Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 25 november 2022
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 25 november 2022. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte
Vandaag in de ministerraad uitvoerig stilgestaan bij het vraagstuk van stikstof en de toekomst van onze landbouw. Ik denk dat het goed is en ook belangrijk dat we daar als politiek en dus ook als kabinet de volgende stappen in zetten. Nederland moet van het slot. Dat is van belang voor onze woningbouw, maar ook voor de grote infrastructuurprojecten, zoals wegenaanleg en natuurlijk de hele energietransitie. Tegelijkertijd is het van heel groot belang dat er weer geleidelijk aan een perspectief ontstaat op de toekomst van onze agrarische sector. En daarbij verdienen de boeren ook duidelijkheid en zekerheid op langer termijn, waarbij het natuurlijk zo is dat niet alleen de boeren bijdragen aan de stikstofreductie, maar ook de industrie en andere sectoren. Het is een gezamenlijke opgave om zowel dat probleem op te lossen als te zorgen voor dat toekomstperspectief. En ook die agrarische sector, en daarom is het ook zo belangrijk, die zit al lang in onzekerheid en dat trekt een zware wissel op boerenfamilies, op agrarische ondernemers in het algemeen. En zeker ook op het platteland. Daarom is het van groot belang, en hoe lastig dat ook is, om keuzes te maken voor de langer termijn. Dat zijn keuzes die ook zullen scheuren, die soms in die vele gevallen ook pijn zullen doen, maar het feit is dat simpele oplossingen ook niet gaan werken of, zoals we dat nu een aantal keren hebben gezien met de maatregelen uit 2015, hebben we gezien in 2019 bij de PAS-melders en bij de hele aanpak van de Programma Aanpak Stikstof, en nog heel recent bij de aanpak van innovatie, dat ze dan weer geen standhouden bij de rechter. Dus we moeten echt een aanpak hebben die robuust is en die overeind blijft en tegelijkertijd ook die toekomst heel duidelijk schetst. Met andere woorden: we moeten dat met elkaar aanpakken, het is een gezamenlijke verplichting en opgave. We moeten die uitstoot drastisch verminderen en tegelijkertijd zorgen dat er toekomst is voor onze mooie agrarische sector die ook wereldwijd, terecht, in hoog aanzien staat en ook wereldwijd vooroploopt.
Vandaag hebben we in de ministerraad daartoe een paar nieuwe concrete stappen vastgesteld. Als ik die heel kort samenvat dan is dat om op korte termijn te zorgen voor een forse reductie van stikstofneerslag. Zodat we ook weer stappen kunnen zetten en dat doen we met een zeer aantrekkelijke eenmalige regeling voor piekbelasters. Daarmee willen we ruimte creëren voor natuurherstel, voor het legaliseren van PAS-melders die nu in de knel zitten en het op gang brengen van vergunningverlening voor onder andere woningbouw en infrastructuur. Aan de precieze uitwerking van die regeling wordt nu hard gewerkt, die verwachten in januari. En daarnaast willen we voor de langere termijn ook zekerheid bieden aan onze boeren en daarom gaan we intensief in gesprek met de landbouwsector om in het eerste kwartaal van 2023 te komen tot een breed gedragen landbouwakkoord en dat is dan belangrijk als een stevige basis voor een duurzaam toekomstperspectief voor onze agrarische sector, voor onze boeren, waar onze boeren ook op kunnen bouwen. Verder zetten we volgende stappen in de Nationale Inpak Landelijk Gebied en nemen we actie om water- en bodemkwaliteit te verbeteren.
Al die besluiten vandaag, het zijn er heel veel, maar die zijn allemaal met elkaar verbonden en erop gericht om alle belangen en doelen in ons dichtbevolkte, welvarende land zo goed mogelijk met elkaar in balans te brengen. Er valt uiteraard heel veel over te zeggen. Ik beperk me nu bewust tot een aantal hoofdlijnen, omdat aansluitend aan deze persconferentie in Nieuwspoort de betrokken bewindslieden een persbriefing zullen geven en u en ook de vakpers, die daar mogelijk in geïnteresseerd, uit de agrarische sector en de bouw, vragen te beantwoorden.
Dan naar volgende week. Ik kan melden dat ik maandag aanwezig zal zijn op de top van de Benelux-landen. Die is dit keer in Luxemburg, als voorzitter van de Benelux. Belangrijk dat dit gremium, wat ouder is dan de Europese Unie, één van de bouwstenen is van de Europese Unie, de Benelux, dat die internationaal goed blijft samenwerken. Namelijk als goede buren en vrienden. België, Nederland en uiteraard Luxemburg. Extra belangrijk in deze grote instabiele... in deze tijden van grote geopolitieke instabiliteit. En natuurlijk staat dan ook de oorlog in Oekraïne hoog op de agenda, maar we zullen ook kijken wat dat verder betekent praktisch voor ons als landen. Hoe wij Oekraïne kunnen helpen met accountability, met wederopbouw, met winterhulp en uiteraard allereerst met wapens. Die winterhulp is van groot belang vanwege de nadere vrieskou, die voor een deel overigens al aanwezig is in Oekraïne en de enorme schade die Rusland heeft aangericht in Oekraïne aan bijvoorbeeld energiecentrales, warmteleverantie en aan elektriciteitscentrales. Dus dat is op dit moment een absolute prioriteit. En verder zullen we spreken over andere grote onderwerpen, dat is migratie, want inmiddels merk ik in Europa naar de top van de politieke agenda begint de kruipen. Dus ook zeker migratie. Bij het diner zullen aanwezig zijn de premier van Noordrijn-Westfalen, geen onderdeel van de Benelux, maar wel een zeer belangrijk bondsland waar wij mee samenwerken en ook de president van de aanpalende Franse regio zullen aansluiten bij het diner.
Tot slot wil ik het Nederlands elftal natuurlijk succes wensen zo meteen, bij de wedstrijd tegen Ecuador. We hopen natuurlijk allemaal van harte dat ze de goede start van eerder deze week vandaag zullen voortzetten, we hebben er heel veel vertrouwen in. Maar goed, ik rond nu snel af, want anders missen wij het sluitsignaal.
Aanpak stikstof
BURMAN (NOS)
U zegt dat het belangrijk is dat er duidelijkheid komt in de stikstofaanpak. We zien in de eerste berichten ook dat er in het najaar weer gesproken wordt over of er een strengere normering nodig is. Komt er nu wel echt duidelijkheid vandaag?
RUTTE
Ja. Kijk, 2023 is een transitiejaar. Een transitiejaar waarin uiteraard de uitkoopregeling van groot belang is. Dus de gewillige regeling waarvoor piekbelasters zich kunnen melden. Moeten nog een aantal dingen uitwerken daarvoor. In januari komt daar meer over. Transitiejaar 2023. Belangrijk om die eerste grote stap te zetten en vooral ook duidelijkheid te geven, ook aan de PAS-melders.
BURMAN
En u schetst dat dit eigenlijk een aanzet is tot een hele nieuwe aanpak, ook qua water, qua bodem. Wat zegt dat over hoe Nederland er in de toekomst uit gaat zien?
RUTTE
Kijk, dat zal van bovenaf er niet ineens heel anders uitzien. Als u komt aanvliegen blijven wij natuurlijk een keurig ingericht land. Elke vierkante centimeter is ingedeeld. Maar wat je ziet is dat er wel een aantal vraagstukken liggen. We hebben die hele grote stikstofkolom. Die moet weg. Althans die moet een stuk minder. Op een manier dat niet de boeren overal de schuld van krijgen, maar dat we wel proberen met eventueel uitkopen, ook in combinatie natuurlijk met innovatie en extensivering, ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk boerenbedrijven goed overeind kunnen blijven. Maar het heeft ook te maken met wat wij in het regeerakkoord hebben genoemd: bodem- en water sturend. Omdat we zien dat we ook problemen hebben in Nederland, bijvoorbeeld, met onze funderingen van huizen. We te maken hebben met vraagstukken rondom de precieze grondwaterstand. Dat zijn allemaal zaken die we uiteraard ook samen met de agrarische sector verder willen uitwerken.
BURMAN
Maar wat zijn de prioriteiten in wat er in elk geval wel moet lukken?
RUTTE
Nou, dit zou allemaal moeten. Dat is natuurlijk altijd het probleem. Maar we hebben nu denk ik een aanpak gevonden met elkaar sinds het regeerakkoord en de uitwerking eerder dit jaar en vandaag, die er voor zorgt dat het juridisch goed houdbaar blijft. We hebben natuurlijk echt lessen getrokken uit de aanpak die we in 2015 hadden gekozen die uiteindelijk geen stand hield voor de rechter. Waarbij er, en een reductie is van die stikstof op een manier dat er ook een toekomst is voor onze boeren.
BEEKMAN (BNR)
Ik vroeg mij eigenlijk af, wat is er gebeurd met de perspectiefbrief van de heer Staghouwer? Want de hele zomer heeft hij daar aan gewerkt. Was bijna af vertelde u toen hij vertrok. Is die nu helemaal de prullenbak ingegaan?
RUTTE
Nee. In tegendeel. Die is zeker niet de prullenbak in. Alleen wij hebben natuurlijk heel veel gesprekken gehad met boeren. En ook met boerenorganisaties. En die hebben tegen ons gezegd ‘luister, wat wij willen is met jullie samen een akkoord sluiten, met het kabinet’. Dat akkoord gaat natuurlijk over een aantal dingen. Dat gaat bijvoorbeeld over: wat is dan de toekomst van de boerensector? Hoe kun je daar een fatsoenlijke boterham verdienen? Hoe verhoudt zich dat ook tot die stikstofopgaven die er ligt? Welke instrumenten kunnen wel werken, kunnen niet werken? Dus dat gaan we nu doen. Dus je ziet in de brief op dit moment van Piet Adema dat hij een aantal richtingen schetst. Maar dat hij ook zegt ‘ik ga nu, dat is ook de afspraak met de boerenorganisaties, met hen in gesprek over die verdere uitwerking’. Ik denk dat dat grote meerwaarde heeft. Ook echt iets wat uit de sector zelf kwam. Vanuit de gedachte 2023 wordt anyway een belangrijk transitiejaar, om met de boeren samen dat te doen.
BEEKMAN
U zegt ‘u ziet in de brief’. Maar het onhandige van vandaag is dat we nog helemaal geen brief gezien hebben.
RUTTE
Sorry.
BEEKMAN
Maar wel een persbericht hebben we gekregen.
RUTTE
Die heb je wel gehad hé?
BEEKMAN
Ja. Waar eigenlijk niet zo heel erg veel in staat, als we het hebben over het persbericht dat hoort bij de brief van de heer Adema. Mijn vraag is dus eigenlijk, kunnen we dan, staat er nog wat meer perspectief in de brief? Want...
RUTTE
Niet te veel, want je wil natuurlijk ook nu in gesprek. Juist met de boerenorganisaties. Om gezamenlijk een aantal lijnen verder uit te werken. En dat is dus een verandering van aanpak met voor de zomer. Toen was de gedachte: het kabinet komt met het alfa en omega, en zowel het oude- als het nieuwe testament over de toekomst van de agrarische sector. Wat zeiden nou die boeren tegen ons, wij zijn natuurlijk vanaf het Zuid-Hollands provinciehuis eind augustus met elkaar in gesprek gekomen, en ook vrij snel daarna en trouwens ook bij die bijeenkomst onder leiding van Remkes was een van de bijvangsten van dat gesprek, wat natuurlijk vooral ging over stikstof, was ‘luister we willen met jullie als kabinet eigenlijk samenkomen tot zo’n landbouwakkoord’. Dat heeft Adema vanaf zijn start meteen opgepakt.
BEEKMAN
Dat snap ik maar ik wil even weten wat er gebeurt is tussen het voorjaar waarin er een teleurstellende perspectiefbrief kwam, de zomer is er in allerijl gewerkt aan een nieuwe perspectiefbrief. Die hebben we uiteindelijk nooit gezien. Vlak voor Prinsjesdag stopte de heer Staghouwer ermee omdat het niet lukte om perspectief op papier te krijgen.
RUTTE
Nee dat is niet de reden.
BEEKMAN
En nu hebben we iets gekregen, in ieder geval, waar ook eigenlijk nog helemaal geen perspectief voor boeren instaat. Een belofte naar een landbouwakkoord.
RUTTE
Het vertrek van Staghouwer dat actueert u aan het verkeerde feit. Maar los daarvan is het nieuwe, dat de landbouworganisaties hebben gezegd ‘doe het ons nou niet aan dat je als kabinet zegt dit is de toekomst van de boerensector, mogen we daar misschien zelf over meepraten?’. En dat heeft geleid tot het inzicht dat het verstandig is om te komen tot zo’n landbouwakkoord.
BEEKMAN
Dat landbouwakkoord, moet ik me daar de polder bij voorstellen? Waar alle ketens met elkaar in gesprek gaan?
RUTTE
In ieder geval de grote boerenorganisaties zullen erbij betrokken zijn. En hoe dat verder precies wordt opgebouwd, dat is natuurlijk allemaal in wording. We willen dat proberen toch uiterlijk het eerste kwartaal volgend jaar af te hebben met elkaar.
VAN GRONINGEN (OP1)
Meneer Rutte, een eenmalige aanbieding krijgen die boeren in de buurt van natuurgebieden. Hij wordt daarna ook nooit meer beter, die aanbieding. En dat is dan, als je stopt krijg je geld voor je boerderij. Wat gebeurt er nou als nou blijkt volgend jaar dat er niet genoeg boeren hebben gezegd ‘ik stop’?
RUTTE
Om te beginnen is het een vrijwillige regeling. En gaan wij niet boeren aanschrijven, maar gaan boeren zich melden bij ons. Dat is de gedachte. En we willen uiteindelijk proberen om te kijken: kun je zo’n toch wel heel fors aantal, meer dan Remkes in gedachte had, die vijf- zeshonderd, zou je twee- tot drieduizend boeren bereiken. Waarom? Omdat je dan drie dingen tegelijk kunt doen. Je kunt en dat natuurherstel bevorderen. Dat is nodig omdat je dat nodig hebt voor de juridische houdbaarheid van wat je verder doet. Je wilt de PAS-melders legaliseren. Maar je wilt ook weer ruimte creëren voor infrastructuur en woningbouw. Dus dat gebeurt allemaal begin volgend jaar. Dat zal in dat transitiejaar 2023 natuurlijk de tijd gaan nemen. Vervolgens ga je tegen de tweede helft, zo’n beetje eind volgend jaar, de thermometer erin steken ‘kom je ver genoeg’. Intussen ga je natuurlijk ook met elkaar kijken als je nou denkt ‘het is niet genoeg’ van wat kun je nog doen om bedrijven die misschien niet willen stoppen, met ook financiële steun te helpen, om te extensiveren, om verder te werken aan innovaties. Dan moet je er wel voor zorgen natuurlijk dat ze juridisch houdbaar zijn. We hebben problemen natuurlijk gezien met die rav-lijsten dus je wil het op een manier doen, dus daar gaan we ook met de boeren samen over in gesprek, hoe krijg je nou de innovaties tot stand die ook juridisch houdbaar zijn voor de stikstofreductie. En in dat transitie uit 2023 gaan we met de boeren in gesprek over wat zou dan dat verplichtend instrumentarium voor daarna kunnen zijn, wat zou daar dan in moeten zitten als het dan toch nog weer nodig is. We gaan er overigens vanuit dat we met deze regeling, die echt ruimhartig wordt, dat we het varkentje kunnen wassen. Maar als het nodig is, dan moet je ook kijken naar dat verplichtend instrumentarium. Daarover gaan we met de boeren in gesprek. En volgend jaar, maar dat is dus voor daarna.
VAN GRONINGEN
Ja, toch he, het is wel interessant, u gaat dus met een partij die iets wil dwingen in gesprek van hoe kan ik u nou dwingen om te stoppen?
RUTTE
Ja, omdat het natuurlijk van belang is om met de boeren samen te proberen zoveel mogelijk dit soort dingen uit te werken omdat zij ook de kennis hebben ‘wat is er nodig’. De vraag zal bijvoorbeeld zijn, kijk, wij denken en ook overigens de deskundigen uit de boerenorganisaties denken, dat de regeling zoals we dit nu voorstellen, dat die gaat werken. Er zijn heel veel gesprekken over geweest, ook de afgelopen dagen, die is ruimhartig, daar is goed vertrouwen in. Dat die ook de aantallen kan bereiken, omdat we weten dat er best veel boeren in Nederland zijn die zeggen ‘we willen eigenlijk ook stoppen’, dat je op die manier dus een heel groot deel van het probleem, misschien wel helemaal, kunt wegnemen om die drie doelen, dus pasmelders legaliseren, natuurherstel maar ook ruimte voor infrastructuur en woningbouw, dat je dat allemaal weer op gang helpt. En tegelijkertijd zegt ook Remkes ‘je kunt nooit helemaal uitsluiten dat er ook noodzaak is van’, laten we zeggen, ‘verplichtend instrumentarium’, maar daar gaan we dus volgend jaar naar kijken met de organisaties samen van wat zou daar dan kunnen werken.
VAN GRONINGEN
Oké, maar dan is, voor de helderheid, dan sluit het kabinet dus niet uit dat als straks die thermometer erin gaat en het blijkt dat er niet genoeg stikstofruimte is gecreëerd, dan moeten boeren in Nederland er rekening mee houden dat de staat langskomt en zegt ‘u moet stoppen’?
RUTTE
Nou bent u weer een stap verder, want dan heeft u het verplichtend instrumentarium ingevuld en zover zijn we nog helemaal niet. We praten hier over verplichtend instrumentarium als een laatste stap die misschien nodig is, en we denken van niet. Als die wel nodig is, dan gaan we samen met de boeren ernaar kijken en wat dat dan is, u noemt nu al een instrument, zover zijn we nog helemaal niet.
VAN GRONINGEN
Maar goed, op een dag dat er duidelijkheid gegeven zou worden aan de landbouwsector, is dit toch niet heel erg duidelijk dan.
RUTTE
Ik denk dat het heel duidelijk is, en dat de landbouwsector ook onderschrijft hoe belangrijk het is dat je nu, waar zij zelf al een hele tijd voor pleiten, ook in de gesprekken die ik met ze gevoerd heb samen met Christianne Van der Wal, Henk Staghouwer, Piet Adema, ook de gesprekken onder leiding van Johan Remkes, dat ze zeiden ‘joh, luister nou, kabinet, er zijn veel boeren die willen stoppen, regel dat nou, kom nou met een goede regeling’, nou het goede denk ik van deze aanpak is dat we zowel naar de inhoud van die regeling en de details werken we nu uit, maar die gaat er goed uit zien, in combinatie met ook dat je naar aantallen streeft waardoor je ook die ruimte hebt om ook die pasmelders zoveel mogelijk op te lossen, denk ik echt dat we dit goed te pakken hebben.
RUTTE
Denk ik echt we het hier goed te pakken hebben.
VAN GRONINGEN
Maar toch... het blijft een beetje puzzelen, want u zegt ‘wellicht er is dan behoefte aan een verplicht een instrumentarium’. Nou ik zegt dan ‘stoppen’, dan zegt u ‘dan vult u het in’. Wat kan een ander onderdeel zijn? Hoe kan een ander...
RUTTE
Er zijn allerlei mogelijkheden waar je dan naar kan kijken om ervoor te zorgen dat je, als het toch nog nodig zou zijn als sluitstuk, maar nogmaals: wij denken...
VAN GRONINGEN
Kunt een voorbeeld noemen dan? Want ik begrijp dat niet helemaal...
RUTTE
Nee, daar ga ik geen... we willen het juist met de boeren uitwerken. Maar wij denken werkelijk met het maatregelenpakket wat er nu ligt en de aanbiedingen die er zijn en ook de wetenschap dat er heel veel boeren gelukkig door willen met hun mooie bedrijf en dat er ook boeren zijn die zeggen ‘luister, ik heb geen bedrijfsopvolging, er zijn andere redenen om te stoppen, doe mij een goed aanbod, dat we er goed uitkomen’.
VAN GRONINGEN
Dus in het kader van perspectief kunt u nu zeggen ‘agrarisch Nederland, u hoeft zich geen zorgen te maken, de kans dat de Staat langskomt en u dwingt om te stoppen, die is eigenlijk niet aanwezig, die is nihil’.
RUTTE
Wat ik tegen u zeg is het volgende: dat wij de komende regeling, die aantrekkelijk is voor boeren die willen stoppen, dat wij denken dat we daarmee ook die aantallen kunnen bereiken, dat als dat niet zo is er ook nog andere manieren zijn die helemaal niet verplichtend, maar vanuit ook het subsidie-instrument, waar betreft extensiveren, innoveren. Eventueel zou je nog kunnen denken dat een boer zegt ‘joh, ik zit vlakbij een Natura 2000-gebied, ik wil door, maar kan ik misschien naar een plek verder waar ik minder problemen veroorzaak qua stikstof’. Bijvoorbeeld omdat het daar waterrijker is. Ik noem maar iets, van Oost-Friesland naar West-Friesland bijvoorbeeld, waar je een hele andere stikstofsituatie hebt. Nou, dat kan ook nog gebeuren en dan heb je als sluitstuk, zegt ook Remkes, en dat gaan wij nu niet van tafel halen, kun je niet uitsluiten dat je ook nog iets verplichtends moet en wat het dan is en hoe het juridisch zit daar gaan we met de boeren naar kijken.
Migratie
BREMER (RTL NIEUWS)
Ja, u gaf het net in een hele korte zin al even aan dat ook migratie weer aan de top van de Europese agenda. Eric van der Burg, staatssecretaris is op dit moment in Brussel om daarover te spreken. Meerdere landen in Europa geven ook aan dat ook bij hen de grens van asielopvang bereikt is. Wat is volgens u het probleem?
RUTTE
De probleem is de instroom. Die is veel te te hoog en dat loopt op alle mogelijke manieren langzamerhand naar te hoge aantallen. Dat loopt via de Westelijke Balkan en dat heeft vooral te maken met Servië, waar teveel mensen doorlopen. Er is een probleem met grenstoezicht, er is een probleem met voldoende registratie in andere landen. Ik had woensdag de kanselier van Oostenrijk aan de lijn, die heeft inmiddels honderdduizend, op een land de helft zo groot als Nederland, vierduizend per week asielinstroom. Dat is totaal onbeheersbaar voor Oostenrijk. Je ziet in Duitsland op dit moment dat de opvang vol zit. Dus wij moeten een onderdeel van de wereld blijven. Waar als je op de vlucht bent voor oorlog en geweld je hier een fatsoenlijk heenkomen kunt vinden, maar die aantallen moet heel, heel fors terug, want dit is niet beheersbaar.
BREMER
En wat is dan de oplossing?
RUTTE
Ja, dan zal je dus langs alle lijnen moeten werken. Je zult moeten werken bij de herkomstlanden, dat is de reden waarom ik de afgelopen weken, maanden zelf intensieve gesprekken heb met landen als Tunesië, Marokko en Algerije en daar wordt ook voortgang geboekt die we niet altijd zichtbaar kunnen maken in persberichten, maar die wel plaatsvindt op dit moment, ook als het gaat om bijvoorbeeld het terugnemen van asielzoekers die hier niet kunnen blijven. Het tweede is in Europa dat je de buitengrens goed beheerd en dat Dublin weer werkt en dat iemand binnenkomt... het is eigenlijk heel raar dat iemand zich meldt in Ter Apel, die de grens komt overlopen blijkbaar vanuit Duitsland of België, dat weet je dan niet eens precies, want die had allang in België of Duitsland of in Frankrijk of in Oostenrijk of in Italië, en eigenlijk dus in Italië of Griekenland, want dat is dan het eerste aankomstland, had ie geregistreerd moeten worden. Er zijn betrekkelijk weinig asielzoekers die via Schiphol of via de Rotterdamse haven binnenkomen. Het overgrote deel komt binnen met autobus of wandelend vanuit Duitsland of België. Nou, dat heeft dus te maken met Dublin wat niet werkt. Dus dat is het hele Europese verhaal. Daarnaast is het denk ik noodzakelijk om aanvullend ook nationaal nog dingen te doen. U gaat dan vragen ‘waar denk je aan’, ik verwijs naar de vorige persconferentie... daar praten we pas over...
BREMER
Want u bent nog steeds niet verder in uw denken daarover?
RUTTE
Jazeker, maar ik niet... het nu kunnen melden.
BREMER
Oh, waar zit dat verder dan in? Waar denkt u nu dan aan?
RUTTE
Het hele orgel...
BREMER
Nee, dat begrijp ik, maar de vorige keer zei u ‘ik kan daar nog niks over zeggen’.
RUTTE
Nee, dat geldt nog steeds tot we als kabinet daar een nader besluit over hebben genomen.
BREMER
Oké, maar hoe ver bent u dan nu? Komt er binnenkort al meer duidelijkheid over...
RUTTE
Daar geldt hetzelfde voor. Dat als u vraagt naar aantallen, timing en inhoud van de maatregelen, ik daar pas wat over zeg als we eruit zijn.
BREMER
Oké. Nou, ik wil het nog heel even bij Europa houden, want de zuidelijke landen van Europa en waarschijnlijk ook een aantal Balkanlanden inmiddels, die denken anders over de aanpak van deze problematiek dan de noordelijke landen. Denkt u dat u er wel uit gaat komen in Europa?
RUTTE
Ja, want anders zal er wel een schip keren en dan krijg je opnieuw plannen op tafels als mini-Schengen en andere maatregelen...
BREMER
Waar ligt de oplossing dan?
RUTTE
Ja, weet u, ik wil proberen er zo lang mogelijk met de 27 eruit de komen en ook met de westelijke Balkan. Er is, ik dacht 6 december, is er een westelijke Balkantop, dus dat is met de landen van de westelijke Balkan, waaronder natuurlijk ook Albanië en Servië, Noord-Macedonië, Montenegro, en dat zijn belangrijke bijeenkomsten, met Bosnië, om daarover te praten. En ik vind het belangrijk om te kijken: hoe kun je daar samen uitkomen. Maar de aantallen zijn zo hoog, ook op dit moment al, waarbij overigens het pakket van augustus natuurlijk nog echt zichtbaar moet worden, de werking daarvan, dat zal ook natuurlijk een effect hebben op een vermindering van de instroom.
BREMER
Maar als je kijkt naar afspraken uit het verleden, dan houden landen zich daar niet aan...
RUTTE
Dat is niet waar...
BREMER
Dus... nou ja, als je kijkt Dublin, want ik bedoel in Italië, daar laten ze ze gewoon door. Dus dat werkt niet echt.
RUTTE
Daar heeft u een punt, maar als je kijkt naar de afspraken die we in 2016 hebben gemaakt met Turkije en Syrië... niet met Syrië natuurlijk, maar met Turkije, sorry, en Griekenland. Dus met Turkije, Griekenland en Europa, die afspraken hebben heel goed gehouden. Die houden tot de dag van vandaag en dat heeft ertoe geleid dat we te maken hadden met zo’n tienduizend crossing over de Egeïsche Zee voor de afspraken, die terugliep naar tweehonderd. Van tienduizend naar tweehonderd in een paar weken tijd. In maart, april 2016. Dat heeft spectaculair goed gewerkt. Dus je kunt weldegelijk afspraken maken die ook houden. Daar ben ik echt van overtuigd. Maar het is niet mogelijk om het alleen, denk ik, bij het Europese of buiten het Europese pakket te houden, u zult ook in Nederland zelf moeten kijken.
BREMER
Ja, laatste vraag: denkt u dan dat de instroom problemen die andere landen ook hebben, dat die u kunnen gaan helpen bij het vinden van een oplossing?
RUTTE
Wat ik in ieder geval merk is dat, of het nou om België gaat, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Denenmarken, Zweden, dat migratie in al die landen uiteraard na Oekraïne, dat is natuurlijk nummer een, het geopolitiek conflict wat in Europa nu wordt uitgevochten tussen door Rusland, die vreselijke agressie van Rusland richting Oekraïne, maar dat migratie inmiddels echt nummer twee op de agenda is.
BREMER
Dus het kan u gaan helpen die druk?
RUTTE
Nee. Niet alleen mij. Wij helpen ook hen weer. Dus het een gezamenlijk vraagstuk waar niet alleen Nederland voor staat. Maar waar we gezamenlijk voor staan.
BREMER
Maar ik bedoel het kan u helpen om een oplossing te forceren?
RUTTE
Het helpt altijd als ook andere landen het zelfde probleem ervaren. Dat klopt. Dat helpt zeker.
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Even kort aanvullend, meneer Rutte. De instroom moet omlaag, is veelte hoog. Dat is inmiddels dus het kabinetsstandpunt?
RUTTE
Nou ja, dat is iets wat ik vind. En ik heb eerder gezegd...
DE WINTHER
Maar zo werkt het toch niet. U bent hier toch de Minister-President.
RUTTE
Ja... U heeft gelijk. Dus als ik het heel, dan moet ik het even heel precies zeggen. Als kabinet moeten wij nog een besluit nemen over de aanpak van het hele vraagstuk van... We hebben een besluit genomen dat we kijken naar het geheel van migratie. Dus dat is studentenmigratie, dat is arbeidsmigratie, dat is asielmigratie. De precieze weging en de onderliggende maatregelen, daar moeten we nog besluiten over nemen. Dus ik kan niet als kabinet zeggen, maar u zag vanmorgen het interview met Segers, u heeft uitspraken gezien van de andere partijen, dat ik toch wel, hoewel we daar geen formeel besluit over hebben genomen, toch merk in de coalitie dat breed gedragen wordt, het feit dat het brede vraagstuk van migratie, daarbinnen ook de verschillende onderscheiden onderdelen, dat we die in (onverstaanbaar, red.) moeten krijgen.
DE WINTHER
Even heel precies, want meneer Segers zit ook niet het kabinet, dat de instroom te hoog is en fors naar beneden moet, zoals u nu een paar keer ook bij deze persconferentie gezegd heeft, wordt nog steeds niet door het hele kabinet gedragen?
RUTTE
Dat zou de indruk wekken dat we er ruzie over hebben. We hebben gewoon... We moeten dat hele gesprek nog voeren. Maar ik heb u dat duidelijk gemaakt dat voor mij vanuit de VVD dit geldt. En inderdaad, u heeft helemaal gelijk, goed dat u die vraag stelt, heel strikt formeel gaan wij als kabinet natuurlijk de komende weken verder met het gesprek intern over de brede migratie, daarbinnen ook de verschillende elementen waaronder dus de asielmigratie. En uiteindelijk hoort u dan wat er precies onze analyse is, ook gezamenlijk, plus welke maatregelen.
DE WINTHER
Even toch heel formeel dan, het officiële kabinetsstandpunt is op dit moment nog niet dat de instroom veelte hoog is en dus omlaag moet?
RUTTE
Het formele kabinetsstandpunt ziet u in het regeerakkoord, en dat is dat we met elkaar er in moeten slagen om migratie onder controle te houden. En dat gaat iets minder dan ik als VVD’er heb gezegd, en daar heeft u gelijk in. Wat mij overigens niet doet vermoeden dat ik negatief moet zijn over de vraag of we er met vier partijen uit kunnen komen om het brede vraagstuk van migratie van goed beleid te voorzien. Goede onderliggende aanpak. Waaronder dus ook het vraagstuk van asielmigratie.
DE WINTHER
U ziet D66 bewindspersonen bewegen, begrijp ik?
RUTTE
Nee, wat ik zie is dat het hele kabinet zich realiseert dat wij moeten komen tot een aanpak van migratie. Dat er te lang we ons in slaap hebben laten sussen, zowel op asielmigratie maar ook breder. Dat dat eigenlijk ontbreekt. Dat is een van de analyses die we gemaakt hebben met elkaar. Dat we dus weldegelijk moeten werken aan een aanpak voor migratie en de visie daarop. Maar als u mij strikt genomen vraagt ‘kun jij zeggen dat het kabinet de analyse maakt zoals u hem schetst’, dat niet.
DE WINTHER
En wie is ‘we’ dan? Klinkt een beetje flauw, maar...
RUTTE
Het kabinet is...
DE WINTHER
... wie is nou weer ‘we’ als het gaat om ‘in slaap laten sussen’?
RUTTE
Dat is echt wel iets wat wij gezamenlijk zeggen, dat we eigenlijk dat onderwerp...
DE WINTHER
Dat vindt D66 ook?
RUTTE
Ja, dat durf ik echt wel namens die partijen te zeggen, dat zie je ook in alle verschillende uitingen dat we allemaal zeggen ‘we hebben daar te weinig aandacht aan gehad’, en minimaal er met zijn vieren erover eens zijn dat je dus een beleid moet ontwikkelen, langere termijn, op migratie, op al die aspecten. Dat is ook een aspect wat D66 terecht steeds naar voren brengt, namelijk je kunt niet alleen kijken naar asielmigratie, je moet het altijd doen in samenhang met studentenmigratie, met arbeidsmigratie, nou ik parkeer maar even mensen die vanwege de liefde hier naartoe komen, dat laten we maar even lopen. Maar die verschillende migratie moet je wel in samenhang bekijken.
DE WINTHER
Dank u wel.
HOEDEMAN (AD)
Meneer Rutte, hoe kijkt u naar het interview met Gert-Jan Segers in het AD vandaag over de asielinstroom?
RUTTE
Dat vond ik een positief interview, maar ik ga dat niet verder elk interview analyseren, dus als u verdere vragen hebt, dan ga ik er niet op in. Maar ik vond het een erg goed interview.
Excuses slavernij
HOEDEMAN
Ander onderwerp. Vanochtend werd bekend dat 19 december bewindslieden in verschillende plekken op de wereld hun excuses gaan aanbieden voor de slavernij. Die slavernij is in naam der Koning uitgevoerd, schittert de koning hier door afwezigheid? Gaat hij geen enkele rol spelen in dit verhaal?
RUTTE
Het enige wat ik u kan bevestigen is 19 december en ik hoor ook allerlei geruchten ‘op allerlei plekken in de wereld’, daar zeggen wij nog niks over. En wat we gaan doen op 19 december, zeggen we ook nog niks over. Ik kan u wel zeggen dat als we iets doen dat dat natuurlijk altijd namens de regering is, dat is koning plus ministers.
HOEDEMAN
Ja, maar de getroffenen accepteren het natuurlijk veel meer als de koning dit zelf doet.
RUTTE
Staatsrechtelijk is dat kwetsbaar, omdat de koning symbool is van de eenheid van dit land, die wil je niet in het politieke debat trekken. Dit is toch een onderwerp wat niet helemaal ontdaan is van controversialiteit omdat niet iedereen het er altijd precies over eens is welke analyse je moet maken over wat er thans nodig is, reflectief, op het vraagstuk van slavernijverleden. Maar u heeft de koning daar dingen over horen zeggen in de troonrede, dus ga er vanuit dat als er iets gebeurt op 19 december, dat ik dat zelf doe, maar dat doe ik dan namens de regering, dus koning plus ministers. En uiteraard zal de koning ook daarna weer gebruik maken van momenten waarop hij zich uit, om daar ook weer, laten we zeggen, naar te refereren.
HOEDEMAN
Kunt u vertellen hoe die 200 miljoen wordt weggezet om het slavernijverleden te herdenken?
RUTTE
Nogmaals, het enige wat ik kan bevestigen is dat er iets gebeurt op 19 december, niet wat. Ik kan ook niet bevestigen de geruchten over ‘allerlei plekken’. En ook niet bevestigen wat de geruchten zijn die ik las over de 200 miljoen.
RUTTE
Goed weekend. En dank.