Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 8 januari 2021
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 8 januari 2021. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte:
Ja, goeiedag allemaal. En ik weet niet of het nog mag, de beste wensen, volgens mij ben ik een dag te laat, maar toch zeer welgemeend zie ik ook uit naar onze samenwerking in het nieuwe jaar en hoop ik dat het voor jullie een goed jaar is, zowel professioneel als qua gezondheid vooral. Paar punten van mijn kant ter inleiding. Om te beginnen wil ik kort iets zeggen over de situatie in de Verenigde Staten. We hebben daar natuurlijk de beelden gezien van de bestorming van het Capitool in Washington. Er is internationaal natuurlijk heel veel over gezegd, er was veel kritiek op wat we allemaal live hebben kunnen volgen. Ik denk dat het ontzettend belangrijk is dat parlementariërs altijd zowel veilig alsook onafhankelijk hun werk kunnen doen. En dus had dit niet mogen gebeuren. Gelukkig blijkt het democratische proces in de VS onstuitbaar en zijn zowel de verkiezingsuitslag als daarmee ook de overwinning van Joe Biden bevestigd en daarmee ook officieel vastgesteld. We zien allemaal uit naar de inauguratie op 20 januari van de nieuwe president. Ook de samenwerking. Nederland en de Verenigde Staten zijn hechte bondgenoten en zeker ook met het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie wacht ons naar mijn overtuiging een bijzondere rol als misschien wel het meest trans-Atlantische land van die Europese Unie, zonder het Verenigd Koninkrijk, en dus ook een bijzondere rol in de samenwerking met Amerika: Het land dat ons bevrijd heeft in de Tweede Wereldoorlog met anderen.
Dan was vandaag na de twee eerdere bijeenkomsten op het Catshuis, de eerste keer dat we met het hele kabinet echt inhoudelijk hebben gesproken over de bevindingen van de commissie Van Dam over de toeslagen, de kinderopvangtoeslag. We hebben daar eerder over gesproken, vlak voor het kerstreces. De verschrikkelijke feiten, de schaamte, die ons allemaal bekruipt bij het lezen van het rapport van die parlementaire onderzoekscommissie. We kijken nu naar de belangrijkste inhoudelijke vraag: namelijk hoe kunnen we zorgen dat zoiets in de toekomst niet meer kan gebeuren? Maar uiteraard praten we daarbij ook over de opgeworpen vragen waar betreft de rechtsstaat, informatievoorziening. Dat allemaal vereist een buitengewoon duidelijk antwoord van het kabinet. Dat komt zo snel mogelijk, we moeten wel zorgvuldig doen. We werken aan die kabinetsreactie en zo nodig zullen we daar volgende week ook weer nader over spreken.
Dan kort iets over het vaccineren. Dat is deze week begonnen in Nederland. Dat is natuurlijk een heuglijk moment. Elke Nederlander die beschermd is tegen het virus, is een stap vooruit. De ontwikkelingen op het gebied van vaccinaties volgen elkaar in ijltempo op. En vandaag natuurlijk het goede nieuws over de extra order die geplaatst is en is toegezegd door Pfizer en daarnaast natuurlijk de hopelijk snelle goedkeuring van het vaccin van Astra-Zeneca. Maar dat betekent niet, wil ik hierbij nog wel eens zeggen, dat we van de ene op de andere dag van het virus verlost zijn. Het duurt echt enige tijd. Het is voor de mensen individueel van heel groot belang dat ze het vaccin natuurlijk hebben, maar voor het land als geheel geldt dat het echt een tijd duurt voordat we het ook collectief met elkaar gaan merken. Je ziet helaas hier, maar ook in andere landen, in Duitsland stijgt het nu naar recordcijfers. In Engeland, maar ook in Nederland. Geen recordcijfers, maar wel te hoge besmettingscijfers. Het blijft ook druk, te druk, in de ziekenhuizen en op de intensive-careafdelingen. Terwijl het van belang is, niet zozeer dat wil dus zeggen dat we de zorg willen ontlasten – die zorg zit helemaal niet te wachten op minder werk – die zorg wil alleen vooral kunnen werken voor de mensen die naast corona ook naar het ziekenhuis komen, omdat ze met ernstige klachten te maken hebben, bijvoorbeeld kanker of hartoperaties en willen die operaties niet hoeven uit te stellen. Daarom is het zo belangrijk dat we die druk van corona op de gezondheidszorg kunnen verlagen. Dan hebben we ook nog te maken met de Britse variant, waarvan ook in de landen om ons heen zien dat dat ook daar geïntroduceerd is. Dat maakt het beeld er ook niet rustiger op. Er zijn dus voorlopig, de komende tijd, hoe hard we ook werken aan vaccinatie, nog te weinig gevaccineerde mensen om ons op die manier uit de problemen te helpen. Dus het blijft van zeer groot belang dat we allemaal de coronaregels heel goed naleven. En dat geldt overigens ook als je gevaccineerd bent. En uiteraard is er wel licht aan het einde van de tunnel, laten we dat wel met elkaar vaststellen. Het goede nieuws is wel dat we nu perspectief hebben, later dit jaar, dat we misschien eindelijk van die ellende af zijn. Niettemin: de cijfers nog steeds hoog. Dat betekent dat ook het Outbreak Management Team ons zal adviseren de komende dagen over wat zij vinden dat we zouden moeten doen. Daar gaan we dan ook over praten zondag weer in het Catshuis in de bekende samenstelling en dan dinsdag in de ministeriële commissie. Dat betekent dat er ook voorzien is een persconferentie weer aanstaande dinsdag. En hoe we dan verder gaan na 19 januari. Nogmaals, dat zal een weloverwogen besluit zijn op basis van het advies van het Outbreak Management Team. Goed gewogen. Wat dat precies gaat zijn dat besluit, daar gaat u misschien vragen over stellen – dat respecteer ik – maar ik ga er niet op vooruit lopen. Nu willen we eerst precies bekijken wat de analyse is die de virologen en de epidemiologen maken van de situatie op dit moment en op basis daarvan dan zondag daarover praten en dan richting besluitvorming op dinsdag.
Toeslagenaffaire (1)
WESTER (RTL)
Meneer Rutte, bij het bespreken van de kabinetsreactie op het rapport Van Dam, toeslagenaffaire, worden daarbij ook politieke consequenties in overweging genomen?
RUTTE
Wij spreken nu over de inhoud van het rapport, nog niet over de vraag of, en zo ja, welke politieke consequenties gelden. We praten echt over de inhoud. Het is een rapport wat zeer veel aspecten benadrukt, ik zei het al, naast natuurlijk directe werking van de toeslagenstelsel ook vraagstukken rondom de werking van de rechtsstaat, informatiepositie van de Kamer, van media, et cetera. En op al die zaken willen wij een goed antwoord geven.
WESTER
Maar die overweging, wel of geen politieke consequenties, die komt wel op een nader moment op tafel?
RUTTE
Ik kan daar nu niks over zeggen. Ik kan alleen maar zeggen dat we op dit moment bezig zijn met de inhoud.
WESTER
Maar als u zegt ‘we hebben er nu nog niet over gesproken’, dan zou je daaruit kunnen concluderen ‘daar gaan we nog over spreken’.
RUTTE
Ja, ik kan mij voorstellen dat ook dat natuurlijk een keer aan de orde komt, maar op welk moment en in welke vorm daar kan ik nu nog niks over voorspellen.
WESTER
En ook niet welke kant het mogelijk opgaat? Of wat uw eigen voorkeur is?
RUTTE
Ik kan daar ook niets over zeggen, omdat ik het ook niet juist vind u te vertellen wat ik vind, als ik al nu iets vind, omdat we uiteraard dat eerst in het kabinet bespreken.
Bestorming Capitool in VS
BREEDVELD (NOS)
Premier Rutte, kan de Nederlandse politiek iets leren van de gebeurtenissen in Amerika?
RUTTE
Die vraag werd mij ook gesteld en ik vind het ingewikkeld die vraag te beantwoorden. Ik ben er niet over uitgedacht en waarom is dat? Omdat wij zo’n ander politiek stelsel hebben. Wij hebben geen stelsel hier met twee partijen die zo zeer tegenover elkaar staan. Hoewel ook dat niet altijd het geval was. Ik keek in de kerstvakantie nog eens terug, een ontzettend endearing, bijna lief, filmpje van Ronald Reagan die als president van Amerika een toespraak houdt tot Tip O’Neill, hij was de legendarische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. Allebei hebben ze een Ierse achtergrond en hij bedankte O’Neill voor zijn leiderschap in Amerika, terwijl ze het fundamenteel oneens zijn. Hij zegt ‘ja, Tip O’Neill zit altijd achter mij en zit achter hem bij de State of the Union’. Hij zegt ‘en terwijl ik de State of the Union uitspreek, spreekt hij altijd in het oor van George Bush, de toenmalige vicepresident, de Senaatsvoorzitter: ‘Fat chance, will never happen’. Je hoorde hem die woorden spreken op alle voorstellen van Reagan en toch groot respect tussen die twee kerels, waar het kon werkten ze samen. Na zes uur ’s avonds waren ze vrienden. Het kwam wel eens voor dat de om vier uur bij elkaar zaten en Reagan zijn horloge naar zes uur zette en dan zei Tip O’Neill ‘wat doe je nou?’. ‘Je bent zo te keer aan het gaan’, zei Reagan, ‘ik zet mijn horloge vast op zes uur’. En dat Amerika hebben we ook gehad. Dus het is ook niet zo dat als twee partijen in een tweepartijenstelsel, zoals Amerika, het altijd zo moet gaan. Dit is natuurlijk wel heel extreem wat er deze week gebeurd is, dat een bijna heilige plek in de Amerikaanse constitutie, dat geldt natuurlijk ook voor Nederland voor het parlement, de plek waar de wil van de samenleving, van de hele bevolking, in een vertegenwoordigend systeem samenkomt, dat daar zo’n overval op wordt gepleegd met mensen, waar letterlijk doden zijn gevallen. Dat is van een heftigheid, verschrikkelijk. Maar er zijn natuurlijk ook hele grote verschillen. Het Nederlandse stelsel met veel politieke partijen, coalitiekabinetten, het zoeken naar de grijstinten tussen alle verschillende politieke opvattingen, om uiteindelijk ook tot een gewogen oordeel te komen, is toch heel anders.
BREEDVELD
De situatie is natuurlijk volledig ontspoort daar. Dat heeft iedereen kunnen zien. Maar zegt het toch iets ook over politieke onvree en de manier waarop daarmee omgegaan is in Amerika en wat kunnen wij daarvan in Nederland leren?
RUTTE
Ik was niet van plan om die gedachte te entertainen. Want dit zijn zulke idioten die dit deden, dat heeft niets te maken met politieke onvrede. Dit zijn echt gekken die bereid zijn om het parlement te bestormen. Daar kun je nooit begrip voor hebben. Dat er politieke onvrede is, tuurlijk, in Nederland ook. Er zijn veel mensen die niet stemmen op mijn partijen, of andere klassieke volkspartijen zoals het CDA of Partij van de Arbeid, desnoods D66. Maar die stemmen richting de flanken. En ik ga met het grootst mogelijke respect het gesprek aan met mensen die dat doen en wil ook weten: wat doe ik fout dat de VVD de PVV heeft mogelijk gemaakt? Ik heb het grootst mogelijke respect voor de kiezers. Wat hebben wij fout gedaan? Zo begin je dan. Met het grootst mogelijke respect. Dat zijn kiezers die zich op rechts zorgen maken over ontwikkelingen in Nederland. En daar wil ik mee in gesprek. Dat doe ik ook. Door te kijken of ik daarmee ook in mijn beleid, als voorman van mijn partij, en dat zullen Lodewijk Asscher, en Wopke Hoekstra ook doen bij hun partij, en Sigrid Kaag zonder twijfel en Jesse Klaver, om te proberen te kijken: kun je in dat zeer brede politieke midden, uiteindelijk ook die belangrijke opvattingen die meer op de flanken leven een plek geven? Dat doe je respectvol. Maar hier, dit zijn natuurlijk gekken die een parlement bestormen. Daar kan ik niet over nadenken ‘wat is daar dan misgegaan in het verleden dat ze dat doen?’. Mensen, dan ga je begrip hebben voor het gene waarvoor geen begrip geldt.
BREEDVELD
Die vlucht naar de flanken, wellicht ook de vlucht naar iemand als Trump voor een hoop kiezers, is ook wellicht een uiting van niet gehoord worden.
RUTTE
Zeker.
BREEDVELD
Van onvree. En in die zin gaat de vergelijking misschien wel op, want dat zien we in Nederland ook gebeuren: de leegloop van de traditionele grote partijen. U zegt: ja, ik luister daar naar, ik probeer uit te vinden wat mijn antwoord zou kunnen zijn, maar blijkbaar slaagt de politiek daar nog steeds niet goed genoeg in, omdat steeds mensen aangeven: wij voelen ons niet gehoord en het kabinet of de politiek doet niet wat wij vragen.
RUTTE
Ja. Om te beginnen, dat wil ik echt loskoppelen van de idiote beelden uit Washington. Mensen die nu besluiten op de PVV te gaan stemmen, ga ik op geen enkele manier gelijk schakelen met de mensen die het parlement in Washington bestormd hebben. Dat heeft niets, maar dan ook helemaal niets, met elkaar te maken. De mensen die nu in Nederland aangeven PVV te stemmen, dat zijn mensen die zich inderdaad onvoldoende herkennen en dat heb ik mij dan aan te trekken. De VVD is in het politieke landschap het meest rechtse volkspartij, dus als dat gebeurt, hebben wij dat laten ontstaan. Dan heeft de VVD iets fout gedaan. Zo kijk ik ernaar. En daar ga ik daar het gesprek mee aan, kijken hoe ik dat geluid, opvattingen en ideeën kan accommoderen, net zoals ik ervan overtuigd ben dat Lodewijk Asscher en Jesse Klaver dat doen voor de mensen die linkser dan die partijen stemmen. En Wopke Hoekstra dat op zijn manier en Sigrid Kaag en iedereen. Maar dat heeft echt niets te maken met wat er in Washington gebeurt, want als we dat op één hoop gaan gooien, de bestorming van het parlement iets te maken zou hebben met iemand die op de PVV stemt, dat staat totaal los van elkaar. De ontwikkeling in Nederland, dat er op rechts en op links zich partijen hebben gevormd, vanaf eind jaren 90, daar heb ik altijd van gezegd dat ligt niet aan de kiezers, dat ligt aan de klassieke volkspartijen die dat hebben laten gebeuren. En die hebben hier een antwoord op te formuleren.
Toeslagenaffaire (2)
BREEDVELD.
Als u zegt ‘ik maak mij sterk voor een antwoord’, juist op die vragen, hoe pijnlijk is het dan dat onder uw verantwoordelijkheid zoveel duizenden ouders echt een overheid tegen zich gevonden hebben en de dupe zijn geworden in de toeslagenaffaire?
RUTTE
Ja dat heb ik gezegd: dat vervult mij en ons met grote schaamte. Het rapport is knalhard, wat de commissie Van Dam daarover heeft uitgebracht, en dat vereist dus ook een zeer zorgvuldig antwoord, waarbij we al die aspecten, dat vind ik de taak nu van dit kabinet, van deze coalitie, we hebben op al die aspecten van het rapport een overtuigend te formuleren. Dat is het minste wat we kunnen doen. En daarnaast er alles aan te doen, het begin meegemaakt voor de kerst, om zo snel mogelijk te komen tot compensatie van de ouders die het betreft.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, even aansluitend op het antwoord wat u aan de heer Wester gaf net. U had het erover dat er volgende week vrijdag zo nodig nog een keer gesproken zal worden over dat rapport. Waar is dat van afhankelijk eigenlijk?
RUTTE
Ja, heel precies volgende week vrijdag willen we proberen de reactie af te ronden, dus dat zal waarschijnlijk ‘anyway’ leiden tot een discussie in het kabinet. Voorzien is ook nog dat we volgende week nog een extra keer erover vergaderen, want ik denk dat dat niet genoeg is en ik wil echt proberen er volgende week vrijdag met het team uit te zijn. Dus ik denk dat u erop moet rekenen dat er volgende week nog een extra kabinetsberaad is om ons te beraden over die inhoudelijke reactie.
DE WINTHER
En is dat dan een Catshuisberaad of gewoon een extra ministerraad?
RUTTE
Dat zal een extra ministerraad zijn hier op het Binnenhof met de hele ministerraad. Dus het Catshuis heeft zijn werk gedaan. We hebben twee sessies gehad met de meest betrokken bewindslieden en dit was de eerste discussie met het hele kabinet en het is ook mijn bedoeling om de volgende discussies sowieso volgende week vrijdag de afronding, maar houdt u er rekening mee dat er nog een extra ronde volgende week zal zijn in het kabinet, maar dan het hele kabinet en niet in het Catshuissessie.
DE WINTHER
En is die extra ronde, ja die lijkt mij dan voorzien om te praten over de houdbaarheid van het kabinet zelf?
RUTTE
Die is voorzien om te praten over de inhoudelijke reactie op het rapport, omdat het rapport zeer veel omvattend is. Het raakt aan zeer veel aspecten. Eén aspect waar wij niet naar kijken, dat is de Kamer. Wij kijken wel natuurlijk naar de rechtsstatelijke kant die in het rapport genoemd worden, maar uiteraard vooral over de grote vraagstukken van de uitvoering: hoe kan het gebeuren dat cruciale berichten van mensen niet op de hoogste niveaus doorklinken en ook in het beleid worden verwerkt? En alles wat daarachter wegkomt. Het hele vraagstuk van de informatievoorziening op al die punten, wil dit kabinet, dat is echt onze ambitie, vandaag ook weer uren over gesproken, willen wij een overtuigend antwoord geven. Het is nu mijn inschatting dat een discussie op vrijdag daarvoor niet voldoende is, dus houdt u inderdaad rekening met een extra ministerraad nog volgende week.
DE WINTHER
En dan op vrijdag wel die vraag beantwoorden?
RUTTE
In ieder geval zullen wij inhoudelijke vragen beantwoorden. Ik ga niets zeggen over de politieke vraag, want dat is natuurlijk de zaak van het kabinet. En ik kan daar nu als één lid van de ministerraad niet op vooruit lopen of en ik welke mate die aan de orde is. Daar wil ik echt ook recht doen aan het collectief van de ministerraad waar nog niet gesproken is inhoudelijk over een politieke vraag. Wil ik ook recht doen aan die discussie door daar niet op vooruit te lopen.
DE WINTHER
Er is in het kabinet nog niet over gesproken. U zit natuurlijk ook elke week in conclaaf met de coalitiepartijen en daar spreekt u denk ik ook wel met partijleiders, want niet iedereen zit in het coalitieoverleg. Is daar ooit door iemand al geopperd dat het ook over die vraag, over het nemen van de collectieve verantwoordelijkheid als kabinet moet gaan? Want daar gaat de coalitie en de partijleiding lijkt mij over.
RUTTE
Ja daar kun je verschillend tegenaan kijken. Mij is niet bekend, dat zou je moeten checken bij de fractievoorzitters of zij daar onderling over gesproken hebben. Ik dacht het niet. Maar het is niet zo dat ik die vraag daar aan de orde heb gesteld. Ik zou ook menen dat een vorm van een politieke vraag, als die zich voordoet en in welke mate en wat de beantwoording daarvan is, dat die in eerste plaats de ministerraad aangaat. En uiteraard zullen verschillende leden in het kabinet ook wel ruggespraak houden met zijn eigen politieke partij, maar het is toch wel vooral een zaak vind ik van de ministerraad.
DE WINTHER
Maar niemand heeft dat met u ooit opgebracht, deze mogelijkheid?
RUTTE
Bij mij is dat niet opgebracht, maar daarmee zeg ik niet dat het niet speelt. Dat zou u moeten checken bij collega’s.
Coronamaatregelen
DE WINTHER
Nog even een vraag over corona dan, want heeft het kabinet nu zo aan de vooravond van een nieuw belangrijk besluit, nadat het land inmiddels vier weken en straks vijf weken in lockdown zit, enig zicht op de effectiviteit van de verschillende maatregelen?
RUTTE
Het lastige is dat je niet per maatregel kunt zeggen: dat draagt precies dat en dat bij, omdat ze altijd in samenhang moeten worden gezien. Neem bijvoorbeeld sluiting van het onderwijs. Heeft natuurlijk effecten op het aantal reisbewegingen. Alleen al in het basisonderwijs praat je over ruim een miljoen, zelfs veel meer, durf het niet precies te zeggen, maar ruim een miljoen, veel meer dan een miljoen, ouders per dag die hun kindjes afleveren op de lagere scholen. Middelbare scholen in de onderbouw gebeurt het soms ook nog. Maar ook uiteraard daar veel reisbewegingen, uiteindelijk ook van de kinderen zelf die natuurlijk op de fiets naar school gaan. En daarmee moet je altijd die maatregelen in samenhang zien. Je kunt nooit precies zeggen: ik pak van de plank die maatregel, winkels dicht of horeca sluiten, en dan heeft dat precies dit effect op je verspreiding van het virus. Zo werkt het niet.
DE WINTHER
Maar is, concluderend dat er nog steeds veel besmettingen zijn en de druk op de zorg nog steeds aanhoudt, ook ruimte om de vraag op tafel te leggen of datgene wat het kabinet nu doet eigenlijk wel effect heeft?
RUTTE
Ja, het is een zeer reële vraag, omdat inderdaad de lockdown zoals we die nu hebben, waar betreft het afbuigen in de ziekenhuizen, dat gebeurt ongeveer precies op het moment dat we het berekend hadden, tussen 5 en 7 januari... euh, tussen 3 en 7 januari en het gebeurt nu…Sorry tussen 7 en 9 januari en het gebeurde vanaf gisteren. Dus ja, 7 januari, tussen 5 en 9 januari, dus gister 7 januari begon dat een beetje te plateau’en en nu loopt het wat verder terug vandaag. Dus dat volgt wel wat wij dachten. Dus die curve die we dachten te gaan zien zo rond 7 januari, die zien we ook. In de besmettingen niet. In de besmettingen is het nog steeds hoog en ook het percentage is nog steeds hoog. Dus dat betekent dat ook nog steeds in Nederland, blijkbaar op dit moment, te veel contacten zijn waardoor dat virus kan overspringen. Daar kunnen nog twee bijzondere dingen bij spelen. Eén, daar houden we natuurlijk rekening mee, de effecten toch van de kerstdagen. Het kan zijn dat daar toch meer contacten zijn geweest en risico van verspreiding. Dat weten we niet op dit moment, maar dat is natuurlijk wel iets waar je rekening moet houden. Het tweede is, het Engelse variant, maar die lijkt zich nog beperkt op dit moment in Nederland af te tekenen, maar je moet aannemen dat die toch geleidelijk aan het virus zoals we dat kenden zal gaan verdringen. Dat zijn ook allemaal zaken natuurlijk die we aan het Outbreak Management Team gevraagd hebben om te kijken of zij een eerste duiding kunnen geven en wat dat betekent voor voortzetting van de lockdown, of niet, en of er meer moet gebeuren of minder. Al die vragen liggen natuurlijk de komende dagen op tafel.
DE WINTHER
Is het in die afweging dit weekend, en maandag en dinsdag, überhaupt mogelijk dat in het pakket wat nu er ligt, een vrij stevige lockdown, ook nog dingen uit worden gehaald, omdat die gewoon niets opleveren?
RUTTE
Ik wil eigenlijk niet vooruitlopen op die besluitvorming. Dus ik snap de vraag, maar ik wil daar nu eigenlijk nu niet nader op ingaan, anders dan te zeggen dat het geen plak en play is. Je kunt niet zeggen ‘ik pak die maatregel en die maatregel en samen heeft dat dat precieze effect’. Het is ook altijd een optelsom en uiteindelijk wat je moet zien te bereiken is dat helaas voor ons als sociale wezens wij het aantal contactmomenten beperken. In de optelsom.
WINTERMAN (AD)
Hierbij nog bij aansluitend: u zegt ‘we weten eigenlijk niet precies of het effectief is’. U zegt wel van ‘de cijfers zijn nog te hoog’. Dan ligt het toch wel de vraag voor van ‘moet u dan wel uit hetzelfde vaatje blijven tappen?
RUTTE
Nou uiteindelijk is natuurlijk wat het kabinet doet met de lockdown, is het bevorderen dat wij met elkaar minder contacten hebben. Als de cijfers te hoog zouden blijven, we maken die analyse nu of dat ook zo is en nogmaals, in de ziekenhuizen zie je iets van de trend die je wilt zien, maar het is nog steeds op een heel hoog niveau, maar wel de eerste afbuiging. Je hoopt natuurlijk dat dat het begin van een trend naar beneden is. Die doet zich voor ongeveer op het moment dat we dat verwacht hadden. En de besmettingscijfers, die liggen echt hoger dan we op dit moment zouden willen zien. Je wilt uiteindelijk terug naar zo’n 10 ic-opnames, met als doel de 3 ic-opnames per dag. We zitten nu nog boven de… op de 35 à 40 per dag. Dus dat is nog veel te hoog. Maar nogmaals, in de optelsom van ziekenhuizen, ic’s en de andere ziekenhuisbedden, zie je wel een eerste afbuiging. Uiteindelijk is het, wat je natuurlijk doet als kabinet met het nemen van lockdown-maatregelen, is ervoor zorgen dat je het gedrag bevordert van mensen en bijna afdwingt door allerlei plekken af te sluiten waar we elkaar kunnen tegenkomen, u en ik elkaar kunnen tegenkomen, zodat het virus niet kan overspringen. Blijkbaar springt dat toch nog op dit moment te vaak over en of dat ook echt zo is en of de trend die je wilt zien er niet is, dat zal de komende dagen ook uit die analyse moeten blijken.
WINTERMAN
Maar dan speelt toch wel de vraag of je dan dezelfde maatregelen zou moeten voortzetten en misschien nog wel zou moeten uitbreiden?
RUTTE
Nou er is, als het waar zou zijn dat de besmettingen te hoog liggen, dan is er helaas geen alternatief dan doorgaan met ervoor zorgen dat je zoveel mogelijk de contacten beperkt in combinatie met ook de analyse maken waarom die cijfers nog te hoog zijn en of dat het Engelse virus is, dan wel de feestdagen, dan wel iets anders.
WINTERMAN
U zegt ‘er is geen alternatief’?
RUTTE
Het is niet zo dat je het aantal besmettingen omlaag brengt door allerlei sectoren weer te openen. Je moet kijken natuurlijk of dat kan. Ik zou het ook dolgraag willen en wat er kan op 19 januari kan ik op dit moment niet voorzien. Daar ga ik ook niks over zeggen. Dat gaan we echt volgende week bekijken. Maar in het scenario dat de analyse zou zijn: stel, dat het OMT zou zeggen er zijn nog te veel besmettingen, dan lijkt het gek om te zeggen ‘o, dan gaan we allerlei maatschappelijke activiteiten weer opstarten’. Dat zal niet helpen om die besmettingen omlaag te brengen.
WINTERMAN
Nee, maar omdat er ook vaak besmettingen plaatsvinden in huiselijke sfeer en dat daar nog in principe mensen nog steeds bezoek mogen ontvangen en dat soort dingen en tegelijkertijd buiten mag je minder bijeenkomen en...
RUTTE
Nou goed, dat moeten we dus allemaal nog analyseren.
VAN GRONINGEN (BNR)
Er werd vanmiddag bekend dat in Nederland ook de Zuid-Afrikaanse variant van het coronavirus is opgedoken. Dat was al op 22 december, begrijpen we nu. Kunnen we daaruit opmaken dat de reismaatregelen zoals die er waren en zoals die er misschien nog zijn, dat die niet goed geholpen hebben?
RUTTE
Ik heb dat bericht nog niet gezien, dus daar reageer ik nog even niet op, maar in algemene zin is het niet zo dat een reismaatregel helemaal 100% waterdicht kan zijn. Het kan er al eerder zijn, er kunnen andere factoren zijn, dus dat weet je... Mensen kunnen ook over land in Europa zijn, dat weet je niet. Maar ik heb verder niet dat bericht gezien over die Zuid-Afrikaanse variant, dus daar ga ik nog even niet op reageren.
VAN GRONINGEN
We horen van heel veel bedrijven dat ze zich voorbereiden op een heropening later deze maand, omdat ze zeggen: als we het niet doen, dan vallen we om. Ik begrijp dat u niet vooruit kunt lopen op wat u gaat aankondigen volgende week, maar kunt u een boodschap geven aan die ondernemers die zich nu toch noodgedwongen voorbereiden en daar ook kosten voor maken?
RUTTE
Nou goed, iedereen kan uiteraard zich voorbereiden op waar hij of zij zich op wil voorbereiden. Dat kan ik nooit tegenhouden. Maar ik kan alleen maar hier zeggen dat ik geen garantie kan geven dat wij op 19 januari de lockdown zoals die nu geldt, kunnen opheffen. Die garantie kan ik niet geven. Op dit moment zijn de cijfers van zowel in de ziekenhuizen als in de hoogte van het aantal besmettingen zodanig, dat ik daar bezorgd over ben. Dat betekent niet dat ik hier nu zeg ‘de lockdown gaat door’. We gaan dat allemaal de komende dagen analyseren en willen daar dinsdagavond u bescheid van geven. En ik begrijp dat bedrijven, ook los van wel of niet 19 januari verlichten van de lockdown, een ontzettend zware tijd doormaken. Dat geldt voor de horeca al vanaf half oktober, dat geldt voor de andere bedrijven vanaf half december. Dat heeft een enorme impact. En wat we natuurlijk proberen te doen met alle steunregelingen is de bedrijven ook zo goed mogelijk ondersteunen om door deze buitengewoon moeilijke periode heen te gaan. We kunnen alleen maar vaststellen met elkaar dat het ontzettend zwaar is en zeker voor ondernemers die op dit moment hun bedrijf dicht hebben.
VAN GRONINGEN
Kunnen zij rekenen op een verruiming van eventuele steunmaatregelen, mocht het een en ander verlengd worden?
RUTTE
Nou ja, je zult altijd opnieuw bij, als het zo zou zijn dat je zou moeten verlengen – en nogmaals, er zijn geen besluiten genomen – maar in dat scenario kijken we altijd opnieuw naar de pakketten. Het is wel zo dat die pakketten zijn vormgegeven zodat ze helemaal mee-ademen. De verschillende regelingen, de TVL, de NOW en de TOZO en de TOINK, ze ademen allemaal mee met de lengte en omvang van lockdowns.
VAN GRONINGEN
De reden dat ik het vraag is dat we hoorden van Retailbedrijven dat ze echt vrezen dat veel kleine winkeliers als die lockdown langer duurt, als ze langer gesloten moeten blijven, dat ze omvallen.
RUTTE
Snap ik. En dus kijken we, wat ik zeg hoor, als er een verlenging nodig zou zijn in dat scenario waar ik dus niks over kan meedelen nu of dat zo is, maar stel in de ‘stel dat’ sfeer, dan kijk je altijd ook opnieuw naar het geheel van de steunpakketten en alleen kan ik wel zeggen: die zijn op zichzelf al zo vormgegeven dat ze ook bij verlenging of verergering mee-ademen, dus zich meebewegen met de sectoren.
VAN DEN DOOL (NRC)
Meneer Rutte, nog over die lockdown. U zegt ‘vaccinatie, dat gaat niet direct verlichting geven’. Nu zitten we al in een zware lockdown die nog niet heel effectief blijkt. Ja, wat is dat het perspectief voor Nederland? Zitten we misschien nog wel de hele winter in een lockdown op deze manier?
RUTTE
We bekijken dat van stap tot stap. Je zag in Duitsland vandaag een recordaantal besmettingen. Duitsland heeft een vergelijkbare lockdown met Nederland. Duitsland is ook geraakt op dit moment door een recordaantal overledenen, dat ligt in Nederland nog iets lager. Maar ook in Nederland natuurlijk heel veel overledenen iedere dag op dit moment te betreuren. Heel belangrijk is dat de ziekenhuizen weer in staat zijn – en nogmaals hoor, we zeggen wel eens je wil de druk op de zorg verminderen, dat is het eigenlijk helemaal niet, want die zorg wil helemaal niet minder druk, alleen die wil het belangrijke werk wat zij verrichten ook kunnen verrichten voor de mensen die misschien toe zijn aan ingrepen op het terrein van kanker of hart- en vaatziektes. En je wilt voorkomen dat die niet door kunnen gaan of minder urgente operaties, bijvoorbeeld aan gewrichten, die op een gegeven moment ook wel moeten plaatsvinden, niet eindeloos kunnen worden uitgesteld. En vanwege die druk op de zorg en daarnaast natuurlijk de bescherming van onze ouderen, mensen met kwetsbare gezondheid, neem je al deze maatregelen. Maar we zien natuurlijk in heel Europa op dit moment, en Engeland heeft te maken met recordcijfers, Duitsland, ook in andere landen lopen ze weer op. Dus we kijken heel precies de komende dagen naar de analyses. We komen dan dinsdag met berichten. Van mijn kant nu geen statements over wat we gaan we doen die 19e en ook niet de doorkijk, die kan ik u niet geven.
VAN DEN DOOL
Nee maar kijk, u wil naar 10 ic-opnames per dag. We zijn er zo ver van verwijderd. Ik bedoel, hoe gaan we dat dan bereiken om nog uit de lockdown te komen? Dat wordt zo langzaam toch de vraag?
RUTTE
Ja, maar echt, ik vind wel dat we dat stap voor stap moeten bezien. De analyse maken ‘wat is er aan de hand? Speelt er in die cijfers nog iets meer mee? Heeft het te maken met registratievertraging? Heeft het te maken met de Engelse variant?’ Dat lijkt nog niet in die mate op dit moment, omdat die percentueel nog beperkt circuleert. Dat heeft misschien ook te maken ook met het effect van feestdagen. We willen het allemaal precies analyseren en op grond daarvan verstandige besluiten nemen en niet... Je kunt helaas met dit ellendige virus en bij deze pandemie ook niet te ver vooruit kijken. Ik zou dolgraag wat perspectief schetsen, maar het enige perspectief wat we hebben is het perspectief van medicijn, mensen goed te kunnen genezen waar vreselijk hard aan gewerkt wordt en natuurlijk nu het goede nieuws dat we in heel Europa met de vaccinaties zijn begonnen. Want natuurlijk ook is de hoop, het streven, dat je toch ergens in het derde kwartaal een heel eind bent. Dank.