Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 25 mei 2022

Mediatekst | 25-05-2022

Letterlijke tekst van de persconferentie van viceminister-president Hoekstra na afloop van de ministerraad op 25 mei 2022. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.

Inleidend statement viceminister-president Hoekstra

Dames en heren, goedemiddag. Het is een wat atypische wekelijkse persconferentie deze keer. We hebben een lang Hemelvaartweekend voor de boeg en vandaar dat ook vandaag al de ministerraad heeft plaatsgevonden. Er waren natuurlijk ook de nodige afwezigen. In Davos is het WEF gaande en daar is ook een brede kabinetsdelegatie aanwezig, de minister-president is daar, viceminister-president Kaag is daar en vandaar dat ik het voorrecht heb vandaag hier met u het woord te voeren. En wij hebben vandaag in de ministerraad ook een goede discussie gehad over diverse onderwerpen. 

Ik noem onder meer de situatie op Schiphol, de apenpokken, de opvang van asielzoekers en de vraag of er sprake is geweest van institutioneel racisme bij de Belastingdienst. Dat laatste, we hebben daar een goede gewetensvolle discussie over gehad, is natuurlijk een onderwerp dat belangrijk is voor de overheid en ook voor de samenleving als geheel en daarom is het juist ook van groot belang dat die discussie zeer zorgvuldig gevoerd wordt. Dat hebben wij gedaan. Vandaag hebben wij overeenstemming bereikt over de hoofdroute. Staatssecretaris Van Rij heeft daar kort ook van aangegeven dat hij de komende dagen zal benutten om de spreekwoordelijke puntjes op de i zetten en vervolgens een brief naar de Kamer zal sturen en dat zal naar verwachting begin volgende week zijn. En vandaar dat ik ook uw begrip vraag, dat ik daar in deze persconferentie hier ook nog niet op vooruit ga lopen. 

Met al die binnenlandse beslommeringen, zou je overigens bijna vergeten dat er ruim 1.500 kilometer verderop nog steeds een oorlog gaande is. Het is alweer drie maanden geleden dat de Russen Oekraïne zijn binnengevallen en na zo’n lange periode dreigt, misschien moet je zeggen bijna onvermijdelijk, een zekere gewenning op te treden, zelfs bij de gruwelijkheden die met die oorlog gepaard gaan en helaas gaat het oorlogsgeweld ook gewoon door. Eergisteren nog maakte president Zelenski bekend dat er vorige week bij een aanval op het dorp Desna – iets ten noorden van Kiev is dat – zeker 87 doden zijn gevallen. En nu Marioepol is gevallen, is de strijd, dat zien we allemaal in de Donbas, eigenlijk alleen maar verder geïntensiveerd en verhevigd. Er wordt hevig gevochten. En er vinden ook, er vallen ook grote aantallen slachtoffers, militairen maar helaas ook burgerdoden. Het menselijk leed, het menselijk lijden dat we zien, en waar we natuurlijk ook allemaal over horen, is, echt ik kan het niet anders zeggen, immens. Dat sterkt ons, dat sterkt ons als kabinet ook in de overtuiging dat wij er echt voor moeten zorgen dat die brute agressie van Rusland niet mag worden beloond en daarom verdient het verzet van Oekraïne, onder het leiderschap van Zelenski, ook onverminderd de steun van het Nederlandse kabinet, en overigens ook van de bondgenoten. Nederland doet dat ook op alle mogelijke manieren. Via wapens, via sancties, via humanitaire steun en door te willen bijdragen aan de wederopbouw. Ook op dat terrein kan Oekraïne op onze steun rekenen. 

Opvanglocaties asielzoekers

BREEDVELD (NOS)
Vicepremier Hoekstra, kunt u ons meenemen in de overwegingen die het kabinet heeft gehad om gemeenten toch onder druk te zetten, op het hart te drukken meer statushouders op te nemen?

HOEKSTRA
Nou eerlijk gezegd is het, u verwijst denk ik naar wat Van der Burg en De Jonge net ook hebben aangegeven, wat je wil doen is, je wil de opvangcapaciteit wil je vergroten en dat proberen we langs drie lijnen te doen. Het eerste is dat we de noodopvang willen vergroten en dat betekent dat Van der Burg met de veiligheidsregio’s heeft afgesproken dat iedere veiligheidsregio ongeveer 150 plekken extra doet. Nou, er zijn een paar regio’s die dat al doen, maar dat betekent dat je ongeveer 3000 mensen extra kan huisvesten. Dat is het eerste. Het tweede is, hij is in gesprek over nieuwe Ter Apels. 3 nieuwe plekken zoals Ter Apel. Precair proces, kan ik nu ook verder niets over zeggen, maar dat is het tweede wat hij doet. En het derde is dat hij probeert een oplossing te zoeken voor het probleem van mensen die al wel een status hebben, maar nog in AZC’s zitten. Dat zijn er geloof ik ruim 13.000, die moeten ergens een plek krijgen en daar is hij samen met De Jonge volgens mij op een hele goede manier met provincies en gemeenten over in gesprek: hoe doe je dat nou? Want dit is echt een gezamenlijk probleem dat ook gezamenlijk moet worden opgelost. 

BREEDVELD
Ja maar de woningnood is groot, en waarom zou dan een statushouder in de praktijk nu voorrang moeten krijgen op iemand die 10 jaar op de wachtlijst staat?

HOEKSTRA
Ja maar voor de goede orde, bij dat derde onderwerp en dat heeft Van der Burg denk ik ook toegelicht, gaat het niet over plekken die anders voor gewone werkzoekenden bedoeld zouden zijn. Dat gaat ook echt over locaties, waar eerder gemeenten van gezegd hebben: ‘die zijn weliswaar bestempeld voor asiel, maar daar krijgen we nu toch nog niet de handen voor op elkaar.’ Dat zijn locaties die worden ingezet. Daar is hij over in gesprek, heeft hij afspraken over gemaakt, wil hij overigens ook nog met aanvullende wetgeving komen en dat heeft hij, ik denk dat hij elk van die drie dingen ook aan u en uw collega’s heeft toegelicht.

BREEDVELD
Ja nee maar goed, statushouders krijgen gewoon een woning bij de woningbouwvereniging, en daar is de krapte zo groot dat mensen soms 10 jaar lang op een wachtlijst staan. Dus vandaar mijn vraag: waarom moet een statushouder voorrang krijgen boven iemand die 10 jaar op de wachtlijst staat?

HOEKSTRA
Mijn begrip is dat dit bij het derde onderwerp echt niet het geval is. Waar u natuurlijk gelijk in heeft, en dat is de reden waarom we überhaupt aan de gang moeten met honderdduizenden extra woningen, er is überhaupt een heel groot volkshuisvestingsprobleem in Nederland. Daar komt ook die ambitie van het kabinet vandaan, om de komende jaren, sommigen zeggen ‘het komende decennium een miljoen’, anderen zeggen ‘het komt waarschijnlijk op 800.000 – 850.000 uit’, daar wil ik vanaf zijn, maar er moeten heel veel woningen bij. Voor mensen die het ouderlijk huis willen verlaten, voor ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen, ook voor asielzoekers maar voor al die groepen moeten er woningen bij. 

BREEDVELD
Ja, maar dan kom ik toch weer even terug op de statushouders. Gemeenten hebben geen plek voor deze mensen omdat er gewoon heel veel mensen op wachtlijsten staan.

HOEKSTRA
Ja dan moet ik toch echt verwijzen naar mijn vorige antwoord. Wellicht heeft Van der Burg daar nog meer duiding aan kunnen geven. U heeft volstrekt gelijk dat ...

BREEDVELD
Ik wil uit de techniek blijven, want ik snap: het is niet uw portefeuille. Maar ik vroeg u aan het begin ook al: kunt u ons meenemen in de afwegingen die het kabinet daarin gemaakt heeft? Want u zei net al: dat is een precair proces. Toen verwees u naar nieuwe aanmeldcentra zoals in Ter Apel. Maar dat geldt natuurlijk ook voor de woningnood en dus ook de nood voor statushouders. Dus vandaar, welke afwegingen maakt het kabinet daarin? Want het knelt aan beide kanten. 

HOEKSTRA
Zeker. En laten we ook heel eerlijk zijn, dat is dus ook niet een probleem waar een makkelijke oplossing voor is. We hebben allemaal gezien dat mensen op straat dreigden te moeten slapen. Sowieso is er natuurlijk ook nog een bredere discussie, maar dat is een andere discussie, over grip op migratie. Waar het hier nu om gaat is: hoe zorg je dat je dat onmiddellijke knelpunt oplost in Ter Apel, waar op dit moment gewoon echt te weinig grip op is. Nou daarvoor, dat is wat ik u net aangaf, zijn er een paar dingen die moeten gebeuren. Je moet dus zorgen voor nog een paar extra Ter Apels. Dat is waarvan ik zei: dat is een precair proces. Daarover is Van der Burg in gesprek. Het tweede is, je zorgt voor extra plekken in al die veiligheidsregio’s. Dat gaat echt om een enorm aantal, gaat over 3000. Maar het zijn dus wel echt noodopvangplekken. En dan is het derde onderdeel, dat is het gedeelte waar ook de gemeenten en de provincies bij in beeld komen. Mijn begrip daarvan is dat het gaat over plekken die niet aan de voorraad voor gewone woningzoekenden worden onttrokken, maar daar zou ik echt willen verwijzen naar Van der Burg. Wat overigens niks afdoet aan een meer fundamenteler punt, namelijk: we hebben veel te weinig woningen, voor allerlei groepen in Nederland.

BREEDVELD
En dan heeft u dus ook te maken met dat het soms kwaad bloed zet. Dat mensen dus, ja dat er nog meer druk ontstaat op die woningmarkt door het ontvangen van statushouders?

HOEKSTRA
Ja waarbij het dus mijn begrip is dat dat bij dit onderdeel niet het geval is. Maar in algemene zin heeft u natuurlijk gelijk, net zoals de hele discussie over migratie een gevoelige discussie is. Waarbij je aan de ene kant ziet dat in het geval van echte vluchtelingen, mensen zeer ruimhartig zelfs hun eigen huis ter beschikking stellen. En tegelijkertijd is ook de ambitie van het kabinet ook te kijken hoe je nou op een verstandige manier met migratie omgaat. En je afvraagt wat er nodig is voor de Nederlandse economie, bijvoorbeeld op het gebied van kenniswerkers. Maar aan de andere kant, bijvoorbeeld door Europese afspraken, je wel zorgt voor meer grip. 

HAGENS (SBS)
Minister De Jonge zei zojuist bij de uitloop van de ministerraad dat hij verdringing op de woningmarkt niet uit kon sluiten. Is het asielbeleid helemaal stuk op dit moment?

HOEKSTRA
Nee maar dat sluit natuurlijk ook aan bij de vraag die ik net beantwoordde. Als je nu naar de Nederlandse woningmarkt, volkshuisvesting kijkt, dan moet je constateren dat er allerlei knelpunten zijn ontstaan. Ik denk dat we dat ook allemaal in onze eigen omgeving zien. Mensen die willen gaan studeren, aan een opleiding willen beginnen, maar veel langer bij hun ouders blijven wonen dan eigenlijk hun bedoeling was, die willen gaan samenwonen maar niet weg komen uit hun studentenkamer, die eigenlijk niet meer goed zelfstandig kunnen wonen, maar daar geen plek voor kunnen vinden en er zijn een heleboel dingen die je kan doen om die problemen te mitigeren. Denk aan de discussies die De Jonge ook deze week heeft aangezwengeld bijvoorbeeld over het puntensysteem. Maar er zijn veel meer onderdelen hiervan. De echt grote oplossing zit hem in veel meer woningen. Om te zorgen dat we die enorme vraag naar extra woningen die er is, dat we die ook van aanbod kunnen voorzien.

HAGENS (SBS)
Wat vindt u ervan dat we op dit punt zijn beland? Zoals De Jonge zegt: verdringing valt niet uit te sluiten. Is dit een dieptepunt?

HOEKSTRA
Nou, ik vind dat het kabinet hier als de wiedeweerga mee aan de gang moet, en overigens ook mee aan de gang is. En dat als je, het is altijd makkelijk achteraf, had je op zaken eerder moeten ingrijpen? We weten inmiddels dat dit ook buiten de grote steden een heel fors probleem is, voor allerlei Nederlanders in hele verschillende situaties. En daarom hebben we natuurlijk als kabinet ook gezegd: dit is een van de grote prioriteiten waar we ook zeer fors geld voor uittrekken. Er worden miljarden en miljarden uitgetrokken de komende jaren om te zorgen dat dat bouwen op gang komt. Om te zorgen dat corporaties kunnen bouwen. Om te zorgen dat je binnen stedelijks, aan de rand van steden en buiten steden gewoon veel meer kan bouwen. 

Schiphol 

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Hoekstra, wanneer gaat het kabinet ingrijpen bij de chaos op Schiphol?

HOEKSTRA
Ja wat we op Schiphol zien, dat is natuurlijk niet wat wij van Schiphol verwachten. Van oudsher toch een luchthaven die juist uitstekend presteert, maar waar we nu beelden zien over hele lange wachtrijen. Harbers is nog ziek en de staatssecretaris van IenW is in Davos, dus we hebben dat beknopt besproken in de ministerraad, maar ik heb hem wel ook van tevoren nog gebeld. Hij zit daar bovenop, hij heeft, ik meen ook vandaag nog, weer contact met Benschop om daar toch ook aan te dringen op snelheid in het oplossen van deze problematiek. Overigens zie je op Schiphol natuurlijk wat je veel breder in de samenleving ziet, ook in andere sectoren, namelijk, er is schaarste aan personeel en dat zorgt potentieel hier ook voor problemen. Ik zou er wel één ding aan willen toevoegen. En dat is, ik snap de frustratie van mensen die 5 uur in de rij hebben gestaan en daardoor soms helemaal niet meer met vakantie konden, of helemaal niet meer op reis kunnen. Tegelijkertijd, dat is nooit een reden om dan op de vuist te gaan met de buurman. Die berichten, daarvan zou ik willen zeggen, laat ons ook daar gewoon beheersen. 

DE WINTHER
Tot nu toe, u zegt ‘de heer Harbers zit er bovenop, en is ziek’ en zijn vervanger is kennelijk op een internationale conferentie, maar mensen staan wel elke dag in de rij en niet even één dag of één weekend, maar inmiddels al weken. En de reactie van het kabinet, bij monde van de minister, was dat hij het heel vervelend vindt voor die reizigers, maar wat hebben die reizigers daaraan?

HOEKSTRA
Nou waar die reizigers natuurlijk wat aan hebben, dat is ook heel simpel, die willen zo snel mogelijk met zoveel mogelijk comfort op reis. En die willen dat die wachtrijen zo snel mogelijk korter worden. En ik vind dat Schiphol ook aan die verwachting te voldoen heeft. 

DE WINTHER
Wat gaat u daaraan doen want ze maken het allemaal niet waar?

HOEKSTRA
Nou, wat het kabinet kan doen is daarop aandringen, daar ook intensief die dialoog over hebben met Schiphol, daar ook suggesties over aanreiken, zorgen dat daar met stakeholders overlegd wordt. We hebben allemaal gelezen over de gesprekken met FNV en met anderen. Tegelijkertijd vind ik het niet aan mij om nou in die discussies die daar lopen, om daar zelf aan de onderhandelingstafel te gaan zitten. Ik vind het onze rol om aan te dringen, op snelheid en op zorgvuldigheid in het oplossen van dit probleem. U heeft gelijk, het is een probleem voor al die mensen die daar elke dag opnieuw in de rij staan, en het is aan Schiphol om daar nu wat aan te doen.

DE WINTHER
Maar de staat is de grootaandeelhouder van Schiphol, samen met nog wat andere overheden die ook nog een kleiner belang hebben en ik geloof ook het Parijs-vliegveld, dus waar moeten mensen zich anders op richten dan de staat aanspreken voor het feit dat de nationale luchthaven al weken niet aan het leveren is?

HOEKSTRA
Ja nogmaals, ik snap die frustratie en ik vind ook dat je van het kabinet weer mag verwachten dat wij hier actie op ondernemen. Even in de rolverdeling is dat overigens wel primair iets voor dan de minister van IenW en niet voor de minister van Financiën als aandeelhouder. Hoe we dat georganiseerd hebben is, de staat is aandeelhouder maar bemoeit zich vanuit die rol niet met de dagelijkse bedrijfsvoering. Wat natuurlijk wel gebeurd, en wat ook moet, en Harbers heeft echt niet vandaag voor het eerst contact met Schiphol, Benschop is niet voor niets terug gekomen van het WEF, wat mij betreft ook echt terecht, is dat daar operationeel gewoon zaken beter georganiseerd moeten worden. Dus waar ik u van kan verzekeren is dat Harbers er bovenop zit, en dat men daar op Schiphol met man en macht aan werkt, ook om te zorgen dat die problemen worden opgelost. Nogmaals omdat onze verwachting van Schiphol, natuurlijk met zijn allen, een hele andere is dan we de afgelopen dagen gezien hebben. 

DE WINTHER
Betekent dat dan niet ook, als u het heeft over verwachtingen van ook het kabinet in Schiphol, dat de Raad van Bestuur van de luchthaven deuken heeft opgelopen?

HOEKSTRA
Nou wat we allemaal zien is dat Schiphol niet voldoet aan de verwachtingen de afgelopen dagen en weken met die wachtrijen, niet heeft voldaan aan het beeld wat veel Nederlanders, op zichzelf, natuurlijk zeer terecht, de afgelopen jaren van Schiphol gehad hebben, namelijk een zeer efficiënte en effectieve luchthaven. En waar ik op gebrand ben, waar het kabinet op gebrand is, is dat we zo snel mogelijk die positie hernemen en daarvoor zullen deze problemen moeten worden opgelost. 

DE WINTHER
Wanneer is het opgelost?

HOEKSTRA
Ik kan u daar niet een datum van geven, ik weet dat men daar alles op alles zet, zeer intensief overleg over plaats vindt, maar ik ben echt beducht op dat ik nu zeg ‘dat is over twee weken waarschijnlijk een stuk beter’, dat er dan toch daarna ook weer...

DE WINTHER
Nou laten we de zomervakantie eens nemen? Want daar zullen veel mensen zich langzamerhand wel zorgen over gaan maken. Kan het kabinet garanderen dat de problemen tegen de zomer zijn opgelost? 

HOEKSTRA
Nee, en dat zou ik ook niet verstandig vinden. Wat wij wel zullen doen is aandringen bij Schiphol om zo snel mogelijk echt een oplossing te organiseren voor deze problemen en wat mij betreft eerder dan de zomervakantie. U heeft gelijk, dan zal je een enorme hoos aan ook Nederlandse toeristen zien, maar Schiphol is niet alleen ontzettend belangrijk voor Nederlanders die met vakantie willen, het heeft ook een hele belangrijke rol te vervullen richting het Nederlandse bedrijfsleven, gewoon richting onze economie. En voor die beide redenen is het van groot belang dat zaken er snel beter op orde komen. 

WESTER (RTL)
Even afsluitend nog, het klinkt natuurlijk heel mooi wat u nu zegt ‘het kabinet dringt aan op een oplossing, we zitten er bovenop’, maar kunt u praktisch echt niks anders doen?

HOEKSTRA
Nou kijk hoe hebben we dit in Nederland georganiseerd, de staat is aandeelhouder, de staat is verantwoordelijk langs de andere lijn via het ministerie van Infrastructuur en uiteindelijk zit er een Raad van Bestuur die zorgt voor de luchthaven. En die de eerste verantwoordelijk is om deze problemen op te lossen, dat is ook hoe de verhoudingen zouden moeten zijn. En wat heel logisch is, is dat het kabinet en de persoon van Harbers, als er dit aan de hand is, daar natuurlijk wel bovenop zit en veel intensiever contact heeft en zegt ‘maar hoe ga je dat dan oplossen en zijn we het er met elkaar over eens dat dit snel moet worden opgelost?’ dan bij normaal weer. En tegelijkertijd, is het, vind ik, niet aan het kabinet, niet aan Harbers om daar op die stoel te gaan zitten. Dat is niet hoe we het met elkaar moeten organiseren. Je mag van Schiphol verwachten dat dit snel en accuraat wordt opgelost, dat zij daarbij de middelen uit de kast halen die hen ter beschikking staan. En of dat nou gaat over afspraken met het personeel, of over roosters, of over allerlei andere praktische zaken, dat is ook niet aan mij. Dat is de opdracht, dat is hetgeen wat wij van Schiphol mogen verwachten.

WESTER 
Het kabinet wil niet op de stoel van de Raad van Bestuur gaan zitten, die moet het zelf oplossen, daar ligt de verantwoordelijkheid zegt u, maar de staat is wel grootaandeelhouder, wat zijn de eventuele gevolgen voor die Raad van Bestuur die op dit moment de boel niet opgelost krijgt? 

HOEKSTRA
Ja dat vind ik eerlijk gezegd echt de verkeerde discussie, ik heb net geprobeerd toe te lichten, je hebt een rechtstreekse verantwoordelijkheid vanuit de minister van Infrastructuur, dan heeft u er gelijk in, de staat is grootaandeelhouder, overigens met de gemeente van Amsterdam en nog samen met Airport de Paris. En die beide lijnen, die rechtvaardigen, en ook gewoon het ongemak wat Nederlanders ervan hebben, het grote ongemak en ook irritatie, die rechtvaardigen een intensieve dialoog. Maar om dat nou te vermengen met die personeelsdiscussie, dat vind ik niet opportuun. 

WESTER
Nou je ziet natuurlijk wel nu een publieke discussie op gang komen, als het gaat bijvoorbeeld over de bonussen voor de Raad van Bestuur. 

HOEKSTRA
Ja en nogmaals, ik begrijp die frustratie, iedereen die daar ooit langer dan de gebruikelijke tijd in de rij heeft gestaan, dat zijn we vermoedelijk allemaal, die begrijpen die frustratie. En dat er dan dit soort geluiden geuit worden, daar heb ik op zichzelf heb ik daar, begrijp ik dat mensen ook op die manier die frustratie omzetten. Ik vind het alleen niet nu aan mij om hier op een persconferentie deze twee zaken te vermengen. Ik denk ook dat daar reizigers ook niet bij geholpen zijn. Het gaat erom dat mensen die met vakantie willen, die daar voor gespaard hebben, die daar lang naar uit hebben gezien, en die met kinderen daar in de rij staan, soms alsnog kunnen vertrekken en soms niet kunnen vertrekken, dat die geholpen worden. Dat geldt ook voor zakenreizigers die naar Nederland komen of vanuit Nederland willen vertrekken. En die een bijdrage leveren aan onze economie. Daar gaat het om. Dat moeten we oplossen en die personeelsdiscussie is echt voor een ander moment.

WESTER
Zou u het te verdedigen vinden als deze Raad van Bestuur nog aanspraak maakt op bonussen op dit moment?

HOEKSTRA
Ik vind, meneer Wester, dat dit niet de plaats en het moment is om die discussie te voeren, voor mij. Dat is echt een discussie die aan de beide collega’s in het kabinet is, en niet nu hier aan mij, ik vind dat die problemen moeten worden opgelost. 

WESTER
Dit is niet de plaats en het moment om die discussie te voeren maar vind u wel dat die discussie op een andere plaats en op een ander moment gevoerd moet worden?

HOEKSTRA
Ja maar u heeft mij, en nogmaals, ik heb begrip voor alle vragen die u mij hier stelt, maar u kent exact die rolverdeling, ik vind dat die problemen moeten worden opgelost, deze discussie, zou die gevoerd moeten worden, dan is die voor een ander moment en voor een andere minister.

WESTER
Maar hij moet wel gevoerd worden?

HOEKSTRA
U heeft mij gehoord.

VAN GRONINGEN (OP1)
Ik heb eigenlijk maar een korte vraag, als uw collega’s Rutte en Kaag naar Davos zijn gevlogen vanaf Schiphol, hadden zij dan ook last van deze problemen?

HOEKSTRA
Ik heb niet gecontroleerd hoe zij vertrokken zijn, maar het zou zomaar kunnen, gegeven dat er meerdere collega’s uit het kabinet ...

VAN GRONINGEN
Maar als u zelf ...

HOEKSTRA
Om het even af te maken, dus het zou kunnen zijn dat ze met een lijnvlucht zijn gegaan maar ik vermoed dat zij met het regeringsvliegtuig zijn. 

VAN GRONINGEN
Als u zelf met het regeringsvliegtuig vliegt, heeft u dan last van deze problemen op Schiphol?

HOEKSTRA
Nee want als ik met het regeringsvliegtuig vlieg, heb je daar geen last van. 

GRONINGEN
Nee, heeft het kabinet dan wel voldoende door hoe vervelend het is voor mensen als ze daar hun vlucht missen omdat Schiphol de zaken niet op orde heeft?

HOEKSTRA
Ja, ook die vraag, die begrijp ik zeer. Wees ervan verzekerd dat ook kabinetsleden natuurlijk gewoon, ook de afgelopen vakantie, op reis zijn gegaan, en ook daar hebben gemerkt hoe het er op Schiphol aan toe gaat. En ja, voor hun werk gebruiken ze het regeringsvliegtuig, maar ik ben ervan overtuigd, dat geldt voor mijzelf, dat geldt zonder meer ook voor de minister van IenW, die overigens op dit moment ziek thuis is en niet onderweg is naar Davos, geldt ook voor anderen, dat die zich er zeer van bewust zijn hoe zeer dit voor veel Nederlanders een steen in de schoen is die er snel uit moet. 

HAGENS
Stuurt het kabinet aan op het verplaatsen van vluchten naar regionale luchthavens? 

HOEKSTRA
Bij mijn weten op dit moment niet. 

HAGENS
Het zit ook niet mee dat de verantwoordelijk minister ziek thuis zit, heeft dat nog invloed gehad?

HOEKSTRA
Ik heb hem gesproken, hij, ik vermoed dat hij snel weer op de been is, hij heeft corona, en is, zo heb ik hem begrepen, nu vooral thuis om dat hij ook anderen niet wil besmetten en zich houdt aan de voorschriften maar is zeer goed in staat om te bellen, heeft uitvoerig contact gehad met mij vanochtend en heeft in ieder geval zoals voorzien later vandaag nog weer contact met de heer Benschop. 

Sancties tegen Rusland (1)

BOVENS (BRUSSELSE NIEUWE)
Meneer Hoekstra, de Europese Commissie heeft een voorstel gedaan om de bevroren tegoeden van Russen, om daar beslag op te kunnen gaan leggen. Wat vindt u daarvan?

HOEKSTRA
Daar is het belangrijk dat we twee dingen uit elkaar halen. Dat doet de Commissie volgens mij ook. Je hebt de discussie over de Russische banktegoeden en je hebt de discussie over het individu. Naar beiden zijn juristen aan het kijken, omdat aan de ene kant we natuurlijk allemaal dolgraag willen dat geld waarvan je zegt dat is nou volstrekt ten onrechte is dat in de verkeerde zakken terecht gekomen en bovendien is de schade aan de Oekraïne enorm, kun je niet die twee dingen dan met elkaar verrekenen? Dat is de morele kant zou je kunnen zeggen van de zaak. De andere kant van de zaak is dat we in Nederland en in Europa het eigendomsrecht heel hoog in het vaandel hebben. En ook dat is volslagen terecht, want je wil nu juist niet een situatie hebben waarbij een politicus op het moment dat het haar of hem goed uitkomt, met één pennenstreek kan zeggen: ‘ja maar nu doe ik even wat af aan dat eigendomsrecht.’ Dat zijn dus de twee zaken die je met elkaar in balans moet brengen. Wat Von der Leyen nu zegt, waar zij nog verder naar wil kijken en waar ze kennelijk in eerste aanleg positief over is, is dat het mogelijk is, met name in de eerste categorie, die categorie van dat geld dat niet van individuen is, om dat niet alleen te bevriezen, maar later op in te zetten. Zou het zo zijn dat juristen daarvan zeggen ‘dat kan, daar is een manier voor’, dan moet je dat juridisch uitwerken. Maar dan biedt dat natuurlijk wel mogelijkheden, ook om die miljarden te betalen die er straks nodig zijn voor de wederopbouw van Oekraïne.

BOVENS
Het voorstel benoemt ook het schenden van sancties als een EU-misdaad, je wordt op die lijst gezet, een officiële categorie. En vervolgens, als dus bijvoorbeeld een bevroren tegoed, als een oligarch zijn boot die hier bevroren is de EU uit wil varen, dat is dat moment dat de val dichtslaat en dan kan er beslag worden gelegd op dat object?

HOEKSTRA
Ja maar overigens is het nu al zo dat het overtreden van de sanctiewetgeving gewoon strafbaar is. En dat geldt voor individuele Russen, maar dat geldt ook voor mensen die dat faciliteren. 

BOVENS
Ja maar zonder dat er beslag kan worden gelegd, en dat is nu wat er verandert hè? 

HOEKSTRA
Ja nee maar daar heeft u gelijk in. Maar in de categorie strafrecht, en dat is belangrijk om dat wel hier duidelijk te zeggen, ook voor de zaken die nu bevroren zijn, zou een individu of een instantie, denk aan een notariskantoor of een bank, zich ondanks dat sanctieregime daaraan proberen te onttrekken, en geld dus Nederland of welke lidstaat dan ook uitsluizen, dan is dat ook een strafbaar feit en dan komt daar het OM aan te pas. 

BOVENS
Wat vindt u van het concept van het beslagleggen op dit soort, of eigenlijk dus het afnemen van dat soort goederen of geldbedragen?

HOEKSTRA
Ja wat ik u net zei, is dat, er zijn weinig dingen waar we ons denk ik allemaal zo over opwinden, waar we ook zo laat ik zeggen sterke emotionele gevoelens over hebben, in ieder geval ik wel, als de grote ellende die daar plaatsvindt. Met verschrikkelijke gevolgen voor burgers en voor militairen. En dat we allemaal weten dat er straks miljarden en miljarden, ik denk tientallen miljarden, misschien zelfs meer, nodig is om dat land weer op te bouwen. En dat menselijk leed maak je nooit meer ongedaan. Dus moreel ben ik het daar enorm mee eens. En tegelijkertijd is belangrijk, dat is overigens ook de inzet van de Commissie, dat we dat op zo’n manier doen dat dat qua eigendomsrecht juridisch ook volstrekt in de haak is, want dat zijn we ook, ik zou bijna willen zeggen aan onze eigen stand verplicht. Dat laat ook het onderscheid zien tussen een land dat de rechtsstaat, de ‘rule of law’, hoog in het vaandel heeft, in vergelijking met een land die dat totaal aan zijn laars lapt.

BOVENS
Tot slot even, dat ik u goed begrijp, u voelt er dus wel voor dat de opbrengst van de beslag gelegde goederen of geldhoeveelheden, dat die dan worden ingezet voor de wederopbouw van Oekraïne?

HOEKSTRA
Ik heb eerder aangegeven, de minister-president heeft ook eerder aangegeven, wat hier het dilemma is. De moraliteit die ik graag heel zwaar zou willen laten wegen, maar ook de rechtsstatelijke kant. Zou de Commissie daar tot een oplossing kunnen komen en juristen kunnen zich daarin vinden, dan vind ik echt dat we dat moeten proberen. Maar ik zeg het wel met die gelaagdheid, en dat specifieke voorstel zullen we sowieso bestuderen, want daarvan heb ik alleen gehoord dat het binnen is. Dat heb ik nog niet zelf kunnen bekijken. 

Graanexport uit Oekraïne

VRAAG (NIEUWSUUR)
Meneer Hoekstra, ik heb een vraag over de graanexport. Uw Litouwse collega heeft een plan gelanceerd om een gelegenheidscoalitie te vormen van landen om Oekraïense graanschepen met gewapende escorts uit die havens te krijgen. En op die manier hopelijk die Russische blokkade te omzeilen. Wat vindt u van dat plan?

HOEKSTRA
Ik vind in ieder geval dat je ervoor moet proberen te zorgen om dat graan, dat essentieel is met name voor heel veel mensen in Afrika, dat je dat het land uit krijgt. Het is een van de onderwerpen die ik overigens ook 1,5 week geleden met Zelenski heb besproken. Die daar nog eens een keer aangaf, reken je niet rijk, over het spoor, of door de lucht of over de weg krijg je die enorme hoeveelheden die we hebben, krijg je nooit het land uit. Dus je moet eigenlijk over zee. Dan kom je allerlei praktische bezwaren tegen, want een deel van de haven van Odessa ligt vol met mijnen. Het vervoer per schip is natuurlijk helemaal niet gegarandeerd veilig. Dus daar je moet je de oplossing proberen te zoeken. Zou dat moeten met gewapende schepen of is het effectiever om gewoon afspraken te maken, ook met de Russen, over of je dat bijvoorbeeld onder een WTO-vlag kan doen, of onder een VN-vlag of wat dan ook. Daar moeten we volgens mij niet dogmatisch in zijn, we moeten proberen als wereldgemeenschap dat graan uit Oekraïne te krijgen. Dat is van levensbelang voor heel veel mensen op de wereld. 

VRAAG
Ja maar wat vindt u van dit plan en zou Nederland hier aan meedoen, zou Nederland steun verlenen?

HOEKSTRA
Dat moet ik nog ... ik heb alleen de hoofdlijnen van dat plan gezien. Op zichzelf vind ik het goed dat er gekeken wordt hoe dat graan daar wordt weggehaald. Ik blijf daarnaast wel benadrukken dat het, hoezeer het ook nodig is dat individuele landen wapensteun leveren aan Oekraïne, we moeten voorkomen dat een groter gewapend conflict ontstaat. Dus dat is één van de dingen waarop ik zo’n plan wel zou willen toetsen. 

VRAAG
Zou Nederland überhaupt schepen kunnen leveren of vliegtuigen of bewaking?

HOEKSTRA
Dat is dan echt nog weer een stap daarna. Ik zou eerst echt willen kijken naar de merites van het plan. Nogmaals, ik heb echt een positieve grondhouding daar waar het gaat over het uit Oekraïne halen van graan, omdat ik zeer beducht ben voor de gevolgen van de wereldbevolking, gewoon nu al honderden miljoenen mensen die honger lijden en dat worden er meer. Overigens ook dat heeft allerlei geopolitieke gevolgen, want reken maar dat er dan ook landen daar op de stoep staan en zeggen: ik kan je wel wat leveren, maar daar komen condities bij om de hoek kijken. Dus ik heb een positieve grondhouding als het gaat om het oplossen van het probleem. Maar dit specifieke onderwerp, zeker als u het heeft over gewapende schepen, daar moeten we goed naar kijken. 

VRAAG
Ja maar er is best wel haast geboden, want die graanexport levert een probleem op qua voedseltekorten. Dus wat stelt u dan nu voor wat op korte termijn ervoor kan zorgen dat die Russische blokkade wordt omzeild of opgeheven? 

HOEKSTRA
Nou ik reageerde net op uw vraag ten aanzien van dat plan. Het is niet zozeer dat ik hier nu zelf wat neerlegde. Het is wel zo dat één van de onderwerpen, die overigens ook vorige week maandag nog in Brussel, maar veel vaker naar voren komt, en waar we echt een oplossing voor moeten zoeken, is overigens ook onze eigen minister van Landbouw bijvoorbeeld bij betrokken, is de minister voor BHOS bij betrokken, hoe los je nou dit probleem op? Hoe krijg je dat graan naar buiten? Wat mij betreft moet je allerlei verschillende wegen willen verkennen, maar het moet wel veilig zijn. 

VRAAG
Maar kunt u concreet zijn daarin?

HOEKSTRA
Dit is wat ik er nu over kan zeggen. Het is niet dat ik nu een additioneel plan hier uit mijn mouw kan schudden. Ik noemde u net al, dat het organiseren van een corridor, dus van een manier waarop je bijvoorbeeld onder VN-vlag, of onder WTO-vlag naar buiten zou kunnen varen, met acceptatie daarvan van Oekraïne en van Rusland, dat dat ook een manier zou kunnen zijn die de kans op een gewapend conflict juist weer vermindert. 

VRAAG
Ja dus u vreest ook dat als dat gewapend zou zijn, dat dat kan leiden tot grotere escalatie?

HOEKSTRA
Nee ik heb net heel precies geprobeerd te formuleren. Juist omdat ik dat bij zo’n situatie of bij zo’n plan, waar ik op zichzelf uiteraard naar ga kijken, dat echt verstandig vind. 

Sancties tegen Rusland (2)

WILTJER (ANP)
Premier Rutte was twee dagen geleden nog vrij optimistisch dat er een olieboycot zou komen van Rusland, en dat lijkt nu toch heel ver weg. Wat vindt u van de opstelling van Hongarije?

HOEKSTRA
Ja ik heb vorige week tegen uw collega’s al gezegd, ik zou het bijna vergeten, maar 1,5 week geleden al, wilden we eigenlijk dit pakket afronden. Het zesde sanctiepakket had wat Nederland betreft zwaarder gemogen, maar tenminste had ik graag gewild dat het vorige week maandag of in ieder geval in de loop van vorige week was afgerond. Er zijn allerlei gesprekken met o.a. Hongarije gevoerd over uitstel richting 2024. En ook overigens over allerlei andere elementen van het plan is er nog discussie. Ik vind het essentieel dat Europa, Noord-Amerika en anderen in zo’n situatie eenheid laten zien. En dat die er ook in slagen over de horde van eigen problemen heen te stappen. Ik heb vorige week al gezegd: ik had graag gewild dat het voor maandag was gebeurd. Hopelijk biedt de Europese top een nieuwe mogelijkheid, maar er zijn geen garanties. 

WILTJER
En wat vindt u van de opstelling van Hongarije?

HOEKSTRA
Ik vind het ongelukkig dat de eendracht en de voortvarendheid die Europa eerder heeft laten zien, nu bij dit zesde sanctiepakket ontbreekt. 

WILTJER
En nog één ander dingetje nog over Hongarije. Orbán heeft de noodtoestand weer verlengd. Ditmaal niet vanwege corona, maar vanwege de oorlog in een buurland. Is dat een goede ontwikkeling?

HOEKSTRA
Nee en dat past natuurlijk in een bredere zorg over de rechtsstaat in Hongarije. Die gaat over de persvrijheid, die gaat over de betogen voor een plek onder de zon voor oppositiepartijen, die gaat over gewoon hele basale mensenrechten. Daar zijn al langer zeer fundamentele zorgen over. Daar gaat het ook met regelmaat in Europa over en daar is de Europese Commissie wat mij betreft zeer terecht, vaart daar ook scherp aan de wind. De exacte gevolgen hiervan die zou ik echt moeten bekijken, maar het zomaar weer verlengen van de noodtoestand en ook de mogelijkheden die dat een regering geeft ten opzichte van de bevolking, dat is iets wat je natuurlijk alleen maar in uiterste noodzaak moet doen. En die lijkt hier toch te ontbreken.

HENDRICKX (VOLKSKRANT)
Ik had eigenlijk één aanvullend vraagje op de vraag van de collega van Nieuwsuur. Want vanuit Russische zijde is gezegd: ja we willen die blokkades van die havens wel opheffen als jullie de sancties afschalen. Hoe kijkt u tegen die houding aan?

HOEKSTRA
Ja ook dat past in een patroon. Dat past toch in een patroon van wat vaak klinkt en voelt als chantage. Want iedereen wil natuurlijk dolgraag dat die honderden miljoenen mensen op de wereld die niet in die comfortabele positie zitten die wij in Europa hebben, dat die gewoon te eten krijgen. Maar deze verknoping, en daarbij ook net doen alsof dit een soort extern probleem is, is natuurlijk buitengewoon merkwaardig. Want waar is dit hele conflict nou om begonnen, waar is deze oorlog mee begonnen? 150.000, 200.000 Russische soldaten die zich bevinden op het grondgebied van een ander land waar ze niks te zoeken hebben en waar ze de meest grote schade aanrichten, zich niks aantrekken van burgerslachtoffers, dat is wat hier aan de hand is. En die verknoping van Rusland van ‘ja, als jullie nou stoppen met sancties, dan laten wij die graanexport wel door’, dat is natuurlijk de wereld op zijn kop. Men moet daar weg. 

European People's Party

VAN LEEUWEN (BNR)
Even iets heel anders, u heeft volgende week een feestje in Ahoy, klopt dat?

HOEKSTRA
Nou, als u zegt een feestje, u bedoelt een aan werk gerelateerde gelegenheid waarbij mensen uit de EPP familie naar Rotterdam komen, dat is wat u bedoelt?

VAN LEEUWEN
Een of twee keer uitgesteld? European People Party Congres? 

HOEKSTRA
Ja het is een conferentie van de zusterpartij van het CDA, die is bij mijn weten ten minste één keer maar misschien inderdaad wel twee keer uitgesteld. Zou eerder plaatsvinden maar vindt dan nu alsnog plaats en dat is dit jaar in Rotterdam.

VAN LEEUWEN
Ja en Orbán hoort daar niet meer bij, dus die komt niet, Berlusconi komt die naar uw weten?

HOEKSTRA
Ik heb nog geen uitnodigingenlijst gezien maar gegeven uw bijzondere interesse zal ik zorgen dat u die snel krijgt.

VAN LEEUWEN
Ja, Angela Merkel? Aanwezig?

HOEKSTRA
Ja dan moet ik echt even pas op de plaats maken, ik weet dat men bezig was omdat men haar natuurlijk dolgraag op dat congres wil hebben, is natuurlijk iemand van formidabele statuur, ook iemand die ik persoonlijk zeer hoog heb zitten. Maar ik durf niet met zekerheid te zeggen of uiteindelijk zij ook gelegenheid heeft om te komen. 

VAN LEEUWEN
U gaat zelf ook speechen als gastheer heb ik begrepen, gaat u iets zeggen, of ja, wat is uw visie op de toekomst van de Christendemocratie in Europa? Gaat u daar iets over vertellen?

HOEKSTRA 
Dat ga ik dan van A tot Z uit de doeken doen. 

VAN LEEUWEN 
Wilt u daar al iets over zeggen?

HOEKSTRA
Dat gaat niet op deze persconferentie, ook al niet omdat ik hier natuurlijk sta namens het kabinet.

VAN LEEUWEN
Ja maar, misschien moet u ook iets gaan vertellen over hoe het in Nederland gaat natuurlijk met de Christendemocratie, gaat u dan eerlijk vertellen hoe het CDA ervoor staat?

HOEKSTRA
Ja en dan hebben we twee volle dagen de tijd om dat allemaal uit de doeken te doen, maar laat ik nou niet de rest van het kabinet aandoen dat ik hier uitgebreid over het CDA sta te praten, dat is voor de onderlinge verhouding ook alleen maar ingewikkeld.

VAN LEEUWEN
Oké, nou, tot volgende week dan.

Institutioneel racisme

WESTER (RTL)
Even terug naar het kabinet dan, waarom kost het, het kabinet zoveel moeite om te erkennen dat er bij de overheid, de Belastingdienst in het bijzonder, sprake is geweest van institutioneel racisme?

HOEKSTRA
Nou wat ik aan het begin ook in mijn inleidend statement zei is dat dit natuurlijk niet alleen een heel belangrijk maar ook een buitengewoon gevoelig onderwerp is, wat zeer leeft op ministeries, bij uitvoeringsorganisaties maar ook in de samenleving als geheel. En er is, en er mag in dit land geen plaats zijn voor racisme. Dat geldt in de allereerste plaats vanzelfsprekend, voor de overheid, want je wil als overheid wil je het altijd nog beter doen dan wat je van de samenleving als geheel verwacht, maar ook bij de overheid gaat dat niet altijd goed. Wij hebben daar een goede, zeer inhoudelijke, zeer betrokken discussie over gehad waar ook, nou ik geloof, alle leden van het kabinet die vandaag aanwezig waren aan mee hebben gedaan. Daar hebben we ook een conclusie op getrokken, maar hebben we ook van gezegd ‘er moeten nog een paar puntjes op de i gezet worden’ en dat vraagt ook zorgvuldigheid in het naar buiten brengen. Juist gegeven de teerheid, de gevoeligheid van het onderwerp. Dat zal staatssecretaris Van Rij mogelijk samen met staatssecretaris De Vries, maar ik denk eigenlijk alleen, zal dat doen, ik vermoed dat dat begin volgende week is. Maar dat maakt ook dat ik het niet dienstig vind om hier vast toch nog even een paar dingen erover te zeggen. 

WESTER
U zegt ‘er mag bij de overheid geen sprake zijn van racisme’, daar was dus wel sprake van?

HOEKSTRA
Nou we hebben natuurlijk eerder met elkaar geconstateerd dat als het gaat over zaken als, die raken, laat ik zeggen, meer algemeen aan artikel 1 van de Grondwet, dat het ook bij de overheid helaas niet altijd goed gaat, dat kan ik in algemene zin erover zeggen. Deze specifieke discussie, juist gegeven de gevoeligheid, juist ook gegeven het grote belang van het onderwerp, niet alleen voor de Belastingdienst, niet alleen voor de overheid maar ook voor de samenleving, dat wil ik echt even bij Van Rij laten. Dat vind ik ook zuiver naar hem toe. 

SER

WILTJES (ANP)
Hier nog even naar aanleiding van de gesprekken over Schiphol en de personeelskrapte, de SER komt vandaag met een aantal voorstellen om de personeelskrapte op te lossen onder meer door mensen meer uren te laten werken, mensen die gepensioneerd zijn vaker weer in dienst te laten treden, meer kinderopvang. Wat vindt u van die voorstellen?

HOEKSTRA
Nou we hebben natuurlijk alles wat raakt aan de sociale zekerheid, wat raakt aan werkgelegenheid, hebben we natuurlijk nog vrij recent, hebben we heel zorgvuldig afspraken over gemaakt met de vier formerende partijen. En heel veel van die zaken hebben ook hun beslag gekregen in het regeerakkoord. Tegelijkertijd moet je constateren dat de krapte op de arbeidsmarkt eigenlijk alleen maar is toegenomen, dat er allerlei ondernemingen, bijvoorbeeld horecaondernemingen, eigenlijk bepaalde uren niet meer open kunnen omdat ze daarmee te maken hebben. Dus dat je in algemene zin gaat kijken ‘kunnen we nou nog wat met Nederlanders die op dit moment niet aan het werk zijn maar dat misschien wel zouden willen, en wel zouden kunnen’, dat vind ik op zichzelf, vind ik dat een verstandige gedachte. Alleen dat SER-rapport, ik ken de meeste SER-rapporten, die zijn buitengewoon doorvocht, staat ook altijd een goede balans in, dat zou ik eerst in meer detail willen bestuderen voordat ik nou het gras voor de minister van SZW haar voeten weg maai in deze persconferentie.

World Economic Forum in Davos

HAGENS (SBS)
Nog een vraag. Problemen op Schiphol, immigratie loopt vast, hogere inflatie, er zijn een hele hoop problemen waar Nederlanders mee te maken hebben, wat zegt u tegen de Nederlanders die vinden dat het misschien wel een beetje gek is dat de premier op zo’n moment met zoveel collega’s naar Davos gaat? 

HOEKSTRA
Ja ik zou daar toch echt willen benadrukken, ik ben daar zelf ook een aantal keer geweest, dat leden van het kabinet daar naartoe gaan om ook daar weer het land te dienen. Dat biedt hen een gelegenheid om in hele korte tijd, een heleboel collega’s en andere mensen te spreken, van wie het gewoon relevant is voor de uitoefening van hun taak, dat ze daar naartoe gaan. En ze zijn gistermiddag weggegaan en ze komen vanavond laat weer terug. Dat zijn dagen die volgepropt zit met vergaderingen waar, ik ben er drie keer geweest, je in mijn herinnering, ook gewoon heel hard aan het werk bent voor wat ons uiteindelijk allemaal bindt. Waar het uiteindelijk ons allemaal om gaat, want dat is namelijk het land dienen. Dat is namelijk goede dingen doen voor Nederland.

HAGENS
Want wat levert het precies op praktisch gezien?

HOEKSTRA
Nou je kan natuurlijk nooit op voorhand van elk gesprek zeggen wat het oplevert maar je kan je wel voorstellen dat als je daar buitenlandse collega’s ontmoet, dat geldt voor de minister-president, dat geldt voor de minister van Financiën, geldt voor alle betrokkenen, geldt voor minister van Defensie, dat het een hele effectieve manier is om heel veel van die mensen tegen te komen. Er zijn, geloof ik, 2000 politici, wetenschappers, mensen uit het bedrijfsleven, die je daar heel gecomprimeerd, in 24 uur kunt zien, dat is een effectieve manier om het te doen. Dus ik vind het zeer verdedigbaar dat het Nederlandse kabinet daar niet alleen voor wordt uitgenodigd, maar ook van die uitnodiging gebruik maakt. 

HOEKSTRA
Dank u wel.