Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge (23 maart 2021)

Mediatekst | 23-03-2021

Minister-president Rutte en minister De Jonge leggen uit waarom verdere verruiming van de lockdown nog niet verantwoord is en beantwoorden vragen van de pers.

Inleidend statement minister-president Mark Rutte

Goedenavond. Je hoort vaak: ‘De mooiste tijd van het leven is altijd nu.’ En dat is vaak waar, maar op dit moment ben ik toch geneigd te zeggen dat de mooiere tijden nog even voor ons liggen. Die mooiere tijden breken aan als straks, op weg naar de zomer, mensen met een kwetsbare gezondheid en 60-plussers zijn gevaccineerd. Dat is het moment waarop ook echt weer meer kan. Hoe we de weg daar naartoe in de tijd voor ons ligt en wat dat betekent voor de stappen die we in de komende weken nog hopen te kunnen zetten, daarover hoort u zo meteen meer van Hugo de Jonge.

Maar eerst het minder goede nieuws van vandaag. U weet dat we twee weken geleden hoopten om vóór Pasen een paar kleine versoepelingen door te kunnen voeren. Onder een aantal voorwaarden. We hebben toen gesproken over de terrassen beperkt openstellen, over nog wat meer ruimte voor winkels en over een gedeeltelijke heropening van het hoger onderwijs. Maar alleen als het R-getal rond de 1 zou blijven, of liever nog iets daaronder natuurlijk, en als ook de cijfers in de ziekenhuizen stabiel zouden blijven. En nu, twee weken later, moeten we vaststellen dat dat niet het geval is. Integendeel, de besmettingscijfers zijn in de tussentijd flink omhoog gegaan, in de ziekenhuizen liggen ook weer meer coronapatiënten en het R-getal zit duidelijk boven de 1. Dat is de zorgelijke realiteit van vandaag en daarom kunnen we op dit moment geen maatregelen loslaten.

Dat betekent dat we de huidige maatregelen in principe met drie weken verlengen tot en met dinsdag 20 april. Met één kleine aanpassing. Voor de avondklok geldt dat het verstandig is de begintijd een uur op te schuiven als de zomertijd ingaat en het dus ’s avonds langer licht is. Dat was het dringende advies van de burgemeesters in het Veiligheidsberaad en ook van de politie, in verband met de handhaving. Concreet betekent dit dat de avondklok vanaf woensdag 31 maart geldt van 10 uur ’s avonds tot half 5 ’s ochtends. En voor de rest blijft alles zoals het nu is. En dan is er op dinsdag 13 april een nieuwe persconferentie.

En ik begrijp: dit valt gewoon tegen. Ik snap het ongeduld. En we zien ook maatschappelijke onrust. Maar tegelijkertijd zie ik ook lokaal de grote inspanningen van burgemeesters om de rust te bewaren. En dat is belangrijk. Voor ons allemaal. En het is ook een verantwoordelijkheid van ons allemaal. We moeten dit samen blijven doen.

Ik wil vandaag drie meer algemene opmerkingen maken. Ten eerste dat we natuurlijk blijven kijken naar wat er wél kan en wat er nodig is. En dat mag ook van ons verwacht worden, dat we op basis van de cijfers, continu en heel zorgvuldig kijken naar de mogelijkheden om maatregelen los te laten.

Of misschien wel juist of er toch nog strengere maatregelen nodig zijn. Het kan allebei. Want in alle modellen zitten nu eenmaal grote onzekerheden. Dat betekent dat het tegen kan vallen, maar ook dat het mee kan vallen. Dus als bijvoorbeeld over een week blijkt dat de cijfers toch weer meevallen, dan zullen we niet aarzelen onze voornemens met de terrassen, de winkels en het hoger onderwijs weer naar voren te halen. Dan kunnen en zullen we snel handelen. En natuurlijk kijken we vervolgens ook heel breed naar alle sectoren en naar alle activiteiten die we allemaal zo snel mogelijk weer willen ondernemen. Van de binnensport tot de restaurants, van festivals tot cafés, van theaters tot bioscopen en van elke dag weer naar school tot de vraag wanneer we weer op vakantie kunnen en waar dan naar toe.

En dat is meteen mijn tweede punt:  het internationale perspectief. Nederland blijkt deze dagen opnieuw geen eiland te zijn. Met andere woorden: de ontwikkeling rond de derde golf in Nederland lijkt op wat we ook in de buurlanden zien. We zitten in hetzelfde schuitje. Parijs en andere delen van Frankrijk zijn bijvoorbeeld alweer in een strenge lockdown gegaan. Daar mag je nu niet verder dan 10 kilometer van je eigen huis reizen. In Duitsland is de lockdown gisteravond, gisternacht weer met een paar weken verlengd, terwijl de besmettingscijfers in Duitsland duidelijk en beduidend lager zijn dan bij ons. En natuurlijk is gedeelde smart in dit geval geen halve smart, maar het is toch goed dat we ons blijven beseffen dat ons dit niet alleen in Nederland treft.

Vanwege de internationale situatie hebben we geen andere keus dan het huidige reisadvies te verlengen tot en met zaterdag 15 mei. Het dringende advies voor de meivakantie is dus: blijf in Nederland, ga niet op reis naar het buitenland. Voor de zomervakantie kunnen we nu nog geen advies geven – dat volgt zo snel mogelijk. Maar we hebben wel goede hoop hebben dat er dan weer meer kan. En dat is belangrijk. Voor de mensen die op vakantie willen, maar ook voor de hele reisbranche die klaar staat ons een zorgeloze tijd te geven. Iets wat we allemaal goed kunnen gebruiken.

En dat brengt mij bij mijn derde en laatste punt: dit is natuurlijk opnieuw een enorme domper voor alle instellingen en studenten in het hoger onderwijs, voor de horeca, de detailhandel, maar ook voor al die andere bedrijven en organisaties en ook instellingen die nog maar 1 ding willen – en dat is heel begrijpelijk: Weer opengaan. Aan het werk. Ondernemen. Gasten ontvangen. Klanten helpen. Publiek vermaken. Onderwijs geven. Een reis aanbieden. En vult u zelf maar in. En ja, dan is de zomer heel  ver weg.

En daarom wil ik vandaag  een paar dingen zeggen tegen al die ondernemers en hun medewerkers die vandaag opnieuw een teleurstelling moeten verwerken, ondernemers die het water financieel en vaak ook emotioneel aan de lippen staat. Het kabinet houdt – zoals steeds – de vinger aan de pols met de steunpakketten. Daar gaan we niet van de ene op de andere dag mee stoppen. We zeggen dus straks niet ineens: u zoekt het maar uit. Wat we verder zien is dat veel ondernemers worstelen met hoge coronaschulden, met problemen in de kaspositie van hun bedrijven maar ook met grote gaten in het eigen vermogen. Daarom werken Wopke Hoekstra, Wouter Koolmees en Bas van ’t Wout, samen met werkgevers en de vakbonden, aan een plan om bedrijven verder te helpen door deze crisis heen en daarna een goede start te maken.

En voor ons allemaal blijft gelden: we kunnen deze lastige tijd met elkaar inkorten. We kunnen de huidige prognoses verslaan en eerder terug naar het normale leven. Als we ons aan de basisregels houden. En ik zeg dat niet om iemand ook maar iets te verwijten. Het is logisch dat we het zat zijn en het is alleen maar menselijk dat we het leven met zoveel beperkingen en met de finish in zicht steeds zwaarder gaan vinden. Maar de feiten zijn dat niet meer dan ongeveer de helft van de mensen nog thuisblijft bij klachten en zich laat testen. Minder dan de helft zegt nog heel vaak de handen te wassen en de anderhalve meter wordt ook steeds moeilijker. Nogmaals, dat is begrijpelijk, het is alleen maar menselijk, maar het is ook een belangrijke reden waarom die laatste meters zo ongelooflijk moeilijk zijn.

De basis is en blijft hetzelfde. Als je je handen wast, afstand houdt en bij klachten binnen blijft en je laat testen, dan help je de horeca, dan zorg je dat het onderwijs verder open kan en voorkom je besmettingen in je familie en in je vriendenkring. Dus van mij nog een keer de oproep de basisregels in acht te nemen. We hebben dat eerder gedaan. We hebben de derde golf een stuk voor ons uit weten te schuiven. En we kunnen dat nog een keer, daar ben ik van overtuigd. Ons eigen gedrag blijft de snelste weg naar versoepeling. Dank u wel.

Inleidend statement minister De Jonge

We snakken allemaal naar minder beperkingen en meer vrijheid. We zijn al weken samen bezig om die derde golf te verlagen en te vertragen. En dat is ons met elkaar in de afgelopen weken ook redelijk gelukt. Daarmee kochten we tijd om zoveel mogelijk ouderen te vaccineren voor de derde golf daadwerkelijk zou gaan aanzwellen.

En terwijl overal de nieuwe besmettingen toenemen, raken in de verpleeghuizen, instellingen voor gehandicaptenzorg, en onder de oudste thuiswonende ouderen steeds minder mensen besmet.

Nu zij zijn gevaccineerd, komen er fors minder mensen te overlijden.

Maar, die derde golf begint nu helaas toch behoorlijk zichtbaar te worden in de teststraten en de ziekenhuizen. Er raken meer mensen besmet, er zijn steeds meer bedden bezet. En hoe hoog die golf gaat worden, dat is niet met zekerheid te zeggen. En wanneer die golf op z’n hoogst is, ook niet. En die onzekerheid is lastig, dat vinden we allemaal. We willen allemaal graag precies weten wat ons de komende tijd te wachten staat, zodat we daar zo goed mogelijk op kunnen inspelen. Maar feit is dat er veel niet zeker is.

Zeker is ook dat we een aantal dingen wel weten. Zeker is dat vaccineren werkt. En zeker is dat het steeds sneller gaat. Afgelopen week werd de 2 miljoenste prik gezet. Begin april zijn dat er al 3 miljoen. De snelheid waarmee we kunnen vaccineren hangt helemaal af van de snelheid waarmee de vaccins geleverd worden. En van hoeveel mensen zich willen laten vaccineren. En natuurlijk zou iedereen alvast een kruisje op de kalender willen zitten op de dag dat ie aan de beurt is. Alleen zó precies is dat nog net niet te zeggen. Maar; laten we toch de film van de komende weken eens eventjes versneld afspelen.

Half april hebben we 4 miljoen prikken gezet. De meeste mensen met een hoog medisch risico en de meeste 80 plussers hebben dan een eerste prik gehad. Begin mei zitten we op ruim 5 miljoen prikken. Dan hebben de mensen ouder dan 70 hun eerste vaccin gekregen. En half mei geldt dat voor de 60-plussers. En dan zijn we bij begin juni: 11 miljoen prikken gezet en half juni hebben ook de 50-plussers een vaccin gehad. En de veertigers en de dertigers zijn ook in juni aan de beurt, en de twintigers eind juni/begin juli.

Begin juli, als de zomervakantie begint, kan iedereen die dat wil die eerste prik dus hebben gekregen en is twee-derde van de mensen al volledig gevaccineerd. En onderweg daar naartoe kijken we elke keer of we de teugels alvast wat kunnen laten vieren. Of we stap-voor-stap kunnen versoepelen.

En dat duurt nog even, dat weten we. Want hoe hoopvol het vooruitzicht richting de zomer ook is, de zorg en onzekerheid voor de korte termijn weegt zwaar. En als je in het ziekenhuis werkt en je ziet weer een golf heel zieke mensen opgenomen worden, dan kan dat moedeloos maken. We lijden niet alleen onder het virus, ook de maatregelen tegen het virus brengen hun eigen leed met zich mee. Voor al die jongeren die dolgraag weer samen op pad willen. Voor ondernemers die alles proberen om hun zaak draaiende te houden. Als het water je aan de lippen staat, dan is elke dag met beperkende maatregelen er één te veel. En toch, de snelste manier om van die beperkende maatregelen af te komen is ons er gewoon nog even aan te houden. Zo goed als we kunnen.

Toegangstesten en zelftesten helpen ons om de komende weken veiliger dingen mogelijk te maken, veiliger mogelijk te maken wat volgens de besmettingscijfers eigenlijk nog niet kan. We gaan door met de pilots met sneltesten in het hoger onderwijs, breiden ze uit en gaan in april over op zelftesten. En vanaf 26 april kunnen - als de besmettingscijfers het op dat moment toelaten - alle hoger onderwijsinstellingen die het met zelftesten kunnen organiseren, 1 dag per week fysiek onderwijs geven aan hun studenten. Ook in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs willen we met begeleid zelftesten het onderwijs nog veiliger maken. Ook bedrijven helpen we om meer gebruik te maken van sneltesten - om medewerkers die niet van huis uit kunnen werken, veiliger naar de zaak te laten komen.

En naast zelftesten voor veiliger werken en veiliger studeren, gaan we stap voor stap meer mogelijk maken met toegangstesten. Afgelopen maand hebben we met fieldlabs onderzocht hoe je een theatervoorstelling, een voetbalwedstrijd, een congres of een dance-event weer mogelijk kunt maken. En komende maand gaan we die lessen verder in de praktijk brengen en vanaf mei willen we het toegangstesten echt ingevoerd hebben. Samen met het bedrijfsleven bouwen we daar nu extra teststraten voor.

Het einde is in zicht. Maar de komende weken zijn nog even taai – voor iedereen. Voor ondernemers. Voor mensen die in het ziekenhuis belanden, voor de zorgmedewerkers die zich daar al een jaar het vuur uit de sloffen lopen. Voor artiesten, voor sporters, voor jongeren, voor ouderen… en zo kan ik nog even doorgaan, taai voor ons allemaal. Daar is niets aan te veranderen. Maar wat we wel kunnen veranderen is hoe we er samen mee omgaan. Door gezond proberen te blijven. Elke dag een ommetje van een half uur, maakt voor je gezondheid al een wereld van verschil. Of door – als het kan – ook de ondernemers in je buurt te blijven steunen. Koop en bestel lokaal. De boekhandel, het restaurant waar je kunt afhalen, ze staan allemaal voor je klaar. En door een beetje extra naar elkaar om te kijken, houden we dit allemaal al veel langer vol dan we ooit hadden kunnen bedenken. En laten we ook dat de komende weken volhouden.

OOSTVEEN (NOS)

Meneer Rutte, ik hoor u zeggen dat de besmettingscijfers flink omhoog gaan. En u zegt: we kunnen nu geen maatregelen loslaten. Waarom denkt u dan toch die avondklok te kunnen versoepelen?

RUTTE

Je maakt er een afweging tussen aan de ene kant de maximale impact van de avondklok en aan de andere kant de handhaafbaarheid. En de afweging die we maken, ook daartoe geadviseerd voor het Veiligheidsberaad en de burgemeesters daar maar ook de politie, is dat met het steeds later worden van het moment van donker worden en zonsondergang, uiteraard ook in combinatie met de zomertijd die vanaf volgend weekend geldt, dat het verstandig is om die avondklok een uur later te zetten. Dus van 9 uur naar 10 uur. Dus dat heeft te maken met de afweging die je maakt tussen maximale impact van de avondklok, maar ook de handhaafbaarheid.

OOSTVEEN

Maar is die avondklok dan nog wel effectief?

RUTTE

Ja, dat denken wij wel. Je ziet in andere landen dat die zelfs later loopt. Er zijn ook nachtklokken zoals in België. Wij denken: hoe eerder hoe beter. Dus vandaar dat die op 9 uur stond. Maar hij is ook nog effectief vanaf 10 uur.

OOSTVEEN

Meneer De Jonge ik wil u graag iets vragen over de vaccinaties. U schetste net hoe het eruit ziet de komende tijd, wie er wanneer gevaccineerd gaat worden. Maar kan dat niet sneller? Want we hebben honderdduizenden vaccins op voorraad liggen.

DE JONGE

Ja, we doen natuurlijk alles om de vaccinatieoperatie zo snel mogelijk te laten verlopen. En daarbij is er inderdaad een aantal versnellingsmogelijkheden en we proberen iedere versnellingsmogelijkheid uit. Als het gaat over de voorraden dan hebben we de voorraden inmiddels al behoorlijk teruggebracht en gaan we daar ook nog mee door. Nou is er inderdaad op dit moment even een behoorlijke voorraad, dat kun je gewoon zien op het dashboard.

OOSTVEEN

600.000

DE JONGE

Ja, die heeft te maken met AstraZeneca, daar hebben we natuurlijk op de pauzeknop moeten drukken uit voorzorg. En dat betekent dat er geen vaccins uitgingen, maar wel nieuwe vaccins geleverd werden. En dat maakt dat je dan een wat grotere voorraad opbouwt, maar die prikken we versneld weg de komende tijd. Het tweede is dat je altijd wel iets van een minimale voorraad moet aanhouden. En dat is een veiligheidsvoorraad om te voorkomen dat als er een vrachtwagen niet komt, je vervolgens tienduizenden, soms wel honderdduizenden afspraken moet afzeggen. Dus je moet altijd kijken per vaccin hoe zit het met de leverzekerheid en wat is dan de minimale voorraad die je in ieder geval nodig hebt. Als het gaat over Pfizer dan weten we dat die behoorlijk zijn verbeterd qua leverzekerheid en eigenlijk zo zeker leveren dat we daar de vijf dagen veiligheidsvoorraad die we tot op heden aanhouden verder kunnen terugbrengen naar drie dagen. Voor Astra zijn we zover nog niet. Zeker niet. Want eigenlijk als ik de afgelopen weken de film even terugdraai hebben we iedere week een andere voorspelling gekregen over wat we geleverd zouden krijgen. Nou dat levert natuurlijk een groot risico op voor de hele vaccinatieoperatie. Risico op afspraken moeten afzeggen. Dus bij Astra zeggen we: nee daar willen we een veiligheidsvoorraad aanhouden voorlopig nog eventjes van vijf dagen.

OOSTVEEN

Maar als nu die besmettingen zo hard gaan, is het dan niet zaak om gewoon zo snel mogelijk die kwetsbaren te vaccineren al is het maar met een prik?

DE JONGE

Zeker. Dat doen we ook. Maar dan de vraag over één prik. Wat we vaker natuurlijk aan de Gezondheidsraad hebben gevraagd om ons daarover te adviseren. Eén prik, zegt de Gezondheidsraad, dat kan bij (coronavaccin) Janssen natuurlijk, want daar is één prik voldoende bescherming. Maar eéén prik dat is echt onvoldoende bescherming. Je moet je echt wel houden aan datgene wat ook in de bijsluiter staat, waar ook de EMA zijn uitspraak over heeft gedaan. Maar we hebben in het laatste advies van de Gezondheidsraad de vraag gesteld: zou het nou kunnen zijn dat je bij die mensen die de ziekte al hebben doorgemaakt, dat je daar wel met één prik toekunt. Ja, zegt de Gezondheidsraad dat kan, want als je dat doet, is eigenlijk die ene prik, werkt gewoon als een booster, als een goede bescherming als je al zelf antistoffen hebt opgebouwd omdat je de besmetting hebt doorgemaakt. Dus daar zou dat inderdaad versnellend kunnen werken en dus gaan we dat ook doen. Dus die mensen die de besmetting hebben doorgemaakt, ja daar zullen we één prikafspraak voor maken.

VAN DE ZILVER (RTL NIEUWS)

Meneer Rutte, in het coronadebat op 21 januari zei u, en ik lees het even voor: Wil je de avondklok effectief laten zijn, dan moet die ergens in het tijdslot tussen de 8 en 9 uur aanvangen. Als je het op na 9 uur gaat zetten, dan neemt het enorm af in effectiviteit. Is dat niet meer zo?

RUTTE

Nee, dat is nog steeds zo. Dus het liefst laat je hem ook aanvangen uiterlijk 9 uur. Want dan is hij inderdaad het meest effectief. En tegelijkertijd zegt ook het OMT: houd de avondklok. We hebben ook te maken met de politie en het Veiligheidsberaad die zeggen: als je op een gegeven moment ziet dat het ’s avonds gaat schemeren en dat het heel lastig wordt te handhaven vanwege dat feit, dan is ons advies, zeiden zij, doe het op 10 uur. Dan heb je nog steeds een avondklok, hij is wat minder effectief dan op 9 uur, maar hij is nog wel effectief.

VAN DE ZILVER
Maar u zei 21 januari: enorm veel minder effectief. Heeft hij dan überhaupt nog wel zin?

RUTTE

Absoluut.

VAN DE ZILVER

Wat zegt het OMT eigenlijk van die verlating?

RUTTE

Het OMT zegt: je kunt niet precies berekenen wat het effect daarvan is. Zij kunnen ook niet berekenen wat het effect is van de avondklok los van de 1 bezoeker thuis regeling. We weten dat de optelsom ongeveer 10% minder besmettingen oplevert, tussen de 8 en de 13. En ze verwachten ongeveer 10%. En dit zal natuurlijk een iets minder effectiviteit opleveren. Maar het is natuurlijk de afweging die je bestuurlijk moet maken tussen: wat is epidemiologisch het prettigst en het beste? Dat is inderdaad om 9 uur of nog eerder. Versus: wat is ook in de handhaafbaarheid verstandig? En wij hebben ook te maken met 25 zeer verstandige voorzitters van veiligheidsregio’s, ervaren burgemeesters, die zeggen: het wordt echt een probleem en ook de politie zegt dat, in de handhaving als je bij schemer of wanneer het nog licht is die avondklok nog hebt.

VAN DE ZILVER

Kunt u het zich voorstellen dat het voor mensen een beetje gek voelt dat u eigenlijk al die tijd dat we tot nu toe de avondklok hebben gehad dat u gezegd heeft: nee het moet en het zal 9 uur zijn. En dat nu in een keer blijkt: nou ja 10 uur kan eigenlijk ook wel.

RUTTE

We hadden natuurlijk altijd de hoop dat de cijfers zich zo zouden ontwikkelen dat je van die avondklok eerder af kon. En wat je nu in heel Europa ziet is dat we echt te maken hebben inmiddels met toch wel een forse oploop van de derde golf. Ook de laatste week, Duitsland vannacht nog om 3 uur na 12 uur vergaderen besloten om opnieuw in plaats van verdere versoepelingen wat ze hadden gewild te besluiten tot een verdere aanscherping. En ja dat zijn gegevens. Dus we hebben helaas niet de luxe dat we van de avondklok af kunnen.

VAN DE ZILVER

Maar tegelijkertijd, kijk als u zegt: we hebben vanwege de epidemiologische situatie die avondklok nodig. Dan is het toch heel raar dat u nu zegt: maar vanwege de handhaafbaarheid schuiven we hem toch maar een uurtje op?

RUTTE

Nee, dat is wat je bestuurlijk moet doen. Je probeert maximaal effectieve instrumenten in te zetten om deze vreselijke epidemie te bestrijden. Waarbij alle deskundigen zeggen: als het schemert en licht is, is dat echt ingewikkeld. Dat zegt de politie ook, dat geeft in de handhaving zoveel issues dat we die concessie doen en hem op 10 uur zetten.

VAN DE ZILVER

Een vraag nog aan meneer De Jonge: u had het even over die zelftesten. U heeft eerder ook gezegd: mogelijk zijn die ook in april bij de supermarkt en bij de drogist te verkrijgen. Geldt dat nog steeds?

DE JONGE

Dat hoop ik wel. Kijk wat wij hebben gedaan is een regeling open gesteld een aantal weken geleden voor bedrijven om zich te melden om hun sneltesten ook daadwerkelijk als zelftest op de markt te brengen. Nou er bestaat nog geen officiële CE-markering, dus nog geen bedrijf dat een officiële CE-markering heeft om toegelaten te worden als zelftest op de Europese markt. Maar wat we wel doen is een ontheffing verlenen aan die bedrijven die hun product als zodanig kunnen aanbieden. En dat vereist natuurlijk een bijsluiter die te begrijpen is ook voor iemand thuis, ook zonder medische opleiding. En dat vereist de ondiepe neus-swap, u kent hem wel, de ondiepe neus-swap die nodig is en die praktischer bruikbaar is en minder het risico loopt dat je jezelf enorm zit te beschadigen terwijl je aan het testen bent. Nou en dat is wat bedrijven dus nu moeten leveren. Dus verschillende bedrijven hebben inmiddels een aanvraag ingediend. Die aanvragen worden op dit moment beoordeeld, gaan we zo snel mogelijk over besluiten. En dan is het aan bedrijven om zo snel mogelijk hun spulletjes om te pakken tot zelftesten. Nou zelftesten die wij natuurlijk onmiddellijk kopen. De eerste orders zijn al verstrekt nog voordat we de ontheffingen hebben verleend om zodoende zo snel mogelijk klaar te zijn. Ik verwacht in de week van 12 april de eerste leveringen te krijgen, hoop ik, verwacht ik. Die gaan we dan meteen uitleveren aan het onderwijs zodat zij zo snel mogelijk met die zelftest ook aan de slag kunnen. Aan werkgevers ter beschikking stellen ook. Nou en zo hopen we in de weken daarna steeds meer miljoenen te krijgen van die zelftesten. En ik ga er ook gewoon van uit dat ook de supermarktketens en ook de drogisterijen en ook de apotheken, dat die afspraken zullen gaan maken met de fabrikanten zodat ze ook zo snel mogelijk daar verkrijgbaar zijn. We zijn natuurlijk wel afhankelijk van de fabrikant.

NIJS (SBS)

Meneer Rutte, het draagvlak voor 1 bezoeker thuis begint flink af te nemen. We zitten nu zelfs onder de 40%. Wat vindt u daarvan?

RUTTE

Ik neem daar kennis van en mijn oproep aan Nederland is om met zijn allen in die komende weken nu er licht is aan het einde van de tunnel toch met zijn allen verstandig te zijn en het virus te blijven verslaan omdat we anders, vrees ik, in de ziekenhuizen een situatie zullen hebben die moeilijk beheersbaar is. Dus ik vraag echt aan Nederland om, hoe moeilijk die maatregelen ook zijn, en ik vind die 1 bezoeker thuis regeling persoonlijk en ik denk heel veel mensen, heel ingewikkeld. Maar hij is wel effectief.

NIJS

In dat opzicht, u zegt zelf: ik vind hem ook vervelend. Maar u kwam zelf nog bij de VVD-winst bijeen met toch wel meer mensen dan 1 bezoeker om het zo maar te zeggen. Bij uw VVD-overwinning nog niet zo lang geleden.

RUTTE

Dat is natuurlijk een zakelijke bijeenkomst waarbij wij een minimaal aantal mensen hadden. We hebben echt geprobeerd er alleen mensen bij te hebben die ook een rol hadden die avond. Dus echt een zakelijke bijeenkomst, kleinschalig in het Kamergebouw. Maar geen grote feestavond, dat kon niet.

NIJS

Nee dus u vindt niet dat dat als voorbeeldfunctie negatief bijdraagt?

RUTTE

Nee, omdat dat echt... dat zijn zakelijke bijeenkomsten. Je moet dat wel kunnen doen, net zoals we ook vergaderingen van het kabinet hebben. Het gaat hier natuurlijk om bijeenkomsten in de privésfeer waarbij we zeggen: beperk je tot 1 bezoeker thuis. En ik snap dat die moeilijk is, het is denk ik een van de moeilijkste maatregelen die we hebben. Maar ik vraag toch Nederland, dat was ook mijn afsluitend woord net, in combinatie met de andere beperkingen toch te doen omdat als we dat doen, en we doen het collectief en we zouden ons er allemaal aan houden, dan kun je heel snel van die andere maatregelen af. De avondklok en al die andere vervelende dingen. En dan kunnen ook de cafés weer open en dan kunnen de musea weer open en dan kan Nederland weer verder. Dus we hebben dat echt zelf in de hand voor een belangrijk deel.

NIJS

Zijn die zelfsneltesten, zijn dat ook mogelijkheden om straks misschien meer bezoek te kunnen ontvangen thuis?

DE JONGE

Nou het is wel zo dat je, stel dat ze straks in de supermarkt liggen, dat je natuurlijk wel de ontmoeting die je dan toch hebt op dat moment wel veiliger kunt maken. En je hoopt natuurlijk toch, als je de film maar weer eventjes vooruit spoelt, dat je over een tijdje echt wel weer meer dingen kunt. Kijk de modellering laat nu zien met alle onzekerheden van dien, maar echt met alle onzekerheden van dien, maar de modellering laat nu zien dat de kans groot is dat die piek van de derde golf in de tweede helft van april zal zijn. Nou dat zou betekenen dat je daarna natuurlijk altijd nog, dat het echt wel even duurt voordat de ziekenhuizen weer wat zijn leeggelopen om het zo maar eens even uit te drukken. En je zult gewoon zien dat door de toegenomen vaccinatiegraad je ook steeds meer mogelijkheden zult hebben om weer wat te doen. En daar helpt zeker het gebruik, het grootschalig gebruik van zelftesten helpt natuurlijk om weer dingen te durven. Het is alleen moeilijk denk ik om, want dat kun je natuurlijk nooit controleren, om te zeggen: je mag weer bij elkaar op bezoek als je een zelftest gebruikt. Want wie gaat dat controleren? Dat is natuurlijk moeilijk. Maar je kunt wel dringend adviseren: als je bij iemand op bezoek gaat, gebruik zo’n ding, dan weet je in ieder geval zeker dat je als je je klachten al niet voelt, toch thuis blijft als je ziek bent.

NIJS

Meneer Rutte zei net ook over buurlanden waar het ook niet per se goed gaat, maar toch lijkt het qua cijfers bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk wel goed te gaan. Hoe zou u dat verklaren?

DE JONGE

Twee redenen: dat zij verder zijn met vaccineren. Dat is de belangrijkste reden denk ik. Maar ook dat zij een hele stevige lockdown hebben gehad, een veel stevigere lockdown dan we in Nederland ooit gekend hebben, hebben ze daar gehad. En daar zitten ze nog in het dalend been, zoals professor Van Dissel dat zou zeggen.

NIJS

En bijvoorbeeld een idee wat zij nu ook, waar donderdag over wordt gestemd is om een boete zelfs uit te delen als je dan toch op vakantie gaat tijdens deze lockdown. Is dat iets, zesduizend euro, is dat iets waar jullie ook naar kijken?

DE JONGE

Nou wij kijken naar de quarantaineplicht voor reizigers. Dus voor mensen die Nederland binnen komen reizen. Dus ook voor mensen die net op vakantie zijn geweest en Nederland binnen komen reizen, die kunnen rekenen op een quarantaineplicht en die quarantaineplicht daar zullen inderdaad boetes voor gaan gelden.

NIJS

En vanaf wanneer gaat die in?

DE JONGE

Wij hopen in de eerste helft van mei. Omdat wij hopen in de tweede helft van april die wet te behandelen in de Kamer. En dan hopen we in de eerste helft van mei dat die ingaat.

RIGTER (DE TELEGRAAF)

Meneer Rutte, ik ga toch nog even proberen vragen te stellen over die avondklok. Ik begrijp dat u een afweging moet maken tussen aan de ene kant medische noodzaak en aan de andere kant de handhaafbaarheid. Toen deze maatregel werd ingevoerd waren er ook 25 verstandige burgemeesters die zeiden: voer hem niet in, want hij is lastig te handhaven. Nou dat hebben we geweten, want er kwamen gelijk rellen van. Waarom heeft u er dan in dit geval wel voor gekozen om die afweging de andere kant op te laten vallen en naar die verstandige burgemeesters te luisteren?

RUTTE

Nou de handhaafbaarheid bleek niet het grote probleem te zijn. Het is een maatregel die veel mensen als een graat in de keel steekt, maar hij is natuurlijk goed handhaafbaar. Want je kunt vaststellen of iemand na een bepaald tijdstip op straat is en dat gebeurt ook. Wat alleen de 25 voorzitters van de veiligheidsregio’s zeggen is: als het dadelijk gedeeltelijk licht wordt op straat, zo rond negenen, gaat schemeren. Dan is die handhaafbaarheid veel ingewikkelder. Dat zeggen niet alleen de burgemeesters, dat zegt ook de politie. En we hebben natuurlijk dat ook te wegen. Besturen is ook kijken: wat is het goede optimum tussen aan de ene kant het maximale effect van de maatregel en tegelijkertijd door hem een uur op te schuiven ook de handhaafbaarheid mogelijk te maken.

RIGTER

Maar uw collega Hugo de Jonge zou misschien zeggen: ja, dat virus trekt zich toch niks aan van of het nou licht is of niet.

RUTTE

Nee, dat is ook zo, dus je kunt er ook voor kiezen zoals andere landen: je hebt avondklokken die om 12 uur beginnen en in Frankrijk zijn delen waar die om 6 uur ’s avonds begint. Je hebt allerlei opties. Maar uiteindelijk moet je daar een weging in maken. En wij vinden in het hele pakket wat we in Nederland hebben, dat deze beweging van 9 naar 10 uur meebewegend met het feit dat het later donker wordt vinden wij verstandig.

RIGTER

Wat vond u eigenlijk van de uitspraak van de burgemeester van Rotterdam, die gaf als argument om die avondklok te verschuiven dat dan mensen bij elkaar konden komen om het verbreken van het vasten te vieren?

RUTTE

Hij heeft dat vandaag op uw eigen website, zag ik, genuanceerd en gezegd: zo heb ik dat helemaal niet willen zeggen en zo ken ik hem ook. We gaan natuurlijk niet een avondklok vanwege religieuze bijeenkomsten vervroegen of verlaten. De enige reden dat we dit doen is de handhaafbaarheid in het licht of niet licht zijn. Niet vanwege de Ramadan of andere religieuze feesten. Maar dat legt vandaag volgens mij Aboutaleb ook zelf heel goed uit, ik dacht op de Telegraaf-site.

RIGTER

Meneer De Jonge, ik wilde nog een vraag stellen over vaccinaties. U heeft misschien Ernst Kuipers gehoord, die zegt ook dat het tempo sneller kan als je die voorraden wat laat slinken. Wat vindt u daarvan?

DE JONGE

Nou voorraden, daar heb ik zojuist toegelicht aan uw collega, mevrouw Oostveen. Kijk wat we doen natuurlijk is zorgen dat je een minimale voorraad aanhoudt, een minimale voorraad als veiligheidsvoorraad om te voorkomen dat je hele koelkast leeg is en je allemaal prikken moet afzeggen. En dat kan in een week gaan om honderdduizenden prikken. Kortom, dat moet je niet willen. Dus je moet niet willen dat je afhankelijk bent van de allerlaatste vrachtauto om je afspraken na te kunnen komen die je in die week hebt gemaakt. We hebben zeker bij AstraZeneca natuurlijk gezien dat de leverzekerheid echt te wensen overlaat. De afgelopen weken hebben ze ons werkelijk iedere week verrast met een ander aantal dat ze de komende week zouden gaan leveren. Daar hadden we dan al wel afspraken voor ingepland. Dus zeker bij AstraZeneca moet je iets van marge houden. Bij BionTech/Pfizer is de leverzekerheid zo toegenomen dat de veiligheidsvoorraad van 5 naar 3 dagen terug kan. Bij AstraZeneca zullen we echt wel voorlopig nog eventjes die 5 dagen aanhouden. Wat overigens ook al minder is dan eerst. Maar wat zie je nu bij AstraZeneca? We hebben op de pauzeknop gedrukt, uit voorzorg, vanwege de signalen uit met name Noorwegen en Denemarken. En dat betekent dus dat er geen prikken zijn uitgereden en dat er ondertussen wel nieuwe voorraad binnen kwam. En dat gaat de komende weken gewoon weg geprikt worden. Maar verder zit er ten aanzien van die voorraad niet zoveel versnelling in. Er zit een versnelling in de komende tijd en die heeft met name te maken met de mensen die al een besmetting hebben doorgemaakt voorzien van 1 prik omdat dat voldoende bescherming biedt. Dat is ook het medisch advies van de Gezondheidsraad, dat advies volgen we op en daardoor kun je weer ietsje versnellen. En zo proberen we alle versnellingsmogelijkheden aan te grijpen om zo snel als mogelijk te zorgen dat de prikken die binnen komen ook daadwerkelijk worden ingeprikt.

RIGTER

Maar hoe verklaart u dan dat Nederland eigenlijk de grootste voorraad vaccins voor handen heeft van heel Europa?

DE JONGE

Nee, dat is niet zo. Dat is heel vergelijkbaar, we zitten echt op de middenmoot qua priksnelheid. We zitten iets boven Duitsland, iets boven Frankrijk op dit moment. Dus dat is echt niet zo.

RIGTER

Het Europees gemiddelde 22%, Nederland 31%, dat klopt niet?

DE JONGE

Nee, dat is allemaal appels met peren. Ik heb dat lijstje gezien, maar dat is allemaal appels met peren. Kijk het hangt ervan af welk cijfer landen opgeven. Je hebt namelijk, nu gaan we echt even de diepte in, je hebt fysieke voorraad die binnen wordt gebracht.

RUTTE

Hmmm.

DE JONGE

Jawel daar zit meneer Rigter op te wachten, dat is De Telegraaf, dat is een gedegen nieuwsmedium, je hebt de fysieke voorraad die binnen komt. Vervolgens moet die fysieke voorraad worden ingeklaard, dat is de kwaliteitscontrole. Vervolgens wordt die voorraad in een week tijd uitgereden. Vervolgens is er bij de uitvoerende partijen enkele dagen tot een week tot twee weken zelfs bij huisartsen de tijd om dat in te prikken. Dus eer dat een binnengebracht vaccin daadwerkelijk in een bovenarm zit, daar kan echt een paar weken tussen zitten. En dat is ook logisch. Dan hangt het er maar net van af wat je meet op welk moment en wat je daadwerkelijk definieert als voorraad. Daar zitten in die lijstjes allemaal verschillen tussen. Zelfs de data verschillen.

RIGTER

Dus als Ernst Kuipers zegt: het kan sneller. Dan zegt u: het kan niet sneller.

DE JONGE

Dan zeg ik: deze week kan het inderdaad sneller omdat we wat AstraZeneca extra hebben opgebouwd door die pauze. Dat prikken we weg de komende weken en daarna zijn we weer break-even.

RIGTER

Oké, een korte vraag nog: bent u toevallig al bezig met het inkopen van vaccins voor 2022?

DE JONGE
Ja, dat kunt u ook zien in de Kamerbrieven die u uiteraard leest ook iedere dinsdagnacht. Daar ziet u in het eerste kwartaal van 2022 ziet u alweer een aantal vaccins staan dat daar inderdaad al is aangekocht. We weten natuurlijk nog niet in welke mate we dat ook zullen nodig hebben de komende tijd, dat weten we nog niet. We verwachten wel dat er ook, maar nogmaals dat weten we nog niet. Maar we verwachten wel dat we ook wat langer nog kwetsbare groepen zullen moeten blijven vaccineren. En dat is ook de reden dat we gewoon doorgaan met aankopen, nog niet helemaal wetend wat we tegen die tijd nodig zullen hebben.

VRAAG (NIEUWSUUR)

Meneer De Jonge, u zei net 4 miljoen prikken half april. Dat is over drie weken. Dus dan gaan we in drie weken 2 miljoen prikken zetten?

DE JONGE
We gaan deze week zo’n 400.000, volgende week zo’n 500.000, we zitten op 3 miljoen echt in de eerste week van april. Half april zouden we ergens rond de 4 miljoen moeten zitten, ja.

VRAAG

Ja, maar dan maak ik een andere rekensom. Want als we deze week 400.000 zetten en volgende week 500.000 dan kom ik in drie weken tijd op 1,4 miljoen. En niet op 2 miljoen.

DE JONGE

Het is nu maart toch of niet?

VRAAG

Ja de laatste week van maart. Dus over drie weken is het half april. Maar dan klopt dan toch niet?

DE JONGE

Nou vier weken, volgens mij is het dan half april. Ik zal het vanavond allemaal keurig uitschrijven in de brief dan kunt u alle sommetjes nog eens narekenen. Maar het is inderdaad zo dat we begin april op zo’n 3 miljoen prikken zitten. En ergens half april op zo’n 4 miljoen prikken zitten. En ergens begin mei op ruim 5 miljoen prikken zitten. En dan begin juni op 11 miljoen en zo gaan we door. Kijk we zijn natuurlijk altijd wel afhankelijk van de leveringen zoals die doorkomen. Dat is wat ik er altijd wel bij moet zeggen omdat dat gewoon zo is. En we prikken zo snel als we kunnen. Dus wat we binnen krijgen prikken we zo snel mogelijk weg. We houden daarbij een minimale veiligheidsvoorraad aan om te voorkomen dat je prikken moet afzeggen op het moment dat er een vrachtwagen achter blijft. Maar ja we prikken zo snel als we kunnen.

VRAAG

We hebben vandaag gefilmd bij een priklocatie in Utrecht, daar was maar een handjevol mensen, daar was het zeer rustig. En als je dan kijkt naar New York waar je dag en nacht kunt prikken en naar het Verenigd Koninkrijk waar bijna een miljoen prikken per dag worden gezet, kijkt u daar dan met jaloezie naar?

DE JONGE
Ja, maar dat heeft natuurlijk alles te maken met de levering. Ik hoor heel vaak de suggestie: waarom gaan we niet 24 uur per dag prikken? Nou omdat we niet voor 24 uur per dag vaccins hebben. Dus we prikken zo snel als dat we vaccins krijgen. En zo snel kunnen wij inderdaad prikken.

VRAAG

Behalve dat we nu 600.000 op de plank hebben liggen.

DE JONGE

Nou ja op de plank, ik heb natuurlijk op de pauzeknop moeten drukken uit voorzorg vanwege de signalen over AstraZeneca. Die worden nu de komende anderhalve week weggezet. Maar als je kijkt naar de landen die 24 uur per dag prikken, ja die hebben daar op dat moment ook vaccins voor. Dat is in Nederland niet, dat is überhaupt nergens in Europa zo. Ze hebben hele ruime openingstijden, op dit moment van 8 tot 8 op de meeste locaties. Dat zijn hele ruime openingstijden. En binnen die openingstijden kun je makkelijk de vaccins wegprikken die voorhanden zijn.

VRAAG

Meneer Rutte, hoeveel zin had u in een glaasje bier op een terras twee weken geleden toen er op werd gehint dat de terrassen misschien open konden met Pasen?

RUTTE
Zoals iedereen. Zeker. Tuurlijk. Maar ik ben niet zo van het bier, maar een glas wijn of een lekkere cappuccino, heerlijk.

VRAAG

Was het achteraf naïef dat dat werd geroepen twee weken, vlak voor de verkiezingen ook?

RUTTE

Nee, omdat we natuurlijk vanaf eind februari risico’s zijn gaan nemen. We hebben een eerste ronde risico’s genomen eind februari. En we hadden hoop dat het als die cijfers zouden blijven, als we die derde golf nog wat verder voor ons uit hadden kunnen duwen dat we nog wat meer konden doen. Je ziet hetzelfde in Duitsland. Dat daar ook helaas besloten moest worden om in plaats van nog iets verder te verruimen eerder weer iets terug te draaien.

VRAAG

Maar dan is er hoop en dan is er weer geen hoop en dan is er wel hoop en dan weer geen hoop. Is dat niet een beetje zwabberbeleid ook?

RUTTE

Nee dat is iedere keer met Nederland communiceren wat wij weten. En als wij dingen weten dan zeggen we dat eerlijk. En als het meevalt valt het mee. En als het niet meevalt valt het niet mee. En dan zeggen we dat ook eerlijk. Ik denk dat dat volwassen omgaan is met Nederland.

VRAAG (ANP)

Ik denk hier even op aansluitend. U heeft het ook over snel handelen. U zegt: als we binnenkort al meer weten over de cijfers kunnen we misschien iets anders over de horeca zeggen. Betekent dat dat u ook loslaat dat er elke zoveel weken beslissingen worden genomen en in persconferenties of hoe zou u dat dan communiceren? Hoe moet ik dat voor me zien?

RUTTE

Nee, dus op zich blijft dat ritme van om de twee of drie weken persconferenties. De volgende is voorzien op 13 april voor de maatregelen per 20 april. Maar zou het zo zijn dat de cijfers meevallen de komende week en je zou een paar verruimingen kunnen doen, dan gaan we niet en dan denken we ook dat de Kamer ons daarin zal steunen, dat bij een verruiming onverwacht en gehoopt maar onverwacht, dat je dan niet wacht tot het volgende beslismoment, maar dat je dat snel doet.

VRAAG

Ik vroeg me af: hoe staat het ervoor met de fieldlabs? We hebben er zaterdag nog eentje, een voetbalwedstrijd. Worden die daarna doorgezet? Hoe gaat dat eruitzien, meneer De Jonge?

DE JONGE

We zullen nog een enkel fieldlab de komende tijd doen. Maar in die fieldlabs hebben we eigenlijk uitgeprobeerd: hoe zouden we nou, als je gebruik maakt van toegangstesten, achter de poort van de toegangstesten dingen weer veilig mogelijk kunnen maken? Nou dat zijn behoorlijk geslaagde experimenten. We krijgen de komende tijd daar een voor een de evaluaties ook van binnen. Maar ik heb er echt vertrouwen in dat dit ons de les heeft geleerd die we kunnen gaan toepassen voor het echie vanaf mei. Maar die maand april hebben we natuurlijk al wel toegangstestcapaciteit opgebouwd, want daar zijn we al een tijd mee bezig met VNO-NCW, met een testconsortium die nu bezig is parallel 100 teststraten uit de grond te stampen. Ja en die heeft al testcapaciteit voor ongeveer 100.000 testen per dag in april. Dus die willen we natuurlijk ook zinvol benutten. Dus we kijken al voor april ik ben met de collega’s en de voorzitters van de veiligheidsregio’s een soort kalender aan het maken voor wat we in april zouden kunnen doen. Waarbij we de lessen betrekken van de fieldlabs van de afgelopen tijd. Je moet niet denken dat er elke dag een dancefestival is. Zo mooi zal het leven niet zijn, denk ik. Maar we proberen wel een aantal kleinere dingen mogelijk te maken in april. En vanaf mei, dan hebben we de wet op het toegangstesten ook hopelijk aangenomen gekregen in beide Kamers, en dan kunnen we ook die app gebruiken op zo’n manier, dus met gebruikmaking van de meest minimale persoonsgegevens, maar op zo’n manier dat je ook daadwerkelijk het sein veilig kunt krijgen uit die app. Dus dan gaat het zo: je maakt een testafspraak, je laat je testuitslag inlezen op de app, je krijgt een groene vink en daarmee kun je naar binnen. En zo proberen we weer dingen mogelijk te maken langs de lijn van het toegangstesten.

VRAAG

En zo’n klein ding in april, is dat bijvoorbeeld ook de bekerwedstrijd, bekerfinale?

DE JONGE

Een bekerwedstrijd. Dat moet ik even navragen of die er ook tussen zit. Maar we zijn de kalender nog aan het maken. Ik stel voor dat we als de kalender af is, dat we die presenteren ook weer.

VRAAG

En als het sein veilig allemaal lukt dan zou dus ook de Europese Kampioenschapswedstrijden in Nederland weer met publiek...

DE JONGE

Dat is in juni pas. Dus dat duurt nog even. Maar zeker. Kijk wat je eigenlijk telkens mogelijk probeert te maken, dus ik weet dat sommige sectoren denken: ja, maar stel dat dat voor mij gaat gelden, dan is dat beperkend in wat ik eigenlijk zou willen doen en misschien ook wel zou kunnen doen gegeven de epidemiologische situatie, maar dat is nooit zo. Dus we zullen toegangstesten altijd zo inzetten dat je meer dingen mogelijk maakt dan er eigenlijk zouden kunnen. Dus stel je nou eens voor, je kunt op enig moment met z’n dertigen weer in een restaurant, dat zou fantastisch zijn trouwens. Maar je kunt met z’n dertigen in een restaurant. En die restauranteigenaar maakt gebruik van het toegangstesten, zou je bijvoorbeeld kunnen zeggen: met zijn dertigen zonder toegangstesten, maar met honderd man als je wel toegangstesten gebruikt. En misschien dat je ook al eerder durft om achter de poort van het toegangstesten die anderhalve meter los te laten. Dus het is telkens meer doen dan je eigenlijk zou durven als je er geen gebruik van zou maken gegeven de epidemiologische situatie. Dus het kan inderdaad zo zijn dat we met toegangstesten zorgen dat er meer mensen in die stadions kunnen dan je anders verantwoord zou achten. Dat zou inderdaad kunnen.

VRAAG

Nog een laatste vraag aan de heer Rutte. U heeft het over het plan voor bedrijven met liquiditeitsproblemen. Betekent dat ook dat de optie om belastingschulden kwijt te schelden toch weer op tafel ligt, waar u eerst nog een beetje weerstand tegen had?

RUTTE

We kijken over een breed front. Maar ik kan niet nu precies de instrumenten benoemen. Dus er wordt naar alles gekeken, maar daar zitten heel veel haken en ogen aan. Dat specifieke instrument dat u noemt. Maar naar alles wordt gekeken en ook gekeken: wat werkt wel en wat werkt niet?

VRAAG (NRC)

Meneer De Jonge, ik wil toch nog even terug naar de oproep van Ernst Kuipers gisteren. Hij zegt toch van: gooi nou het roer  even om met die vaccinatiestrategie, geef zoveel mogelijk mensen nou in ieder geval die eerste prik. Dan voorkomen we die derde golf in het ziekenhuis nog wat meer en kunnen we toch hopelijk ook sneller uit die lockdown. Waarom doet u dat niet?

DE JONGE

Ik heb de berichtgeving een beetje schuin gelezen. Maar volgens mij zitten er drie elementen in. Het eerste element is: kijk of je sneller je voorraden weg kunt prikken. Mijn antwoord is: ja dat doen we ook, dus dat zijn we eens. Het tweede is: kijk of je met een eerste prik kunt volstaan. Nou die vraag hebben we meerdere keren bij de Gezondheidsraad neergelegd en daarvan zegt de Gezondheidsraad heel duidelijk: nee, houd je aan het etiket van de EMA. Alleen zeg ik daarbij, bij AstraZeneca is de tweede prik natuurlijk pas na 12 weken. Dus daar speelt een potentieel versnellend effect. Maar 1 prik zetten speelt daar überhaupt niet. Dan het derde element wat ik wel vaker naar voren zie komen, met name bepleit door mensen uit het ziekenhuis, met name vanuit de IC-hoek. Die zeggen dan: prik nou die mensen die het risico lopen om op de IC te belanden. En dan denk ik: ja, maar dan moeten we even de rekensom op een goede manier maken. We hebben niet voor niets aan de Gezondheidsraad gevraagd: in welke volgorde zou je nou de vaccinatie moeten doen om de meeste gezondheidswinst te boeken? En de Gezondheidsraad heeft een en andermaal gezegd: dan moet je bij de oudste oudere eerst beginnen en dan zo naar beneden. Dus als wij zouden hebben gedaan wat nu door menigeen wordt bepleit, namelijk bij de vijftigers beginnen of bij de zestigers beginnen en je zou daar je eerste twee miljoen prikken hebben gezet, dan hadden we dezelfde sterfte gehouden die we natuurlijk in de afgelopen tijd hebben gezien. En wat nou juist zo bijzonder is door de oudste oudere eerst die natuurlijk toch echt het meest kwetsbaar zijn van allemaal, door die eerst te vaccineren hebben we een enorme gezondheidswinst geboekt alleen door daar te beginnen. Want die 2 miljoen prikken op die hele grote groep pak hem beet 50 tot 75-jarigen. Of 45 tot 80-jarigen als je de groep nog iets groter neemt. Die 2 miljoen prikken daar halen veel minder uit dan die 2 miljoen prikken bij de oudste Nederlanders. En we zien daar de sterfte, nou dat is de eerste week van januari zaten we op een sterfte per week in de verpleeghuizen van rond de 400. Ongelofelijk hoog. En inmiddels zitten we op een sterfte van 20 Covid-gerelateerd. Dus er is een enorme gezondheidswinst geboekt, die hadden we anders nooit geboekt.

VRAAG
Ik snap dat in de verpleeghuizen het effect zichtbaar is, de bottleneck van de lockdown is natuurlijk toch die ziekenhuizen. En daarom zegt Kuipers breng daar nou toch nog die versnelling aan. Ik ken het eerder advies van de Gezondheidsraad ook wel. Maar als je gewoon kijkt naar de Engelse prikstrategie. Die hebben iedereen vanaf het begin één prik gegeven en de resultaten zijn toch vrij spectaculair. En de ziekenhuisopnames zijn echt gekelderd. Dus waarom toch niet meer naar die strategie kijken?

DE JONGE
We hebben nogmaals, we varen daar op het advies van onze experts. En onze experts dat zijn de mensen van de Gezondheidsraad. En daar koersen we op als het gaat over de volgorde in de prikstrategie. Daar heeft volgens mij het advies van de Gezondheidsraad zich uitbetaald in inmiddels heel veel minder sterfte, heel veel minder ziekte onder juist de meest kwetsbare groep. Dat is denk ik heel bijzonder. Twee is, dat alleen een eerste prik dat werkt eigenlijk bij Astra, zou dat ons al geen versnelling opleveren. Bij Astra is de tweede prik pas na 12 weken. Dus dat zou bij Astra al geen versnelling opleveren. Bij BioNTech-Pfizer hebben we natuurlijk de interval hebben we sterk vergroot. Namelijk naar zes weken. Dus daar zitten we aan de rand van wat het etiket en wat de bijsluiter toestaat. En daarvan zegt de Gezondheidsraad: dat is ook echt verstandig om dat te doen. Omdat je daarmee ook daadwerkelijk de bescherming mag verwachten die je nodig hebt. Zeker bij een wat oudere groep en een wat zwakker immuunsysteem. Dus ik neig ernaar om toch echt de Gezondheidsraad hier te willen volgen. We hebben die vraag meerdere malen gesteld en meerdere malen dit antwoord ook bevestigd gekregen. En overigens gaan we natuurlijk die ene prik strategie, die gaan we wel doen. Namelijk voor de mensen die in de afgelopen zes maanden een Covid besmetting hebben doorgemaakt. Dat scheelt inderdaad een aantal honderd duizenden prikken. Hoeveel weten we nog niet helemaal zeker. En die kunnen we inderdaad versneld inzetten, dat klopt.

VRAAG (NU.NL)
Meneer De Jonge, weer even terug naar het voetbal. Want u zei: het EK is in de zomer inderdaad. Maar de KNVB moet voor 7 april bij de UEFA een plan indienen om de wedstrijden in Amsterdam te houden. En de UEFA wil dat graag met publiek. Kunt u dat toezeggen?

DE JONGE
(onverstaanbaar, red.)

VRAAG
U bent toch wel bekend met die eis van UEFA?

DE JONGE
Collega Van Ark is volop in gesprek met de KNVB natuurlijk. Waar we naar kijken is wat we tegen die tijd weer mogelijk kunnen maken. En je kunt ook werken met een aantal varianten. Dat doen we natuurlijk met het Songfestival ook. Dus je hebt een evenement in de toekomst. Een evenement waarvan je weet het vindt plaats in een moment in de tijd waarbij je hoopt dat het epidemiologisch gesternte waaronder dat plaatsvindt aanzienlijk beter is dan het huidige. Je hoopt dat dat natuurlijk gewoon wedstrijden zijn die met publiek gespeeld kunnen worden. Je hoopt dat er zelfs in dat stadion in Amsterdam zoveel mogelijk mensen in kunnen toch? Voor interland voetbal heb ik daar niet zo heel veel moeite mee. Dus prima. Laten we dat vooral proberen. Alleen hoeveel dat exact zou kunnen zijn, dat kan ik op dit moment niet zeggen. Collega Van Ark is daar over in gesprek met de KNVB. En wat ik wel denk is dat we via toegangstesten meer mogelijk kunnen maken dan zonder toegangstesten, zeker.

VRAAG
En dan nog heel even over die Bekerfinale. Die is 18 april. Is dat een datum waarvan u zegt, volgens mij kwam dat net niet aan bod, maar komt dat al een beetje in de buurt om wat toeschouwers toe te laten?

DE JONGE
Dat zou kunnen, dat zou kunnen maar daar wil ik ook niet op vooruit lopen. Want ik weet ook hoe goed er wordt meegekeken. Dus daar wil ik ook niet op vooruit lopen. Dat zou kunnen.

VRAAG
Meneer Rutte, ook een vraag voor u. Eigenlijk horen we al inmiddels een aantal maanden, om de zoveel weken, dat maatregelen niet worden versoepeld of worden verzwaard. Is het eigenlijk niet een moment om te sturen op één specifieke datum waarin we kunnen zeggen van ja, dan kunnen we de maatregelen echt afzwakken. Bijvoorbeeld op de rand van de zomer zoals meneer De Jonge dan zegt, dan zijn alle 60-plussers gevaccineerd. Zou dat niet beter zijn en krijgen we dan niet echt perspectief in plaats van dat we nu om de paar weken te horen krijgen dat zware maatregelen toch worden verlengd?

RUTTE
Er zijn twee perspectieven. De eerste is inderdaad wat Hugo de Jonge zegt, dat je zo richting de zomer een heel eind bent met mensen met een kwetsbare gezondheid en de 60-plussers. En dat heeft natuurlijk een enorm effect op de druk op de zorg bijvoorbeeld. En op de sterftecijfers. Dus dan heb je een situatie waarin je weer veel meer kan. Maar stel dat we zouden zeggen dat is het enige perspectief en wat er ook gebeurt, we handhaven alle maatregelen tot dat moment. En je zou in de tussentijd zien dat we erin slagen met elkaar om toch vaker naar de teststraat te gaan. Thuis te blijven bij klachten. Weer meer de handen te wassen. De dingen die ik noemde. Dan verslaan we het virus natuurlijk ook al eerder. Want waarom hebben we al die maatregelen? Omdat we helaas niet allemaal en ik heb daar op zich ook wel weer begrip voor, maar het helpt natuurlijk niet en dat begrip van mij helpt uiteindelijk ook niet, want ja, als je er wel met z’n allen aan zou houden heb je de maatregel niet nodig. Dus als ik zou doen wat u zegt, dan heb je wel dat perspectief richting de zomer. Maar dan heb je niet in de tussentijd als het mee zou vallen de mogelijkheid van afschalen om te zeggen: dat doen we niet meer. Dus dat kan niet.

VRAAG

Nou zo hard hoeft het natuurlijk ook weer niet. Maar in ieder geval dat sinds oktober is er al geen mogelijkheid om eerder al dat maatregelen worden afgeschaald. Je kunt natuurlijk ook kijken, nu zitten we steeds, krijgen we in een korte periode steeds valse hoop. Eind deze maand zouden de terrassen worden geopend. Dat is voor die ondernemers natuurlijk ook best wel lastig om steeds te horen van misschien kunnen we eindelijk weer geld verdienen, gaat toch niet door. Is het niet gewoon veel eerlijker, zoals de Britten wellicht ook doen, die zeggen ook: op 21 juni is het in principe, willen we de maatschappij weer openen met een aantal ijkpunten daarvoor. Scholen gaan open. Kunnen we daar niet ook meer op sturen, op vaccinatiegraad in plaats van op aantal testen?

RUTTE
Ik zou, nou ja, je stuurt ook natuurlijk op hoe de cijfers zich ontwikkelen. En los van vaccinatie en los van testen, als we ons met z’n allen beter houden aan de regels en als misschien door andere omstandigheden, meer buiten of het weer of wat het ook precies is, het aantal besmettingen omlaag gaat. Dat is nog even afgezien van testen en vaccineren, dan kom je veel meer in het verhaal van De Jonge dat je zo richting de zomer zegt: dan kun je weer een beetje naar een normalere situatie. Maar ik vind het ook volwassen om tegen Nederland te zeggen: maar we hebben wel degelijk het in de hand om Jaap van Dissel te verslaan in de tussentijd. Dus dat we door ons beter aan de regels te houden het beter te doen. Dat kunnen we wel degelijk. En we hebben ook gezegd vanaf eind februari, we gaan een paar risico’s nemen. Die hebben we ook genomen. We hebben nu natuurlijk besloten om de middelbare scholen weer open te doen voor een deel. En het mbo een dag in de week. En ook in de winkels weer iets toe te laten. Dus dat waren ook zaken waarvan we zeiden: we nemen een beetje een risico. Dat vinden we acceptabel. We hoopten natuurlijk dat er ook ruimte was, weer iets risico richting eind maart, met terrassen en winkels verder. Dat is nu echt niet verstandig omdat daarvoor de cijfers teveel oplopen. Maar als over een paar weken die cijfers zich anders ontwikkelen dan hoop ik van harte hier te kunnen terugkomen en te zeggen: er kan wel iets. U heeft gelijk, als dat niet zo is dan kan het niet. En dan heb je meer zekerheid richting de zomer als we met vaccineren verder zijn. En misschien daarvoor in combinatie met het testen.

VRAAG
Tot slot, zou u durven zeggen op dit moment met de kennis die we hebben van het vaccin, dat werkt. We weten ook hoeveel prikken we gaan zetten. Zou u nu durven te zeggen van: in juni hebben we een redelijk normaal leven weer?

RUTTE
We denken dat we richting de zomer een heel eind zijn. Maar precies wat Hugo de Jonge net zegt: het is ook zo afhankelijk van de leveringen. Tot nu toe, BioNTech-Pfizer levert keurig binnen het schema. AstraZeneca niet. Als wij zeggen: tegen de zomer denken we dat we een eind zijn, dan houden we rekening met de onzekerheid bij AstraZeneca en de positieve effecten van BioNTech-Pfizer. We denken trouwens ook dat Janssen, zijn al aanwijzingen voor, op een fatsoenlijke manier gaat leveren. En dan zou dat kunnen. Maar daar zit natuurlijk onzekerheden omheen. En ik vind, dat is echt wat wij proberen, iedere keer te zeggen: luister, wij zijn geen virologen allebei. Maar dit zijn de cijfers zoals wij ze gepresenteerd krijgen op basis waarvan wij bestuurlijk een politiek besluit nemen. Dat delen we met Nederland. Alle feiten die we hebben. Ook wat we niet weten, zodat de hele samenleving het ook kan meemaken. En als je nu zou zeggen: ja, weet je, we doen niks tot de zomer terwijl er misschien eerder dingen meevallen of de effecten anders zijn dan we dachten en je misschien wel weer wat kan. Dat zou ik ook gek vinden.

DE JONGE
Misschien kan ik nog een paar dingen toevoegen in de onzekerheden die er zijn. Waarom het echt niet... Want we zouden het liefst natuurlijk gewoon een datum in de tijd prikken om te zeggen: jongens, dan is de lockdown over, dan begint ons eigenlijke leven weer. Maar dat is echt op dit moment niet goed te zeggen. Hoewel we dus weten wanneer we ongeveer de groepen hebben geprikt. Uitgaande van een 80, 85 procent vaccinatiebereidheid, is dat niet goed te zeggen. Want de mate van transmissieremming is op dit moment gewoon nog echt onbekend. We gaan ervanuit dat daar op z’n minst iets is van transmissieremming, maar dat zal nooit 100 procent zijn. Dus als je bent gevaccineerd kun je nog degelijk een rol spelen bij de verspreiding ervan. We weten nog niet goed genoeg wat het effect zal zijn van een deel van de samenleving dat zelf de ziekte heeft doorgemaakt. Zo’n 3 à 3,5 miljoen is de inschatting van het RIVM heeft zelf de ziekte doorgemaakt en is daarmee zelf dus beschermt. Maar kan ook wel weer degelijk een rol spelen bij de verspreiding van het virus. Dat is een onzekerheid. Nog los van alle onzekerheden over de leveringen. Dus ook al zouden de leveringen helemaal zeker zijn. Dan nog kon je het niet met zekerheid zeggen wanneer je weer van de meeste beperkende maatregelen afscheid zult kunnen nemen. Als u daar nu een inschatting van maakt dan zal dat ergens zijn in de periode tussen half mei en half juni. Maar met zekerheid is dat niet te zeggen. En vandaar dat we het wel degelijk stap voor stap doen. En ook keer op keer bekijken, want dat mag Nederland ook van ons verwachten, wat er weer wel kan. Wat gegeven de epidemiologische situatie weer wel verantwoord is.

VRAAG (AD)

(onverstaanbaar, red.) wat moet er als eerste verscherpt worden als het nou toch tegenvalt? We zitten aan het begin van een derde golf.

RUTTE
Daar ga ik nu niks over zeggen. Want wij hebben daar op dit moment geen aanleiding voor. Ik heb alleen wel gezegd: als het nodig is dan zullen we daarvoor maatregelen nemen.

VRAAG
Moeten we dan denken aan contactberoepen en het onderwijs weer terug?

RUTTE
Nogmaals, dan wordt dat nieuws en ik zou het nieuws willen laten zijn: laten we nou met z’n allen proberen de cijfers te verslaan door ons aan de gedragsregels te houden.

VRAAG

In dat kader, u had het over maatschappelijke onrust die u ziet. Rekent u zichzelf die ook aan?

RUTTE
Nou ja, wij proberen zo duidelijk mogelijk Nederland te vertellen hoe het staat. En ik heb groot respect voor de burgemeesters en voor onze handhavers hoe zij met die onrust omgaan. Dat is overigens beperkt. Het gaat natuurlijk om, het is niet dat heel Nederland onrustig is maar er zijn natuurlijk wel van die, helaas, demonstraties die gewoon moeten kunnen plaatsvinden maar die soms echt uit de hand lopen.

VRAAG
Kan het ook liggen aan de manier waarop maatregelen worden afgekondigd?

RUTTE
Dat zou kunnen, maar ik ga natuurlijk nooit iemand die tegen instructies van de politie en de burgemeester ingaat vergoelijken door te zeggen: ja,s maar dat komt omdat Rutte niet goed gecommuniceerd heeft. Dat zou raar zijn. Dan blijft het gewoon verkeerd gedrag.

VRAAG
Dus u neemt zichzelf daarin niets kwalijk? Bijvoorbeeld door te zeggen een paar weken geleden: terrassen kunnen mogelijk open, hoge scholen kunnen mogelijk open...

RUTTE
Nou dat neem ik mezelf niet kwalijk omdat ik vind dat als wij menen dat er een kans is dat zoiets kan mits bepaalde cijfers zich goed ontwikkelen, dat we ook duidelijk bij vertellen, dat hoort bij volwassen communiceren met Nederland.

VRAAG
Dus dat verandert niet, dat blijft zo dat communicatiebeleid?

RUTTE
Ja. Maar we zullen wel steeds kijken hoe we dingen kunnen bijsturen. Maar dat kan nooit een reden zijn dat iemand op het museumplein amok gaat maken of ernstig grensoverschrijdend gedrag gaat vertonen richting de politie. Dat is daarvoor nooit en ook helemaal nooit een vergoelijking. Als iemand op straat mij aanspreekt en zegt: joh, je was hier niet helder of kun je dat duidelijker maken. Of wat ik een tijdje terug vertelde, het handen stuk wassen en dat mensen met hun lichtverstandelijke beperking dat letterlijk ook gingen doen, zodat we die termen niet meer gebruiken. Dus we gebruiken die termen niet meer. Het is was je handen. Maar we gebruiken niet meer die term. Dat zijn van die dingen waar je van leert. En ik vind die feedback uitermate belangrijk.

VRAAG
Maar ik doel misschien ook op een uitspraak als van de avondklok na 21.00 uur doen dan is dat enorm minder effectief, het moet echt 21.00 uur zijn. En dan een paar weken later kan het ineens 22.00 uur zijn. Misschien doet dat ook wat met draagvlak?

RUTTE
Ja omdat we op geen enkele manier hadden verwacht dat we nog steeds met die avondklok zaten. Maar helaas moet het. Ook hier geldt natuurlijk voor dat we met een virus aan het bestrijden zijn wat zich niet altijd houdt aan de voorspellingen.

VRAAG
Iets anders, de belangrijkste bijzaak van het leven is al aan bod gekomen, voetbal. Maar kunnen mensen een zomervakantie boeken eigenlijk?

RUTTE
Daarvan heb ik gezegd dat we zo snel mogelijk hopen daar een mededeling over te doen. We hebben hoop maar we zeggen niet dat het kan. Dat kunnen we echt nu nog niet zeggen. Dus nu geldt tot en met 15 mei: geen reis naar het buitenland. En wat er kan na 15 mei richting de zomer, daar komen we zo snel mogelijk mee.

VRAAG
Dan heb ik nog één vraag over de grote groep mensen die al de infectie heeft doorgemaakt. Naar schatting 3 miljoen. 1 miljoen positieve tests. En het vaccineren gaat ook steeds sneller. Dus dat betekent dat steeds meer mensen deels of volledig beschermd zullen zijn. Pasen komt eraan, mogen die mensen elkaar ontmoeten? Kunnen zij weer knuffelen? Wat geldt er voor die groep?

RUTTE
We weten nog steeds niet de transmissie.

DE JONGE
Dus we weten niet in welke mate ofwel het hebben doorgemaakt van de ziekte ofwel het zijn gevaccineerd, in welke mate dat ook daadwerkelijk transmissie remmend is. Dat maakt ook dat je vooralsnog die kanttekening altijd wel moet plaatsen bij ieder pleidooi voor een vaccinatiepaspoort. Je kunt er nog wel meer kanttekeningen bij plaatsen, maar op zijn minst ook een medische. Namelijk, je weet niet zeker in welke mate er sprake zal zijn van transmissieremming.

VRAAG

Maar als ik twee prikken heb gehad, ik werk op de IC, wat kan ik dan met Pasen? Ja ik maak hem maar even praktisch.

DE JONGE

Nou waarschijnlijk, helaas, werken op de IC.

RUTTE

Het probleem is, je kunt misschien nog steeds een ander infecteren.

VRAAG

Geldt ook voor die groep die al die prikken heeft gehad gewoon meedoen met de maatregelen?

DE JONGE

Ja zeker. Want kijk je bent zelf wel beschermd, dat wel, maar je kunt nog steeds het virus bij je dragen in je neus of in je keel en je kunt nog steeds ook je gezinsleden beschermen. En inderdaad als je op de IC werkt heb je de kans dat je inderdaad gevaccineerd bent, dat kan. Maar je gezinsleden waarschijnlijk niet. En dus je kunt nog steeds ook het virus meenemen. Zowel van huis naar het ziekenhuis als ook van het ziekenhuis naar thuis bijvoorbeeld.

VRAAG

Een vraag over de zelftesten in het onderwijs. U zei volgens mij: als de hogescholen beschikken over de zelftest kunnen ze misschien open. Moeten ze die zelf kopen, geeft u die aan hen?

DE JONGE
Ja, die zullen wij ter beschikking stellen. Dus wij kopen ze in. Kijk, ze moeten er eerst zijn. Dat is een begin. Wij hebben de fabrikanten uitgenodigd om een ontheffing voor de CE-markering aan te vragen. Die ontheffing zal ik verlenen zodra de aanvraag binnen is en daadwerkelijk compleet is en als voldoende wordt beoordeeld door de IGJ (Inspectie Gezondheidszorg) en door de RIVM. Het RIVM beoordeelt de validatie bijvoorbeeld van de testen, dus die moeten wel voldoende betrouwbaar zijn. Nou vervolgens hebben ze dan die ontheffing en vervolgens gaan ze dan leveren. Waarschijnlijk weer ompakken, dus geen grote verpakkingen maar single verpakt. En dan niet met van die lange stokjes erbij maar van die kleine stokjes erbij. En een bijsluiter waarin staat dat je jezelf niet moet auto mutileren met die dingen. Nou en dat helpt. Dan krijg je ze geleverd. En als we ze dan hebben geleverd gekregen zelf, dan leveren wij ze weer uit aan de onderwijsinstelling. En die leveren ze dan weer uit aan de studenten zodat ’s ochtends na het tandenpoetsen even sneltesten en dan naar college. Dat is het idee. Alleen hoe snel dat allemaal zal gaan daar zitten nog wel wat afhankelijkheden in. En vandaar dat we een paar slagen om de arm houden.

VRAAG (TROUW)

Meneer Rutte, even aansluitend op de vorige vraagsteller. Drie weken geleden schetste u samen met de boodschap dat de terrassen misschien weer open kunnen ook hoe slecht het ervoor stond in het land. Donkere wolken wat betreft de derde golf. Het R-getal van de Britse variant wat eigenlijk al sinds de kerst boven de 1 staat. Was het dan niet beter om te zeggen van nou, die terrassen, reken er maar niet op?

RUTTE
Het punt is dat al die cijfers met heel veel onzekerheden omgeven zijn. We hebben die derde golf al een tijdje voor ons uit kunnen duwen. Ik wees ook net op Duitsland waar men ook nog een paar weken geleden sprak over verruimingen en helaas heeft moeten besluiten ook gisteren tot aanscherping. Dus we hebben geschetst: er is een denkbaar scenario dat je die R niet heel snel meer ziet stijgen, dat je ook de zaken in de ziekenhuizen stabiel houdt. Dan zou er wat kunnen. Dat hebben we overigens ook voor een deel weer zelf met z’n allen in de hand. Maar helaas is dat niet zo.

VRAAG
Maar het R-getal is geen moment onder de 1 geweest sinds de kerst. Waarom dachten we dan toch dat versoepelen mogelijk zou zijn?

RUTTE
We hebben gezegd: die R moet zo’n beetje stabiel blijven en niet... Het liefst onder de 1, maar hij mag wel iets boven de 1 staan.

VRAAG
U laat er nu toch de verdenking mee op u dat nu misschien verkiezingen nog een rol gespeeld hebben. Ik kan me voorstellen dat horecaondernemers zich aan het lijntje gehouden voelen door het kabinet. Is dat niet slecht voor het vertrouwen in de politiek? Zo’n boodschap waar je dan op terug moet komen.

RUTTE
Dan zou uw aanname kloppen en die klopt niet.

VRAAG

Wat klopt er niet aan mijn aanname?

RUTTE
Dat het iets met de verkiezingen te maken heeft. We hebben gewoon verteld wat we wisten en gezegd: er is een scenario denkbaar dat het meevalt. Dan zou het kunnen. Als het niet meevalt kan het niet.

VRAAG
Nog even over mogelijke verzwaringen. In het verleden had u het vaak over signaal waarden. Zijn er nu ook signaalwaarden die u aanhoudt voor, nou misschien het sluiten van de kappers of andere zaken?

RUTTE
We gaan nu niet daarover praten anders dan als natuurlijk de zaak zich heel snel nog veel sneller zou verslechteren in bijvoorbeeld de ziekenhuizen. Gekoppeld aan hoe die R1 zich ontwikkeld. Dus dat reproductiegetal. Dan kan het ook zo zijn dat je naar verzwaring moet kijken. Maar we gaan er nu niet over speculeren.

VRAAG
Het OMT heeft ook niet geadviseerd om...?

RUTTE
Nee. Die hebben gezegd: niet versoepelen. Maar die hebben ook niet nu gezegd: je moet verzwaren.

DE JONGE
Het komt vooral omdat de onzekerheden dus heel groot zijn. Dus de, om nu toch maar even Van Dissel..., ‘so you think you can’ Jaap van Dissel. Daar zit nog een aardig tv-format in denk ik voor Endemol de komende tijd. Het gaat over die oplopende IC-bedden, het mediaangetal tussen wat er zou kunnen in een somberder scenario of wat er zou kunnen in een positiever scenario. En in toenemende mate is dat eigenlijk een behoorlijke onzekere voorspelling omdat er zoveel factoren inmiddels een rol spelen. De mate van immunisatie door het doormaken van de ziekte, de mate van vaccinatie, de mate van weertype, de manier waarop het gedrag van mensen zich ontwikkeld. Er zitten zo ongelooflijk veel onzekerheden in dat eigenlijk die prognose vooral een stapeling van onzekerheden zijn. Dus ja, inderdaad dat mediane verloop van die ziekenhuisopnames, dat zou kunnen. Maar 50 procent dat het meevalt en 50 procent dat het tegenzit. En dat maakt dat ook het OMT nu zegt: ja, in die wetenschap nu enorme verzwaringen doen, dat doet ook iets met het draagvlak onder maatregelen. Dat doet vervolgens het draagvlak misschien ook wel weer afnemen juist voor die maatregelen. Terwijl we dat draagvlak echt nog eventjes nodig hebben. Dus laten we nog even aankijken maar wel heel goed vinger aan de pols houden. Dat is de reden dat we staan waar we staan.

VRAAG (VICE)

Goeienavond, ik had eigenlijk een vraag aan u beide over de geestelijk gezondheid van jongeren. Want het lijkt een beetje een tweede crisis te worden. Het gaat er niet zo heel goed mee. Veel jongeren ontwikkelen psychische problemen of hebben psychische problemen die erger worden. Tegelijkertijd blijkt dat juist degenen met de meeste complexe problemen het langst op de wachtlijst moeten staan. U toont steeds veel begrip voor jongeren, veel medeleven voor hun situatie. Maar ik vraag me af, praten jullie ook over plannen om ze concreet te helpen? Om hulp te krijgen?

RUTTE
Ten aanzien van het ons realiseren hoe zwaar zij het ook hebben, naast natuurlijk ook anderen. Ondernemers, ouderen die hun kleinkinderen niet kunnen zien maar zeker ook jonge mensen die een totaal andere studietijd hebben dan ze dachten of een andere schooltijd hebben dan ze dachten. Ja, wij praten steeds over alle maatregelen die we nemen wat de maatschappelijke economische effecten zijn. Dus ook de maatschappelijke effecten. We hebben uitvoerige advisering vanuit bijvoorbeeld het Sociaal Cultureel Planbureau. Waar nodig krijgen wij ook input vanuit de KNAW, dus de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. Maar ook anderszins hebben we constant wat dan heet die dwarsdoorsnijdende toets op alles wat we doen en praten we ook zeer regelmatig over het maatschappelijk beeld. En dan zie je inderdaad dat jonge mensen in Nederland het gewoon heel erg zwaar hebben. Niet allemaal. Maar een behoorlijke groep is die het zwaar heeft. En daarnaast zijn er natuurlijk in de jeugdzorg en ook breder in de geestelijke gezondheidszorg zijn er natuurlijk issues en achterstanden. En die kun je ook niet zomaar inlopen. Ik weet niet of je daar iets over kan zeggen, Hugo? Maar het is niet zo dat je met een toverstokje dat probleem oplost.

DE JONGE
Paul Blokhuis is daar natuurlijk volop mee bezig om te kijken of je met name de hele zware vormen van crisis, GGZ bijvoorbeeld, of je die echt ook aanvullend kunt ondersteunen. Maar men kampt daar natuurlijk ook met een behoorlijk personeelsprobleem. Dat hebben we niet met een vingerknip opgelost. Dat is het punt. Het geld is daar echt het probleem niet. Het probleem is echt personeel. En dat is moeilijk te krijgen. Het gaat over hele gespecialiseerde mensen. Dat is moeilijk te krijgen. En we zien inderdaad dat het beroep op de GGZ, op de jeugdwerkers, het neemt natuurlijk al jarenlang toe. Dat is niet sinds de coronacrisis. Maar sinds de coronacrisis neemt het wel verder toe. Dat is wel zo, ja.

VRAAG
Want denkt u niet dat de financiering van de GGZ anders zou moeten? Want dat blijkt dus vaak een probleem. Dat lichte psychische problemen bijna een verdienmodel zijn geworden. Maar dat mensen met complexe problemen eigenlijk niet de hulp krijgen die ze willen.

DE JONGE
Dat is een zeer terecht probleem wat je aankaart. Kijk, wat we zien is dat sinds de decentralisatie het aantal aanbieders, met name van jeugd GGZ inderdaad fors is toegenomen. Dat heeft ook met de manier van contacteren te maken door gemeenten. Dus het aantal aanbieders is fors toegenomen. De meeste van die aanbieders richten zich juist op de wat lichtere vormen van jeugdzorg en dat kan ten koste gaan, zowel in personele zin als ook in financiële zin kan dat ten koste gaan, van de kinderen die eigenlijk de meest complexe zorg nodig hebben, de grootste zorgvraag hebben. Dat is een grote zorg. En Paul Blokhuis is daar volop mee bezig. We zijn daarover in intensief gesprek met de gemeente. We hebben een onderzoek laten doen naar hoeveel meer uitgaven doen gemeenten nou eigenlijk op dit moment. Dus dat is één onderzoek. Het tweede is dat we daar inmiddels een commissie voor hebben ingesteld die met de gemeente en met ons gaat kijken welke aanpassingen van het jeugdzorgstelsel zou je nou eigenlijk moeten willen? En daar hopen we met een goed advies te komen vanuit het huidige demissionaire kabinet, aan de formatietafel. Zodat de formerende partijen daar ook een goed besluit over kunnen nemen. Zowel wat is er in financiële zin nodig de komende tijd, maar zeker ook wat is er in inhoudelijke zin nodig. Verdient dit stelsel mogelijkerwijs een aanpassing om te voorkomen dat er gebeurt wat je schetst, wat je terecht schetst naar mijn idee. Namelijk teveel geld en menskracht gaat op aan lichtere vormen van zorg. En daardoor blijft er te weinig over voor de zwaardere vormen van zorg, absoluut.

VRAAG
Mag ik nog één klein vraagje stellen? Hij is hypothetisch, maar meneer Rutte, als u nou twintig jaar oud zou zijn en u woonde ergens op twaalf vierkante meter in een stad. Hoe zou u uw leven op dit moment inrichten?

RUTTE
Ik durf het niet te zeggen. En iedereen gaat er op z’n eigen manier mee om. Er zijn mensen die het dat dan heel zwaar hebben. Er zijn ook mensen die daar dan toch ook wel weer doorheen gaan. Het hangt ook heel erg af van hoe je eigen instelling is, hoe je sociale netwerk is. Maar het feit is dat veel jonge mensen, ik zie dat in mijn omgeving, we zien dat in al die rapportages terug, maar ik denk dat iedereen dat wel waarneemt maatschappelijk, dat heel veel jonge mensen het zwaar hebben.

VRAAG (BNR)
Eerst even voor meneer De Jonge. Ik zag dat het aantal testen in de afgelopen maand is verdubbeld van 30.000 naar 60.000 ongeveer per dag. Hoe verklaart u dat en verklaart dat ook niet die hoge besmettingscijfers van de afgelopen week?

DE JONGE
Deels, ja. Inderdaad een deel van de verklaring zit in dat we een intensiever testbeleid hebben voor kinderen onder de twaalf. Een intensiever testbeleid hebben voor jongeren. Ook vanuit scholen geïnitieerd. Een deel van de verklaring zit toch, is mijn aanname, in een iets hogere testbereidheid. Zeker ook de afgelopen weken. Namelijk het aantal testen neemt wel heel erg toe. En dat kan inderdaad voor een deel verklaren dat we ook wat meer hogere besmettingscijfers hebben. Dat maakt overigens extra, dat je met extra voorzichtigheid het automatisme moet interpreteren dat bij oplopende besmettingscijfers dat altijd ook betekent in zelfde mate oplopende ziekenhuiscijfers. Maar als het echt alleen maar op die manier te verklaren zou zijn geweest, dan zou je hebben gezien dat het percentage positieve testen ten opzichte van het totaal aantal afgenomen testen sterk zou zijn gedaald in de afgelopen tijd. Dat is ook niet zo.

VRAAG
Het is wel een beetje gedaald...

DE JONGE
Ja was, was helaas. Want we zitten inmiddels weer boven de 8 procent. En ik weet dat er gister bijvoorbeeld, het zal iets te maken hebben gehad met de berichtgeving over de melder en over etc., collega Keijzer. Het Mona-effect zou je kunnen zeggen. Maar gister zijn er 115.000 testafspraken gemaakt. 115.000 op één dag. Dat is een absoluut record.

VRAAG
Maar u ziet geen vertekend beeld als we het hebben over de buikpijn van minister Grapperhaus vorige week. Voelt een beetje alsof dit toch vertekend is wat we nu zien.

DE JONGE
Nee, je moet het namelijk, je moet namelijk alle bewegingen onder het wateroppervlakte moet je dan optellen bij elkaar. De eerste beweging is toch echt dat we inmiddels een hoger aantal besmettelijken hebben. Dus als je meer gaat testen pak je er meer uit, dat is waar. Maar we hebben ook echt gewoon een hoger aantal besmettelijken.

VRAAG
Kinderen vooral toch? Wel heel veel kinderen.

DE JONGE
Nee, je ziet in alle leeftijdscategorieën zie je het aantal positieve testuitslagen toenemen. Echt niet alleen kinderen. Je ziet het inderdaad bij kinderen zie je het fors toenemen. Jongeren, zie het fors toenemen. Er wordt ook inderdaad meer getest. Dat is waar. Wordt in z’n algemeenheid wordt er meer getest. En bij meer testuitslagen met een vergelijkbaar percentage haal je dus een heel veel grotere opbrengst binnen. Maar als het waar zou zijn dat het door het aantal testafnames vertekend beeld zou zijn, dan zou je tegelijk, op een gelijke manier met het oplopen van het afgenomen testen een verlaging zien van het percentage positieven. En helaas is dat niet het geval. Het percentage positieven lijkt juist in de afgelopen weken ietsje te stijgen. Het is zelf heel even onder de 7 procent geweest. Nou, dat was heel lang geleden. En inmiddels zit het helaas weer boven de 8 procent. Maar wel van een heel veel groter aantal testen die we afnemen. Dus het is allebei een beetje waar. Dus het is én helaas een groter aantal mensen die daadwerkelijk een besmetting doormaakt én je hebt niet alleen maar het topje van de ijsberg in beeld, maar een steeds flinkere top van de ijsberg in beeld. Dat is ook waar. Het is allebei waar.

RUTTE
Plus, in de ziekenhuizen zie je natuurlijk, op de IC, dat er zo’n 100 bij zijn netto in ongeveer 10 dagen. Dat is toch wel een forse verhoging.

VRAAG
Nog één vraagje voor de premier. Ik hoorde de afgelopen dagen heel veel opluchting en blijdschap in Europa, in Brussel over de verkiezingsuitslag. Grote winst voor D66, een partij als Volt. Hoort u die ook? U gaat naar de EU-top. En ze hopen dat u een beetje sympathieker wordt en socialer in Europa.

RUTTE
Ik ben enorm en sociaal vind ik zelf. En ik heb zelf felicitaties gehad. Maar ik heb verder geen vlaggen gezien, nee.

VRAAG
Nog geen vlaggen. Is dat ook...

RUTTE
Nee. Maar we gaan het er nu vanavond... deze persconferentie is niet bedoeld om de verkiezingsuitslag te duiden.

VRAAG (NEDERLANDS DAGBLAD)
Eind vorige week was de ministerraad. Daar is Mona Keijzer, de staatssecretaris, ook bij geweest. Zij is later positief getest. Meneer Rutte, bent u sindsdien al getest? Zoals meneer De Jonge adviseerde?

RUTTE
Ja, dat moet vijf dagen daarna. Dus dat gebeurt morgen.

VRAAG
En u bent daarna ook nog naar het Catshuis gegaan. Al die ministerraden zijn natuurlijk gewoon in Den Haag. Ook de verkennersgesprekken zijn allemaal in Den Haag. Waarom doen jullie dat eigenlijk niet digitaal zoals miljoenen werkende Nederlanders?

RUTTE
Ja, we doen veel digitaal. Ik doe bijna alle VVD dingen digitaal. Dus als wij een kernteam hebben of de hele fractievergaderingen, de eerste fractie vorige week hadden wij digitaal. Dus dat doe ik heel veel. Maar het overleg in het kabinet heeft ook vaak een staatsrechtelijk geheim karakter. En het is heel erg lastig om dat helemaal digitaal te doen. Dus ook daar hebben we heel veel overleg moet ik zeggen in conference calls. We hebben het overleg met de fractievoorzitters op maandag eigenlijk al weer maanden digitaal en niet meer op VWS bij Hugo te gast. Maar de ministerraad zelf dat, ook vanwege het vertrouwelijke karakter, het staatsgeheime karakter, is dat heel lastig.

VRAAG

Er zijn ook gewoon EU-conferenties met behoorlijk geheime overleggen...

RUTTE
Ja, maar daar hebben we ook een journalist, niet in de EU conferentie, maar ook wel eens een journalist ineens in het midden gezien.

VRAAG
Dat is gewoon niet mogelijk, zegt u?

RUTTE
Nou het zou misschien kunnen als je het helemaal goed regelt. Maar dan is het ook weer lastig. Want die EU-conferenties doe ik natuurlijk wel vanaf kantoor. Het is niet zo dat ik donderdag en misschien ook vrijdag, maar in ieder geval donderdag, vanaf 13.00 thuis zit. Dat doe je dan toch weer op kantoor. Iedereen zit op de zaak. Alle collega’s. Ze komen toch naar hun kantoor toe omdat die hele vertrouwelijke verbindingen heel lastig zijn vanuit huis.

RUTTE
Veel dank.