Letterlijke tekst persconferentie coronavirus minister-president Rutte en minister Kuipers (14 januari 2022)
Minister-president Rutte en minister Kuipers lichten toe welke coronamaatregelen worden versoepeld.
Inleidend statement minister-president Mark Rutte
Goedenavond, ik sta hier vanavond voor het eerst met Ernst Kuipers - de nieuwe minister van Volksgezondheid. En u dacht misschien: een nieuw kabinet, een nieuwe minister, dat betekent wellicht ook een nieuwe manier van besluiten nemen over corona en wellicht ook een andere manier van communiceren. En dat gaat ook gebeuren, alleen nog niet meteen vandaag. We komen eind deze maand met een aanpak voor de langere termijn en in dat plan kijken we uiteraard ook naar de beste manier om iedereen te informeren. Dit is ook een spannend moment vanwege omikron, met ruim tweehonderdduizend nieuwe besmettingen per week. Een ongelooflijk aantal, waar Ernst Kuipers zometeen meer over zal zeggen.
Naast die werkelijkheid van hoge besmettingscijfers is er ook de maatschappelijke werkelijkheid.
De werkelijkheid waarin mensen zich steeds meer afvragen: hoe lang nog in vredesnaam?
Van alle kanten neemt de druk toe om maatregelen los te laten en dat is eigenlijk ook heel begrijpelijk.
Er ligt nu een advies van het Outbreak Management Team dat ruimte biedt voor een paar belangrijke versoepelingen, meteen vanaf morgen. Maar er zijn grote onzekerheden en daarom kan niet alles tegelijk open en ik hoop dat daar begrip voor is. Zoals iedereen natuurlijk ook begrip heeft voor de ongelooflijk grote teleurstelling voor de sectoren die nog niet opengaan: de horeca, de evenementensector en de culturele sector. Ik snap heel goed dat het compleet oneerlijk voelt, na al die lange maanden van sluiting en na al die moeite om veilig open te kunnen. Maar de optelsom van alle contacten in de samenleving bepaalt het risico en daarom kan simpelweg niet alles tegelijk. Natuurlijk lopen de steunpakketten voor deze sectoren dit hele eerste kwartaal door. Maar nu de crisis zo lang duurt, hebben veel bedrijven ook andere problemen, vooral in het MKB, en ook daar gaan we heel goed naar kijken.
Op dinsdag 25 januari is er een nieuw weegmoment, dus al heel snel, in de hoop dat er dan meer kan.
En dan kijken we eerst naar de horeca, de musea, de bioscopen en de theaters. Maar dat moeten we echt op dat moment bekijken. Dus dat is nog niet nu zeker dat dat kan. En ik realiseer me, dat neemt dus ook de pijn vandaag niet weg.
En dan de versoepelingen. Om te beginnen voor het mbo, het hbo en de universiteiten.
Die kunnen weer les live geven en ook college, waarmee dus het hele onderwijs weer open is.
En dat is heel belangrijk, want we weten dat vooral jongeren mentaal in de problemen komen door alle beperkingen. Vanaf het mbo geldt voorlopig nog wel een maximale groepsgrootte van 75 mensen per ruimte en het dringende advies twee keer per week een zelftest te doen. Daarnaast wordt de mondkapjesplicht in verschillende onderwijssituaties uitgebreid.
Twee: de sport. Vanaf morgen is daar weer veel meer ruimte voor, binnen en buiten, op elk moment van de dag, inclusief onderlinge wedstrijden binnen de eigen club. Met als twee belangrijkste voorwaarden: voorlopig nog zonder publiek en bij binnensport is vanaf 18 jaar de QR-code, dus het CTB, het coronatoegangsbewijs, verplicht.
Drie: de winkels. Die kunnen vanaf morgen open tot 17.00 uur ’s middags en de supermarkten en andere zogeheten essentiële winkels tot 20.00 ‘s avonds, net zoals nu. Wel onder de voorwaarde dat iedereen een mondkapje draagt, anderhalve meter afstand houdt en dat er maximaal 1 klant per 5 vierkante meter binnen is.
Vier: de contactberoepen, dus bijvoorbeeld de kappers, nagelstylisten, sekswerkers en schoonheidssalons. Ook die kunnen vanaf morgen weer klanten ontvangen, tot 17.00 uur ‘s middags.
Maar ook hier bijna overal een mondkapjesplicht.
Vijf: kunst- en cultuurbeoefening voor amateurs is vanaf morgen weer toegestaan. Net als in de sport niet met publiek, maar je kunt dus wel gewoon lessen volgen of oefenen met je bandje.
En tot slot, zes, goed nieuws voor ons allemaal, want vanaf morgen is het advies voor de maximale groepsgrootte buiten vier mensen. En voor thuisbezoek geldt hetzelfde advies van vier mensen. Dus ontvang thuis per dag maximaal vier gasten vanaf 13 jaar. Waarbij natuurlijk geldt: houd anderhalve meter afstand, was je handen, ventileer en doe een zelftest.
Voor alle details verwijs ik graag weer naar rijksoverheid.nl. Daar leest u wat u als ondernemer, als klant, als sporter, als visite of in welke andere rol dan ook moet doen, of het beste kunt doen.
Met als belangrijkste leidraad: volg de regels zo goed mogelijk op, gebruik gewoon je gezonde verstand en vooral, geef elkaar letterlijk en figuurlijk de ruimte.
Inleidend statement minister Kuipers
Dank. Goedenavond, na twee jaar zijn we in een nieuwe fase van de pandemie beland. Corona gaat niet meer weg. We moeten leren leven met dit virus. Maar dat virus verandert wel steeds. De omikronvariant verspreidt zich sneller. In de afgelopen 2 weken is het aantal besmettingen pijlsnel gestegen. Tot een ongekende hoogte, ondanks de lockdown. En dat raakt heel erg veel mensen, omdat ze zelf besmet zijn of omdat ze direct in contact zijn geweest met iemand die corona heeft.
Elke dag meer dan dertigduizend besmettingen. Meer dan tweehonderdduizend in een week. En vaak mensen met een huisgenoot of een gezin. Die dan ook in quarantaine moeten. Dat telt op tot honderdduizenden mensen die thuis zitten en dat kan de maatschappij ontwrichten.
We zien dat laatste al gebeuren in landen als Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Daar zijn nog veel meer besmettingen dan hier. Uit diezelfde landen komt naar voren dat je meestal minder ziek wordt van omikron. Maar als het aantal mensen dat besmet raakt tegelijkertijd zo groot, dan zijn er toch veel mensen die zorg nodig hebben. Bij ons is het op dit moment nog niet zo erg als in de genoemde landen. Maar ook hier merken we het effect van omikron. Kijk maar om je heen. We kennen allemaal wel mensen die thuis in quarantaine zitten. Veel kinderen zitten thuis vanwege te veel besmette klasgenoten. Leraren zitten in quarantaine. Sommige hulpdiensten hebben moeite om de roosters gevuld te krijgen, vanwege uitval van personeel. In de zorg zit één op de tien zorgmedewerkers thuis. Daarmee staan belangrijke voorzieningen onder druk. En tóch zetten we stappen om de maatschappij te openen. We nemen daarmee een weloverwogen risico, simpelweg omdat het moet. We moeten bewegen om gezond te blijven. Onze jongeren hebben het nodig om elkaar op school te zien, en samen les te krijgen. Zij zijn extra kwetsbaar.
Twee op de drie jongeren voelt zich momenteel eenzaam. Lockdowns wegen voor iedereen heel zwaar. Alles nog langer dicht houden, beschadigt onze gezondheid ook.
Tegelijkertijd weten we dat we door deze versoepelingen nog meer besmettingen gaan krijgen. En meer besmettingen betekent meer uitval van mensen. Willen we de maatschappij draaiende houden, dan moeten we de verspreiding van het virus op een andere manier blijven afremmen. Daarom willen we het gebruik van medische mondmaskers aanmoedigen. We droegen ze al in publieke binnenruimtes. Draag ze ook buiten, als het druk is op straat en afstand houden echt niet gaat. Draag ze op het werk. Als je geen afstand kunt houden of wanneer je je verplaatst. Draag ze als je binnen gaat sporten, overal, behalve op het moment dat je daadwerkelijk aan het sporten bent. In het mbo en het hoger onderwijs vragen we iedereen om altijd en overal een mondmasker te dragen. Dat is met de huidige besmettingscijfers echt verstandig.Het helpt ook als mensen hun boosterprik halen. En dat maken we graag zo gemakkelijk mogelijk. U kunt nu op veel plekken gewoon binnenlopen voor zo’n prik zonder een afspraak.
De helft van de mensen die daarvoor in aanmerking komen heeft dat al gedaan. Van de 60-plussers zelfs bijna 90 procent.
En die prik is echt belangrijk omdat hij de kans op infectie vermindert en ervoor zorgt dat je minder ziek wordt als je besmet raakt.
Zoals ik al zei, kunnen meer besmettingen en meer quarantaines de maatschappij platleggen. Iedereen die geïnfecteerd raakt, moet altijd in isolatie. Dat blijft zo. Wanneer je in nauw contact bent geweest met iemand die besmet is, moet je in quarantaine. Maar dit geldt niet meer voor mensen die kortgeleden hersteld zijn van corona en voor degenen die minimaal een week geleden hun boosterprik hebben gehad. Medische mondmaskers, boosten en de veranderde quarantaineplicht helpen om de maatschappij zoveel mogelijk open te houden. En ook dat, de minister-president verwees er al naar, is terug te lezen op rijksoverheid.nl.
Tot slot, ik zei al dat we moeten leren leven met het virus. En dus hebben we een lange termijn perspectief nodig. Dit is een gezamenlijk probleem dat we gezamenlijk moeten oplossen. Niet alleen in Den Haag, niet alleen in het onderwijs, niet alleen in de zorg, maar als maatschappij. Met het bedrijfsleven, de horeca, de cultuur, de sport. Samen met alle partijen zoeken naar de beste manier om de maatschappij verder te openen en open te houden. Dank u wel.
Beantwoording van vragen
VRAAG (NOS)
Meneer Rutte, u zegt: het voelt compleet oneerlijk. Voor de horeca en voor de cultuursector voelt het ook compleet oneerlijk, zeker omdat in de omliggende landen de horeca gewoon open is. Waarom is Nederland zo streng?
RUTTE
Wat je ziet op dit moment is dat ook met het pakket wat we hier doen. Het aantal besmettingen per dag, wat nu vandaag 35.000 was gaan oplopen, Ernst, tot misschien wel 75/80.000 per dag met het pakket wat we nu doen. Dat gaat nog maal drie, misschien wel maal vier. Dat zijn enorme aantallen en dan loop je ook risico’s natuurlijk alsnog met de gezondheidszorg, ook al is het aantal mensen wat in het ziekenhuis komt minder. Wat we nu doen, heel simpel, is gekeken naar intensiteit en duur van het contact en dan geldt natuurlijk dat voor winkels, dat anders is dan in de horeca, in een theater of in een zaal. En daarnaast als je de musea zou opendoen, nu al leidt dat tot verplaatsingen, ook buiten de eigen regio, dus we hebben die keuze moeten maken. Zou je dat nu allemaal doen dan zou het aantal besmettingen echt teveel oplopen en we willen nu eerst zien wat de effecten zijn en ook wat we aan nadere informatie krijgen over wat er in het buitenland gebeurt.
VRAAG
Maar dat zegt u eigenlijk al vele weken van ‘we moeten nog afwachten hoe omikron nou is, voor 60-plussers of het ook gaat leiden tot ziekenhuisopname’. Maar als we kijken naar de cijfers in de ziekenhuizen dan valt het heel erg mee en in andere landen is het toch niet anders? Dat is toch dezelfde ziekte?
RUTTE
Nee... maar daar geldt wel dat je moet realiseren dat op dit moment de ziekte zich nog op belangrijke mate verspreidt, ook in Nederland, onder het jongere deel van de populatie. Die komen sowieso minder in het ziekenhuis. We weten nog niet precies wat de verhouding is. We weten wel dat omikron minder leidt tot ziekenhuisopnames en waarschijnlijk ook tot kortere ziekenhuisopnames, maar wat dat precies is weten we nog niet. Je weet ook niet precies wat er gebeurt als het verder door de generaties gaat lopen en dat dreigt natuurlijk altijd. Dat zie je ook in andere landen al gebeuren. Dus dat vraagt behoedzaamheid en wat we nu doen is een hele grote stap zetten, daarmee nemen we echt een risico, we nemen echt een grote stap, ik denk een verantwoord risico. We gaan de komende tien dagen precies bekijken: wat kunnen we verder leren uit het buitenland, wat leren we ook verder uit in Nederland wat we eigenlijk al, laat maar zeggen zo vanaf de kerst, ook de opening van het basis- en voortgezet onderwijs, wat we daar uit kunnen afleiden. Ook wat gebeurt er in de ziekenhuizen. En dan hopen we, over een dag of tien verder te kunnen gaan, weten het echt nog niet zeker, ik doe er geen harde uitspraken over, we hopen het, en dan geldt natuurlijk dat inderdaad horeca en ook de cultuursector en de evenementensector, als het enigszins kan, prioriteit hebben.
VRAAG
De burgemeesters die maken zich ook zorgen over de horeca, want zij moeten dat allemaal gaan handhaven. Ze zeggen ‘het is helemaal niet goed te handhaven als er geen perspectief is voor de horeca’. Ja, die gemeenten die moeten dat handhaven, maar zij kunnen het zelf ook helemaal niet uitleggen, omdat ze het zelf ook niet logisch vinden...
RUTTE
Snap ik.
VRAAG
Wat kunt u naar die burgemeesters doen?
RUTTE
Twee dingen. Ten eerste uitleggen waarom de horeca nu niet kan en dat heeft te maken dat met deze besmettingscijfers, en nogmaals ook met dit pakket loopt dat op tot richting de 80.000 per dag, is de verwachting, dus dat zijn enorme extra oplopen. En we willen eerst precies zien: wat zijn de verhoudingen tussen het aantal besmettingen en wat er precies gebeurt in de ziekenhuizen. Daar moeten we meer informatie over krijgen de komende dagen. Als het dan mee zou vallen dan heeft het ons betreft dus de horeca, de cultuursector en de evenementensector prioriteit bij de volgende stap. Dan kunnen we die belofte nu niet doen. Er zijn bij het veiligheidsberaad goede afspraken gemaakt over de handhaving, maar uiteindelijk geldt natuurlijk altijd dat naleving uw en mijn verplichting is en natuurlijk van de ondernemers. Dat ook de controle daar plaatsvindt en de handhaving het sluitstuk is, maar de burgemeesters zijn verstandig in Nederland. Er mag natuurlijk altijd gedemonstreerd worden, maar dat mag niet leiden tot een soort semi-openstelling.
VRAAG
Meneer Kuipers, het lijkt een beetje willekeurig dat je bijvoorbeeld wel naar de kapper kunt, maar niet naar een museum, waarom mag je dan wel naar een snoepwinkel en niet naar de horeca? Hoe maakt u die keuze?
KUIPERS
Die keuze leidt in iedere cesuur die je maakt, we hebben daar de afgelopen dagen ook uitgebreid over gediscussieerd, iedere keuze leidt tot punten waar het schuurt. En u geeft er zo een aantal voorbeelden van. Wat we doen met dit pakket al, en ik liet al iets zien van de oploop van de besmettingen zelfs onder de huidige lockdown, een stijl omhooglopende curve tot aantallen van meer dan 30.000 per dag, meer dan 200.000 per week, en we verwachten dat, terwijl dit zo steil omhoog gaat, als we versoepelen dat dat nog verder accelereert. De aantallen waar het OMT mee rekent is al een aantal keer genoemd. Moet u zich voorstellen we kijken nu echt tegen aantallen van 35.000, en daar schrikken we van, het zal dus, waarschijnlijk, nog veel verder omhoog gaan. En dat betekent dat je toch op bepaalde momenten gewoon ‘nee’ moet zeggen, maar wel met de blik van laten we nou op zo kort mogelijke termijn blijven kijken en naar het buitenland en naar de ontwikkelingen hier, waaronder de druk op de zorg, zoals je dat noemt, te kijken wat er op een enig moment mogelijk is of gedaan moet worden.
VRAAG
Maar het werkt dus ook op de risico’s... U zegt het is een weloverwogen risico. Welk risico neemt u dan nu?
KUIPERS
Het risico wat we nemen om te beginnen, daarom benoemde ik dat al een aantal keren, is dat er dusdanig veel mensen uitvallen alleen al door directe besmetting en zelfs bij aangepast quarantaineregels, dat dit echt leidt tot ontwrichting en uitval van relevante onderdelen van onze maatschappij. En de voorbeelden, die zijn er al, en die zien we in het buitenland ook. En als ik één vergelijk mag maken: we zitten nu op ongeveer ruim 30.000, vandaag 35.000 besmettingen per dag, als je in naburige situatie kijkt, zoals de situatie in Parijs, dan zou naar rato van Nederland heeft men in Parijs op dit moment een aantal van ongeveer 175.000 besmettingen per dag. Dan betekent dat de hele maatschappij zo geraakt wordt dat de voorbeelden die u nu noemt die eventueel graag nu al open zouden willen dan direct weer dichtgaan omdat ze het personeel niet meer hebben.
VRAAG
Maar kan dat gebeuren dat u volgende week zegt ‘gaat u toch maar weer dicht winkels’?
KUIPERS
Nou dat hopen we niet, maar dat vraagt dan, bij dit pakket, wat het OMT ook doorgerekend heeft, vraagt dat echt om naleving, want anders zullen we straks ongetwijfeld zien dat het zo ver omhoog gaat dat we weer zaken terug moeten draaien en dat wil echt niemand.
VRAAG (RTL NIEUWS)
U had het net over de toenemende aantal besmettingen, meneer Rutte, en u had het ook over de maatschappelijke werkelijkheid die er ook is. Betekent dat eigenlijk dat u die versoepelingen die u nu heeft aangekondigd liever niet had gedaan nog?
RUTTE
Nee, dat betekent het niet. Het OMT adviseert ook heel duidelijk om een pakket als dit te doen. Het is niet exact wat ze adviseren, maar grofweg eigenlijk wel wat het OMT adviseert. Vervolgens wat je altijd doet is ook in gesprek gaan met maatschappelijke sectoren, met burgemeesters, het veiligheidsberaad, dat heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat we aanvankelijk op de lijn zaten winkelen op afspraak, dat we dat op afspraak loslaten, omdat dat waarschijnlijk weinig toevoegt aan minder verplaatsingen en wel weer een extra controlevraag bij de gemeenten, dus die zeiden ‘zou dat er af kunnen’. Hebben we naar gekeken en gezegd ‘nou dat is een aanvaardbaar risico, extra te nemen’. Maar nogmaals het is een heel verschil of je naar een winkel gaat en daar even binnen bent op 1,5 meter, of helaas in de horeca, waar je natuurlijk langer binnen bent, grotere risico’s op intensiever contact. Hetzelfde geldt natuurlijk voor een bioscoop en daarom dat we daarvan gezegd hebben: we moeten eerst even heel precies nog kijken hoe die verhoudingen zich ontwikkelen tussen besmettingen en ziekenhuizen?
VRAAG
Hoe denkt u dat het zal gaan dan? Want na vorige lockdowns hebben we gezien dat winkelstraten ook weer volliepen en massa’s mensen waarbij centra van grote steden moesten worden afgesloten. Ben u daar nu ook bang voor?
RUTTE
Daar geldt natuurlijk een bijzondere verantwoordelijkheid voor de burgemeesters en die kennen ze ook en dat kunnen ze ook. Ze hebben daar veel ervaring mee om heel goed te kijken naar crowdmanagement, in slecht Nederlands. Dus het voorkomen van grote oplopen in de Koopgoot of in de Spuistraat in Den Haag of in de Kalverstraat in Amsterdam. Maar hetzelfde geldt natuurlijk voor de binnensteden van onze steden en dorpen. Dat kunnen de burgemeesters goed, daar komt bij dat we ook zeggen: zorg ervoor dat als je op een plek bent waar het drukker wordt dat je ook je mondkapje opzet. Maar de burgemeesters zullen daar natuurlijk ook opletten.
VRAAG
En meneer Kuipers. U voorganger was een fervent voorstander van het 2G-beleid. Dan kun je veel meer versoepelen, kun je eigenlijk alles weer openstellen. Wat vindt u?
KUIPERS
Ja, we zetten nu de coronatoegangsbewijs...
VRAAG
Want dat is er nu niet, wat we nu hebben.
KUIPERS
Nee, dat is nu niet. Eerst even de coronatoegangsbewijzen... bij de huidige versoepeling zetten we hem met nadruk in bij de sport om de doodeenvoudige reden dat bij de meeste sporten niet mogelijk is om 1,5 meter afstand te houden. En ook in de setting van waar de afstand korter is ook geen mondkapje te gebruiken. We zetten het nog niet in op andere onderdelen. Er zijn wel drie wetsvoorstellen in december naar de Kamer gegaan voor bredere inzet, waar nodig, van de CTB, zowel in de horeca, in de sport, in de werksituatie en in het onderwijs. Wij krijgen, en ik verwacht dat eigenlijk volgende week, krijg ik het resultaat van een modellering en onderzoek van de TU Delft wat specifiek kijkt naar de mogelijk impact van die CTB bij de omikronvariant. Dat zal zeker een onderwerp van gesprek zijn daarna met de Tweede Kamer.
VRAAG
Maar waarom duurt dit steeds zo lang? Want in omringende landen gebeurt het al en daar functioneert het.
KUIPERS
Voor nu is dit het onderwerp van gesprek en zetten we het dus in bij de sport en zetten we wel, en dat is ook een verwijzing naar wat u wel in het buitenland kent, naar een bredere inzet van de medisch mondmaskers.
VRAAG (SBS)
Meneer Kuipers, er is deze week echt iets veranderd in de samenleving. Heeft u dat ook gemerkt?
KUIPERS
Zeker, zeker. We merken heel breed het geluid dat het moeilijk vol te houden is en ik heb niet voor niets even een plaatje laten zien van alleen al de impact, hier gemeten in termen van eenzaamheid onder jongeren, de impact op jongeren...
VRAAG
Ik doel ook vooral op ondernemers die zeggen ‘ja, we accepteren het niet meer’, burgemeesters die zeggen ‘we gaan niet handhaven’. Wat doet u als er meer horecazaken dit weekend open zullen gaan?
KUIPERS
Ja, daar heeft de minister-president al iets over gezegd dat ik er alleen aan toevoeg, en dan even vanuit het medische perspectief, ik heb iets geschetst van waar we nu al rekening mee moeten houden, eerst waar we nu staan, en waar we rekening mee moeten houden wat er in de komende periode zal gebeuren met het aantal besmettingen. Het gaat sowieso al gebeuren bij dit pakket en op moment dat daar er een slecht naleving is van dit pakket dan moeten we er echt rekening mee houden dat het nog veel harder gaat en ik noemde enkele situaties in het buitenland en dan ben je gewoon in de situatie dat je sommige dingen weer terugdraait.
VRAAG
Wat vind u ervan dat mensen in opstand komen?
KUIPERS
Ik snap dat. Kijk die lockdown, en ik heb dat benoemd ook, die lockdown raakt ons echt allemaal, iedereen. Het raakt u, het raakt mij, het raakt iedere Nederlander. En tegelijkertijd willen in een stabieler beeld komen waarbij zaken die je eenmaal open doet ook niet weer terugdraait.
VRAAG
Meneer Rutte, dit moet voor u ook een nieuw moment zijn deze week. Het nieuws dat er veel ondernemers hun zaken opengooien en dat die burgemeesters zeggen ‘we gaan niet handhaven’. Is het kabinet het gezag verloren in de samenleving?
RUTTE
Nou volgens mij... de burgemeesters in Nederland zijn... gaan daar verstandig mee om is mijn beeld. En ook de afspraken in het veiligheidsberaad zijn strak gemaakt, u heeft ook Hubert Bruls daarover gehoord, daar was ik ook heel blij mee. Wat je ziet is dat natuurlijk het demonstratierecht ook geldt voor sectoren als de horeca en ik kan me best voorstellen dat de burgemeesters kijken ‘wat kun je daar dan even toestaan’, maar dat is wel met de nadruk op ‘even’. Dus als ze een paar uur open willen om te laten zien ‘we demonstreren’ dan is het aan de burgemeester om daarmee om te gaan, maar de burgemeesters hebben ook gezegd ‘dat is het dan ook’. Want uiteindelijk kan het niet zo zijn dat die horeca structureel open zal gaan.
VRAAG
Bent u het met me eens dat u zoveel tegenstanders nog niet eerder heeft meegemaakt?
RUTTE
Ik voel geen tegenstanders, ik voel met de hele samenleving... ook zelf ben ik er ook helemaal klaar, u bent er klaar mee, Ernst Kuipers is er klaar mee, we zijn er allemaal klaar mee. Maar we weten ook dat als we nu zouden doen wat sommigen hadden gesuggereerd ‘ga terug naar de situatie van voor... wat was het, 18 december’. Dus voor die vorige persconferentie vlak voor kerst, zou je dat nu doen, dus naar dat pakket wat we toen hadden, dan loop je het risico dat de zaak volledig over de schoenen kan stromen in de ziekenhuizen en we willen eerst heel precies kijken hoe het zit. Want we hebben ook die bredere verantwoordelijkheid, proportioneel dat we moeten kijken wat betekent dat voor de zorg, dat die beschikbaar blijft voor mensen die het nodig hebben en dat niet iemand die naar het ziekenhuis komt en onmiddellijk geholpen moet worden moet worden afgewezen. Ook die verantwoordelijkheid hebben we en die voelt, dat weet ik, ook de hele samenleving.
VRAAG
Er zijn ook een hoop burgemeesters die zeggen ‘ja, dit weekend gaan wij niet handhaven’. Hoe gaat u daarmee om?
RUTTE
Nogmaals, er is heel goed overleg geweest in het veiligheidsberaad. Ik vertrouw op onze burgemeesters. Er is ook demonstratierecht en nogmaals dat ze af en toe ruimte laten voor het ventiel van de demonstratie, dat is echt aan de burgemeester zelf om daarmee om te gaan. Maar ook zij voelen aan, dat weet ik van ze, dat het ook niet zo kan zijn dat dat een structureel karakter krijgt.
VRAAG (ANP)
U heeft net weer een nieuwe set maatregelen aangekondigd. Het lijkt redelijk wat op wat we eerder gezien hebben, maar er zijn ook weer een hoop dingen nieuw. Het wordt onderhand wel lastig om te onthouden wat nou precies de regels zijn en wat je wel en niet mag doen. De mondkapjes is nu weer anders, de quarantaineregels zijn anders. Hoe is daar een lijn in te brengen?
RUTTE
Het lastige is natuurlijk dat je iedere keer te maken hebt met nieuwe wetenschappelijke inzichten. Bijvoorbeeld als het gaat om het mondkapje. Daarin zie je gewoon steeds voortschrijdend inzicht. Dat is de ellende van een pandemie bestrijden met zijn allen, dat ook de wetenschap op een gegeven moment weer nieuwe inzichten krijgt. Dus je ziet nu twee dingen vandaag, los van wat kan er weer ruimer, helaas niet alles, is een op het mondkapje dat we echt zeggen: we zetten daar het been verder bij, trekken we verder bij. Dus ook op drukke plekken en in dat onderwijs vanaf het mbo, ook als je zit, helaas. Maar dat is echt nodig, anders kan dat niet open op deze schaal. En bij quarantaine, u heeft Ernst Kuipers gehoord, ook door een... juist daar, een zekere mate van versoepelingen, mits geboosterd en mits... of het doorgemaakt om te voorkomen dat daar anders hele sectoren uitvallen. En dat is iedere keer weer heel precies bijsturen en dan is het onze plaats, onze taak om dat zo goed mogelijk met u te delen, maar er is helaas niet een spoorboekje wat klaarlag van tevoren. Dat blijft natuurlijk de ellende.
VRAAG
Nou geen spoorboekje, maar wel een routekaart toch?
RUTTE
Zeker, en als je nu ziet wat wij doen in deze stappen dan is het more or less in lijn met de stappen één en twee van de routekaart. We doen een aantal dingen uit de eerste stap, grotendeels uit de eerste stap, en een paar dingen uit de tweede stap, maar niet de hele tweede stap. Dat gaat nog niet.
VRAAG
Meneer Kuipers, wat zou er gebeuren als alle mensen die niet geboosterd zijn het coronavirus krijgen de komende tijd?
KUIPERS
Als dat gebeurd dan leidt dat tot grote aantallen mensen die dusdanig ziek worden dat ze ook hulp nodig hebben. En dat kan hulp zijn eerst van de huisarts, dan kan zijn van de wijkzorg, dan kan zijn zieken, dat kan zijn zuurstof thuis en dat kan ook zijn een bezoek aan een spoedeisende hulp en eventuele opname. Ik heb in de afgelopen dagen contact gehad met verschillende collega’s in andere Europese landen. In onder andere Frankrijk, Engeland, waar die aantallen zo hoog zijn. En dan is dat ook het geluid wat je hoort. Dat bij hoge besmettingsaantallen er wel degelijk nog steeds veel mensen in het ziekenhuis komen of op een andere manier zorg nodig hebben en het is qua aantal dan per duizend of per tienduizend besmettingen minder hoog dan in het verleden, doordat de variant anders is en natuurlijk nu ook een andere vaccinatie staat, maar als het aantal besmettingen een veelvoud is, en u kunt zich nog herinneren in het verleden keken we op van vijfduizend, tienduizend besmettingen in Nederland, nu kijken we dagenlang, al een week lang al, aan tegen meer dan dertigduizend per dag en heel snel stijgend, en gaan we nog hoger. En hetzelfde... als ik een situatie mag zeggen, even een input van mijn Parijse collega, die vertelde: ‘begin december hadden we in heel Parijs, ruim tien miljoen mensen, zevenduizend besmettingen per dag, nu hebben we er in Parijs honderdduizend per dag’. Het veertienvoudige en dan is de kans blijkt op ziekenhuisopname wel iets lager, maar niet veertien keer zo laag.
VRAAG
Maar zou dat dan wel betekenen dat op enig moment we eigenlijk van het coronavirus af zijn?
KUIPERS
Nee, ik ben bang dat we van het coronavirus ondertussen niet meer af komen. En als u even terugkijkt naar de afgelopen twee jaar dan is het eerste, er komt een nieuw virus en half heb je de eerste aandacht van ‘dit is korte tijd en misschien zijn we daarna wel vanaf’. Toen kwam het vaccin en was de gedachte ‘nou als we eenmaal gevaccineerd dan is waarschijnlijk het probleem over’ en wat we nu ondertussen weten is: het is variant op variant, waarvoor het zelfs bij gelegenheid weer nodig is om een boostvaccinatie te geven. En als ik alleen even iets benoem over die impact van die boostervaccinatie en waarom die toch zo relevant is is dat we mede eigenlijk, op basis nu van data uit het buitenland weten, dat wij een reguliere vaccinatie, de eerste twee prikken een bescherming is tegen ziekenhuisopname bij omikron, maar in de orde van 50 procent, en dat na een boost toch weer na meer dan 80 procent bescherming omhoog gaat en dat is heel relevant. Dus dan ben ik heel erg blij met de huidige status van de boostercampagne. Ik ben nog meer blij dat ten minste 90 procent van de 60-plussers het al gehad heeft. Maar ik wil echt heel graag het resterende deel adviseren om dat te halen. Het kan ook snel. Er zijn nu gewoon echt plekken vrij, je kunt op allerlei plekken gewoon terecht, prikken zonder afspraak, en als je die boost een week achter de rug hebt dan ben je ook dusdanig beschermd dat ook voor jou de quarantaineregels aangepast kunnen worden en ook dat is een belangrijk voordeel.
VRAAG
En tegelijk neemt die bescherming ook weer af na verloop van tijd. Het OMT heeft het een keer over een week of tien gehad dat dat normaal is. De allereerste ouderen die geprikt zijn dat is al bijna tien weken geleden, acht geloof ik. Gaat dat nog een probleem worden de komende tijd?
KUIPERS
Dat kan, dat hangt af van hoe lang dit verder duurt. Dus eerst is het echt gericht op... de boost aanbieden aan iedereen die daarvoor in aanmerking komt en het nog niet gehad heeft. Dat zijn de mensen met... die gevaccineerd zijn, maar nu nog niet een boost. Maar wat we wel moeten doen, en dat is onderdeel van dat langere termijnbeleid, is gewoon echt ons voorbereiden op als de situatie verandert, een nieuw variant, of nieuwe druk, afname van de effectiviteit van de boost, zijn we dan in staat om op relatief korte termijn opnieuw een boostcampagne te starten. Het is niet iets waar we nu plannen voor hebben, het is niet iets waarvan we zeggen ‘oh dat weten al dat we dan en dan moeten gaan doen’, maar als we ondertussen de ervaring van de afgelopen jaar leren... moeten we echt reëel rekening mee houden dat het op enig moment weer moet en dat zou ook dit jaar al kunnen zijn.
VRAAG
Maar niet over een paar weken al?
KUIPERS
Nee.
VRAAG (FINANCIEELE DAGBLAD)
Meneer Rutte, u zei dat u zich zorgen... dat u begrip had voor de zorgen van met name MKB’ers en dat u daar nog meer naar zou kijken. Wat voor maatregelen heeft u... hulpmaatregelen heeft u extra in petto?
RUTTE
Daar kijkt u op dit moment naar, ook samen met de sectoren, wat je ziet is natuurlijk dat op zichzelf de regelingen, de NOW en TVL, de bekende regelingen die zijn omvattend en die werken ook. Maar het duurt nu zo lang dat door die lengte ook de diepte van de ellende bij die bedrijven natuurlijk steeds dieper gaat en dat raakt op een gegeven moment ook aan allerlei andere vraagstukken van de bedrijfsvoering en ik kan nu nog niet precies zeggen wat daaruit gaat komen. Die gesprekken hebben we, dat die voeren de trojka ministers, dus Micky Adriaansens en Karien van Gennip, Sigrid Kaag en natuurlijk ook Marnix van Rij, de staatssecretaris van Financiën en van de Belastingdienst en Fiscaliteit, dus die kijken op dit moment ook met die sectoren. Ook samen met Carola Schouten, die weer gaat over het hele vraagstuk...
VRAAG
Armoedebestrijding, ja. Maar wanneer kunnen we dan iets verwachten, wanneer komt er iets concreets...?
RUTTE
Ik hoop zo snel mogelijk. Ik kan dat nu nog niet helemaal zeggen, maar dat hopen we zo snel mogelijk en ieder geval geldt nu dat de maatregelen doorlopen, dus de NOW en de TVL, al die pakketten gaan door. Maar kijken dus even heel precies nu wat is door die langdurigheid ook het effect op die bedrijven.
VRAAG
Ja, want ze keren steeds verder in op hun eigen reserves en sommige hebben geen reserves over.
RUTTE
Daar spelen verschillende vraagstukken, ook bij verschillende sectoren bij verschillende bedrijven, dus daar zijn we heel precies naar aan het kijken. Maar juist ook door de lengte van de crisis begin je daar natuurlijk nu situaties te zien die ook door de bestaande steunpakketten waarschijnlijk niet in voldoende mate worden afgedekt.
VRAAG
En dan even een vraag voor meneer Kuipers. U zegt ‘wij moeten leren leven met de crisis... met het virus’ maar hoe moet ik dat voor me zien, want wij hebben dus... omikron is wat minder... is meer besmettelijk, maar wat minder ziekmakend dan een eerdere... kunnen we verwachten dat een volgende variant juist weer meer besmettelijk is en minder ziekmakend of kunnen we dat niet zo...?
KUIPERS
Nee, dat weten we niet zeker, maar dat kan, varianten die minder besmettelijk zijn of minder zich minder snel verspreiden zullen niet snel overnemen van een heel snel verspreiding... Maar nieuwe varianten kan en er kunnen ook weer varianten komen die meer ziekmakend zijn, dat kan. Wat u zich dan moet voorstellen is dat als het niet weggaat, als er gewoon virus bij ons blijft en dus ook telkens weer kan terugkeren dan betekent dat er een vraag is aan alle verschillende partijen in de maatschappij, en ik noemde er al een aantal, het onderwijs, het bedrijfsleven, de sportwereld et cetera, al na te denken over hoe we onszelf zo inrichten dat je transmissie van een virus, en daarmee ook enkel en alleen al uitval van je eigen personeel, of je eigen sportbeoefenaars et cetera, zo gering mogelijk maakt. En dan moeten we zien wat de toekomst precies brengt in termen van ziekmakendheid. Wordt dit uiteindelijk iets a la een influenzavirus, het komt, het is seizoengebonden, maar de meeste mensen worden er niet heel ziek van, behalve een enkele, en met name mensen die zeer kwetsbaar zijn of raakt het toch veel grotere groepen in ernstige mate en dat is wat we in de afgelopen periode gezien hebben.
VRAAG
En gaan we ook een afweging maken... sorry, gaan we ook even een afweging maken van ja hoeveel... hoeveel doden willen we accepteren en hoeveel beknottingen willen we accepteren of... gaat het zo extreem worden dat soort afwegingen?
KUIPERS
U ziet in feite al dat we bij de huidige ontwikkeling van besmettingen durven en ik noemde dat een weloverwogen risico om desalniettemin bepaalde versoepeling toe te brengen dat we accepteren dat het aantal patiënten wat in de komende vanwege covid hulp nodig heeft van de huisarts, van anderen, dat we dat accepteren omdat we vinden, in de afweging, dat dat opweegt tegen de impact en de effect van die versoepelingen, bijvoorbeeld in het onderwijs. Ik liet niet voor niets even een beeld zien van wat er op dit moment onder de jeugd speelt. Ik heb zelf vier zoons in de leeftijd van 20, 21 tot 25. Je merkt dat gewoon. Dat heeft een enorme impact en ik denk dat velen van u dat in uw omgeving kennen. Daar moeten we iets aan doen, maar dan accepteer je wat. Het lastige is dat we echt voorop willen stellen, dat is gewoon een belangrijke maatschappelijke verworvenheid in Nederland, is dat toegang tot zorg, wanneer je dat nodig hebt, echt heel relevant is. En dat hebben we in de afgelopen twee jaar steeds mee geworsteld om te zorgen dat op het moment dat het nodig is dat je die toegang ook hebt.
VRAAG (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, ik wil graag even terug naar het moment vlak voor kerst dat u hier die lockdown aankondigde, dat was een lockdown uit voorzorg, tijd te kopen en ook omdat we niet precies wisten wat die omikron variant zou doen. Toen werd er eigenlijk dezelfde vraag gesteld als u hier nu vanavond van ‘ja, maar die andere landen, die buurlanden dan, die hebben geen lockdown’. U zei toen ‘ja, die zullen wel volgen met maatregelen’. Dat is allemaal niet gebeurd. Hoe verklaart u dat?
RUTTE
Ook daar gebeuren natuurlijk dingen. Het is niet zo dat er helemaal niets gebeurd. Ik was gisteren in Berlijn en ik had van de week ook overleg met Hendrik Wüst van... collega van Noordijn-Westfalen, ook daar gebeuren natuurlijk dingen. Het is waar dat die niet zo ver gaan als wij. U ziet daar natuurlijk ook nu de situatie oplopen, ook de druk in de gezondheidszorg oplopen, dat verschilt overigens per land. In Nederland hadden wij natuurlijk te maken, ook in december met een zeer hoog aantal mensen al in de ziekenhuizen. Ernst in zijn vorige rol als hoofd van Landelijk Netwerk Acute Zorg heeft u daar regelmachtig over bijgepraat en misschien...
KUIPERS
Kan hij dat nog een keer doen...
RUTTE
Ja, nou niet over die...
VRAAG
Maar was het zo om een achterstand die we hadden in te lopen? Hebben we dan dingen daarvoor verkeerd gedaan of...
RUTTE
We hebben dat... ongetwijfeld hebben we ook dingen verkeerd gedaan, dat geldt altijd bij crises zoals deze, dat moet altijd uit evaluaties blijken. Maar wat hier in het bijzonder speelde was de enorme druk op dat moment in de zorg in combinatie, door delta, in combinatie met het feit dat over omikron nog weinig bekend was en helaas ook tot de dag van vandaag is het noodzakelijk om, weliswaar niet in de heftigheid van 18 december, want we kunnen nu een aantal dingen verruimen, maar nog steeds beperkingen op te leggen.
VRAAG
Maar ik kan me nog herinneren: Jaap van Dissel stond hier, er werden modellen getoond bij voortzetting van de avondlockdown zouden er eind deze maand 6000 mensen op de IC liggen. Ja, wat is er dan misgegaan in die modellen?
RUTTE
Nou, wat je ziet is dat en dat zal ook blijken, denk ik, uit de stukken die nog naar de Kamer gaan, dat die modellen nog steeds serieuze stijging laten zien, niet in de mate, want er is steeds meer bekend, dat was ook ons probleem natuurlijk 18 december, wat is de verhouding tussen het aantal besmettingen en wat het betekend in de ziekenhuizen. Je ziet daar dat mensen wat korter in het ziekenhuis zijn en ook minder, maar als het aantal besmettingen snel stijgt, en je praat hier dus over aantallen die zeer aanzienlijk zijn, als je kijkt naar de omgeving van Parijs, het voorbeeld werd genoemd, het grotere Parijse regio als je dat omzet op de Nederlandse cijfers dan praat je over de 170.000 besmettingen per dag, je ziet daar ook de druk daar op die gezondheidszorg enorm stijgen. Dus vanuit die gedachte moest dat gebeuren en tot op de dag van vandaag is dat nodig en kun je dus ook niet helemaal af van die maatregelen.
VRAAG
En dan heb ik nog één vraag aan minister Kuipers. Die boostercampagne waar u het over heeft, ja, er kwam deze week ook een onderzoek naar buiten: nog niet de helft van de mensen die volledig zijn gevaccineerd, dus je zou zeggen die zijn al bereidt zich te laten vaccineren, heeft die prik, die extra prik ook gehaald. Wat is er nou misgegaan in die campagne om die mensen over te halen zich bij te laten prikken?
KUIPERS
Als ik even de stand van vandaag geef is 49,6 procent van de mensen die daarvoor in aanmerking komen heeft die prik gehaald.
VRAAG
Nog niet de helft dus.
KUIPERS
Ja goed, we zitten op 0,4 procent... de helft hè. Maar 49,6 procent en zoals ik al aangaf het resterende deel kan dat heel snel doen, maar roepen we voor op. We zien op dit moment dat er echt slots openblijven. Vorige week werden er 1,8 miljoen mensen... kregen een boostprik. Deze week eindigen we, als we dit tempo doorzetten, op 1,1 miljoen. Dus er blijven veel slots. Dus ja, als we via deze weg alleen al een oproep kunnen doen, en ik heb al iets gezegd over buitenlandse cijfers, het belang van die boostprik op het voorkomen dat je zo ziek wordt dat je hulp nodig hebt. Dat is echt een groot effect. Dus communiceren, communiceren. En ik snap heel goed, dat is heel begrijpelijk, mensen zijn gevaccineerd, denken in eerste instantie van ‘nou daarmee ben ik dus klaar, nu ben ik beschermd’. Wat we nu zien met de huidige variant en ook indertijd is dat dat helaas niet meer zo is, dat je echt een boostprik nodig hebt om die bescherming weer op niveau te brengen. Dus blijven communiceren en daarmee ook dank voor uw vraag, want dat geeft mij ook de gelegenheid om er nog een keer op te antwoorden.
VRAAG (NIEUWSUUR)
Meneer Rutte, nog even over de horeca en de culturele sector. Wat moet er gebeuren om deze sectoren weer open te stellen?
RUTTE
Dat moeten wij nader bezien de komende dagen wat wij het buitenlandse informatie halen. We moeten nader bekijken wat het betekent ook voor de verhouding tussen het aantal besmettingen en wat er in de ziekenhuizen gebeurd. We willen natuurlijk ook weten: wat gebeurt er in Nederland. We zullen nog niet over tien dagen weten de effecten van de verruimingen die morgen ingaan, want dat duurt langer, maar je hebt dan wel al een klein beetje de eerste inzicht: wat gebeurt er met de verruiming uit het basis- en het voortgezet onderwijs en die hele optelsom moet ertoe leiden dat er het vertrouwen is dat je de volgende stap kunt zetten. Op dit moment vinden we dat echt te risicovol, omdat de modelleringen nu laten zien, dat als je het nu onmiddellijk zou doen dat dat zou leiden tot potentieel onbeheersbare situaties, dus we willen dat heel precies de komende dagen bekijken.
VRAAG
Ja, maar er zijn wel berekeningen gedaan, ook over de besmettingen. Heeft u concrete aantallen in uw hoofd waarvan u denkt ‘op dat moment zou het veilig kunnen’, zelfs met hoge besmettingen?
RUTTE
Nee, omdat je dus nader informatie moet krijgen: wat gebeurt er als het virus ook door de generaties gaat reizen. Het zit nu nog wat meer bij de jongere mensen, maar als het ook bij oudere generaties komt. Daar is natuurlijk een heel groot deel van geboosterd, gelukkig hè, want 90 procent van de 60-plussers die gevaccineerd zijn hebben ook een booster. Gelukkig hebben we ook in Nederland een relatief hoge vaccinatiegraad, die ligt ongeveer een stuk boven de Duitsers, waar ik gisteren was. Die zitten nog... begint nog met een 7, hier zitten we op zo’n 85 procent, die volledig gevaccineerd zijn. Maar nogmaals bij die boosters zie je bij de 60-plus ook een behoorlijke uptake. Dus dat geeft je daardoor dat vertrouwen, maar je moet het precies weten: wat doet dat en de informatie die we nu krijgen, nou uit Denemarken, uit Engeland, maar ook uit Frankrijk en nadere analyses daarvan ook door het OMT, het RIVM, alle modellen, daar willen we de komende dagen heel precies nader naar kijken om te zien of je daar verder in kunt gaan.
VRAAG
Maar zou u wel opening aandurven als die besmettingen zo hoog zijn, zoals ze zijn voorberekend, die 80.000 per dag. Ik weet niet wat het doet dan voor IC of opnames...?
RUTTE
Nou dat weten we dus niet, omdat we die verhoudingen niet hè, dat is het probleem. Het probleem hier is dat we nog niet met harde zekerheid kunnen zeggen wat precies de correlatie tussen het aantal besmettingen en wat het in de ziekenhuizen doet, omdat er ook die factor bij zit dat in veel van deze landen, die besmettingen zich concentreren bij de jongere mensen. Tegelijkertijd, dat geeft je weer vertrouwen, is natuurlijk die booster bij de ouderen behoorlijk gezet, maar niet alle ouderen zijn volledig gevaccineerd. Ook daar is nog een stuk wat gevaccineerd moet worden. Dus als je zegt ‘90 procent van de 60-plussers is dat dus ook de 90 procent die überhaupt gevaccineerd is. Dus je hebt daar nog niet iedereen. Dus dat wil je precies bekijken en dan zie je ook echt wel verschil in de cijfers. Amerika heeft op dit moment ziekenhuisopnames vergelijkbaar met de eerste golf. Dus dat is echt te hoog voor Nederland. In Frankrijk zie je het ook behoorlijk hoog. Maar ja, in Engeland en Denemarken is die weer lager. Dus we willen heel precies kijken ‘wat kunnen we daaruit afleiden’. Dus je kunt niet zeggen ‘dit is het aantal besmettingen’. Het is wel zo, als het aantal besmettingen maar blijft oplopen dat je risico’s krijgt met de continuïteit in het openbaar vervoer, de politie, de brandweer, de ziekenhuizen, het personeel en vandaar dat we ook hebben gezegd ‘we moeten daar ook iets doen met die quarantaineregels’.
VRAAG
Maar bent u dan niet bang dat het coronabeleid, ja, toch een soort paniekvoetbal blijft?
RUTTE
Nee, dat zou het zijn als we nu teveel doen en het zouden moeten terugdraaien. Dus we proberen zo, ja, wat Ernst Kuipers ook zegt, met acceptabel risiconemend. Dus we zeilen echt wel wat scherp aan de wind nu, maar we denken dat dit kan, dat dit een acceptabel risico is, zetten we deze stap.
KUIPERS
Misschien als ik één aanvulling mag doen, wat wel aangeven, Jaap van Dissel met zijn team doet dat ook, en wij deden het ook. Sommige buitenlandse landen, en ik heb dat laten zien lopen op ons en wat die laten zien is dat bij hoge besmettingsaantallen nog steeds veel mensen zorg nodig hebben, maar dat dat bijvoorbeeld per tienduizend of honderdduizend besmettingen lager is dan in het verleden. Dus dat betekent bij ons de vraag met dit maatregelpakket: wat betekent het allereerst met betrekking tot het aantal besmettingen. We hebben de getallen van het OMT wel genoemd. En wat we ook weten is dat in Nederland de besmettingen, en dan met name met de omikronvariant, zijn vanaf 29 december omhoog gegaan, dus langzaam en daarna heel snel. 29 december is ondertussen ruim twee weken geleden en we zien in de Nederlandse ziekenhuizen tot nu toe, tot en met vandaag nog een daling. Terwijl normaal gesproken zie je zo’n zeven dag nadat de besmettingen omhoog gaan, gaat in het verleden altijd de ziekenhuisbezetting ook omhoog. Het is nog vroeg, want een groot aantal van de besmettingen in Nederland zit ook bij de mensen van vijftig jaar en jonger. Daar is het aantal... de besmettingsratio is afhankelijk van welke leeftijd je kijkt, een factor 3 of nog hoger dan onder de 50-plussers. Maar wat we denken en echt op vertrouwen is dat we, als we tien dagen verder zijn hebben we nog meer gegevens uit het buitenland, blijven we nauw in contact. Maar weten we ondertussen ook meer van wat er dan in Nederland gebeurt. Gaat bij wezen van spreken vanaf morgen de druk op de zorg gestaag en daarna accelererend omhoog dan is dat een belangrijke factor om mee te nemen. Blijft die naar verhouding eigenlijk laag, ja, dan hebben we meer ruimte, los van besmettingsaantallen en uitval door quarantaine et cetera, om iets meer te doen.
VRAAG
Meneer Kuipers, hadden we met 2G meer sectoren kunnen openen?
KUIPERS
2G gaat in ieder geval op de lange termijn absoluut kunnen helpen bij het openen, sneller openen, en langer open houden. Op dit moment hebben we die capaciteit, die mogelijkheid gewoon niet, en zoals ik al aan gaf. Er zijn drie verschillende brieven in december naar de Kamer gegaan. We krijgen een onderzoek van de TU Delft en zullen op basis daarvan het gesprek voeren.
VRAAG
Is dat ook voor u een belangrijke voorwaarde om de horeca en culturele sector open te gooien?
KUIPERS
Voor dit moment niet. Voor dit moment zoeken we echt naar andere wegen. En ik zei al: we gebruiken het CTB op dit moment om genoemde reden alleen bij de sport en verder niet. En dus ook niet bij de detailhandel. Daar kiezen we voor 1,5 meter afstand en mondkapje. Maar laten we voor het langer termijnbeleid wel het gesprek over voeren. Dat moet. U ziet dat het in sommige buiten... in sommige andere landen gebruikt wordt.
VRAAG
Gaat u haast maken met die 2G-wetgeving?
KUIPERS
Eerst maar even het resultaat hebben van de TU Delft. Dat krijgen we heel snel. Dat verwacht ik komende maandag en dan het gesprek met de Tweede Kamer.
VRAAG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Kuipers, u had grote ambities om breder te kijken dan alleen de medische... het medisch perspectief. Het gekke is dat u eigenlijk smaller kijkt, want we horen het vandaag alleen maar over het aantal infecties wat de hele tijd dreigt, maar we weten bijvoorbeeld niet eens wat het RIVM berekent voor de ziekenhuisbelasting. Is dat niet opmerkelijk dan?
KUIPERS
Nee, en wat u mijn heeft horen zeggen is dat wij voor de langer termijn juist kijken en moeten kijken, samen met de sport, en samen met de horeca en samen met veel partijen, naar wat er op elke plek mogelijk is om te zorgen dat infectieverspreiding zoveel mogelijk ingedampt wordt en om even een ander perspectief hè. Ook in mijn vorige rol is het ontzettend vaak, ik heb vaak geprobeerd om dat een beetje corrigeren, maar dan was de standaardvraag over IC-bedden. Wat ik u liet zien is bij de huidige aantallen zit het probleem nu in Nederland niet op de IC-bedden, maar zit het gewoon op uitval van mensen en quarantaine.
VRAAG
Maar hier is het twee jaar lang, voordat u hier was, is het wel gegaan over ziekenhuisbedden en IC-capaciteit en vanavond horen wij geen enkel ziekenhuiscijfer. Dat wekt natuurlijk een beetje argwaan. Mensen willen graag weten ‘wat schetst het RIVM, hoeveel ziekenhuisbedden kunnen er straks bezet raken als u verder versoepelt’. Mensen snakken ernaar.
KUIPERS
Nou daar kan ik wel iets over vertellen. Op dit moment, de getallen zitten nog steeds in het hoofd, dat gaat er nog niet uit, maar gaat straks (onverstaanbaar, red.). Maar op dit moment zitten we onder de 1300 covidpatiënten in de ziekenhuizen, waarvan minder dan 350 op de IC, dat zijn ten opzichte van de afgelopen maanden gewoon lage aantallen. En ook vandaag daalde het nog weer substantieel. En dat is in relatie tot wanneer de besmettingen omhoog ging is dat een gunstig teken. Nou als dan de vraag is van ‘wat kun je, hoeveel patiënten kunnen we opvangen’. Het RIVM houdt ook in het huidige model, ook als ze rekening houden met minder ziekmakendheid van een omikronvariant en ook als ze rekening houden met een kortere opnameduur en bijvoorbeeld de getallen uit Frankrijk laten daar zien dat ook de IC-opnameduur, de kans om op de IC te komen is kleiner maar de IC-opnameduur is ook beduidend korter. Als je daar allemaal rekening mee houdt dan nog steeds kan het als we naar, richting de 100.000 besmettingen zijn, zal het echt leiden tot een substantiële druk op de zorg. En de aantallen die het RIVM dan laat zien zijn met een grote bandbreedte, maar gaan tot aantallen die overeenkomen met eerdere pieken die we gehad hebben.
VRAAG
Eerdere pieken. Meneer Rutte, u refereerde weleens aan de BBC website waar het over omikron ging. Het was een grote ramp in het VK. Inmiddels gaat het daar vooral over een tuinfeestje van een meneer Johnson. En die piek in de infecties hebben ze daar gehad. Die daal die knik is te zien, dat zien zelfs de rekenaars van het RIVM. Ook de druk op de zorg blijft beheersbaar. Gaat deze lockdown de boeken in als de overbodigde lockdown?
RUTTE
Nee. Nee deze was echt nodig die lockdown, daar ben ik echt van overtuigd, omdat we zagen de onzekerheid over omikron plus ook de druk op de zorg op dat moment. En nog steeds moeten we helaas een aantal sectoren, de horeca, theaters en ook evenementen vragen om nog even gesloten te blijven tot mijn grote spijt. Het is, die cijfers in het buitenland inderdaad zijn interessant. Daar zie je dus een knikje. Daar is ook even de vraag, ik blijf dat ook volgen de BBC-website, mijn Frans is minder goed maar ik doe dan de Engelse en de Duitse sites, en wat je daar natuurlijk wel ziet is dat daar de discussie gaande is over de maximale testcapaciteit. Wat voor effect dat kan hebben op het totaal aantal gerapporteerde besmettingen. Maar het is waar dat als je daarvoor corrigeert, dat ze daar over een piek heen lijken te zijn en ze lopen op ons voor. Dus dat zou een hoopvol teken kunnen zijn, een van de vele dingen die we nader willen bestuderen om met meer zekerheid een volgende stap hier te kunnen zetten.
VRAAG
Vertrouwt u erop dat mensen zich aan de nieuwe adviezen en regels gaan houden?
RUTTE
We hadden vandaag ook weer een presentatie van Kim Putters van het SCP. Wat je ziet is dat toch nog steeds heel veel mensen in Nederland, gelukkig, heel veel mensen in Nederland zeggen: luister zo grofweg is dit wat we moeten doen. Er is ook een hele grote groep die zegt: je moet eigenlijk nog veel meer doen. En er is ook een grote groep die zegt: je moet minder doen. Maar nog steeds zijn wij een land waarin heel veel mensen bereid zijn om de maatregelen te volgen. Zich realiseren hoe belangrijk het is om afstand te houden, om je best te doen. Dan praat je toch over zo’n driekwart van Nederland dat zijn best probeert te doen om niet besmet te raken.
VRAAG
Maar het vraagt wel veel van mensen als ze, voor de helft van ons land grenst aan het buitenland, de grens over kun je winkelen, ook de horeca in. En nu lopen er zelfs burgemeesters in het zuiden van het land trots door hun stadje te kijken naar hoe terrassen open zijn. Baart u dat niet zorgen? Is dat niet schadelijk voor het draagvlak en naleving?
RUTTE
Kijk de burgemeesters in Nederland die zijn het sluitstuk, de eerste naleving moeten wij zelf doen. De controle erop ligt ook bij de sectoren en inderdaad de burgemeesters hebben een hele belangrijke rol, om er uiteindelijk voor te zorgen dat er ook wordt nageleefd als de anderen stappen niet voldoende doen. Daarnaast is er gewoon in Nederland demonstratierecht, dat laat ik echt aan de burgemeesters hoe zij daarmee omgaan. Maar er is ook volstrekt begrip onderling en ook een overeenstemming in het denken, ook in het Veiligheidsberaad. Wat natuurlijk niet kan betekenen dat je naar een soort gedoogsituatie gaat of dat feitelijk sectoren open zijn. Maar dat er een paar uur op een bepaalde manier gedemonstreerd wordt, ja daar moeten burgemeesters op een verstandige manier mee omgaan.
VRAAG
Dus één dag, morgen, is het maximum?
RUTTE
Nee nee, dat zeg ik niet. De burgemeesters moeten omgaan met het demonstratierecht, die moeten daar de inschattingen maken. Maar waar zij het met elkaar over eens zijn, ook in het Veiligheidsberaad is: geen gedoogsituaties en ook niet een demonstratie-achtige situatie die eigenlijk betekent ‘openstelling.’ Dat kan echt niet en dat realiseert iedereen zich.
VRAAG (NU.NL)
Meneer Kuipers, toch nog even door op 2G. Want u zegt dat dit voor de lange termijn gaat helpen. Maar als nou blijkt dat die coronapas minder betrouwbaar is door omikron, dan kan dat toch nooit een oplossing zijn?
KUIPERS
Nee, als blijkt dat ie minder betrouwbaar is, dan is daar echt een issue. Een van de oplossingen waar we in zoeken is om dan wel aan de vaccinatiecomponent van de G te zorgen dat daar de voorwaarden aan vastzitten dat iemand een booster gehad heeft, dat scheelt alweer aanzienlijk. En het andere antwoord op uw vraag is dat op het moment dat je de 2G zou gebruiken, dat dat tenminste zorgt dat als mensen, en die mensen die in grote groepen blootgesteld worden, dat die zelf een geringere kans hebben om ernstig ziek te worden als ze besmet raken. Dat is een afweging, dat is echt een discussie die daarna moet volgen en waarvoor we ook eerst in de relatie tussen de verschillende factoren, wat is nu feitelijk van de verschillende componenten van de 3G’s, wat is feitelijk de negatief voorspellende waarde? Daar moet ik eerst een nader antwoord op hebben van de TU Delft en dat krijg ik begin volgend week.
VRAAG
Ik hoorde u ook zeggen dat het doel is of het uitgangspunt om die maatschappij weer open te krijgen en open te houden ook. Is dat eigenlijk het nieuwe uitgangspunt überhaupt? Wordt daar vanaf nu op gestuurd?
KUIPERS
Ik denk dat dat ook voor het vorige kabinet al heel lang het uitgangspunt is.
VRAAG
Nou goed er waren toch die drie pijlers? Wat is daarmee gebeurd dan?
RUTTE
Nee maar dat zijn de pijlers van: zorg dat je zicht houdt op het virus, dat je mensen met een kwetsbare gezondheid beschermt en dat de zorg het aankan. Maar uiteraard op een manier dat je, we hebben het ook steeds gedaan, het verwijt was eerder dat we soms wat te snel weer probeerden de samenleving open te doen. En dat dat misschien een paar keer net iets te snel gegaan zou kunnen zijn, die discussie hebben we vaak met elkaar gehad. Dus dat is natuurlijk altijd het doel. Maar je probeert het zo verstandig mogelijk te doen.
VRAAG
Ik snap ook wel zo verstandig mogelijk en er is altijd een bepaalde mix. Tenminste dat hoor ik dan vaak als dit soort vragen gesteld worden. Ik probeer daar een beetje structuur in te krijgen, want dan is het misschien ook wel helder voor mensen die zich afvragen: waar wordt nou een beetje op gestuurd? Dus eigenlijk nogmaals: is dit dan wel een belangrijk uitgangspunt om altijd te kijken van: hoe houden we die maatschappij nou zo open mogelijk, maar dan wel in die mix van die drie pijlers die u zojuist noemde?
RUTTE
Vanzelfsprekend, we zijn een liberaal land, een vrij land, waarin we uiteraard gewoon onze eigen gang willen kunnen gaan, en niet een overheid ons voorschrijft waar we wel kunnen gaan of staan. Dat past niet bij Nederland. Alleen door deze pandemie, zeg ik ja, als we dat blijven doen dan loop je het risico dat de zorg overstroomt, mensen met een kwetsbare gezondheid. Dat je geen zicht houdt op hoe het virus zich verspreidt. Vandaar dat je beperkingen moet opleggen onder bepaalde omstandigheden. Maar uiteraard, als die situatie op die drie punten weer beheersbaar is, dan wil je zo snel mogelijk weer dingen loslaten. Dat proberen we nu te doen in de sport, in het onderwijs en ik hoop ook zo snel mogelijk in de horeca.
VRAAG
Maar zou u dan nu kunnen zeggen wat dan zwaarder weegt? De druk op de zorg, ik noem maar iets, of het openen van de maatschappij. Kunt u daar een eenduidig antwoord op geven?
RUTTTE
Nee maar dat is niet de correlatie. Uiteraard is altijd het zwaarstwegend in een vrij land dat iedereen ook vrij kan zijn. Maar door de pandemie werden daar grenzen aan gesteld. En vervolgens ga je kijken: waar stuur je dan op om die pandemie onder controle te krijgen? En dat doe je op de drie punten die ik net noemde. Maar het is niet zo, kijk ook simpelweg omdat een samenleving niet zou accepteren dat als u dreigt uw adem te worden ontnomen door corona en bij het ziekenhuis komt en niet wordt geaccepteerd omdat er geen bedden vrij zijn, dat is ook iets wat een samenleving niet zomaar zou accepteren. Dus je probeert die zorg daar tegen te beschermen en ook zoveel mogelijk open te houden voor andere zorg die nodig is.
VRAAG
Meneer Kuipers nog tot slot, omikron is natuurlijk een variant, die is veel besmettelijker, maar die is ook minder ziekmakend. Zou deze variant dan op de langere termijn wellicht onze ticket uit de crisis kunnen zijn?
KUIPERS
Dat zou kunnen, alleen laten we niet zeggen dat dit m is, want de kans dat er weer een nieuwe variant komt is heel groot. En er wordt continu wereldwijd gemonitord, de WHO doet daar van alles aan. Dus ook nu komen er alweer op bepaalde plekken nieuwe varianten op, wat niet wil zeggen dat dat dan vervolgens de dominante variant wereldwijd wordt, we hebben dit soort dingen telkens gezien. En soms komt er een plukje van in Nederland en dan verdwijnt het weer, het is een continue dynamiek. Maar er zijn alweer varianten die juist een mix tussen een delta en een omikron vertonen.
VRAAG
Maar zitten we bijvoorbeeld nog in een crisissfeer wat u betreft?
KUIPERS
Nou crisis zitten we al heel lang in, dat woord is al heel lang sleets. Want crisis is iets van het acute. Je kunt ook zeggen, we hebben nog steeds een OMT, is er nog wel sprake van een outbreak? Het is ondertussen een situatie die we gewoon moeten accommoderen, want het gaat niet meer weg. Met welke variant dan straks ook, maar dat er ergens een variant blijft, de kans dat er eentje komt die daarna helemaal uitdooft en er komt niets nieuws voor terug, is buitengewoon klein. En dat betekent ook, in aansluiting op, want u had het zonet heel begrijpelijk over de druk op de zorg en dat is iets wat vaak gebruikt wordt, ik hecht er zelf altijd aan om het juist om te draaien en te zeggen: het gaat over toegang tot zorg. En dat is een belangrijke maatschappelijke verworvenheid in Nederland. Dat willen we ook heel graag zo houden. En het kan u of uw ouders of uw partner of iemand anders en ons allemaal op enig moment raken. Dan kan het gaan om covid, maar de kans dat het om iets anders gaat is nog veel groter. En dat willen we echt altijd overeind houden en dat staat regelmatig in het gedrang. En dat staat nu op sommige plekken in het buitenland ook echt in het gedrang. En als ik mag refereren bijvoorbeeld aan de situatie in Engeland, daar is in de voorgaande periode gewoon voor maandenlang bijvoorbeeld transplantatieprogramma’s stilgelegd. Je zult een patiënt zijn die wacht op een nieuw orgaan. Wij willen dat overeind houden, maar dat vraagt iets. En dat is een afweging, waar je natuurlijk steeds het debat hebt.
VRAAG (VOLKSKRANT)
Meneer Kuipers, u sprake eigenlijk over een situatie die we denk ik nog niet kennen, namelijk dat er teveel mensen in een te korte tijd besmet raken. Dat kan leiden tot een ontwrichting, omdat er bijvoorbeeld te weinig brandweermensen zijn, of mensen in de zorg. Hoe ver zitten we daar eigenlijk vanaf?
KUIPERS
Nou op dit moment zitten we er nog vanaf. Maar ik liet u al wel even de aantallen zien, als je gewoon zegt: 200.000 besmettingen per week, ik heb even goed geluisterd naar Jaap van Dissel van het RIVM, die zegt: ga ervan uit, gemiddeld per nieuwe besmetting heb je 3 directe langdurige contacten. Dus dat betekent bij 200.000 besmettingen in een week heb je ook 600.000 mensen die daar direct door geraakt worden. Die 200.000 gaan in isolatie, die 600.000 gaan in quarantaine, die kunnen niet op het werk, die kunnen niet naar school. Dat zijn 800.000 mensen. U heeft zelf ter gelegenheid daar ook al dingen over opgeschreven. Enkele hulpdienst waar de roosters moeilijk vol te krijgen zijn vanwege de hoge uitval. We kennen de situaties van scholen. We kennen de situatie al heel lang gerapporteerd door de zorg. Ik hoor ook uit zorginstellingen dat het aantal mensen dat nu positief test en of uitvalt omdat er een huisgenoot positief is, heel erg snel omhoog gaat. Als dat doorgaat dan krijg je wel zo’n situatie.
VRAAG
Dus we zitten nu zo ongeveer rond de 80.000. Als dat verder oploopt richting de 200.000...
KUIPERS
800.000 zei ik. 200.000 mensen in een week positief en die hebben elk gemiddeld een drietal 3 directe contacten die in quarantaine gaat. Dat zijn enorme aantallen.
VRAAG
Ja dat snap ik. Dus als we eenmaal cijfers zien die richting die 200.000 gaan dan moeten we er rekening mee houden dat Nederland uitvalt?
RUTTE
Nee daar zitten we dus al op.
KUIPERS
Daar zitten we al op. Dus 30.000 per week.
VRAAG
Maar wanneer komt zeg maar het punt dat Nederland uitvalt?
KUIPERS
Dat hangt uiteraard van de verspreiding van die besmettingen af. Als het allemaal schoolgaande kinderen zijn, dan zitten er heel veel mensen ook als oudere uit, als het allemaal mensen zijn in een andere leeftijd, het hangt er een beetje vanaf, je kunt niet zeggen: bij zoveel is er een probleem.
VRAAG
Maar er zijn nog geen scenario’s opgesteld?
KUIPERS
Maar misschien wel als een vertaling even naar, want we hebben het zonet ook, gevraagd over dingen open. Maar vertaal dit naar een werkgever. Iemand met een winkel. Iemand met een horecagelegenheid. Iemand met iets anders. Als je dit soort aantallen hebt dan betekent het dat je een serieuze kans loopt dat er zoveel personeel uitvalt dat je op een gegeven moment gedwongen bent ook al mag je hem openhouden, dat je je winkel toch weer dicht moet doen. Of dat je een andere keuze maakt, dat is dan de situatie.
VRAAG
Maar op basis van omikron zijn er nu nog geen scenario’s of noodscenario’s?
RUTTE
De reden natuurlijk om nu de quarantaineregels nu te bekijken is ook op dit punt ervoor te zorgen dat dus mensen die geboosterd zijn na een week, of die na 1 januari corona hebben gehad na een week, dat je zegt naja weet je: je moet gewoon kijken of je daar niet kunt zeggen, ook al heb je meer dan 15 minuten contact gehad binnen de anderhalve meter, houd jezelf goed in de gaten, bij klachten natuurlijk onmiddellijk protocol volgen, maar dat is natuurlijk ook belangrijk. Je ziet het in heel Europa, die discussie is nu gaande om daarmee die quarantaineregels wat te versoepelen.
VRAAG
Mag ik dat als een nee opvatten? Er is nog geen noodscenario op basis van omikron van wat er gebeurt bij een x aantal besmettingen?
RUTTE
De sectoren zelf zijn er natuurlijk over aan het nadenken. Je ziet het natuurlijk nu al in het openbaar vervoer, dat is niet per se het kabinet wat dat hoeft te doen, maar de sectoren zelf hebben natuurlijk...
VRAAG
Ok dus het kabinet denkt niet na over een noodscenario?
RUTTE
Ja dat doen de ziekenhuizen natuurlijk zelf neem ik aan.
KUIPERS
Dat doen de ziekenhuizen zelf en dat is een van de voorliggende vragen. Je hebt het de afgelopen weken ook weleens een keer in de voorbeelden gezien, van wat als in een cruciale sector, laten we even bij de zorg blijven dan vanwege uw voorbeeld, wat als er zoveel personeel uitvalt dat je gewoon niemand meer hebt om te verzorgen? Wat doe je dan? Kun je dan gaan, en dat hebben we eerder ook gemaakt, die protocollen die zijn er, die waren er ook al vanuit de eerste golf, die waren er ook al nog daarvoor, gewoon in pandemische paraatheid. Wat doe je dan? Kun je mensen dan vragen om, als ze daar fysiek toe in staat zijn, om gewoon alsnog te komen werken met voldoende beschermingsmiddelen, zodanig dat ze het niet overdragen aan een patiënt of aan een collega? Die protocollen die zijn er.
VRAAG
Laatste vraag dan. Mondkapjes worden bijvoorbeeld nu weer aangeraden op plekken waar we ze nog niet hoefden te dragen. We hebben er heel veel van dus ik vraag het nog maar een keer: worden die dingen gratis?
RUTTE
Nee.
VRAAG
Nee? Hetzelfde geldt voor de zelftests. Ook heel belangrijk. Worden die gratis?
RUTTE
Daar gaan we allemaal niets aan veranderen, mensen hebben een eigen verantwoordelijkheid.
VRAAG (OP1)
Meneer Rutte, kunt u uitleggen waarom de keuze is gevallen op het sluiten van horeca of het gesloten houden van horeca en cultuur, maar het wel openen van winkels? Want je had het bijvoorbeeld ook andersom kunnen doen.
RUTTE
Om de reden die ik heb genoemd bij de NOS net. Dus we hebben gekeken naar de intensiteit en de duur van het contact. En in een winkel is het risico dat jij binnen de anderhalve meter komt een stuk kleiner. En de duur van het verblijf in de winkel is ook veel korter dan in de horeca, waar je veel langer binnen bent, veel meer risico loopt om ook qua intensiteit toch te dicht bij andere mensen te komen. En je moet dus nu keuzes maken: waar kan het wel en niet? Dus het OMT is heel precies, dat zegt: we durven het nu aan te adviseren voor de winkels, vanwege die reden. Dat is natuurlijk anders in de horeca. Dat is anders in de bioscoop. Dat is anders dan in een zaal. Dan heb je nog de musea discussie. Voor de musea geldt dat we altijd bij openen hebben gezegd: kijk nou zo veel mogelijk naar individueel en niet groepen, maar kijk ook zoveel mogelijk naar lokaal en niet regionaal of boven regionaal. Musea is vaak ook natuurlijk, zeker de grote musea, is dat regionaal of boven regionaal. Ook de reden waarom we hebben gezegd: sport open, maar nog niet competities buiten de eigen club, want dat betekent ook weer verplaatsingen. En zo probeer je steeds zo verstandig mogelijk die stappen te zetten, dingen mogelijk te maken, maar daarom kon helaas nu het niet voor horeca of cultuur.
VRAAG
Maar toch het antwoord, dat is een heel kort zinnetje, ja, de aard van de contact en de lengte.
RUTTE
Intensiteit en de duur van het contact.
VRAAG
Ja, maar ik kan me voorstellen dat je als horecaondernemer denkt: ja, het zal wel, als ik morgen in de winkelstraat ga lopen en ik zie de grootgrutters helemaal volstaan en de kledingwinkels helemaal volstaan, dat kan in mijn zaak ook. Mensen kunnen ook even een kopje koffie 10 minuten doen en weer weg gaan. Begrijpt u dat het een heel moeilijk argument is?
RUTTE
Tuurlijk. Ik snap dat totaal, maar gemiddeld genomen is het natuurlijk zo dat mensen niet, als je gaat eten in een restaurant, dat doe je een paar uur, dat is wat anders dan wanneer je, u of ik gaan kijken naar een nieuw t-shirt moeten kopen. Dan ben je niet uren in een zaak. Dus daar zit natuurlijk een verschil. Dus dan is de intensiteit en de duur anders. Bovendien geldt voor die winkels: het is 1 per 5 vierkante meter en handhaaf de 1,5 meter. En dat zal ook natuurlijk vanuit, dat is eerst weer een taak van de winkel, van u en ik zelf om bij de Albert Heijn en de Lidl de afstand te houden, maar ook uiteraard, als dat nu weer kan, in de kledingzaak of een meubelwinkel. Maar uiteraard geldt ook daar weer de controle vanuit de winkel zelf. Geldt ook weer de handhaving en daarom ook dat de gemeenten zeiden, de burgemeesters, toen wij aanvankelijk dachten winkelen op afspraak, haal dat er nou af, want wij moeten al zorgen dat het binnen die winkels goed gaat op die 1 per 5 vierkante meter. Dan moeten we twee dingen controleren, of ze wel op afspraak zijn binnengekomen, dat voegt dan weinig toe. Dus dat vond ik een goed punt toen ik dat gisteren terug hoorde uit het Veiligheidsberaad en daarom hebben die aanvullende voorwaarde eraf gehaald dat je een soort dubbele slot... maar dat tweede slot had niet zoveel meerwaarde en vroeg wel heel veel extra handhaving. En zo probeer je steeds heel precies te kijken: wat is nou verstandig.
VRAAG
Nou ja, dat is een extra slot, maar dat had vermoedelijk het OMT ook wel geadviseerd en dat doet u nu niet, maar ik kan me voorstellen dat het wel drukker wordt in winkelstraten, want als je een afspraak moet maken is dat een extra drempel om die winkelstraat op te zoeken.
RUTTE
Nou, dat valt wel mee. Je kunt die afspraak maken ook terwijl je voor de zaak staat en zegt ‘heb je nu plek binnen, mag ik naar binnen’. Dus het is niet per se zo dat je van tevoren hoefde te bellen bij dat winkelen op afspraak. Dat is een. Het risico is ook wat groter van natuurlijk rijvorming van winkels als je dat doet, dat is nu ook wel minder. Dus dat is weer een voordeel van deze aanpak en verder geldt hier dat de burgemeesters los van de naleving op... en de controle op en de handhaving op die 1-per-5 vierkante meter en op de 1,5 meter natuurlijk ook heel veel ervaring hebben inmiddels met, ja, als er teveel mensen... kijk naar wat er in Rotterdam gebeurd. Aboutaleb heeft een aantal keer, de burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, ingegrepen als het te druk werd op bepaalde plekken. Ik weet dat in heel veel steden, ook dorpen, want ook in het centrum van dorpen is het supergezellig en kan het heel druk worden, daar heel goed in zijn, als burgemeester, om daarmee om te gaan. Plus dat we zeggen als het daar toch even wat drukker is: mondkapje op.
VRAAG
Toch nog een korte vraag: dit besluit, de besluitvorming nu is in lijn met het OMT-advies?
RUTTE
Ja behalve dus dat zij zeggen ‘doe het op afspraak’ en dat hebben we er af gehaald.
VRAAG
Dat is het enige?
RUTTE
Ja... en we hebben dus, we maken dus mogelijk, dat het OMT niet, maar we denken dat het heel beperkt extra iets vraagt, die amateur cultuurbeoefening. Dus dat je weer les kunt krijgen.
VRAAG (NRC)
Ja, meneer Kuipers u had het net over het accepteren van het risico op meer coronapatiënten en daar stelde u tegenover hè... is het maatschappelijk idee van er moeten nu eenmaal dingen open zodat het vol te houden is. Alleen het accepteren van het risico op meer coronapatiënten heeft uiteindelijk toch ook gevolgen op andere patiënten. Mensen die hun operaties al uitgesteld zagen. Is dat eerlijk?
KUIPERS
De eerste is even... ik heb de afgelopen dagen contact gehouden met collega’s, bestuurders en artsen in ziekenhuizen. Hoe is het op dit moment met de situatie, zijn jullie in staat om ook een inhaalslag te maken en zijn jullie er klaar voor om eventueel weer toch een stijging aan covidpatiënten op te vangen. En het antwoord daarop was ‘ja’. En je hebt sommige geluiden in het nieuws ook gezien van artsen die zeggen ‘wij zien dit en wij begrijpen dat er toch iets moet gebeuren, ondanks het huidige hoge aantal besmettingen’. De eerlijkheid, ik kop het even terug op de vraag die zo net ook gesteld werd, waar wij voor moeten zorgen, is echt een belangrijke maatschappelijk verworvenheid, is dat er voor patiënten ten alle tijden toegang is tot zorg. Die situatie is op dit moment gewaarborgd, maar die moeten we overeind houden. Dan kun je in de huidige situatie niet doorzetten dat als de aantallen covidpatiënten heel laag is, maar we daar dit soort maatregelen voor moeten nemen zoals het nu is dat je zegt ‘en toch gaan we niet versoepelen, we gaan eerst en dan alleen maar de druk op de zorg langdurig laag houden’ en dat snapt de zorg zelf ook. Dus is het eerlijk? Het is eerlijk zolang je alle patiënten in staat bent om op te vangen. En laten we wel zijn: mensen kunnen, los even van zelf iets aan een vaccinatie en een booster, maar ook mensen die dat gehad hebben als ze kwetsbaar zijn kunnen nog steeds in het ziekenhuis komen, vanwege covid of met covid. Op dit moment als je even kijkt naar de situatie in de Nederlandse ziekenhuizen is zo’n vijf procent van de patiënten die er komt, met covid gediagnosticeerd wordt, komt eigenlijk voor iets anders, zo’n vijf procent van de covidpatiënten. In sommige omringende landen, en een paar keer al de referentie aan Frankrijk gegeven, dus laat ik dat nog een keer doen. Er is op dit moment ongeveer één op drie patiënten in het ziekenhuis met covid, komt primair vanwege iets anders, maar wordt dan om bepaalde redenen getest en blijkt dan ook covid te hebben.
VRAAG
Ja, dus dat die artsen zeggen ‘het kan wel, we kunnen een stijgend aantal nog wel aan’, maar dat neemt nog steeds niet weg dat iemand die bijvoorbeeld behandeld wordt voor kanker zijn operatie hierdoor wel ziet... verschoven ziet worden.
KUIPERS
Als dat gebeurt, dat is iets wat we dus echt moeten voorkomen, en daar hebben we in de afgelopen periode af en toe echt gehad, dat soort situaties, maar op dat moment ook met veel hogere aantallen dan nu, er ligt nu al geruime tijd, bijvoorbeeld als we kijken naar de IC’s liggen er veel meer andere patiënten, zoals je dat noemt, dan patiënten met covid... dat is gunstig...
VRAAG
Maar dat risico... maar dat risico dat neemt u nu dus wel toch?
KUIPERS
Dat risico dat nemen en dat is, zoals ik dat zei, een weloverwogen risico.
VRAAG
En er is weleens gesproken over het scheiden van covid-zorg en niet covid-zorg. Wat is de status daarvan?
KUIPERS
Dat is een uitvraag die door mijn voorganger al gedaan is aan het veld, in december. Waarvan ik in de loop van de komende periode een... een antwoord op verwacht. De belangrijke kanttekening daarbij, en dat is geen antwoord op ‘het kan niet’, maar wel een winstwaarschuwing, dit gaat alleen maar helpen als door dat scheiden in staat zouden zijn om uiteindelijk meer patiënten op te vangen dan wanneer je het blijft doen zoals nu. En lees in mijn ondertoon... in mijn antwoord niet iets van dat ik daar twijfels bij heb of dat kan, maar alleen maar het antwoord: dit is een belangrijke voorwaarde. U moet zich voorstellen: covidpatiënten komen overal binnen en de covidpatiënten die nu nog tegenwoordig in ziekenhuizen worden opgenomen dat zijn over het algemeen, we hebben ondertussen al zoveel geleerd, het is niet meer een patiënt die alleen maar zuurstof nodig heeft, het is meestal een patiënt die ernstig ziek is en dan vaak een combinatie aan factoren heeft. Dit betekent dat het dus ook vraag om hele teams. Het betekent dus ook dat als je dat in een regio of landelijk concentreert op een aantal plekken dat je daar ook hele teams en hele faciliteiten neer moet zetten. Een compleet ziekenhuis met al het personeel wat daarbij zit. Dus het kan alleen maar iets opleveren als je dan vervolgens toch in staat bent om meer capaciteit en meer continuïteit elders te doen.
VRAAG
En op de korte termijn zit dat er niet in. Oké. Meneer Rutte, tot slot inderdaad, dit is een gesprek dat we hier best wel vaak hebben gevoerd, maar ik ga het toch nog een keer proberen, want u heeft het graag over burgemeesters die het wel goed doen hè. Jullie hebben hier allebei over hoe spannend het is wat er nu gebeurt. Jullie gebruiken dat woord. Toch is het zo dat we afgelopen tijd wel zagen dat Nederlanders massaal de grens over gingen om maar te kunnen shoppen of maar dat terrasje te kunnen pakken. Toch is het zo dat nog voordat jullie hier stonden, een paar uur geleden, mensen op een terrasje al plaatsvonden met het idee van ‘we doen het gewoon toch’. Waar komt dat vertrouwen dat het dit keer wel lukt eigenlijk vandaan?
RUTTE
Nou ik... wat ik zeg is dat ik vertrouwen heb in onze burgemeesters, die zijn er om de wet te handhaven...
VRAAG
Maar die laten al zien dat we dat niet doen.
RUTTE
Nou ja, dat is de vraag.
VRAAG
We zien toch dat die terrassen open waren en dat daar niet gehandhaafd is?
RUTTE
Ik ga proberen de vraag te beantwoorden. Ik vind dat u het onderscheid moet maken. Ja, het is absoluut zo dat het niet zo kan zijn dat die horeca dat daar gedoogd wordt, dat die open of dat er sprake van zou zijn dat daar een soort semi-permanente openstelling is. Maar wat je wel ziet is dat er op een aantal plekken... en dan is het aan de burgemeester, daar heb ik dan ook geen oordeel over om daarmee om te gaan. In het kader van het demonstratierecht... ‘we gaan een paar uur open’, dat burgemeesters daar soms geen ruimte voor geven, soms wel ruimte voor geven. Dat is altijd aan de burgemeester. Maar de afspraak in het veiligheidsberaad is: we handhaven gezamenlijk, we gaan niet gedogen en als er gedemonstreerd wordt en dat gebeurt in de vorm van een paar uur open, dan is dat het ook en dan kan het niet zo zijn dat dat semi-permanent is.
VRAAG (BNR)
Meneer Rutte, toch nog even over het MKB. De afgelopen twee jaar zijn enorme offers geleverd. U vraagt dat nu weer van hen. Zij roepen om perspectief. Hoe kan het dat u hier nu staat zonder een concreet plan voor hen?
RUTTE
Nou het concrete plan is, A., dat we zo snel mogelijk willen dat ook de sectoren die nog niet open kunnen open gaan. En twee, dat de steunpakketten, en die behoren als ik ze ook vergelijk met andere landen, die zijn zeer ruimhartig, en die werken ook. Vooral is dat de regeling voor de NOW, de NOW en de TVL, die twee regelingen, maar ook een aantal andere regelingen die er zijn, die lopen allemaal door. Wat je alleen ziet is dat, omdat het zo lang duurt bedrijven natuurlijk ook door die lengte ook steeds dieper problemen hebben en dat zijn we nog eens een keer extra precies in kaart aan het brengen met de sectoren samen om te bezien wat daar extra nodig is.
VRAAG
Ja, maar dat willen ze nou juist weten, want die oude regelingen die kennen ze wel. Ze willen weten: wat is het lange termijn perspectief. En die biedt u vandaag niet toch?
RUTTE
Het lange termijn perspectief is open gaan en dat hopen we natuurlijk dat dat zo snel mogelijk kan, waarbij je over praat is zolang het niet kan dat bedrijven de duur van de lockdowns en gelukkig waren ze niet constant, maar toch heel regelmachtig, en nu ook weer voor een aantal sectoren doorlopend, dat zij te maken krijgen met een aantal vraagstukken die in hun bedrijfsvoering nog verder gaan dan wat je kunt oplossen met die bestaande regelingen. Dat is heel verschillend per sector. Dus dat is niet een kwestie van perspectief. Perspectief is open gaan, als het kan, veilig. Het zo goed mogelijk bedrijven ondersteunen die door de duur en de lengte van de lockdown te maken met dit soort problemen, met de sector samen proberen een antwoord op te formuleren.
VRAAG
Ja, maar dat perspectief van open gaan, neem de horeca. Er zijn horecaondernemers die hun eigen woning aan het verkopen zijn om de boel te kunnen blijven bekostigen. Zij hebben officieel pas een uur geleden, iets meer dan een uur geleden gehoord, dat ze morgen niet open kunnen. Snapt u dat zij zeggen: ‘wij gaan morgen gewoon wel open, want ik heb mijn huis al verkocht en mijn kinderen moeten ook eten?’
RUTTE
Ik snap het allemaal maar dat kan dus niet, omdat het gewoon niet veilig is om dat te doen. Dat zou te grote risico’s met zich meebrengen vanwege de besmettingen. Ik snap enorm wat bij hen speelt. Juist omdat het speelt hebben wij deze zeer ruimhartige regelingen ook voor de horeca. En ik snap ook omdat het zo lang duurt, we nu 22 maanden in deze crisis zitten, dat dat betekent dat nog bovenop wat die regelingen kunnen oplossen, er problemen zijn die ook moeten worden bekeken. En die zijn we met de sectoren in kaart aan het brengen.
VRAAG
Dan nog heel even over de cultuursector. U zegt: de winkels kunnen wel open want daar hoeven mensen minder ver voor te reizen. Daar zijn mensen wat minder lang aanwezig. Maar zo meteen zien we ook mensen weer naar de Ikea reizen. Dat is een commerciële doorstroomlocatie. U noemde de musea al. Wat is nou het verschil tussen een Ikea als commerciële doorstroomlocatie waar mensen naartoe moeten reizen en bijvoorbeeld een Naturalis?
RUTTE
Ja nee die vraag snap ik heel goed, want die Ikea’s zijn aan de rand van de weg en dan moet je vaak ook wat langer, en het lastige is, die kun je niet, als je zegt de winkels gaan open, kun je niet juridisch de Ikea’s daar weer van uitzonderen, dat gaat gewoon simpelweg niet. Dus ook hier geldt dat ons land nooit is ingericht op zo’n pandemie als deze. En dat er niet een draaiboek klaar lag: hoe kan ik de Ikea’s juridisch uitzonderen van een opening van de winkels, dat gaat simpelweg niet. En voor de Ikea’s geldt wel 1,5 meter, geldt wel 1 bezoeker per 5 vierkante meter. En zou je dat nu ook toestaan voor de hele cultuursector, dat gaat gewoon niet omdat dat betekent, voor de Ikea’s heeft u gelijk, daar is best iets vergelijkbaars over te zeggen. Maar verder geldt natuurlijk voor de brede cultuursector dat dat tot zoveel extra bovenregionale verspreiding leidt en verplaatsing, dat is niet verstandig.
VRAAG
Maar de cultuursector denkt nu weer: wij staan altijd achteraan?
RUTTE
Ik hoop dat ze dat niet denken, want er zijn wel hele ruimhartige steunregelingen.
VRAAG
Dan moet u eens op Twitter kijken he?
RUTTE
Ja ik snap dat, maar dan vraag ik aan die cultuursector, dan snap ik dat ze hiervan balen. Ik vind het ook verschrikkelijk, ik doe het niet voor mijn lol. Ernst Kuipers doet het niet voor zijn lol. Het is helaas noodzakelijk om nu nog beperkingen op te leggen, omdat anders de risico’s te groot worden. En dan moet je gewoon kijken naar: hoe zit het met de verplaatsing, hoe zit het met de druk op de drukte. Letterlijk op straat maar ook in de locaties zelf en de duur en de intensiteit van de contacten. En dan snap ik heel goed, als je zegt joh de winkels gaan open, dan kan ik daar niet de Ikea’s van uitkerven, dat kan gewoon juridisch niet. Dan snap ik volkomen de irritatie. Maar het is helaas niet helemaal precies te leggen die puzzel, dat gaat gewoon juridisch niet. En daarom proberen we die cultuursector ook zo goed mogelijk te ondersteunen en is die ook prioritair met de horeca en de evenementen als er wel wat meer kan.