel en natuurlijk is dat interessant en ook relevant. Maar ja, in mijn wijze van zien zal aspect daarvan zijn corona denk ik en het feit dat we natuurlijk ook als samenleving vergaande maatregelen hebben moeten. Maar ja, ik zou zeggen: ze vielen nog mee in vergelijking met veel andere landen. We hebben hier geen leger op straat gehad. Maar goed, toch wel vrij vergaande verzoeken hebben moeten doen aan de samenleving om in het kader van onze volksgezondheid afstand te houden en ook als het kan thuis te blijven in bepaalde fases van corona. Dat heeft natuurlijk een enorme impact gehad. En verder merk ik toch ook dat er nog wel een verschil is eerlijk gezegd tussen wat mensen zeggen op zo’n vraag. En wat mensen zonder dat ze het soms zelf weten diep van binnen voelen en ervaren. Daar zitten echt grote verschillen tussen. En dat is natuurlijk ook wat we weten uit politieke marketing. Uit de sociologie. Dat we ook een beetje moeten oppassen om als iemand een vraag stelt: gelooft u in samenzweringstheorieën en één op de vijf zegt ja, dan is dat niet perse ook de geestelijke gesteldheid van dat land. Die kan er nog wel een stuk sterker voor staan.
SCHRAM
Dus u denkt één op de tien misschien?
RUTTE
Laat ik daar geen antwoord op geven.
Bedreigingen Grapperhaus
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Terug van vakantie en vol energie, dus ik heb er nog eentje. Wel een wat minder leuk onderwerp. Ik vroeg mij af: heeft u nog contact gezocht of gehad de afgelopen dagen, of misschien iets eerder, met de heer Grapperhaus, naar aanleiding van de bedreigingen aan zijn adres?
RUTTE
Hij en ik hebben veel contact, ook deze week. Maar ik zeg daar verder niets over of dat wel of niet in het kader is van berichten omdat ik over de individuele personen en geruchten wel of niet, eigenlijk nooit iets zeg. Maar in de algemene zin natuurlijk onacceptabel als mensen bedreigd worden. Dan is er, dan proberen we natuurlijk met elkaar zo goed mogelijk te organiseren, zichtbaar en onzichtbaar, beveiliging. Maar ik wil niet op individuele gevallen ingaan.
DE WINTHER
Nou ja, hij heeft ze zelf, erkenning en blijk van gegeven dat dit gaande is. En het heeft denk ik ook veel mensen wel een beetje verast. Zeker als het gaat om politici omdat toch een beetje de aanname was dat mensen die op dit moment een politieke functie uitoefenen dat die helaas in het vizier zijn van geboef en ander tuig. Maar op het moment dat ze dat niet meer zijn dat ze dan off the hook zijn. Is er wat dat betreft nu een kentering gekomen?
RUTTE
Nou nogmaals, ik vind het echt lastig hoor, om... en ook al praat de persoon er zelf wel over, om iets te zeggen over individuen en hun veiligheidssituatie. Ik weet niet of, als waar zou zijn wat u suggereert, en betrokkenen. Ja ik weet het hoor. Nee inderdaad. Of daar ook weer dat soort algemene conclusies aan te verbinden zijn, zover zou ik niet willen gaan. Maar in algemene zin geldt dat het ontzettend belangrijk is dat wij die georganiseerde misdaad in Nederland de kop omdraaien. Heeft het kabinet vergaande plannen voor, inclusief die Italiaanse aanpak. En zoals u in het regeerakkoord ziet staan, dat wordt allemaal uitgewerkt en Dilan Yesilgöz, de minister van Justitie, Franc Weerwind, iedereen is enorm gemotiveerd om dat ook voor elkaar te krijgen. Dat lukt niet overnight. En heel belangrijk is dat als mensen dan bedreigd worden dat ze kunnen rekenen op protectie.
DE WINTHER
Heeft u wel het idee dat het gevaar toeneemt? Of aan het afnemen is?
RUTTE
Ik wil daar geen algemene uitspraken over doen. Nee. Dat wordt ook weer nieuws. En ik wil ook een beetje oppassen om te duiden. We proberen in het moment er nu voor te zorgen dat die georganiseerde misdaad wordt teruggerold. We boeken successen, niet altijd zichtbaar. Maar er gebeurt heel veel. En er ook voor te zorgen dat je in staat bent om de mensen die slachtoffer worden, kan ook andere vormen zijn, we hebben natuurlijk politie gezien die ook vanuit andere hoeken bedreigd worden. Dat we er dan in slagen met elkaar om manschappen te hebben, mannen en vrouwen en ook geld uiteraard, dat mag geen probleem zijn, om die mensen zo goed mogelijk te beschermen.
DE WINTHER
Ik snap dat u terughoudend bent, alleen het is voor de buitenwereld steeds moeilijker in kaart te brengen en te controleren in hoeverre dit uit de klauwen, het loopt natuurlijk al uit de klauwen, maar nog verder uit de klauwen aan het lopen is op het moment dat oud bewindspersonen inmiddels ook met beveiliging door het leven moeten. En dan blijkt er toch sprake te zijn van iets nieuws wat we niet eerder hebben gezien.
RUTTE
Ja, alleen ik zou daarvoor willen waarschuwen om daar trends in te zien omdat dat ook heel erg afhangt van tegen personen, welk type bedreiging, uit welke hoek, voordat er in algemene zin uitspraken over te doen zijn. Veel dank, tot volgende week.