Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 21 augustus 2020
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 21 augustus 2020. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
RUTTE
Goedemiddag. Geen grote aankondigingen of mededelingen. Misschien kort bijpraten over de twee zaken waar ik zelf deze week en ook het kabinet mee bezig is geweest. Corona, helaas uiteraard, en de begroting. We hebben vandaag in de ministerraad natuurlijk weer gesproken over de actuele situatie met betrekking tot Covid-19, corona. Geen nieuwe inzichten ten opzichte van afgelopen dinsdag, de persconferentie. U weet, de situatie stemt niet tot optimisme. We zien het aantal besmettingen en ook het aantal ziekenhuisopnamen en het aantal overledenen zien we toenemen. Dus van belang om ons te houden aan de afspraken die we met elkaar hebben gemaakt in Nederland over de anderhalve meter, over het handen stukwassen, over thuis blijven bij klachten, over testen en alle andere zaken, zoveel mogelijk thuiswerken en uiteraard belangrijk wat we ook deze week gezegd hebben: omdat we zien dat die besmettingen in belangrijke mate zich voordoen in de privésfeer, om daar thuis het aantal bezoekers te beperken. We zeggen: nou afhankelijk van hoe groot je huiskamer is maximaal 6, maar dan moet je ook die anderhalve meter kunnen hanteren. Dus het is ook maar de vraag of die 6 in sommige huiskamers niet al te veel is, maar in ieder geval maximaal 6. Daarboven is het ook het risico bij de voordeur, et cetera en bij het naar de wc gaan dat je toch weer tegen elkaar op botst. En tegelijkertijd in de horeca, in de zalen, in de Van der Valks en andere zalencentra waar mensen met wat grotere groepen bij elkaar komen, echt geplaceerd, en voorkom daar dat mensen door elkaar gaan lopen. Dat gaat helpen omdat in aanvulling op die anderhalve meter het handen stuk wassen, thuis blijven bij klachten, je laten testen et cetera en zoveel mogelijk thuiswerken, omdat juist ook in die privésituatie het aantal besmettingen oploopt. Die combinatie van ons houden aan de gedragsregels plus nu deze week de aanvullende afspraken, dat gaat helpen om te voorkomen dat die aantallen besmettingen te veel oplopen. Je ziet in het bijzonder in Frankrijk op dit moment, enorme stijgende aantallen. Dat willen we hier natuurlijk zien te voorkomen. En nogmaals, we zien al de aantallen stijgen en ook in die ziekenhuizen en ook bij de overledenen helaas.
Wat hieraan kan bijdragen is natuurlijk de zogenaamde notificatieapplicatie. Dat gaan we natuurlijk bij scrabbelen allemaal gebruiken. Maar dat gaat dus om de app. Die is nu deze week beschikbaar in vijf GGD-regio’s en hij is inmiddels zo’n 830.000 keer gedownload. Dus de grap die we maakten is: als je geen overheidscampagne voert, gaat het goed. De vraag is hoeveel meer downloads er zijn als er wel een campagne gevoerd gaat worden. Maar in ieder geval: mensen hebben in ieder geval in aanloop naar die campagne gezegd: we gaan hem vast downloaden, ik heb dat ook gedaan. Daarmee maak je bron- en contactonderzoek van de GGD’s echt makkelijker. Het vult aan, het waarschuwt mensen als ze in contact zijn geweest met een besmet persoon. En we vragen aan mensen via de GGD-onderzoeken: met wie ben je recentelijk in contact geweest zodanig dat er ook echt een risico is van overdracht van het virus, bij mensen die het zelf hebben. Maar je weet niet altijd precies wie dat is. Die mevrouw naast jou, hopelijk op anderhalve meter, maar misschien net even te dicht in de buurt op Schiphol met wie je hebt zitten praten over hoe leuk die bestemming is en waar ze vooral moet gaan kijken, die ken je niet, dus die kun je ook in het GGD-onderzoek misschien wel noemen, maar die kan dan via zo’n app wel het signaal krijgen: pas op. We hebben vandaag besloten om de zogenoemde Tijdelijke Wet Notificatieapplicatie Covid-19, dat is de wettelijke basis voor de app, om die aan de Tweede Kamer te sturen.
Tweede grote onderwerp voor mij deze week, voor het kabinet, is natuurlijk de begroting. Daar zijn veel gesprekken over geweest, we hebben de startsessie gehad in het Catshuis, een aantal van jullie waren daarbij. Althans, bij het persgedeelte. Het Centraal Planbureau heeft afgelopen maandag de voorlopige economische cijfers uitgebracht. Nou, we hebben die cijfers kunnen zien, echt een historische krimp. Historisch, maar dan in negatieve zin, van over de 5 procent. En ondanks alle maatregelen ook een oploop van de werkloosheid het komend jaar, tot verwachting 6,5 procent. En hopelijk wel weer in 2021 groei van zo’n 3 procent. Maar dat is alleen het scenario als verdere op de economie impacterende, de economie rakende coronamaatregelen, als die niet nodig zijn. Dus bij een tweede intelligente lockdown zouden die cijfers veel slechter zijn. En dat brengt me ook nog terug op het vorige onderwerp. Waarom ons houden aan die afspraken? Een, voor jezelf. Twee, voor je omgeving. Of misschien mag ik zeggen: een, voor je omgeving. Twee voor jezelf. Maar daarnaast, omdat als die cijfers te veel oplopen en de ziekenhuizen komen weer onder druk te staan, leidt dat misschien tot een situatie waarin je geplande operaties of planbare operaties voor kanker, voor knieën, voor gewrichten, maar belangrijke operaties die je niet eindeloos kunt uitstellen, dat die wel uitgesteld moeten worden, zoals we dat zagen in maart/april. En het kan ertoe leiden dat je in de economie maatregelen moet nemen die weer beperkend zijn voor die economie en dus ook gevolgen hebben voor onze economische groei en voor onze werkgelegenheid. Dus in die zin komen die twee onderwerpen begroting en corona natuurlijk heel duidelijk bij elkaar. Afijn, deze week heel veel gesprekken, ook in het coalitieoverleg uiteraard, met fracties is dat nodig om, en dat zetten we volgende week voort en we hopen dan u op Prinsjesdag daarover te berichten.
Verkiezing lijsttrekker CDA
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, heeft u minister De Jonge vorige maand nog gefeliciteerd met zijn verkiezing?
RUTTE
Ja, zeker. Ik heb ook Pieter Omtzigt gebeld toen en gecomplimenteerd met zijn uitslag, die natuurlijk net niet genoeg was, maar wel heel hoog voor iemand die het natuurlijk met een grote achterstand kwam aanrennen, maar het toch heel knap deed. Dus ik heb ze allebei gesproken.
DE WINTHER
Had u toen verwacht dat er eigenlijk een maand later over diezelfde verkiezing inmiddels veel controverse ontstaat? En dat misschien helemaal niet zeker is of De Jonge inderdaad wel de winnaar is.
RUTTE
Nee, maar ik wil het daar ook verder bij laten, want ik denk dat de vervolgvragen mij een partij intrekken waar ik geen lid van ben.
DE WINTHER
Merkt u aan minister De Jonge sinds hij leider is geworden van het CDA iets van een verandering?
RUTTE
Nee. Nee, ik vind hem... Ik ben heel blij dat wij samen die coronacrisis mogen bestrijden. Ik vond het vreselijk jammer dat Bruno Bruins natuurlijk uitviel. Maar toen hij besloten had te stoppen was ik wel heel blij dat Hugo meteen zei, Hugo de Jonge, dan ben ik bereid het stokje over te nemen. En ik vind de manier... Hij moet zo verschrikkelijk veel organiseren en zoveel bij elkaar brengen en het ministerie runnen. Ik vind dat hij dat vreselijk knap doet. Dus ja ik voel mij heel prettig bij het feit dat hij bij die persconferenties naast me staat. Maar niet alleen daar, ook bij echt, met uiteraard Tamara van Ark, Ferd Grapperhaus, maar ook zoveel anderen in het kabinet. Maar toch, Hugo de Jonge als de coronaminister, dat doet hij heel goed. En ik zie geen verandering bij hem.
DE WINTHER
Heel goed dat u dat nog even benadrukt inderdaad dat hij het heel erg druk heeft. Kan je het eigenlijk wel combineren als je het zo ontzettend druk hebt en er zo’n enorme verantwoordelijkheid op je schouders rust als het zijn van de coronaminister en daarmee eigenlijk ook verantwoordelijk wordt gehouden in de eerste plaats van alles wat goed maar misschien ook minder goed gaat?
RUTTE
Ja, dat kan.
DE WINTER
Kan je dat combineren met een lijsttrekkerschap van de derde partij van het land?
RUTTE
Zeker, absoluut. Er zijn ministers van Financiën geweest, die hebben het ook verschrikkelijk druk en die lijsttrekker waren. Nee hoor dat kan. Dat is een kwestie van organiseren en dat kan hij uitstekend.
DE WINTHER
Heeft u, want Hugo de Jonge is nu één lijsttrekker, maar we krijgen natuurlijk waarschijnlijk ook minister Kaag straks als lijsttrekker van D66 in het kabinet.
RUTTE
U loopt vooruit op de uitkomst van een nail biting strijd in die partij.
DE WINTHER
Nou, ik wil deze wel voor eigen rekening nemen, dat zij gaat winnen...
RUTTE:
Een veilige aanname vindt u…
DE WINTHER:
Denkt u dat het nodig is om misschien en petit comité of misschien heeft u dat afgelopen dinsdag wel in het Catshuis gedaan, ook vooruit te blikken op toch een veranderende omgeving, veranderende verhoudingen die misschien ook zijn weerslag kunnen hebben op de manier waarop er in het kabinet wordt samengewerkt?
RUTTE
Ja ik moet zeggen, de samenwerking in het kabinet is echt ook de laatste weken heel erg plezierig.
DE WINTHER
Maar het is nu nog geen verkiezingen. Het gaat dus om de periode die eraan komt richting de verkiezingen...
RUTTE
Eens, heeft u een punt. Nee en ik ga dat denk ik ook niet doen omdat wij afgelopen, dus ik ga kauwen op uw suggestie, met dank voor dit advies. Ik ga erop kauwen. Maar ik denk niet dat ik het doe. En waarom doe ik het niet? Omdat mijn indruk ook van de gesprekken afgelopen dinsdag is dat al die mensen die er zaten, inclusief de misschien lijsttrekker van D66 en de lijsttrekker bereids gekozen van het CDA, maar ook alle anderen die daar waren, van de overige 24, echt met elkaar hebben vastgesteld: wij hebben nu zo’n groot probleem in Nederland. Wij hebben het coronaprobleem, wat nu weer terugkeert, hopelijk niet in de mate als eerder, maar wel weer de kop opsteekt. We hebben in Nederland natuurlijk daardoor een enorme economische klap. Het laatste wat Nederland nu wil is dat deze politici onderling elkaar vliegen gaan afvangen vanwege verkiezingen. Nederland is niet bezig met verkiezingen. U en ik zijn bezig met verkiezingen. Ik, omdat ik bij een politieke partij zit waar nog een lijsttrekker moet worden aangesteld. U, omdat u politiek journalist bent. Wij vinden dat machtig interessant. Maar Nederland, is mijn absolute overtuiging, 95 procent van Nederland, is daar niet mee bezig. Die wil maar een ding en dat is dat dit kabinet in een goede samenwerking met natuurlijk de oppositie in de Kamer en de fracties van de coalitie corona bestrijdt, de economische crisis bestrijdt. En ja, er zal een moment komen dat we elkaar ook natuurlijk in een campagne misschien tegenkomen, verschillende leden van het kabinet, dat kan natuurlijk in welke vorm dan ook.
DE WINTHER
Het klinkt bijna als een oproep richting de collega’s om zich niet te veel af te laten leiden ...
RUTTE
Dat doen ze niet. Het mooie was... Nee maar ik heb dat ook dinsdag in het persmoment gezegd: de conclusie van ons gezamenlijk daar was dat we dat vinden. En waarom vinden we dat? Omdat we heel goed betaald worden om het land fatsoenlijk te besturen tot de laatste seconde van de laatste minuut dat dit kabinet er zit. En daarna ook nog in een demissionaire fase als er een nieuw kabinet moet worden gevormd. En dat voelt iedereen. En ja er zal ook natuurlijk een campagne zijn en dan zal misschien Sigrid Kaag en Hugo de Jonge en wie dan ook van de VVD en van andere partijen zal elkaar treffen. En als dat leden van dit kabinet zijn, dan ben ik ervan overtuigd dat ze dat kunnen scheiden. En dat verwacht Nederland ook. Het is het slechtste nu richting het land, wat niet met die verkiezingen bezig is, maar met corona en de economische recessie, als daar politici beginnen met zichzelf bezig te zijn. Echt, het gaat nu om Nederland en niet om ons, echt. Dat voelt iedereen zo.
Demonstratie tegen coronamaatregelen (1)
VRAAG (NOS)
Ik wil wat vragen over de demonstratie op het Plein van gisteren. Het Plein werd leeg geveegd door de ME. Er zijn mensen die zeggen: de politie heeft daar veel te hard ingegrepen. Wat is uw beeld daarvan?
RUTTE
Nee, de politie in Nederland is zo geweldig. Kijk, de politie, een politieman of –vrouw is iemand die niet terug stapt, maar naar voren stapt. Die wordt ervoor opgeleid, die heeft ervaring. Maar dat zijn de mensen die voor ons allemaal in het veld verschijnen op moment dat er gevaar is, onrust dreigt, en dat kan zijn op alle mogelijke manieren. Ik heb daar onbeperkt respect voor. Modern fenomeen zijn de filmpjes op social media. Die zijn niet altijd compleet. Je ziet vaak maar een stukje van wat er gebeurd is. Niet het hele verhaal. Dus trek daar geen conclusies uit. Ik heb groot respect voor die politie. En ik begrijp ook nog dat er mensen in Nederland zijn die niet altijd het zegenrijke werk van het kabinet steunen. Daar heb ik mee te leven. En als mensen kritiek hebben op de aanpak van corona, dan gaan we daar ook mee in gesprek. Proberen we naar te luisteren en op alle mogelijke manieren dialogen en gesprekken te hebben. Maar wat je niet gaat doen, echt nooit gaat doen. Is om die reden stenen uit de straat halen en naar mensen gooien. Of naar de politie gooien. Politici lastig vallen op het Binnenhof. Pieter Omtzigt hebben we gisteren het filmpje van gezien. Dat is onacceptabel wat hem overkwam. Maar ook anderen is het misschien overkomen. Ik vind dat, ik vind dat echt een grens over. Dat is niet de Nederlandse democratie. Dat is niet deze samenleving. Daar keren wij ons echt 99,99% van Nederland tegen. En ja, je mag daarnaast gewoon kritiek hebben op het kabinetsbeleid. Je mag vinden dat de anderhalve meter onzin is, van alles en nog wat. En denken dat door G5, of 5G, wat is het? Komt. Mag allemaal en dan gaan we daarover in gesprek. Maar je gaat niet rotzooi trappen.
VRAAG (NOS)
Want dat zagen we later inderdaad, die intimidatie van die politici. Pieter Omtzigt onder meer. Bent u geschrokken van de boosheid die daar tentoongespreid is?
RUTTE
Ik vind het onacceptabel. Ik schrik helemaal nergens van. Ik vind het onacceptabel. Je doet dit niet. En je blijft met je poten van een ander persoon af en dus ook van politici die voor ons allemaal werk doen hier. Kamerleden, ministers die proberen voor ons allemaal in het veld het werk te doen. En het land goed te besturen. En daar mag je kritiek op hebben. En daar mag je tegen demonstreren en dat heb ik zelf ook gezegd: als je demonstreert en je wilt dat ik erbij ben dan zal ik proberen erbij te zijn. Maar je gaat elkaar niet belagen.
VRAAG (NOS)
Het was niet de eerste keer natuurlijk deze week. Den Haag, in Amersfoort in Utrecht.
RUTTE
Maar dat was niet corona. Dat was wat anders.
VRAAG
Maar ook rellen.
RUTTE
Ja, maar goed. Dat is ook onacceptabel. Dat is gewoon jeugd die.... En trouwens niet alleen jeugd. Je zag er ook echt dertig, veertig jarigen tussen die blijkbaar geen leuk leven hebben en dan ’s nachts wijken onveilig gaan lopen maken omdat het te warm is. Of weet ik veel wat ze voor problemen hebben. Ook daar groot respect voor de politie. Net zo onacceptabel. Maar wel weer een... ik ga dat allemaal niet op één hoop gooien. Dat is weer een ander type problemen. Maar minstens even groot natuurlijk.
Russische oppositieleider Navalny
WESTER (RTL NIEUWS)
Over Rusland. De oppositieleider Navalny, zijn situatie, heeft u die nog besproken in het kabinet?
RUTTE
En marge. Niet in de ministerraad zelf. Maar ik heb er wel over gesproken. En wij zijn natuurlijk zeer bezorgd over wat daar gebeurt. Ik denk dat het Duitse initiatief verstandig is, om te zeggen: laten we hem naar Duitsland halen. De Duitse NGO die dat heeft aangeboden en ik dacht dat de Duitse regering dat ook steunt. Maar helaas mag dat niet landen in Rusland. Dus wij roepen op dat dat vliegtuig wel kan landen. Er moet grondig onderzoek plaatsvinden wat hier is gebeurd. Wij zijn zeer bezorgd over de vermeende vergiftiging van de Russische oppositieleider. Navalny is een zeer moedig man die nu al ruim een decade – en misschien nog wel langer – maar dat ik het volg, ruim tien jaar al, het lef heeft in het Russische systeem zich tegen Poetin te keren.
WESTER
Nu laat Poetin weten dat de Russen er zelf niets mee te maken hebben. Althans, niet zijn apparaat. Gelooft u dat?
RUTTE
Ja, dat weten we... We hebben verder... We weten niets anders dan de berichten. En die zijn natuurlijk buitengewoon zorgwekkend. En signalen dat het mogelijk vergiftiging is. Maar ik ben daar niet in Omsk geweest. Ik ben geen arts. Maar de berichten zijn natuurlijk buitengewoon zorgelijk. En je ziet ook dat zijn woordvoerders, zijn echtgenote, hele grote bezorgdheid hebben uitgesproken. Dus dit moet tot op de bodem worden uitgezocht.
WESTER
Twijfelt u weleens aan de woorden van Poetin in dit soort situaties?
RUTTE
Ik doe verder geen uitspraken over leiders van andere landen. Ook als zij voortkomen uit verkiezingen of systemen waarvan we niet in alle opzichten weten of die helemaal vrij waren. Uiteindelijk hebben wij met deze mensen te werken. Of die nou democratisch of niet democratisch gekozen zijn, of dat we daar twijfel over hebben. Want het voegt niets toe om daarop te reflecteren, wat u daar… die vraag die u stelt. Omdat dat dat uiteindelijk ook het lastige maakt om een dialoog te hebben met zo’n land. En Nederland hecht aan een combinatie van druk op Rusland. Via sancties, het zorgen dat ze zich terugtrekken uit Oost-Oekraïne. Dat ze stoppen het met daarmee bemoeien. Zich terugtrekken uit de Krim. Stoppen met andere activiteiten in het voormalige GOS waarin zij in landen onrust veroorzaken. Dus dat is druk. Ook door middel van sancties. Maar tegelijkertijd ook dialoog. En er moet ook dialoog zijn met Rusland. Je kunt niet met je rug naar Rusland gaan staan. De dialoog blijft ook belangrijk. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het conflict nu over de Wit-Russische verkiezingen. Ook daar is een brede dialoog noodzakelijk.
Demonstratie tegen coronamaatregelen (2)
WESTER
Nog even terugkomend op het onderwerp van zojuist. Over die demonstranten gisteren hier op het Plein en in de straat, het Binnenhof. Etaleren deze mensen volgens u hun boosheid of domheid?
RUTTE
Ze etaleren onbeschoftheid. Je hebt .. en totale onopgevoedheid. Je hebt je niet met geweld te richten tegen onze politie. Dat is nooit acceptabel. Iedereen in dit land heeft het volste recht om de regering te bekritiseren. De media, mensen, iedereen. En bij verkiezingen kun je ze ook nog proberen weg te krijgen. Dat is gewoon Nederland. Dat is een democratie. En ik zei het net al: als je het niet eens bent met de gedragsregels die we afgesproken over handenwassen en anderhalve meter, en allerlei andere dingen, dan mag dat ook. Je mag er ook tegen demonstreren. Mits dat veilig kan. En je dan wel aan de anderhalve meter houdt, paradoxaal bij zo’n demonstratie. Maar goed, daar gaan de burgemeesters over. Maar het is nooit acceptabel als je de grens over gaat dat je je richt tegen politiemensen die voor ons allemaal proberen dit land veilig te houden. Wel die stap naar voren zetten als dat nodig is. En gisteren werden belaagd door deze figuren. Dus dat is op geen enkele manier goed te praten. Net zoals, en van een hele andere orde, dat in die wijken gebeurt in Amersfoort, Utrecht, Den Haag, Rotterdam. Ook niet acceptabel is. En dan hoor ik allerlei mensen die zeggen: ja, maar de jeugd heeft het zo zwaar en ze konden niet op vakantie en dit en dat. Prima om daarover te praten, maar nooit als een soort van: nou, dan hebben we ook wel wat begrip van wat je daar tegen die politie deed en dat je de brandkranen daar opendraaide en er een rotzooi van maakte in die wijken. En gisteren in de Haagse Schilderswijk de tegendemonstratie van bewoners die zeiden: blijf met je poten van deze wijk af. Wij willen hier gewoon goed leven.