Letterlijke tekst persconferentie minister-president Rutte en minister De Jonge (12 januari 2021)
Minister-president Rutte en minister De Jonge geven een toelichting en beantwoorden vragen over de voortzetting van de lockdown ten minste tot en met 9 februari. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte
Goedenavond. En ik denk dat ik u vanavond niet ga verrassen. We hebben vandaag moeten besluiten de lockdown met drie weken te verlengen tot en met dinsdag 9 februari. En bijna iedereen zal begrijpen dat er geen andere keuze was, omdat de cijfers niet snel genoeg dalen en we inmiddels ook te maken hebben met de dreiging van de Britse coronavariant. En over die variant maken we ons grote zorgen. De beelden uit Londen en nu ook uit Ierland zijn alarmerend. En dat is nog zwak uitgedrukt.
Geen verrassend besluit dus, maar natuurlijk wel een enorme tegenvaller. En voor veel mensen ook een ongelooflijk lastige boodschap. Bijvoorbeeld voor al die ondernemers en de mensen die voor hen werken en die zich grote zorgen maken. Voor al die gezinnen die onder enorme druk staan door de combinatie van thuiskantoor en onderwijs aan de keukentafel. Voor jongeren die hun sociale leven nog langer in de pauzestand moeten zetten. En voor veel mensen, jong en oud, die het persoonlijk contact met familie en vrienden missen en het mentaal zwaar hebben. We zien het allemaal om ons heen gebeuren en we voelen het misschien ook zelf – onmacht, frustratie en ook moedeloosheid. Het wordt steeds moeilijker vol te houden en dat is ook begrijpelijk.
En toch, we moeten doorzetten. Om heel veel redenen waar Hugo de Jonge zo meer over zal vertellen. En we weten: er is met het vaccin hoe dan ook licht aan het eind van de tunnel, maar dat duurt nog wel een paar maanden. En tot die tijd wordt er veel van ons gevraagd. Van ons allemaal en van sommigen wat meer. Als kabinet hebben we daarom opnieuw gekeken wat we binnen alle mogelijkheden extra kunnen doen om de ergste negatieve gevolgen van de verlenging van de lockdown op te vangen. En daarnaast, wat er misschien nog extra mogelijk is aan maatregelen om het virus verder en sneller terug te kunnen dringen. En daarover een paar opmerkingen.
Om te beginnen zijn de sociaaleconomische gevolgen natuurlijk gigantisch. Het is hartverscheurend al die verhalen te horen van winkeliers, van horecaondernemers, evenementenbedrijven, culturele ondernemers en anderen die hun laatste spaarcenten in rook zien opgaan. Die niet meer weten hoe ze verder moeten. We kunnen niet alle pijn bij alle ondernemers wegnemen, maar zeker nu we licht zien aan het eind van de tunnel, is het belangrijk dat we zoveel mogelijk bedrijven en banen door deze crisis heentrekken. Het is duidelijk dat er bovenop de lopende economische steunpakketten meer nodig is. Want als je als bedrijf van de ene op de andere dag wordt gesloten, moet je gewoon op steun kunnen rekenen. Dat was en is een kwestie van fatsoen en een kwestie van solidariteit. En het is ook van belang voor ons allemaal. Niet alleen omdat het om ongelooflijk veel banen gaat. Maar ook om straks nog levendige dorpen en steden te hebben, met aantrekkelijke en afwisselende winkelstraten en horecapleinen. Omdat we straks allemaal weer een festival, allemaal weer een sportevenement of voorstelling willen bezoeken. Dat moeten we nu samen in stand houden. We gaan samen naar de eindstreep. De ministers die erover gaan, Wouter Koolmees, Wopke Hoekstra en Eric Wiebes, komen met een plan voor een aanvullend economisch steunpakket. Daarover zijn we nu als kabinet in overleg met VNO, met MKB Nederland en ook met de vakbonden.
Een andere belangrijke sector die extra aandacht vraagt, is het onderwijs. De huidige uitzonderingen voor het geven van onderwijs op school blijven zoals ze zijn. Het gaat dan om kwetsbare leerlingen, examenklassen, praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs. Wel moeten leerlingen vanaf het voortgezet onderwijs uit voorzorg en waar dat enigszins kan anderhalve meter afstand gaan houden. Iedereen is het erover eens dat het langer sluiten van de scholen grote problemen met zich meebrengt. Voor de scholen en leraren, die de onwaarschijnlijk lastige taak hebben dat afstandsonderwijs te organiseren. Voor de ouders die hun kinderen thuis moeten begeleiden, terwijl het werk gewoon doorgaat. En voor studenten die alles van achter hun laptopscherm moeten doen. Maar vooral voor de kwetsbare kinderen, voor wie nieuwe leerachterstanden dreigen. We willen daarom kijken of de basisscholen en de kinderopvang al eerder open kunnen, dan pas bij de afloop van de verlengde lockdown. De moeilijkheid daarbij is, dat we nog niet weten of de Britse coronavariant besmettelijker is via kinderen en hoeveel besmettelijker dan precies. En als het dan verantwoord kan, en alleen dan, willen we het primair onderwijs op maandag 25 januari weer teruggaan naar klassikaal onderwijs en gaat de hele kinderopvang – hopelijk, als het kan - weer open.
Van een heel andere orde is de mogelijkheid van een avondklok. Dat zou betekenen dat je ’s avonds en ’s nachts tussen bepaalde uren niet op straat mag zijn. Dat is natuurlijk een heel ingrijpende maatregel waar niemand op zit te wachten. Tegelijkertijd staat in het laatste advies van het OMT de avondklok genoemd als mogelijkheid om groepsvorming, vooral onder jongeren, tegen te gaan. Bovendien denken we dat het een effectief middel is voor de beperking van thuisbezoek en dat is de bron van veel besmettingen. Dat OMT-advies moeten we met deze cijfers en met alle onzekerheid rond de Britse variant serieus nemen. De huidige lockdown is verschrikkelijk voor ons allemaal. En juist daarom is er veel voor te zeggen dat we, zolang de lockdown duurt, dat we zo lang die lockdown duurt het maximale doen. Tegelijkertijd moet zo’n ingrijpende maatregel wel heel goed worden overwogen. En daarom gaan we nu het OMT een spoedadvies vragen om in kaart te brengen wat een avondklok ons concreet kan opleveren. Of wat eventuele alternatieven zijn.
Een kleiner, maar niet onbelangrijk onderwerp is het buitenlandse reisadvies. We zien dat nog te veel mensen te gemakkelijk het vliegtuig pakken. Daarom: blijf in Nederland tot en met maart. Ga niet op reis en boek geen reizen, tenzij het voor werk is met een zeer groot economisch belang of vanwege ernstige familieomstandigheden. Want elke buitenlandse reis is een risico voor uzelf en daarmee voor iedereen in uw omgeving.
Tot slot, ik denk dat veel mensen in de Kerstvakantie, net als ik, terug hebben gekeken op een heftig jaar. Ieder van ons heeft inmiddels zijn of haar eigen coronaverhaal. Verdrietige verhalen. Ingrijpende verhalen. Maar ook mooie, warme en hoopgevende verhalen. En nee, het is nog niet voorbij. We moeten volhouden. We moeten vooral nog vaker thuiswerken. Nog beter afstand houden. Nog minder bij elkaar op bezoek gaan. Echt thuisblijven met klachten en zeker na een positieve test. Echt vasthouden aan maximaal met 2 mensen buiten en maximaal 2 gasten thuis. En ja, ook nog zeker drie weken langer in lockdown.
Met de start van de vaccinatie is er licht aan het einde van de tunnel, alleen zijn we daar niet vandaag of morgen. Maar we komen hier samen doorheen. Door ons aan de regels te blijven houden en door elkaar te blijven helpen en te ondersteunen. Dat laatste is ongelooflijk belangrijk en daar wil ik vandaag ook mee afsluiten. Gelukkig zien we overal in Nederland prachtige initiatieven, professioneel en vrijwillig. Bijvoorbeeld via de landelijke actie ‘Eén tegen eenzaamheid’. Of denk aan de vrijwilligers van het Rode Kruis, die overal in het land in de bres springen voor dak- en thuislozen. Of denk aan al die honderden lokale initiatieven voor extra huiswerkbegeleiding, sport voor jongeren, vervoer- en boodschappendiensten, vrijwilligers die honden uitlaten – de voorbeelden zijn letterlijk eindeloos. En ik kan alleen maar zeggen: ga daar mee door, want zo halen we samen de eindstreep op de best mogelijke manier. Dank u wel.
Inleidend statement minister de Jonge
We zijn er nog niet. Wat we zien is dat de lockdown werkt, maar minder snel dan gehoopt. Het aantal mensen dat corona krijgt, is de afgelopen week lager dan de week er voor, maar met vandaag bijna 5000 positieve testuitslagen nog steeds veel en veel te hoog. Het aantal mensen dat een ander kan besmetten, ligt ruim boven de 100.000. Dat is lager dan het was, maar nog steeds gevaarlijk hoog. Het aantal verpleeghuizen waar dat nare virus rondwaart, is zelfs hoger dan in de eerste piek. En in de ziekenhuizen neemt de instroom van nieuwe covid-patiënten op de IC en op de verpleegafdelingen af, maar de druk is nog altijd hoog. Veel geplande operaties en behandelingen gaan niet door omdat de bedden vol liggen. En alle cijfers zijn misschien nu wel ietsje lager dan ze vorige week waren, maar geruststellend zijn ze allerminst. En vooral ook vanwege die nieuwe variant van het virus, de Britse mutant. Over dit gemuteerde virus moeten we nog veel te weten komen, maar besmettelijker lijkt hij in ieder geval. Nu is deze variant, deze virus-variant, nog verantwoordelijk voor een paar procent van alle besmettingen in Nederland. Maar de verwachting is, dat hij net als in Engeland de overhand zal krijgen. De vraag is alleen hoe lang dat zal duren. En wie de dramatische beelden en berichten uit Londen op zich in laat werken, weet: het kan heel snel, heel veel erger worden. En dat moeten we koste wat het kost voorkomen. We hebben het aantal nieuwe besmettingen te verlagen en tegelijkertijd de verspreiding van de Britse variant te vertragen. En dat doen we met de maatregelen die we treffen. De maatregelen die moeten helpen, maar die tegelijkertijd al heel lang heel veel van ons vragen. Gelukkig weten we dat we inmiddels de eerste stappen op de weg uit de crisis hebben gezet. Vaccinatie is dé troef die we in handen hebben om uit deze ellende te komen. En dat we zijn begonnen met vaccineren, geeft hoop.
Afgelopen woensdag werd Sanna, de eerste verpleeghuismedewerker, gevaccineerd in Veghel – in het hart van Brabant. Daar waar bijna een jaar geleden corona voor het eerst om zich heen greep, begint ook het einde van de crisis. En na Sanna volgden nu bijna 45.000 andere mensen uit de verpleeghuizen en de acute zorg. Inmiddels zijn bijna alle afspraken gemaakt voor de ruim 200.000 vaccinaties die te vergeven zijn. En de bereidheid van zorgpersoneel om zich te laten inenten is ongekend hoog.
Aanstaande maandag 18 januari start - eerder dan gepland - het vaccineren van de bewoners van verpleeghuizen en instellingen voor de gehandicaptenzorg. Een week later, op de 25e begint het vaccineren van kwetsbare ouderen en gehandicapten die wonen in kleinschalige woonvormen.
Half februari bieden we het vaccin aan thuiswonende ouderen aan, van oud naar jongeren. En als alles meezit, dan moet het lukken om de meest kwetsbare mensen en de mensen die voor hen zorgen voor het begin van de lente beschermd te hebben. Voor de snelheid waarmee we kunnen vaccineren zijn we afhankelijk van de leveringen van de vaccins.
We kiezen er, in lijn met de adviezen van de Gezondheidsraad, bewust voor om de meest kwetsbare mensen te beschermen. Juist ouderen worden onevenredig hard door het virus getroffen. En als we sterfte en ziekte willen voorkomen, als we de zorg overeind willen houden, dan gaan deze groepen voor.
Als zij gevaccineerd zijn, is dat een belangrijke stap richting een beschermde bevolking, richting minder maatregelen en meer vrijheid. Als alles meezit zullen in de zomer alle zestigplussers en mensen met een kwetsbare gezondheid gevaccineerd zijn, en is in de herfst het hele land beschermd.
De komende maanden zullen we het moeten hebben van: ferme maatregelen, van vaccineren, en van intensiever testen. Want zeker met de Britse mutatie op Hollandse bodem moeten we het remmend vermogen van testen, traceren en isoleren maximaal benutten. En daarom testen we mensen mét, maar ook steeds meer mensen zónder klachten. Mensen die uit de app, of uit het bron- en contactonderzoek naar voren komen, kunnen zich ook zonder klachten op dag 5 bij de GGD laten testen. Vanaf 20 januari komen daar ook de mensen bij die ons land binnen reizen. En door al deze mensen al vroeg te testen, hebben we het virus eerder in zicht. En bovendien wordt zo de quarantaine voor hen bekort en is die zo dus gemakkelijker vol te houden.
In de gemeente Lansingerland – waar op een basisschool de Britse variant voor een uitbraak zorgde - is de GGD samen met de veiligheidsregio begonnen met het testen van de hele bevolking. En dat risicogericht testen van grote groepen gaan we nu ook doen in Rotterdam Charlois, in de gemeenten Dronten en Bunschoten, omdat het besmettingspercentage hoog blijft. En ook starten we met het testen op middelbare scholen. Eerst met een pilot, met 15 tot 20 scholen, maar daarna willen we dat op alle middelbare scholen mogelijk maken. Op die manier willen we het risico op verspreiding tegengaan en zorgen dat het onderwijs kan doorgaan. En willen we verspreiding afremmen, dan heeft testen daarin een belangrijke rol. Maar slechts de helft van de mensen met klachten laat nu een test doen. Dus nogmaals: heb je klachten? Laat je dan testen.
En doe dat dan ook snel, want hoe eerder je weet of je besmet bent, hoe kleiner de kans dat je een ander besmet. Er zijn inmiddels 376 locaties waar je terecht kunt. We kunnen nu ruim 100.000 testen per dag doen, waarvan op dit moment de helft maar wordt gebruikt. Bij klachten kun je dus snel en in de buurt terecht.
Maar met alleen testen bestrijden we dat virus niet. Want we weten dat ook ruim een kwart van de mensen met een positieve testuitslag toch op pad gaat, terwijl ze thuis moeten blijven.
Ben je getest? Blijf dan binnen als je wacht op de uitslag. En is de uitslag positief, blijf dan binnen en je huisgenoten ook. Want ben je besmet en ga je toch naar de supermarkt of even ergens op de koffie, dan is de kans groot dat je het virus aan een ander doorgeeft. En natuurlijk is het lastig om binnen te blijven. Als je niet goed weet wie je kan helpen met boodschappen, of met de hond, bijvoorbeeld. En zit je nou in zo’n situatie? Dan is er hulp. Altijd. Vrijwilligers van tal van organisaties, zoals het Rode Kruis, staan klaar om te helpen met boodschappen, of gewoon voor een belletje. En echt, schroom niet om daarvan gebruik te maken.
En natuurlijk snappen we dat het nu verleidelijk is om te denken: de eerste prikken zijn gezet, we zijn er bijna. Maar een ‘wij-zijn-er-bijna-gevoel’ dat kunnen we ons nog lang niet veroorloven. We zijn er nog niet, en ook niet bijna. Dit is nog niet het einde van de crisis. Het is wel het begin van het einde.
Maar, juist nu, juist nu de zorg zo onder druk staat nog, nu er een nieuwe variant van het virus rondgaat, juist nu moeten we nog beter op onze tellen passen. Ons uithoudingsvermogen wordt op de proef gesteld. En toch: we komen hier doorheen. Dank.
NOS
Meneer Rutte, u zegt dat u aan het OMT een soort spoedadvies gaat vragen over extra maatregelen zoals een avondklok. Op wat voor termijn wilt u dan daarover de knoop doorhakken?
RUTTE
Dat hangt er even vanaf hoe snel het gaat. Wij denken dat zij de komende dagen, misschien al aanstaand weekend in staat zijn iets op te leveren. En dan willen we daar begin volgende week opnieuw naar kijken. En waarom doen we dat? Omdat we wel zien dat die daling er is, maar nog niet genoeg. Nog steeds 140.000 mensen besmet, 5 à 6000 per dag erbij. Een percentage van tegen de 13%. En de grote, grote, grote zorg, echt grote zorg die we hebben over die Britse variant, die inderdaad veel besmettelijker lijkt. Dus daarom zeggen we: we moeten eigenlijk proberen bovenop die bestaande lockdown te kijken wat kun je extra doen? Wetend ook dat het virus zich onder jongeren, door jongeren, nog het snelst verspreidt. Daar wijst nu veel op. Maatregelen te nemen om juist ook daar nog iets extra’s te doen.
NOS
En als zij nog zeggen: wij vinden het verstandig. Neemt u dat dan sowieso over dat advies? Want het is natuurlijk een maatregel waarvan we al eerder hebben begrepen dat er heel veel weerstand tegen is.
RUTTE
Er is heel veel weerstand tegen. Ook bij mijzelf en ik denk bij iedereen in Nederland. Niemand zit hier op te wachten. Tegelijkertijd, we hebben nu die lockdown. Die is al heel heftig. Ik zou bijna zeggen: als het dan zo is dat die lockdown wel levert, maar nog niet genoeg, en we bovendien die risico’s lopen van dat Engelse virus, laten we dan als het kan, nu die lockdown gebruiken om ook extra dingen te doen. Ik kan hier niet precies zeggen waar het OMT mee komt en exact wat wij dan doen, maar we zullen natuurlijk dat advies heel serieus bekijken.
NOS
In principe neemt u het dan over?
RUTTE
Nou. We gaan het stap voor stap doen.
NOS
Tegelijkertijd, als je kijkt hoe het nu gaat. In Duitsland hebben ze al gezegd: we denken dat we misschien wel tot begin april maatregelen vol moeten houden. Ook hier zien we die cijfers niet heel snel dalen. Verwacht u dan dat wij ook met zo’n periode rekening moeten houden?
RUTTE
We hebben veel contact met elkaar. Ik heb ook de afgelopen dagen veel contact gehad met Merkel, met Kurz van Oostenrijk, onze RIVM’s werken ook samen om een gezamenlijk beeld te ontwikkelen wat betreft dat Engelse virus, de Engelse variant, om ook te zien: wat is precies de verspreiding? Ook in Duitsland, in Oostenrijk, natuurlijk in Nederland. Wat kunnen we daar van leren? En natuurlijk zijn we daar over zeer bezorgd en zien we ook dat de lockdown in Duitsland en Oostenrijk wel werkt, net zoals hier, maar ook daar de aantallen iedere dag nog steeds hoog zijn. Iets lager dan in Nederland, maar ook daar nog steeds te hoog. Maar er is eigenlijk geen andere voorspelling te maken dan dat we op basis van de laatste inzichten zeggen: vanaf volgende week, dan zou de lockdown aflopen, verlengen we met drie weken tot 9 februari, en ook daar geldt: stap voor stap. Dus dan opnieuw kijken, dat zal dan zijn op 2 februari: wat kan er per 9 februari? Dus laten we dat iedere keer per keer bekijken, want dat kan zich ook snel ontwikkelen.
NOS
Maar hoe reëel is het dat er vanaf dan iets versoepeld gaat worden?
RUTTE
Ik wil daar eigenlijk geen uitspraken over doen, want we moeten echt bezien: wat gebeurt er de komende tijd in de cijfers? Een. Twee. Wat kunnen extra doen? Vandaar ook dat extra advies waarin u naar vroeg aan het OMT bijvoorbeeld over een avondklok of vergelijkbare maatregelen die ons kunnen helpen om iets extra’s te doen. Maar, drie, ook: hoe ontwikkelt dat Engelse virus zich hier, wat bijna een soort nieuwe introductie is, een soort nieuw probleem wat we er nu bij hebben. We noemen het covid, maar het lijkt weer zoveel besmettelijker, dat je bijna kan zeggen: naast covid hebben we nu een nieuw probleem.
RTL NIEUWS
Meneer Rutte, in Duitsland zeggen ze ook dat je nog maar met 1 persoon bij iemand anders op bezoek mag. Is dat zo’n vergelijkbare maatregel aan de avondklok die u bedoelt?
RUTTE
Ik wil eigenlijk daarover nu niet speculeren. We kijken natuurlijk heel goed wat er in andere landen gebeurt. We willen daar ook van leren. Het lastige is, het is niet altijd precies vergelijkbaar, een van de dingen die we vandaag in het kabinet hebben afgesproken is dat we ook heel precies willen kunnen vergelijken. Bijvoorbeeld over Frankrijk, daar geldt een avondklok, soms al vanaf 18.00 uur ’s avonds, in andere streken vanaf 20.00 uur ’s avonds, maar daar lijken weer heel veel winkels en cafés en restaurants wel open. Dus je moet oppassen met die vergelijkingen. Dus als je er één ding uithaalt, dan hoeft dat niet per se ook te helpen. Dus je moet heel goed kijken hoe die pakketten er als geheel uitzien en welke lessen ze trekken. Ik had gisterenavond lang Sebastian Kurz aan de lijn van Oostenrijk en ook met elkaar gewoon doorgesproken: wat werkt er nou wel, wat werkt niet? Wat zijn de effecten na een tijd? Wat zie je gewoon gebeuren op straat, bij mensen, bij het volhouden van de maatregelen? Dat moeten we allemaal wegen.
RTL NIEUWS
Maar is het op zichzelf een maatregel die u heeft overwogen?
RUTTE
Ik wil eigenlijk alleen vandaag vertellen wat we nu gaan doen. Dat is het verlengen van de lockdown en we kijken nu serieus naar zo’n avondklok of naar vergelijkbare alternatieven met een vergelijkbaar effect. We willen ook weten wat die effecten zijn. Zonder nu te gaan speculeren, want dan wordt het nieuws niet wat ik nu belangrijk zou vinden wat het nieuws is: het is een zware tijd, we willen elkaar goed ondersteunen, en de lockdown gaat drie weken verder en we moeten ons aan de maatregelen houden. Maar dan gaat het over de speculatie: wat zou je dan eventueel kunnen doen? Dus ik noem die avondklok, maar ik wil nu niet speculeren over alternatieven.
RTL NIEUWS
Zo’n avondklok is eerder van de agenda verdwenen juist omdat er zoveel weerstand tegen was. Is het feit dat hij weer terug is op de overwegingslijst ook een teken van dat u het eigenlijk ook niet meer zo goed weet?
RUTTE
Nee, het is een teken dat we in een ernstige nieuwe situatie te maken hebben. En ik heb vandaag in het kabinet ook wel even voor mezelf de vergelijking gemaakt met begin maart. Toen zagen we ook het echte virus zoals we dat nu kennen opkomen. En toen dachten we ook hier, ik ook, nog eind februari, begin maart: het zal ook ons natuurlijk serieus raken, maar misschien valt het nog mee. Totdat we tweede week maart zagen, eerste week maart ben ik nog met Emile Roemer, burgemeester van Heerlen, naar de opening van een dansfestival geweest. Je kunt je het niet meer voorstellen. Begin eerst week maart. En je zag het gebeuren. En je ziet nu, en daar ben ik zo bang voor, dat is mijn angst, een grote zorg, dat we een vergelijkbare situatie hebben, dat waar we begin maart zagen in Noord-Italië, in Bergamo, wat er gebeurde, dat we nu, in Engeland zien: een enorme oploop. Je zag foto’s op de Telegraaf site van wat er gebeurt buiten de ziekenhuizen in Londen. Je ziet de cijfers nu uit Ierland die ontploffen, omhoog gaan en waar inmiddels blijkt dat een kwart tot de helft van het virus het Engelse virus is. Dus wij moeten, en je kunt zo’n introductie van zo’n gevaarlijk virus hier nu niet hebben met dit soort hoge besmettingscijfers en daarom kijken we nu naar extra maatregelen.
RTL NIEUWS
Oke, meneer De Jonge, hoe is het eigenlijk gesteld met de verspreiding van die Britse variant op dit moment?
DE JONGE
Wat we weten is dat ie in Nederland ergens tussen de 2 en de 5% van de besmettingen uitmaakt. Maar wat we ook weten is dat als zo’n variant besmettelijker is, dat die in raptempo eigenlijk de overhand gaat krijgen en dat rappe tempo dat moeten we zien te vertragen. En in vergelijking, in Engeland is inmiddels het merendeel van de besmettingen, heeft als achtergrond die mutant, die Britse mutatie. In Nederland tussen de 2 en de 5%, maar dat kan heel snel omhoog gaan en dan moet je het zo voorstellen: We hebben nu met de maatregelen zoals we die nu nemen met de laatst berekende R van zo’n twee weken geleden, we hebben een R van 0,95. Dat zal iets met de feestdagen te maken hebben, misschien is het daarna wel iets gezakt, want anders hadden we eigenlijk nu niet die wat lagere besmettingscijfers kunnen hebben. Dus laten we er vanuit gaan dat die nu ergens misschien actueel ergens rond de 0,9 zit. Dat weten we natuurlijk altijd pas twee weken na data, maar stel dat dat zo is, dan weet je eigenlijk zeker dat als die Britse mutant een groter deel gaat uit maken van de als veroorzaker van de besmettingen in Nederland, een groter deel gaat uitmaken van het totaal aantal besmettingen, dat als vanzelf met een vergelijkbaar aantal maatregelen, een vergelijkbare compliance, die R omhoog gaat. Dus eigenlijk dat we weer gaan stijgen in de epidemie, terwijl we eenzelfde, een vergelijkbare lockdown hebben met zulke zware maatregelen. En dat is het griezelige ervan. En daarom zullen we moeten zorgen dat we de uitgangspositie van Nederland gewoon verbeteren, zodat we het beter kunnen opvangen. Dat betekent heel erg het aantal besmettingen omlaag brengen, dan hebben we een betere uitgangspositie en vervolgens de mate waarin die nieuwe variant de overhand gaat krijgen, zo lang mogelijk vertragen en ook dat doe je met een lockdownachtige maatregel zoals we nu voor drie weken hebben verlengd. Dus we weten een aantal dingen wel, we weten dat die besmettelijker is. Zeker zo’n 30%. Lijkt. Dus ongeveer de stijging bij nauwe contacten van de mate waarin je het overgeeft aan nauwe contacten in Engeland is van 11 naar ruim 14% gegaan en dat duidt op een stijging van zeker zo’n 30%. Een besmettelijker variant dus van zeker zo’n 30% besmettelijker. Wat we nog onvoldoende weten is hoe de verspreiding loopt bij kinderen. Wat zo lijkt te zijn in ieder geval in die clusteruitbraak in Lansingerland dat kinderen bevattelijk zijn voor het krijgen van covid, ook de kinderen in de basisschoolleeftijd. Dus dat zou kunnen duiden op een grotere mate van bevattelijkheid, maar of kinderen daarmee zelf ook een grotere rol spelen in de verspreiding, dat is eigenlijk nog onvoldoende bekend, en dat wil je natuurlijk wel weten voordat je ook weer meer ruimte geeft aan het basisonderwijs. Dus dat is de stand van nu. We weten veel wel. Namelijk: het virus is in de gehele bevolking in ieder geval de variant is in ieder geval besmettelijker. En voor wat betreft de kinderen weten we ook nog iets niet, namelijk: in welke mate geldt dat nou ook voor kinderen?
RTL NIEUWS
Maar we wisten van 50 gevallen concreet. Maar wat ik u nu hoor zeggen is dat er dus eigenlijk per dag nu op dit moment al honderden gevallen bijkomen?
DE JONGE
Ja, we hebben inmiddels zo’n 100 gevallen in beeld, waarvan de helft of op school Lansingerland of op een van die twee scholen in Lansingerland, of daar omheen. Dus 100 gevallen in Nederland gesequencend, maar dat is altijd maar een deel natuurlijk van de het totaal aantal besmettingen dus als je het vindt bij 100 gevallen, zonder heel erg goed te zoeken, namelijk alleen door steekproefsgewijs te sequencen dan kun je er gevoeglijk vanuit gaan dat de verspreiding, naar schatting van het OMT, dus tussen de 2 en de 5%. En dat is nu al. En wat we dus moeten zorgen, is dat het zo lang mogelijk zo laag mogelijk blijft en dat we eigenlijk met vaccineren in ieder geval de mensen die het meest kwetsbaar zijn voor het virus weten te beschermen. Want wat we weten is: het is besmettelijker, het is niet per se dat het ook een ernstiger ziektebeloop kent, het is ook niet zo dat met deze variant dat die minder vatbaar is voor het vaccin, dus die laatste twee elementen, dat is natuurlijk het goede nieuws. Maar als deze variant besmettelijker is, leidt die uiteindelijk tot meer ziekte en daarmee tot meer gezondheidsschade.
SBS
Meneer Rutte, u zegt zelf: ondernemers krijgen het steeds zwaarder. Iedereen raakt door spaarcenten heen. Mensen hebben het ook zwaarder. Is er bijvoorbeeld een cijfer wat u kunt koppelen aan dat de horeca weer open kan gaan bij een x aantal besmettingen of een x besmettingsgraad zodat we een beetje weten, toch dat perspectief wanneer we weer ergens naar toe kunnen leven?
RUTTE
We zitten daar echt niet vandaag. Maar ik ga antwoord geven. We hebben het eerder ook gezegd, en dan kijken we eigenlijk heel scherp naar: wat gebeurt er op de intensive cares? Daar zie je op dit moment afhankelijk van welke dag je kijkt, tussen de 25 en de 40 opnames per dag. Dat moet eigenlijk echt terug naar 10. En we moeten uiteindelijk terug naar 3, naar 0, maar bij 3 zit je echt goed. Maar als je op 10 zit, dan kan er weer iets. Maar dan kun je nog niet Nederland weer helemaal uit de lockdown alles weer open doen. Dus wat wij gaan doen de komende weken, Hugo de Jonge en ik, is werken aan een soort, een map, een hoe heet het, een roadmap, een routekaart, waarin staat: wat kun je dan doen als het lukt, als het gaat teruglopen. Maar ik wil vanavond niet dat de boodschap is: het kabinet werkt aan een routekaart over wat kan er als die aantallen besmettingen teruglopen, want ze lopen op dit moment wel iets terug, maar we hebben een groot risico nu. Dus de boodschap van vanavond moet echt zijn, sorry dat ik het zeg, dat we in een ernstige situatie zitten. Maar inderdaad: mocht het zo zijn, dat we hopelijk, over een aantal weken, of misschien langer, we weten het gewoon niet, dat het zo is dat die opnames verder onder controle komen op de intensive care en het weer mogelijk is om mensen met kanker en andere ziektes weer gewoon helemaal te kunnen behandelen. Daar zit nu het probleem, dat in die ziekenhuizen covid, corona, verdringt andere operaties en behandelingen. En dat is niet goed. We zeggen vaak we hebben de zorg ontlasten. De zorg hoeft helemaal niet ontlast te worden. Het zijn verschrikkelijk goede professionals die willen goede zorg leveren, maar niet alleen corona, maar ook hart- en vaat ziektes, en alle andere, bot- en heupoperaties die nodig zijn. Daar moet je naar kijken en dan is dus dat magische aantal is 10 dat er weer iets kan, en bij 3 kun je weer veel meer verruimen.
SBS
Maar de angst voor de verspreiding van de Britse variant is dus zo groot dat daarom eigenlijk nu we weer, terug zijn bij af is een groot verhaal, maar we...
RUTTE
Nee, we moeten sowieso nu de lockdown verlengen omdat er wel effect is, en er zou een heel negatief effect zijn als we hem niet hadden. Er is wel een effect, maar nog niet genoeg wat we willen zien. In combinatie met. Er zijn twee redenen. Een is: er is een effect, maar nog niet genoeg. En twee, en daarom kijken we ook: wat moeten we nog extra doen? Dat we het verder willen terugdringen. Dan kun je ook weer helemaal je bron- en contactonderzoek doen. Dan kun je weer helemaal alles laten plaatsvinden. En dan kun je ook als je dat Engelse virus verder zou oprukken, kun je ook snel proberen om uit te stampen.
DE JONGE
Dat is belangrijk. Want als je bron- en contactonderzoek volledig doet, in zijn volledigheid kunt uitvoeren, dan mag je daar een maximaal remmend effect van verwachten. Een maximaal remmend effect zou 0,4 kunnen zijn op de R, is wel ’s gemoduleerd door het RIVM. En dat kunnen we eigenlijk weer doen op het moment dat er 3600 positieve testuitslagen zijn en dus 3600 bco’s, 3600 positieve testuitslagen. Dat is ongeveer het equivalent van de 10 ic-opnames, ongeveer, zo is dat in ieder geval in het verleden gebleken. Dat die twee op dit manier met elkaar samenhangen. En we hebben nu een leger klaarstaan van ruim 7500 fte op bron- en contactonderzoek en daarmee kun je dus 3600 volledige bron- en contactonderzoeken doen per dag. En die 3600 heb je eigenlijk nodig om daarmee het maximale remmend effect van bco’s te kunnen verwachten. Want als je daar boven zit, dan moet je een afgeschaalde vorm van dat bco doen en dat wil je eigenlijk liever niet.
SBS
Ja, 3600 nog. Nog een laatste vraag over de scholen. U zegt: we gaan kijken of ze de 25e dan misschien alsnog het basisschoolonderwijs, kinderopvang open kan gaan. Wanneer weten we of dat kan de 25e?
RUTTE
Ja, daar hopen we echt volgende week meer van te kunnen melden. En echt alleen als het kan. Ik wil hier niet nu de indruk wekken dat het gaat gebeuren. Alleen als het kan. En dan heeft het ook echt te maken met wat ook Hugo de Jonge zei: wat weten we volgende week verder op basis van al die studies die nu gedaan worden over dat Britse virus, hoe dat gaat, et cetera. Maar wat je natuurlijk wilt, als eerste weer openen, prioritair openen, prioriteit aan geven, is het onderwijs. En binnen het onderwijs zijn de basisscholen. Het is verschrikkelijk dat ze dicht zijn. Dus als het enigszins kan wil je ze open hebben. Dus het moet wel veilig kunnen en als de basisscholen open kunnen gaat ook de kinderopvang open, maar het kan alleen als we volgende week zien dat die cijfers daar echt een mogelijkheid voor geven. Anders moeten we het niet doen met elkaar, want dan is het echt te gevaarlijk.
TELEGRAAF
Ja, meneer Rutte, nog even een vraag over die avondklok, want ik begrijp eigenlijk niet zo goed waarom u nu het OMT om een spoedadvies vraagt. Die maatregel die ligt er eigenlijk al als optie sinds oktober. We weten wat het OMT er van vindt want die is zelf met dit voorstel gekomen. We weten ook misschien wat het effect is in andere landen. Waarom heeft u het OMT niet eerder om die doorrekeningen gevraagd?
RUTTE
U weet dat die avondklok heel gevoelig ligt. Bij mij, bij u misschien, bij heel veel mensen. Dus het is een maatregel die je liever niet doet. Maar alternatieven zijn soms nog erger. En we hebben op dit moment niet de luxe dat we maatregelen definitief kunnen afvoeren. Het OMT zegt niet deze week: je moet de avondklok invoeren. Hun advies is: bekijk dat serieus. En wij hebben nu vandaag, het kabinet, gezegd: dan hebben we ook een aantal aanvullende vragen aan het OMT. Dan willen we weten...
DE TELEGRAAF
Waarom heeft u die vragen niet eerder gesteld dan?
RUTTE
Omdat we tot nu toe met de lockdown die heel heftig is op dit moment, en je ziet ook dat het effect heeft, nog niet het effect wat je wilt, maar het heeft een effect, dat op zichzelf de lockdown die je nu hebt we er vanuit hoopten te gaan dat je zo’n heftige maatregel niet nodig zou hebben. Maar inmiddels zijn we natuurlijk geconfronteerd, niet alleen met het feit dat die lockdown wel werkt, maar nog niet op die 3600 per dag. We zaten vandaag op bijna 5000, maar het gemiddelde is hoger. En op 3600 moet je zitten om de volledige bron- en contactonderzoeken te kunnen doen. En twee, we hebben natuurlijk te maken met die Engelse variant. Dus het OMT zegt deze week in het advies: overweeg dat toch. Die zegt: we vinden toch dat jullie er opnieuw naar moeten kijken. En wij hebben die bal dus teruggelegd eigenlijk met een aantal vragen bij het OMT over de effectiviteit ervan. We willen ook precies in kaart brengen wat we kunnen achterhalen van de lessen uit landen als Oostenrijk, Frankrijk, België. Sommige delen van Duitsland hebben zo’n avondklok. Om te zien wat daarvan de effecten zijn. Je ziet bijvoorbeeld in België, in Antwerpen, een aantal maanden geleden dat dat toen echt een indrukwekkende bijdrage heeft geleverd, lijkt het, aan het terugdringen van de besmettingen. Dus dat willen we precies in kaart brengen.
DE TELEGRAAF
Ook nog even een vraag over Duitsland. Nederland volgt vaak het buurland. Daar heeft bondskanselier Merkel aangekondigd: we zitten tot in april in een lockdown. Wat zou dat voor Nederland betekenen met het oog op de verkiezingen?
RUTTE
Om te beginnen wil ik hier echt gezegd hebben dat wij varen op het kompas, uiteraard politiek en bestuurlijk besluiten te nemen op basis van de deskundige advisering. En ik zeg er altijd bij: die neem je niet een-op-een zomaar over. Maar je baseert je wel op het wetenschappelijk advies. Het wetenschappelijk advies wat er ligt is, op basis van alle cijfers en kennis die we hebben, verleng die lockdown met een paar weken en we hebben dat veiligheidshalve nu verlengd naar 9 februari, dus drie weken vanaf volgende week, dat is een. Over de verkiezingen. Daarvoor geldt dat wij er op dit moment vanuit gaan dat die kunnen doorgaan. Er worden ook allerlei maatregelen genomen om ze veilig te laten plaatsvinden. Dus er is op dit moment geen aanleiding aan te nemen dat die niet kunnen plaatsvinden.
DE TELEGRAAF
Dus ook als Nederland in de huidige lockdown zit ten tijde van de verkiezingen dan kunnen de verkiezingen doorgaan?
RUTTE
Luister, er zijn zoveel varianten waar je nou over kunt denken over wat kan de situatie in februari zijn of in maart. Maar alles is erop gericht om de verkiezingen te laten doorgaan. Op 12 februari zal Kajsa Ollongren, de minister van Binnenlandse Zaken, weer een update sturen naar de Kamer van de stand van de voorbereiding. U weet, ze zijn over meerdere dagen. We hebben speciale maatregelen voor mensen die wat ouder zijn of met een kwetsbare gezondheid, zodat mensen hun democratisch recht kunnen uitoefenen. En mocht het in het extreme geval zo zijn dat het onveilig is de verkiezingen te laten plaatsvinden is dat een besluit niet alleen van het kabinet maar uiteraard van het kabinet samen met het parlement, met de Tweede Kamer. Maar op dit moment is er geen aanleiding aan te nemen dat die verkiezingen niet plaatsvinden op 17 maart.
DE TELEGRAAF
Misschien dan nog even een vraag over een situatie dichterbij. U komt vanavond weer met het kabinet bijeen om te praten over de toeslagaffaire. Daar ligt ook de vraag op tafel of het kabinet voltallig zijn verantwoordelijkheid moet nemen. Vindt u eigenlijk dat in de huidige situatie dat het kabinet in demissionaire toestand deze crisis kan managen? Is dat een probleem?
RUTTE
Wat ik vind is dat we nu eerst inhoudelijk, en daar gaan we het vanavond over hebben, we hebben daar een paar rondes over gehad met een aantal bewindslieden in het Catshuis vorige week vrijdag met hele kabinet een eerste keer. Vanavond een tweede rond, en dan willen we het vrijdag proberen af te ronden. Dus het streven is dat we vrijdag de inhoudelijke reactie hebben op het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie, wat een zeer heftig rapport is. Wat ons allemaal aanleiding geeft tot schaamte. Ik heb dat vaker gezegd. Het is verschrikkelijk wat er is gebeurd. Dus we zijn inhoudelijk aan het kijken hoe kun je, als zoiets gebeurt, voorkomen dat dat soort berichten over wat er gebeurt met mensen, dat dat niet terecht komt ook in het beleid. Dat je het beleid er niet op aanpast. Het tweede belangrijke punt is de hele informatievoorziening aan u als journalisten, aan de Tweede Kamer, aan het parlement breed et cetera. En een ander element is natuurlijk: hoe voorkom je? Wat zijn de signalen, ook misschien in andere organisaties over zaken als, berichten die er waren over etnisch profileren, of over het gebruik van nationaliteit. Daar willen we allemaal precies, voor zover we het nog niet weten, willen we dat ook verder in kaart brengen. Daar gaat deze kabinetsreactie over. En ik verwacht dat als we daar vrijdag over spreken, dat we ook vrijdag zullen praten over: heeft dat ja of nee, ook en zo ja, welke politieke consequentie? We hebben ons nu gericht op het inhoudelijk oordeel. En wat ook die politieke consequentie eventueel zou kunnen zijn, een ding staat vast: dit land heeft nodig dat of het kabinet nou wel of niet missionair is, dat op corona (gebied) het kabinet in ieder geval missionair is. En dat is misschien dan niet formeel, maar tenminste mentaal, en ik vermoed ook dat dat geldt voor alle leiders van de oppositie, dat die ook zullen zeggen: in zo’n situatie dat het kabinet demissionair zou zijn, op corona ben je altijd missionair. En dat is misschien dan staatsrechtelijk niet een formaliteit, maar het is wel hoe we het volgens mij allemaal voelen. Maar of dat speelt, in welke vorm, de politieke gevolgen ja of nee, dat gaan we vrijdag bespreken.
TROUW
Meneer Rutte, toch nog even over die verkiezingen. Uit peilingen blijkt dat zo’n 10% van de mensen bang zouden zijn om naar de stembus te gaan. Wat kunt u doen om mensen een veilig gevoel te geven bij de verkiezingen straks?
RUTTE
Wij doen er echt alles aan om de verkiezingen door te laten gaan op 17 maart en ook veilig door te laten gaan, en we doen er alles aan dat iedereen die ook maar enigszins het idee had: ik ga mijn stem uitbrengen, en ik hoop dat dat heel veel mensen zijn, die gebruik gaan maken van hun democratische recht. Het is helaas niet standaard in de wereld, een democratie, waarin niet u of ik bepalen wie er premier is, of vicepremier of hoe de Tweede Kamer eruit ziet, maar dat we dat met z’n allen in Nederland doen. Dus dat is ontzettend belangrijk. Er is natuurlijk die Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 aangenomen voor de kerst. En daarmee worden alle maatregelen getroffen om het stemmen ook veilig te laten plaatsvinden, zo veilig mogelijk. Dat betekent over meerdere dagen, open stelling, speciaal ook bedoelt om mensen die extra kwetsbaar zijn voor het coronavirus, kiezers van 70 jaar of ouder ook natuurlijk, die kunnen er voor kiezen om per brief te stemmen, al die maatregelen worden genomen. Ik hoef dat nu niet allemaal te herhalen. U kent die maatregelen. We doen er dus alles aan.
TROUW
Maar u zegt net: we hebben eigenlijk te maken met een nieuwe ziekte die vele malen besmettelijker is dan het coronavirus, dat is niet de aanleiding geweest tot nu toe om toch al die verkiezingen weer ’s tegen het licht te houden?
RUTTE
Nee, dat is op dit moment niet nodig. Ik ga er ook vanuit nog steeds dat met alle maatregelen die we nemen de verkiezingen op 17 maart met die spreiding, met alle voorzorgsmaatregelen kunnen plaatsvinden. En nogmaals, dat heeft ook de minister van BZK gezegd: als de situatie rondom het virus en de epidemiologische ontwikkelingen ons in een uiterste geval zouden nopen om uitstel te overwegen dan is dat altijd een besluit van het kabinet en parlement, dat gaan wij natuurlijk niet in ons eentje beslissen, altijd samen met het parlement. Op 12 februari, dus dat is nog voor het verkiezingsreces stuurt Kasja Ollogren een brief met de stand van zaken rond de voorbereidingen van de Tweede Kamerverkiezingen. Dan gaan we ook in op de actuele situatie, maar op dit moment is alles er op gericht om die verkiezingen te laten plaatsvinden op 17 maart.
TROUW
Meneer De Jonge, de Gezondheidsraad pleitte er vandaag voor om vaccinaties hierna vooral naar ouderen te laten gaan. Ik geloof dat inmiddels ook kantoorpersoneel bij sommige zorginstellingen prikken krijgen. Wat kunt u doen om dat te garanderen?
DE JONGE
Wat we natuurlijk doen, en dat heb ik zojuist ook toegelicht, is dat we het vaccineren van ouderen juist eerder gaan doen dan we aanvankelijk konden organiseren. Namelijk aanstaande maandag beginnen we gewoon in de verpleeghuizen. En de maandag daarop beginnen we in de kleinschalige woonvormen en half februari beginnen we met de ouderen thuis en de oudste ouderen eerst, omdat het natuurlijk waar is, en dat is ook de lijn die het kabinet gewoon heeft overgenomen van de Gezondheidsraad dat het starten met de mensen die het meest kwetsbaar zijn, dat dat de beste manier is om gezondheidswinst te boeken. Dat dat ook de beste manier is om de zorg te ontzien en dat dat ook de beste manier is om zo snel mogelijk weer maatregelen te kunnen afschalen. Dus dat werkt echt alle kanten uit, werkt dat het allerbeste, gegeven de stand van de epidemie, werkt dat het beste om de mensen die het meest kwetsbaar zijn voor het virus het eerste te vaccineren. Om praktische redenen is die allereerste groep, dat zijn de medewerkers geworden in de verpleeghuiszorg, en wat ik inderdaad begrepen heb en daar waar we dat harstikke goed hadden afgesproken met de werkgeversorganisaties want zij nodigen namelijk hun mensen uit, dat er een aantal werkgevers is geweest die heeft gedacht: weet je, ik nodig de mijne alvast eerder uit. Dat heeft ons waarschijnlijk weer een nieuw woord opgeleverd aan het einde van het jaar ook: de vaccinatievoorpieper. Maar daarvan heb ik gezegd: dat is niet de bedoeling natuurlijk. We hebben niet voor niets deze afspraak gemaakt. Ik ga niet een enorme bureaucratie optuigen waar de GGD gaat uitzoeken wie waar werkt en op welke plek. Dat moeten gewoon werkgevers doen op een verantwoorde manier. Dus ik heb wel tegen die werkgevers gezegd: als je die fout nou hebt gemaakt, herstel die dan alsjeblieft zelf even. Zorg dat je niet de plek inneemt die eigenlijk voor een ander bedoeld was. Maar de kern van de zaak is: lukt het ons om zo snel als mogelijk onze ouderen te vaccineren die het meest kwetsbaar zijn voor. Het antwoord is: ja, aanstaande maandag beginnen we.
NU.NL
Premier Rutte, u brengt vandaag een zorgwekkende boodschap namelijk dat de Britse variant zoals het er naar uitziet de overhand zal krijgen. Ik ben benieuwd naar wat het kabinet geleerd heeft van de aanpak van het coronavirus en welke lessen het getrokken heeft om deze nieuwe Britse variant tijdig de kop in te drukken?
RUTTE
Op basis van die ervaringen vinden wij het ontzettend belangrijk om er nu eerst voor te zorgen dat je met alles wat we kunnen doen en dat doen wij, in combinatie met z’n allen, met de bevolking, dat je teruggaat in het aantal besmettingen naar een niveau dat je ook weer volledig dat bron- en contactonderzoek kunt laten plaatsvinden. Omdat dat, precies wat Hugo de Jonge net zegt, leidt tot het meest effectieve beleid, de meeste effectieve maatregel ook is om uiteindelijk de zaak zo goed mogelijk onder controle te houden. En daar zitten we nu nog niet. We zitten nu nog te hoog en we zitten niet op die 3600 besmettingen per dag. We zitten nu op ongeveer 6000 gemiddeld. Iets hoger, vandaag was het weer wat lager, maar gemiddeld nog steeds te hoog. En bij 140.000 besmettelijken, en bij een reproductiefactor van, de laatste berekende, van 0,95 is dat allemaal echt nog niet goed. En vandaar dat we op basis van alles wat we weten en ervaringen die we hebben opgedaan zeggen: we moeten er nu alles aan doen om, en daarom ook die verlenging van de lockdown, kijken naar wat kun je extra doen om er voor te zorgen, met deze oproep aan heel Nederland om mee te helpen, om de zaak verder terug te dringen, wetend dat het risico aanwezig dat dat Britse virus geleidelijk aan het bestaande virus gaat verdringen.
NU.NL
Ja, want de reden waarom ik dit vraag, ik hoor nog steeds niet dat het kabinet zegt: er komt een quarantaineplicht bijvoorbeeld. Je kan wel heel Lansingerland gaan testen, maar als vervolgens, we weten van Nederlanders vanuit de ervaring die we hebben, dat zij zich niet zo goed aan de quarantaineplicht houden. Waarom komt er niet een wettelijke quarantaineplicht en waarom blijft het bij een reisadvies en geen vliegverbod?
RUTTE
Even het laatste, quarantaineplicht daar kan misschien Hugo iets over zeggen, over het laatste punt van het vliegen. Het ingewikkelde is: ik zou dolgraag voorstander zijn van een volledig vliegverbod. Als het aan mij ligt, doen we dat nu. Maar dat heeft vergaande gevolgen. Je hebt namelijk ook nodig dat het vliegen gebruikt wordt om goederen te transporteren. Soms in combinatie. Je hebt het nodig omdat mensen ook te maken met soms zeer ernstige privé situaties, waardoor ze ook willen kunnen reizen. Maar ik wil wel een ding tegen u zeggen: iedereen in Nederland die op dit moment denkt, met de situatie waar we in zitten, dat zij het kunnen maken om op vakantie te gaan of dadelijk in februari denken: ik ga eens lekker een week skiën en pak de auto of het vliegtuig naar een skigebied. Dan ben je ontzettend asociaal bezig, zeker als je weet dat los van het bestaande virus nu ook nog deze extra dreiging is. En dat is ook iets waarvan ik erop reken dat we elkaar daarop aanspraken. Maar een vliegverbod heeft dus ook verregaande consequenties die je dan echt moet doordenken. Dat hebben we ook gedaan. En we menen dat met deze maatregel, dat we daar een verstandige stap mee zetten. Misschien kan Hugo iets zeggen over quarantaineplicht.
DE JONGE
Ja, precies dus op het buiten houden van het virus hebben we natuurlijk die negatieve PCR-verklaring en vervolgens hebben we ook nog voor de quarantaine wordt opgeheven een test na vijf dagen na aankomst. Dus dat is een dubbel slot wat we op de deur hebben gezet. Dus dat moet werken, dat kan niet anders. Die quarantaine, kijk, is waar, dat we weten dat een kwart ongeveer bij een positieve testuitslag gewoon naar de super gaat. Dat weten we. En wat we hebben trouwens, is natuurlijk een quarantaineplicht die kan worden opgelegd, dat is alleen een hele omslachtige procedure. Maar het punt is nu: we hebben zo’n 5.000 positieve testuitslagen per dag. In de afgelopen weken lag het aantal nog veel hoger. Dat is heel moeilijk handhaafbaar als je daar een quarantaineplicht op los wil laten. Die quarantaineplicht moet je namelijk individueel opleggen. En vervolgens moet je hem nog individueel handhaven. Dat is een ingewikkeld ding om goed te doen. We werken aan een bestuursrechtelijke variant daarvan. Dat doe ik samen met collega Grapperhaus. En dat is ook niet makkelijk. Maar ik denk wel dat we die nodig hebben en daarom werken we daar ook aan door. Maar voor de korte termijn denk ik dat iets anders effectiever is. Namelijk door vanavond nog eens een keer goed te onderstrepen hoe noodzakelijk het is als je een advies krijgt van de GGD om op de bank te gaan zitten om dat ook gewoon te doen. Niet eigenwijs te gaan zitten zijn. Wat heb je aan een positieve testuitslag? Wat heb je überhaupt aan een test als je toch niet van plan was je vervolgens aan de maatregel te houden die bij die test hoort? Dus dat is een: zorg dat je je test, zorg dat je aan de adviezen van de GGD houdt. Twee is: we weten ook dat het voor heel veel mensen niet alleen een kwestie is van onwil, maar ook gewoon dat men het gewoon heel moeilijk vindt om zich te houden aan die quarantaine. Wat we om die reden doen is: we beginnen deze maand, eind deze maand met het fenomeen quarantainecoaches. Waarbij het hulpaanbod volgt van de GGD: als je in quarantaine moet, weet waar je hulp kunt krijgen. Een quarantainegids krijg je mee. Er wordt gevraagd: zou je behoefte hebben aan een quarantainecoach? Die je kan helpen en kan ondersteunen. En als je een vrijwilliger nodig hebt die bijvoorbeeld de boodschappen voor je doet of de hond voor je uitlaat, dan staan er ruim 80.000 opgeleide vrijwilligers klaar via het Rode Kruis. Kortom, wat we voor de korte termijn doen is alle ballen op communicatie en ondersteuning. En wat we nog steeds ontwikkelen is ook een bestuursrechtelijke variant, een makkelijker op te leggen quarantaineplicht. Maar dat zal altijd selectief zijn. Je kunt niet aan 5.000 mensen tegelijkertijd een plicht opleggen en die ook nog handhaven, dat gaat niet werken.
NU.NL
Maar laat me dan zo vragen, want elke persconferentie zegt u dat u ermee bezig bent, met die bestuursrechtelijke variant: in welke situatie is het zo dat die überhaupt klaar is en in welke situatie wilt u die gaan toepassen?
DE JONGE
Nou, we werken die uit en zodra die klaar is, dan stuur ik die naar de Kamer.
NU.NL
Nog een korte vraag dan: er is nog niet te veel bekend over de besmettelijkheid onder kinderen. Nu is het natuurlijk zo dat er grootouders zijn die hun kleinkinderen misschien wel graag willen zien, nou ik weet het wel zeker. Wat is het advies voor de komende periode? In ieder geval in de periode dat we nog niet weten in hoeverre kinderen besmet zijn, richting de grootouders?
RUTTE
Hetzelfde advies wat we altijd hebben, namelijk: wees uiterst voorzichtig, hou de anderhalve meter, let op, zeker: je weet dat als het virus zich verspreid naar oudere generaties hoe gevaarlijk dat is. En als we die adviezen moeten aanvullen met nieuwe inzichten, dan zullen we dat onmiddellijk doen.
NU.NL
Ja en die anderhalve meter met die nieuwe variant, dat is voldoende?
RUTTE
Op basis van wat we nu weten: ja. Uiteraard als we nieuwe inzichten hebben kan alles weer ter discussie staan. Maar op basis van wat we nu weten verlengen wij de lockdown met drie weken, zoeken we naar een extra maatregel nog, vooral ook om de verspreiding door jongeren verder te beperken. En onderzoeken we heel precies nader via alle deskundigen wat de gevolgen zijn van die Engelse variant. En als het nodig is zullen we natuurlijk niet aarzelen om op basis daarvan nieuwe besluiten te nemen.
ALGEMEEN DAGBLAD
Meneer De Jonge, ik maak me eigenlijk steeds meer zorgen over de mentale gesteldheid van mensen om mij heen. Ik zie ook zelfs mensen radicaliseren om mij heen. Wat gaat het kabinet doen nu de crisis maar voort blijft duren, een marathon is, om dit probleem volgens mij onder de bevolking aan te pakken?
DE JONGE
Nou wat we natuurlijk eigenlijk al een tijd doen is mentale ondersteuning bieden. Via Ark, een organisatie met wie wij daar afspraken over hebben gemaakt, wordt mentale ondersteuning geboden. Een hulplijn voor als je vragen hebt, die te maken hebben met mentale ondersteuning. Dus dat is de inzet die we eigenlijk al georganiseerd hadden. Het tweede is alles wat we doen natuurlijk met name rond de economie, de economische steunpakketten. Ik denk dat dat ook heel erg belangrijk is. Ik denk dat heel veel van de mensen die moedeloos zijn, moedeloos worden, om de lengte, van de duur van de maatregelen, hoewel we echt wel zien dat er licht is aan het einde van de tunnel, is de vraag natuurlijk: hoe lang duurt die tunnel nou eigenlijk? Ja, dat het noodzakelijk is om ondernemers meer te ondersteunen. En dat is ook waar de collega’s aan werken. Dat is zoals Mark Rutte dat zojuist toelichtte. Ook dat is belangrijk. Ook voor de mentale ondersteuning. En wat we daarnaast natuurlijk blijven doen is alles wat er mogelijk is op het gebied van vrijwilligerswerk, het omzien naar elkaar, de aanpak van eenzaamheid, et cetera. Alles wat we op dat punt doen, op het sociale vlak doen om te zorgen dat we die mentale steun ook bieden en ondersteunen.
ALGEMEEN DAGBLAD
En maakt u zicht zorgen over dat radicaliseringselement? Ook gezien wat we in Amerika zien?
DE JONGE
Ik denk dat we moeten oppassen alles met alles te koppelen. Wat we natuurlijk zien is dat er een groep in de marge is die überhaupt niet gelooft dat er een virus bestaat, die denkt dat alles een groot complot tegen de mensheid is. En dat overheden niet bezig zijn het virus eronder te krijgen, maar hun bevolking eronder te houden. Je hebt mensen die geloven dat je ziek kunt worden van 5G, je hebt mensen die van alles geloven. Maar ik vind wel dat het podium dat we aan deze geluiden geven moet wel een beetje evenredig blijven met de omvang van deze groep, denk ik. Ik denk dat er een veel grotere groep is die zich gewoon zorgen maakt. Die natuurlijk heus wel ziet wat een leed het virus veroorzaakt, maar die zelf nu ook voelt wat een leed de maatregelen tegen dat virus veroorzaakt. Het is natuurlijk een heel naar ding. Het virus heeft het gemunt op alles wat oud en kwetsbaar is. En de maatregelen tegen dat virus die raken ons in het diepst van ons bestaan. Op alles wat ons leven de moeite waard maakt. Dat is hoe het zit. En dus natuurlijk raken de maatregelen heel veel mensen. En heel veel mensen worden zo geraakt door de maatregelen dat ze zich inderdaad wel eens afvragen: kan het allemaal niet een onsje minder? Nou, een ding: als wij die maatregelen niet hadden hoeven nemen, als we de lockdown niet met drie weken hadden moeten verlengen, maar met twee of met een, hadden we dat natuurlijk gedaan. Dus je neemt altijd proportionele maatregelen. Altijd heb je de afweging te maken: welke maatregel is nodig voor het virus, maar ook: wat is het effect van die maatregel op het leven van mensen? En dat is wat mensen ook van ons mogen verwachten.
ALGEMEEN DAGBLAD
Tot slot een korte laatste vraag: de vaccinatiestrategie, u noemde hem net even kort. Ik hoorde niet meer de mensen tussen 18 en 60, vanaf februari stonden die in het schema, met onderliggend diabetes, astma.
DE JONGE
Daar is geen ingangsdatum op gewijzigd. Dus daarom noemde ik hem niet.
ALGEMEEN DAGBLAD
Dus dat is hetzelfde gebleven?
Ja. En wat wij op dit moment aan het doen zijn is alle laatste wijzigingen die natuurlijk ook te maken hebben met: wat voor levering krijg je binnen? En met adviezen van de Gezondheidsraad. En zo blijven we puzzelen. Dat heb ik gezegd. Ik heb al aangekondigd dat dat schema ook eens in de zoveel tijd wordt geüpdatet. Dat we wendbaar moeten zijn en dat blijf ik ook zeggen. Wij zullen vanavond weer een nieuwe versie daarvan sturen en over twee weken weer en over twee weken weer. En zo gaan we puzzelend de crisis door.
ANP
Er zouden deze maand ook een aantal proeven worden gehouden met evenementen. Kijken of dat coronaproof kan gebeuren. Hoe staat het daarmee?
DE JONGE
Ja, we hebben gezegd: in deze context waarbij we nog zoveel niet weten over wat dat Britse virus doet, wat die Britse variant doet. Waarbij we zelfs zo weinig weten dat we niet eens de basisscholen durven openen, is ook niet zo’n goed idee om dan wel een evenement te houden waarbij 100 mensen bij elkaar zetten. Weliswaar getest en wel, maar toch honderd mensen bij elkaar zitten. Dus we moeten eigenlijk iets meer weten over die Britse variant. En over de mate van besmettelijkheid, ook in de Nederlandse context, met de Nederlandse maatregelen. Want vooralsnog weten we vooral dingen uit Engeland natuurlijk in die context, met die set aan maatregelen. Dus we willen ook iets meer weten over hoe dat zich in Nederland aan het voltrekken is op dit moment voordat we dat besluit nemen. Maar we willen wel op heel korte termijn besluit nemen wanneer ze wel van start gaan. Want het is voor de evenementensector ongelofelijk belangrijk om te oefenen voor de dag dat ze weer open kunnen. En die fieldlabs zijn daarvoor van groot belang. Maar net zo groot belang is überhaupt het hele toegangstesten. We testen op heel veel verschillende manieren. Je test sowieso natuurlijk om de ziekte te bestrijden, dat heb ik net toegelicht, en daarin gaan we ook dat grootschalig risicogericht testen in Lansingerland, en in Charlois en in Dronten en Bunschoten gaan we doen. Maar wat we daarnaast doen is testen om weer veilig naar school te kunnen, dat zijn die pilots samen met Slob. Wat we daarnaast doen is het testen om evenementen ook weer mogelijk te maken: het toegangstesten. Wat we daarnaast doen is intensiever testen om werken veiliger te maken, zo veilig mogelijk te maken. Dus we gebruiken het testen naast het bestrijden van de epidemie, en dan testen, traceren, et cetera hoort allemaal bij elkaar, daarnaast ook weer voor het heropenen van de samenleving. Er zijn eigenlijk drie wegen naar Rome voor de komende maanden: de eerste weg is je gewoon houden aan de maatregelen. Hoe beter we ons daaraan houden, hoe sneller we ervan af zijn. En dat blijft. Dat was de hele crisis zo en dat blijft ook de komende maanden nog gewoon het geval. De tweede weg naar Rome is testen en traceren, veel intensiever nog dan we deden. En ook weer voor het heropenen van het sociale leven. En de derde lijn is vaccineren. En langs die drie wegen gaan we in ‘Rome’ komen.
ANP
Maar even voor de duidelijkheid: er stonden voor de komende weken testen met twee voetbalwedstrijden, een zakelijk congres en een voorstelling van een cabaretier. Die gaan alle vier voorlopig niet door in dat geval?
DE JONGE
Ze gaan wel door, maar we gaan volgende week besluiten wanneer.
ANP
Oké, maar dat zou dan dus ook pas over een paar maanden kunnen zijn dat dat door kan gaan.
DE JONGE
Nou dat is wel heel somber. Ze gaan wel door, maar we gaan volgende week besluiten wanneer.
NEDERLANDS DAGBLAD
Ik wil toch nog even terug naar wat collega Avinash van NU.nl zei, over die lessen van de eerste golf. U maakt zich heel veel zorgen, premier Rutte, over die Britse variant. Wat dat precies gaat doen in Nederland is niet duidelijk. Maar wat wel duidelijk is, is dat dat heel slecht nieuws is. En toch is er nog geen quarantaineplicht, toch is er geen avondklok, toch blijft Schiphol open. En u heeft er allemaal hele goede uitleggen voor, u kunt het helemaal verklaren, u heeft er de redenen voor die u noemt. Maar er is natuurlijk een mogelijkheid dat als we de volgende keer hier staan dat die cijfers verdubbeld of verdrievoudigd staan. Dan hoort u uit de Kamer van: had nou eerder hardere maatregelen genomen. Is het niet veel beter om zo’n scenario voor te zijn en gewoon nu te zeggen: we moeten vanwege die dreiging nu hardere maatregelen nemen?
RUTTE
Zeker. Zeker, en dat is ook de reden waarom we nu dat aanvullende advies vragen, met spoed. Om te zeggen: los van de al heel heftige lockdown die veel heftiger is inmiddels dan de lockdown uit maart/april. Die ook effect heeft, maar je wil meer effect. Mede ook vanwege die reden dat het effect niet volledig is en die Engelse variant, vragen wij aan het OMT, aan het OMT: zo’n avondklok, wat doet die? Wat zijn alternatieven? We kijken ook heel goed wat er in andere landen gebeurt om daarvan te leren. Dus ja, het antwoord is ja, dat moet gebeuren.
VRAAG
Maar het antwoord is natuurlijk niet ja, want u noemt nu alleen de avondklok en daar gaat u nu eerst advies voor vragen. Maar er zijn meer mogelijkheden om te doen. En het kabinet kiest ook, blijkt vandaag uit deze persconferentie, er niet voor om aan te scherpen.
RUTTE
Wacht even, we hebben een van de zwaarste lockdowns op dit moment in Europa. Heel veel landen zijn iets aan het verlichten, heel veel landen hebben vergelijkbare lockdowns, een enkeling heeft hem zwaarder. Het is niet zo dat we hier niks doen. De winkels zijn dicht, de cafés en restaurants zijn dicht, op dit moment volgens RIVM-onderzoek werkt 71% van de mensen die thuis kan werken werkt thuis. Er kijken misschien mensen met kleine kinderen, die horen deze vraag en denken: nou niet zwaar, ik zit iedere dag mijn kinderen aan die keukentafel te helpen en probeer zelf ook nog mijn werk te doen. Dus het is heel heftig wat Nederland nu doormaakt. En toch is het nodig om daar bovenop te kijken wat je nog meer kunt doen. Om alle redenen die ik genoemd heb. En als dat niet is een avondklok of als dat niet zo blijkt te werken of de effecten daarvan onvoldoende, kijken we naar vergelijkbare dingen. Dat is een zoektocht. Maar we moeten dat echt serieus proberen, dat vind ik. En daarnaast heb je, ik heb net een antwoord gegeven op Schiphol. Het is niet zomaar zeggen: er wordt niet meer gevlogen, dat heeft heel veel andere effecten op onze bevoorrading, op mensen die essentiële vluchten moeten maken, noem maar op. En op de quarantaine heeft Hugo de Jonge net uitgelegd dat we bezig zijn om daar, in ieder geval is die periode verkort, maar is de ondersteuning die mensen krijgen enorm uitgebreid. En dat blijkt ook uit al het onderzoek dat gelukkig de meeste mensen, dat geldt sowieso in Nederland, dat er een enorm draagvlak is voor de lockdown. Dat er een enorm draagvlak is voor de verlenging. Dat er een enorm draagvlak is, ook om je aan de regels te houden. Dat is wel het goede nieuws van Nederland. Het overgrote deel van de mensen doet dat heel fatsoenlijk.
NEDERLANDS DAGBLAD
Nu, vandaag, komt het kabinet niet met extra maatregelen. Dat risico kunnen we lopen zegt u dus?
RUTTE
Wij baseren ons op het advies van het OMT. Die zeggen: wat je moet doen is de lockdown verlengen. Wij verlengen die nu met drie weken vanaf volgende week. Dat is echt belangrijk. En daarnaast omdat het OMT zegt: overweeg ook extra. Komen wij dus hopelijk snel met extra. Maar dat willen we wel heel precies doen, want het is natuurlijk niet zo dat het maatschappelijk even zomaar gebeurt. Dat vraagt ook politiek en door het denken op inhoud, ook zorgen voor politiek draagvlak, we hebben nog wel te maken met een democratie in Nederland.
NIEUWSUUR
Meneer Rutte, over die anderhalve meter afstandsmaatregel op middelbare scholen. Eind van de zomer zei het kabinet: we laten die los. En nu stelt u hem toch weer in op middelbare scholen. Waarom is dat?
RUTTE
Omdat wij ons natuurlijk zorgen maken over de verspreiding van het virus. We ook zien dat dat ook in de bovenbouwen natuurlijk toch meer is dan we zouden willen, en uiteindelijk de adviezen zijn om te zeggen: wees nou verstandig, ook vanuit het OMT, neem voor de zekerheid die maatregel. Dat heeft natuurlijk wel effecten, omdat de capaciteit van de school zo is dat je dan dus niet alle leerlingen tegelijk les kunt geven. Dat kan sowieso nu niet want de scholen zijn gesloten behalve voor de groepen, die vier groepen die ik net in mijn inleidende tekst heb genoemd die wel naar school mogen. Verder zijn de scholen natuurlijk gesloten. Maar ook voor de kinderen die daar wel heen gaan. Daarnaast heb je nog de kinderen die vanwege de noodopvangfunctie naar bijvoorbeeld de lagere scholen gaat of de kinderopvang. Is het van belang dat de middelbare scholen in ieder geval die anderhalve meter weer te doen.
NIEUWSUUR
Maar waarom heeft u dan na de zomer die anderhalve meter losgelaten? Want uit ons verhaal vrijdag bleek dat het OMT niet echt goeie onderbouwing had. Het WHO-advies is hou anderhalve meter afstand op scholen. Buurlanden doen het. En we weten sinds augustus dus ook dat tieners het virus kunnen overdragen. Dus waarom heeft u het toen überhaupt losgelaten?
RUTTE
We baseren ons steeds op deskundig advies. We gaan niet zomaar zelf zitten roeien in de virologische of de epidemiologische data. Dus we baseren ons op deskundig advies. Dat zijn altijd afwegingen ook die adviezen. En ook de wetenschap, ik maak het toch even af, ook de wetenschap heeft natuurlijk altijd weer nieuwe feiten, nieuwe ontwikkelingen. Dat is ook een probleem met zo’n pandemie. Het is niet zo dat je van A tot Z exact alles kan plotten en plannen. Dus je moet iedere keer opnieuw wegen welke evidence is er, welke bewijzen zijn er, welke inzichten zijn er. En op dit moment vinden wij het verstandig om deze maatregel te nemen.
NIEUWSUUR
Maar op basis waarvan heeft u het dan losgelaten eind van de zomer?
RUTTE
We doen steeds alles op basis van goed overleg met onze deskundige adviseurs.
NIEUWSUUR
Maar die onderbouwing was er niet eind van de zomer.
RUTTE
We hebben het niet zelf zitten bedenken.
NIEUWSUUR
Nee. Is het dan uiteindelijk een vergissing geweest om het los te laten die anderhalve meter afgelopen maanden?
RUTTE
Maar de vraag veronderstelt dat je dus van A tot Z, ik heb het vaker gezegd: je vaart met 50% van de kennis, moet je 100% van de besluiten nemen. Het zal dus regelmatig zo zijn, dat zal ook de komende maanden niet anders zijn dat je besluiten die je hebt genomen moet herzien. Omdat er nieuwe feiten boven tafel komen. Nieuwe inzichten, nieuwe ontwikkelingen. We hebben toen gezegd: het is van belang dat die scholen, dat de leraren onderling en ten opzichte van de kinderen die afstand houden. De school waar ik les geef gebeurt dat ook. Je staat in een vakje waar je niet uit mag. Je houdt onderling de anderhalve meter afstand. En bij de kinderen onderling ligt dat anders. Op basis van alle feiten die er nu zijn zeggen we is het verstandig om deze maatregel te nemen.
NIEUWSUUR
Maar hebben we dan niet teveel risico genomen afgelopen maanden door het los te laten?
RUTTE
We nemen door de hele crisis heen natuurlijk risico’s omdat je op basis van de best denkbare informatie die je hebt besluiten neemt. Maar ik blijf zeggen tegen Nederland. En ik geloof ook dat het over- overgrote deel van de mensen snapt en begrijpt en ook volgt dat je op basis van wetenschappelijk advies, en dat is de kern van wetenschappelijk advies. Dat dat nooit zwart-wit is. Dat dat nooit A of B is en dat er ook nieuwe inzichten komen. En dan moeten wij bestuurlijk ook op basis van die inzichten opnieuw wegingen maken. En dat doen we ook.
NIEUWSUUR
Laatste vraag voor meneer De Jonge over het inenten van ouderen. Dat kan nu toch eerder. Kunt u vertellen hoe u dat precies gaat doen en met welke vaccins de ouderen in verpleeghuizen en de andere ouderen en kwetsbaren worden gevaccineerd?
DE JONGE
Ja, dus aanstaande maandag beginnen we in de wat grotere verpleeghuizen met Pfizer. Dat is een moeilijk hanteerbaar vaccin. Maar we hebben inmiddels een weg gevonden om dat toch te gaan repacken via de ziekenhuisapotheek en daarbij beginnen we in 12, 13 instellingen voor gehandicaptenzorg en verpleeghuiszorg. Dus bij de meest kwetsbare bewoners. Dan een week later beginnen we weer met Moderna. We hebben een eerste levering binnen gekregen van Moderna. 13.200 vaccins. En daarmee beginnen we in de week daarna dus. En dat gaat via de huisartsenpraktijk. Dus via de Haps, huisartsenposten. Dus weer op een andere manier. Maar ook daar proberen we het op een verstandige manier te repacken. Dat heeft weer hele andere uitvoeringsstruggles. Namelijk, dat mag je maar één keer ontdooid vervoeren. Nou, ook super onhandig natuurlijk. Dus het is in alle opzichten heel erg belangrijk dat snel AstraZeneca komt. Dat is een veel hanteerbaarder vaccin. En ook met veel grotere aantallen. Eerste levering waar we op hopen en rekenen zou wel eens 800.000 kunnen zijn. Vanaf het moment dat ze zijn toegelaten. En dat biedt natuurlijk heel veel meer mogelijkheden om echt massa te gaan maken. Tot op heden zijn het relatief overzichtelijke stromen aan nieuwe vaccins. Kleine leveringen eigenlijk met ongeveer 145.000 per week van Pfizer. Waarbij we dus nu de eerstvolgende levering helemaal reserveren voor de grotere verpleeghuizen en instellingen voor gehandicapten zorg. Het is 13.000 nu, 19.000 over twee weken van Moderna. Dat zijn echt hele kleine leveringen. Nou, die gaan we dus gebruiken voor de kleinschalige woonvormen. En ja, zo snel mogelijk. En we hopen ook echt vanaf half februari, misschien zelfs wel ietsje eerder willen we met de thuiswonende ouderen beginnen in de grote prikstraten van de GGD met BionTech-Pfizer. En wat we daarnaast hopen is dat we ook voor de 60 plus-doelgroep ook Astra mogen inzetten. Dat zal natuurlijk helemaal afhangen van de EMA-toelating. Dat zal helemaal afhangen van de beoordeling ook van onze eigen Gezondheidsraad. Maar als dat zou kunnen, kun je echt heel veel meer massa gaan maken.
RADIO 1
Goeienavond, Radio 1 Pointer. Ik haak ook even aan bij de lessen uit de eerste golf. We hebben daar een serie over gemaakt in de zomer. En daar kwamen eigenlijk twee solidariteitsvragen uit naar voren. U vraagt veel van jongeren. Jongeren die eigenlijk weinig te lijden hebben van de ziekte maar die wel nu ook weer nieuwe maatregelen moeten slikken. Hoe kunt u laten zien dat u het belang van die jongere generaties meeweegt?
RUTTE
Door alles wat we doen. We proberen natuurlijk alles zo te organiseren dat je het onderwijs, als het kan, als eerste weer opent. Natuurlijk met de basisscholen als eerste, de middelbare scholen, je probeert ook als het kan natuurlijk MBO-HBO en de universiteiten weer open te doen. Op dit moment gaat dat niet. Maar we zien helaas wel dat jongeren het virus op dit moment, de laatste cijfers die we hebben, zijn zij een belangrijke bron van verspreiding. En we zien ook dat het via de jongeren gaat reizen door de generaties. En dat komt dan vanzelf bij de oudere generaties terecht die weer veel kwetsbaarder zijn ook voor ziekenhuisopnames en zelfs opnames op de intensive care in sommige gevallen. Dus er zitten echt risico’s. We proberen er alles aan te doen om het ook voor hen leefbaar te houden en ik snap de enorme impact, maar ja, weet je, we hebben niet de keuze om te zeggen: we doen het niet.
RADIO 1
Nou u zou kunnen wel kunnen zeggen: we schermen ze af van die andere generaties. Daar zou u ook maatregelen voor kunnen doen.
RUTTE
Hoe zou u dat willen doen? We hebben in Nederland 6 miljoen mensen met een kwetsbare gezondheid of die boven de 65, 70 zijn. Dan ga je 6 miljoen mensen isoleren van de rest, gaat niet gebeuren. En die jongeren gaan natuurlijk toch ook naar hun ouders, die ouders gaan naar opa en oma. Dus dat is echt een illusie dat je in een land als Nederland in staat zou zijn generaties te scheiden, dat gaat niet lukken. En bovendien, wat zeg je dan tegen een 60 jarige die zichzelf nog zo fit voelt dat hij wel nog naar een discotheek wil of naar een nachtclub, die heb je ook. Nou ja, weet je, volgens mij wil je niet in zo’n land wonen.
RADIO 1
Maar goed, even kijkend naar de langere termijn, de rekening van al deze maatregelen, bij wie komt die te liggen? Hoe gaat u er voor zorgen dat ook niet die jongere generaties ook nog ’s een keer die rekening moeten gaan betalen?
RUTTE
Daar hebben we één klein voordeel, en dat is dat we in de afgelopen jaren in Nederland met elkaar uit de crisis komend een grote appel voor de dorst hebben opgebouwd. En we zijn nu een enorme hap uit die appel aan het nemen. En ik heb vanavond aangekondigd dat we weer een hele grote hap uit die appel gaan nemen. Nederland heeft een lage staatsschuld. Kan daardoor lenen tegen zeer gunstige rente. Dat wil je liever niet. Je hebt liever geen staatsschuld, vanzelfsprekend, want ook bij een lage rente of bij zelfs dat je geld toe krijgt, moet je nog steeds de hoofdsom wat je leent, moet je ooit een keer aflossen, maar als je gaat kijken naar Nederland nu op onze economie en hoe groot die staatsschuld is, dan zit je op een percentage van zo’n 60%, dat is de laagste van Europa zo’n beetje, na de Baltische staten.
RADIO 1
Kunt u daarover iets schetsen voor de toekomst, want uw opvolger zal misschien zeggen...voorkomen dat straks uw opvolger zegt: zo en nu is het te ver opgelopen, we gaan ’s even lekker snijden in de voorzieningen en dan komt de rekening dus toch weer bij die jongere generatie terecht.
RUTTE
Mijn ambitie is dat ik zelf de opvolger ook nog ben, en ik wil dat niet doen. En volgens mij hoeft dat ook niet, want we hebben en dat is wel moet ik zeggen, knap gedaan door in de eerste plaats ook de genoemde Wiebes, Koolmees en Hoekstra. Dat die pakketten die we gemaakt hebben zo in elkaar zitten dat je ziet dat op dit moment een sector in Nederland het zwaar heeft, dat zijn namelijk de curatoren. Die hebben namelijk niet veel werk. Het aantal faillissementen is historisch laag. En toch zijn er ontzettend veel ondernemers die zich heel erg grote zorgen maken over de komende weken en maanden, omdat ze zo langzamerhand door hun buffers heen aan het gaan zijn. Vandaar dat we weer extra dingen willen gaan doen. Maar je probeert heel gericht te helpen. We hebben een sterke economie. We stonden er ongelooflijk goed voor toen we tegen het stootblok reden vorig jaar half maart. We waren sterk uit de crisis gekomen. Hadden een grote appel voor de dorst opgebouwd. Er waren sommigen die zeiden: kun je die appel al niet alvast opeten? Gelukkig hebben we het niet gedaan. Nu hadden we hem nog. En daardoor kunnen we dit nu doen zonder dat je meteen ook drastische maatregelen moet nemen. Dus wij verwachten dat die economische groei, we moeten ook weer kijken wat de impact van deze verlengde lockdown is, maar dat die economische groei weer terugkeert, en dat je weer in staat bent over tijd ook je schulden weer af te lossen.
Dank.