Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 5 juni 2020
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 5 juni 2020. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte
Inleidend maar een paar dingen, want we hebben elkaar al veel gezien deze week. We hebben vandaag besloten om de crisisstructuur los te laten voorlopig en over te gaan naar een, wat dan heet, gewone ministeriële commissie Covid-19. Die gaat vanaf volgende week aan de slag, de eerste keer op dinsdag. En dat betekent dat het ook onderdeel wordt van de gewone besluitvorming. En daarmee komt die hele besluitvormingsstructuur rondom corona, komt in een wat rustiger – nou ja, niet zozeer rustig als in dat alles goed gaat – maar wel een wat normaler vaarwater. En het goeie is: dan kunnen we ook integraler de besluiten nemen over de pandemiebestrijding, zowel de medische als de economische als de sociale en de maatschappelijke belangen. Het zal wel zo zijn dat die commissie crisisbeheersing weer bij elkaar kan komen als het nodig is, dus als het virus weer zou oplaaien, dan kan dat weer nodig zijn. En in ieder geval zal die nog een keer vergaderen in de aanloop naar de voorziene versoepelingen van 1 juli aanstaande. Dan ligt er natuurlijk een heel groot pakket voor van denkbare versoepelingen en dat besluit zullen we nog één keer nemen dan in een speciale vergadering van de commissie crisisbeheersing en dan waarschijnlijk ook weer gevolgd door nog zo’n persconferentie. Maar nogmaals: in principe vanaf volgende week over in een normalere besluitvormingsstructuur binnen het geheel van de ministeriële commissies die onder de ministerraad vallen. Dat genoemd hebbend, 1 juli, dat pakket is inmiddels wel heel groot geworden. We hebben natuurlijk zelf een paar dingen die op 1 september stonden naar voren gehaald in de routekaart en er stond al heel veel. En ik blijf daar toch maar de winstwaarschuwing op geven: dat hangt er echt van af hoe het virus zich ontwikkelt en of het kan en wat de adviezen dan van virologen zijn. En daarom toch nog maar een keer wat we allemaal kunnen doen om de kans zo groot mogelijk te maken dat het op 1 juli kan doorgaan, dat is: zo veel mogelijk thuisblijven bij klachten, als je naar buiten gaat vermijd drukte, houd je aan de anderhalve meter, houd je aan de hygiëneregels en vooral gebruik je gezond verstand.
Zwarte Piet
LAMBIE (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, allereerst even over uw uitspraken van gisteravond over Zwarte Piet. Wanneer was eigenlijk het moment dat u dacht ‘ah, ik ben van inzicht veranderd’, en waar kwam dat door?
RUTTE
Nou, ik kan dat niet precies pinpointen, maar zoals ieder mens denk je af en toe na over je standpunten en het is een private opvatting hè, het is geen kabinetsbeleid.
LAMBIE
Vindt u Zwarte Piet racistisch?
RUTTE
Nee.
LAMBIE
Waarom niet?
RUTTE
Het is een volkscultuur, het is een traditie, dus absoluut niet racistisch. Maar ik realiseer me wel dat er mensen zijn die daar pijn van ondervinden.
LAMBIE
U bent van inzicht veranderd. Roept u nou ook andere mensen op om nog eens na te denken?
RUTTE
Nee.
LAMBIE
Nu u zelf van inzicht bent veranderd?
RUTTE
Nee, nee, dit is gewoon mijn persoonlijke opvatting.
LAMBIE
Dus geen kabinetsstandpunt? Maar een paar jaar geleden hebt u toenmalig minister Van Der Steur nog teruggefloten die toen had geschreven dat het kabinet voorstander is, dat het feest met zijn tijd meegaat. Dat vindt u nu zelf ook.
RUTTE
Nee, vind ik niet. Ik stel vast dat het feest met zijn tijd meegaat, daar heb je geen kabinet voor nodig. De samenleving bepaalt heel veel dingen gelukkig zelf en heeft daar geen kabinet voor nodig. En je ziet ook in onze samenleving tradities zullen tijd veranderen.
LAMBIE
Dus dit is een persoonlijk standpunt, het is niet de mening van het kabinet?
RUTTE
Nee hou toch op, heb toch geen mening over dat mannetje bij Sinterklaas...
LAMBIE
Maar dus ministeries en andere overheidsinstanties die mogen nog...
RUTTE
Over Zwarte Piet? Hou toch op zeg...
LAMBIE
Maar die mogen nog gewoon Piet blijven voeren?
RUTTE
Ja natuurlijk. Er zijn toch geen overheidsinstanties die over Zwarte Piet gaan? Of piet.
LAMBIE
Is hiermee ook de mening van de VVD veranderd? Want die vonden een paar jaar geleden nog, dat...
RUTTE
Ik heb geen idee of de mening van de VVD is, nee. Luister jongens, even , volkscultuur. Het is gewoon een volksfeest. En iemand die Zwarte Piet mooi vindt en ook aan vast wil houden is geen racist. En dat is precies ook de verfijning in de discussie, de precisie die je moet aanbrengen. Dat als we zeggen omdat iemand pijn ondervindt van een bepaald symbool, dat het daarmee een racistisch symbool is, nee dat is niet waar. Voor mij geldt, als ik vind bij een kinderfeest, ja jongens, als je nou ziet dat dat ook aanleiding geeft tot ook zoveel bezwaarde gevoelens bij zoveel mensen, heb ik zoiets dat ik het helemaal niet erg zou vinden als de samenleving geleidelijk aan van dat symbool afscheid neemt. Maar dat is mijn persoonlijke opvatting. Je ziet ook in de samenleving het denken veranderen, maar daar heb je geen kabinet voor nodig.
LAMBIE
Waar komt dat door, dat dat verandert?
RUTTE
Dat gebeurt in de tijd, door gesprekken die je voert, de dingen die je hoort. Maar ik kan dat nooit precies bepalen waar dat gebeurt. Net zoals bij u en iedereen denk ik, je denken hopelijk nooit helemaal stil staat.
LAMBIE
Maar vier jaar geleden zei de fractievoorzitter van de VVD, die een paar meter hier vandaan zei: door roetveegpiet wordt het Sinterklaasfeest vermoord.
RUTTE
Ja, maar die is daar later wel nog op teruggekomen op dat optreden.
STEMERDING (NOS JOURNAAL)
Meneer Grapperhaus zei net bij de uitloop van de ministerraad, zei hij ‘de demonstranten die we deze week hebben gezien die hebben mij wel een spiegel voorgehouden over racisme in Nederland’. Hoe zit dat bij u?
RUTTE
Nou, wat ik, mijn opvatting over Zwarte Piet komt niet door de demonstraties van deze week. Maar die demonstraties die staan natuurlijk wel voor iets anders waar ik woensdagavond in de vraag na de persstatement aandacht voor heb gevraagd. En dat is dat ook in ons land er mensen zijn, soms te veel mensen, die het gevoel hebben dat ze op grond van zaken die ze van geboorte hebben meegekregen, of keuzes die ze maken in hun leven die volledig legitiem zijn, niet volledig gezien worden als volledig deelnemend aan deze samenleving. En niet alle kansen krijgen die andere mensen krijgen.
STEMERDING
Die het gevoel hebben, of zegt u ook, die die kansen niet krijgen?
RUTTE
En dat gevoel is vaak gebaseerd natuurlijk op dingen die gebeurd zijn. Er zijn natuurlijk in Nederland kinderen die solliciteren naar een stageplek en het niet krijgen omdat ze Mohammed of Fatima heten. En we hebben allemaal wetten die dat verbieden, maar het maakt het land er niet mooier op.
STEMERDING
En nou hoor ik u zeggen, over Zwarte Piet ben ik van mening veranderd. Zou u dan ook wat dat punt betreft niet van mening willen of moeten, dat is aan u, veranderen en zeggen ‘we moeten daar toch meer aan doen als kabinet of als maatschappij, om dat te bestrijden’?
RUTTE
Ik heb gisteravond genoemd in het debat alle dingen die we doen. Ik denk, bijvoorbeeld recent nog na de gebeurtenissen na de wedstrijd Excelsior Den Bosch, waar een speler met de meest vreselijke teksten naar het hoofd geslingerd van het veld afging. We hebben Memphis Depay gezien die bij Beau eergisteren zat en vertelde wat hij naar zijn hoofd geslingerd krijgt soms op het voetbalveld en vanaf de tribunes. Dat is verschrikkelijk. En we hebben daar een aanleiding gezien om met de KNVB samen te werken aan een plan, aanvalsplan, bestrijden racisme en discriminatie in de sport. En zo zijn er heel veel activiteiten. En ik heb ook gezegd gisteravond dat het helaas ook zo is dat ondanks al die wetgeving en actieplannen, in een samenleving als de onze, daarmee niet het racisme of discriminatie helemaal weg zijn. En dat het ook belangrijk is dat de mensen die ermee te maken krijgen, ook voor zich realiseren dat het over overgrote deel van dit land achter hen staat.
STEMERDING
Maar als je ziet wat het losmaakt, toch nog even los van alle anderhalve meter gedoe dat we deze week ook hebben gezien. Dag op dag, grote groepen demonstraten. Dat zie je lang niet bij elk onderwerp. Moet je dan niet toch zeggen ‘we doen meer’. Neem die discriminatie op de arbeidsmarkt... Je blijft maar horen ondanks wat we nu al doen, dat iemand met een andere kleur of met een andere achternaam het zoveel moeilijker vindt om een baan te krijgen.
RUTTE
Jongens, het is niet zo dat als er een probleem is in de samenleving de politiek, of een wet, of het kabinet dat kan oplossen. Wat we kunnen doen, volgens mij, doen we. Als er meer te bedenken is, gaan we meer doen. Ik zou het zo gauw niet weten wat we meer kunnen doen.
STEMERDING
Hoe lang moeten die mensen dan geduld hebben?
RUTTE
Wacht even, wacht even, wacht even. Het is ook gewoon een verantwoordelijkheid die we met elkaar hebben. Misschien ben ik daar te veel de liberaal voor, maar pas nou op om niet de denken ‘er is een probleem, Politiek los het op’. Dat werkt zo niet. Dat kun je alleen met elkaar doen. Als we elkaar niet aanspreken op dat gedrag... Als in een stadion mensen die spreekkoren zien niet zeggen ‘joh wat doe je daar?’. Als je in je bedrijf, als je merkt dat iemand discrimineert of iemand afwijst vanwege huidskleur of geloof of seksuele geaardheid, of man of vrouw zijn, of wat dan ook, als je dan niet zegt ‘dit is voor mij onacceptabel, je overtreedt hiermee alle normen van deze samenleving en van mij persoonlijk’. Het zal altijd die combinatie moeten zijn: Wat doet de overheid? Wat doen wij met elkaar? Maar ook hoe spreken wij elkaar aan op gedrag?
En uiteindelijk ook, hoe gaat de gene die toch nog te maken heeft met racisme en discriminatie daarmee om? En die roep ik steeds op, dat was dat invechten waar Klaver mij gister naar vroeg, niet om te zeggen ‘vecht je maar in het is je eigen probleem’. Nee, het is ons gezamenlijk probleem. Als je er dan toch mee geconfronteerd wordt, geef niet op. Zet door. En dan kun je in dit land, we hebben de voorbeelden, voorzitter van de Tweede Kamer worden, burgemeester van Rotterdam, je kunt ook in dit land alles bereiken.
STEMERDING
Maar moeten we dan niet toch meer doen om te voorkomen dat die mensen zich moeten invechten? Want als ik u tien of twintig jaar geleden had gevraagd, had u ongetwijfeld hetzelfde gezegd: ‘het hoort niet, we moeten er wat aan doen’. Maar kennelijk gebeurt er niet genoeg om die mensen het gevoel te geven dat ze in een samenleving leven waar ze evenveel waard zijn als ieder ander.
RUTTE
De rol van de politiek is ervoor zorgen dat door middel van wetgeving en wat je verder kan doen, mensen bij elkaar brengen en ervoor zorgen dat iedereen met elkaar het gesprek voert over wat fatsoenlijk gedrag in een samenleving is. En daarbinnen kun je hele rare dingen, hoop ik, dat mensen hele gekke dingen doen, maar zonder andere dwars te zitten of te discrimineren of racisme te bedrijven. De rol van de politiek is dat bij elkaar brengen, het normeren en ook het als het nodig in wetgeving vastleggen. Ik denk dat we al die dingen doen. Als er meer nodig is, gaan we meer doen. Maar het is ook niet de goede reactie dat deze demonstraties plaatsvinden en de vraag is ‘wat doet de overheid?’. De eerste vraag zou toch moeten zijn ‘die demonstraties vinden plaats...’. Het is ook een reactie op de onacceptabele dood van George Floyd in Amerika, maar ook het gevoel van heel veel mensen dat ook in deze samenleving niet de dood van George Floyd heeft plaatsgevonden maar dat ook in deze samenleving een aantal onderliggende factoren aanwezig zijn van discriminatie en racisme. Als dan de eerste reactie is van iedereen: wat doet de overheid? - want dan heb ik er verder geen problemen mee, Rutte en het kabinet regelen het verder – forget it. Dit los je alleen met elkaar op en ja, dan moet je ook naar Rutte en het kabinet kijken wat die verder kunnen doen.
STEMERDING
En daarom vraag ik het natuurlijk aan u, ik denk dat iedereen thuis en in z’n privéleven natuurlijk andere beslissingen kan nemen, maar moeten we misschien niet, zou u niet bijvoorbeeld meer in kaart willen gaan brengen: hoe groot is het probleem? Komt het voor, etnisch profileren bij de politie? Dat soort zaken.
RUTTE
Meneer, kijk daar heb ik gisteren ook in het debat over gesproken: al die dingen, ook bij de politie, daar zijn alle actieplannen op gericht om als het al zou gebeuren, dat racisme en discriminatie daar te voorkomen. Wouter Koolmees heeft op zijn kantoor stapels rapporten liggen met analyses wat de overheid doet en er gebeurt ook veel en we leven overwegend ook in een heel fatsoenlijk land, het overgrote deel van de Nederlanders, dat maakt dit land ook zo mooi, daarom ben ik ook ‘eternally optimistic’ over onze eigen toekomst, omdat wij een fatsoenlijk land zijn met fantastische mensen die dit niet doen. Maar het komt hier wel voor en als je het dan tegenkomt, alsjeblieft laat niet de eerste reactie zijn: wat doet Rutte? Nee, laat de eerste reactie zijn: wat kan ik doen nu ik dit vaststel om hiertegen in opstand te komen?
STEMERDING
U heeft nu geen plannen om er iets extra’s aan te gaan doen, die discriminatie in ons land?
RUTTE
Als u iets kan bedenken en het heeft nut, gaan we het doen. Maar dat is niet… het gaat me niet eens om de vraag: kunnen we nog iets extra’s bedenken? Het gaat om de vraag van de rolverdeling. En ik wil niet in een land wonen en nogmaals, ik leid een...
STEMERDING
Maar is het niet vrijblijvend...
RUTTE
Ik maak ‘m even af. Ik leid een breed kabinet, maar sorry ik ben ook liberaal: ik vind het echt revolting om als er een maatschappelijk probleem is dan te zeggen ‘de politiek moet nu meer doen’. Dat is soms zo, als er een probleem is met ongelukken in het verkeer heb je mogelijk wetgeving nodig of een veiligheidsmaatregel die je neemt in het verkeer, meer stoplichten of minder stoplichten, rotondes weet ik veel. Daar kun je dingen doen, praktisch. Maar als er in het maatschappelijk verkeer dingen niet goed gaan, om dan te zeggen ‘wat kan de overheid meer doen?’, ja misschien kunnen we meer doen, als u dingen kunt bedenken dan kijken we ernaar. Maar het risico is dat je het dan delegeert als samenleving aan de politiek en dit land is zo sterk geworden omdat we eigenlijk niet zo heel veel vertrouwen hebben dat de politiek al die problemen oplost, maar dat we dat met elkaar doen. En ook hier is dat nodig.
HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, u zei gisteren in het Kamerdebat dat Nederland als het gaat om racisme en discriminatie een aantal systemische problemen heeft. Anders dan de Verenigde Staten hebben wij geen segregatiewetten gehad, waar zit ‘m dat dan in? Waar komt dat dan vandaan?
RUTTE
Nou ik ben geen socioloog die dat in de diepte kan analyseren, maar je ziet in Nederland gewoon toch teveel voorbeelden van mensen die het gevoel hebben – en helaas ook terecht in heel veel gevallen – dat zij gediscrimineerd worden. En je ziet het op de arbeidsmarkt, ik merk het zelf, leerlingen met wie ik praat die soms moeite hebben om als zij niet Jan of Mieke heten, om de stageplek of de eerste baan te vinden. En kijk naarmate de arbeidsmarkt meer overspannen raakt zie je dat het makkelijker gaat, maar zeker nu er weer wat meer economische problemen zijn is het risico ook groter dat diegenen op de arbeidsmarkt die daar besluiten over nemen en denken ‘ik heb nu de mogelijkheid om wel die keuze te maken’, verkeerde keuzes te maken, dat weer gaan doen. En dan is het zo belangrijk om met elkaar vast te stellen dat dat niet alleen stupide is en dat zo’n bedrijf zichzelf heel veel kansen ontneemt van fantastische talenten en juist ook misschien de diversiteit in zo’n bedrijf zou kunnen leiden tot betere besluiten, maar ook dat dat natuurlijk deze jonge mensen in de weg staat. Eén voorbeeld, maar het kan ook gaan om een homoseksueel die gediscrimineerd wordt of een vrouw of een man, kunnen allerlei redenen zijn.
HOEDEMAN
Ja, u zei gisteren ook dat u gesprekken hebt gevoerd als het gaat over Zwarte Piet, door mensen die daar echt door geraakt waren. Kunt u dat aanhalen? Met wie hebt u dat soort gesprekken?
RUTTE
Nee, dat ga ik niet doen, dat zijn gewoon privéontmoetingen. Ik heb geen gestructureerde gesprekken gevoerd, maar iedereen zoals u en ik en iedereen die kijkt zal toch in z’n privéleven af en toe ook epiphanies hebben, van die momenten dat je zegt: hee, dat is ook een nieuw inzicht. En als dit zo heftig uitwerkt op bijvoorbeeld kinderen die donker zijn en een donkere huidskleur hebben en zeggen ‘ja, wij voelen ons helemaal niet thuis eigenlijk bij dat Sinterklaasfeest’ om die reden, dat je denkt: jongens, we hebben zo’n leuk land, als dat nou zoveel pijn doet... En nogmaals, voor mij is Zwarte Piet geen racistisch symbool, helemaal niet, maar als dat wel zo gevoeld wordt dan is het eigenlijk helemaal niet zo gek dat in onze samenleving, dat dat symbool een beetje aan het veranderen is. Zonder dat de politiek zich daarmee bemoeit.
HOEDEMAN
Wat zou u over Zwarte Piet tegen nietsvermoedende mensen, zoals u er een jaar geleden ook nog eentje was, willen zeggen? Die voelen zich vaak aangevallen.
RUTTE
Daar ga ik helemaal niets tegen zeggen, laat iedereen daar zelf over nadenken. Je ziet het in de samenleving gebeuren. Ik deel mijn ervaring, laat anderen hun ervaring delen. Daar heeft de politiek verder formeel geen opvatting over.
HOEDEMAN
Nou zei de Koning een maand geleden, als het om discriminatie gaat: niet wegkijken. Doen we dat teveel?
RUTTE
Ik zei het net, daarom had ik net zo’n heftig debat bij de vorige reeks vragen, omdat het risico van ‘er is een probleem, delegeer het naar de overheid’ is dat het ook sanctioneert dat mensen wegkijken, want ‘de overheid gaat dit regelen, meneer Rutte gaat dit regelen met nog een wet en nog een actieplan’. Misschien is het nodig, maar het begint er wel mee dat je niet wegkijkt. Is precies de kern van eigenlijk de vorige discussie.
Demonstratie tegen racisme in Amsterdam
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Ik heb eigenlijk twee onderwerpen, meneer Rutte. Het eerste onderwerp gaat over de afgelopen week en ik vroeg me af of er in het kabinet nog is gereflecteerd op het app-verkeer tussen de burgemeester van Amsterdam en de minister van Justitie?
RUTTE
Niet lang. Nee, kort en niet anders dan dat we er met elkaar kennis van nemen en ja, er zijn geen conclusies uit getrokken.
DE WINTHER
Maar er is wel over gesproken dus?
RUTTE
Ja, maar ik zou niet eens precies dat kunnen samenvatten. Ja, over alle dingen die in de week spelen of grote Kamerdebatten wordt wel even kort gesproken, maar niet in de evaluatieve zin.
DE WINTHER
Ja, was er al... Want ik neem aan dat u dat app-verkeer ook niet opvroeg voordat het gepubliceerd werd naar aanleiding van de vraag van de Kamer, toen u dat las: wat vond u daar eigenlijk van, de manier waarop de twee bestuurders elkaar te woord staan?
RUTTE
Nou ja goed, ja het app-verkeer komt naar buiten. Het is natuurlijk in alle heftigheid van dat moment, zijn het ook heftige appjes. Maar dat vind ik ook weer niet zo onverklaarbaar. Het is ook niet: we doen het omdat het naar buiten komt. Dat zou ook niet gewoonte moeten zijn hè, bestuurders moeten ook met elkaar soms even kunnen botsen, dat moet niet altijd telefonisch te hoeven, het mag ook weleens een keer via een berichtje. Dat is allemaal niet zo heel ernstig. Ze zijn niet van marsepein, beiden niet. Ik ken ze allebei heel goed. Ik ben het helemaal eens met Grapperhaus, als hij iets na vijven hoort van ‘jongens het dreigt hier uit de hand te lopen, ik ga nu niet de zaak uit elkaar halen’, dat hij zegt: ja, nu het uit de hand loopt begrijp ik dat.
DE WINTHER
Ja, dus u steunt eigenlijk wel de minister van Justitie in zijn woordkeuze en z’n conclusies?
RUTTE
Ik vind dat hij die avond van A tot Z het goeie gedaan heeft, ja.
Aanpak coronavirus
DE WINTHER
Ja. Even een ander vraagje, want u had het net over de ministeriële commissie crisisbeheersing. Ik denk dat mensen toch daardoor ook een beetje de indruk krijgen, omdat het zo’n vaste gebeurtenis is geweest dat u met z’n allen bijeenkwam en ook een moment koos om daar iets over te zeggen tegen de bevolking, dat de indruk zou kunnen ontstaan dat de crisis voorbij is.
RUTTE
Nee, dat is het risico, dat klopt. Maar dat is het niet, helaas.
DE WINTHER
Nee. Maar waaraan kunnen wij merken dat u nog steeds een oogje in het zeil houdt? Er komt over een maand ook weer een vakantie aan, gaat het kabinet op vakantie tijdens de crisis?
RUTTE
Nou dat moet iedereen zelf beslissen, ja moet iedereen zelf weten. Nee kijk, het kan weer, naar een aantal landen. Wij zeggen alleen: ga niet naar Zweden of het VK (Engeland). En binnen Europa en ga ook niet buiten Europa. De Caribische eilanden, de zes Caribische eilanden waar Nederland een bijzondere band mee heeft, kunnen wel. Maar niet al die landen willen toeristen hebben, willen niet altijd Nederlanders hebben. Dus dat moet je heel goed uitzoeken.
DE WINTHER
Nee, maar het ging me om of het kabinet op vakantie gaat.
RUTTE
Nou niet als kabinet, ik hoop ze daar niet te zien.
DE WINTHER
Daar kan ik me iets bij voorstellen.
RUTTE
Kabinetsleden kunnen op vakantie gaan. Ik had zelf mijn traditionele reisjes al gepland voor de crisis uitbrak en die zijn deels in Nederland en deels in Europa, maar ja of ze in Europa doorgaan weet ik niet.
DE WINTHER
Ja, maar dat heeft u volgens mij vorige week ook verteld. Het gaat mij erom: het kabinet gaat dus wel, neemt dus dan vrij? Er is geen reden om achter de schermen elke week bij elkaar te komen...
RUTTE
Oh als je dat bedoelt, sorry ik dacht dat je bedoelde van: kunnen ze veilig weg ofzo? Nee, we kunnen niet tegen de bevolking zeggen ‘u mag reizen’ en dan zelf thuisblijven want ‘ojee het is gevaarlijk’, dat zou raar zijn.
Nee, ik begrijp nu uw vraag. Waar wij extra kritisch naar kijken deze zomer is dat er voldoende bezetting hier is, omdat je natuurlijk iedere... We hebben daar hopelijk hè, via het dashboard, nog meer inzicht op hoe het virus zich ontwikkelt, dat je snel kunt opschalen, ook bestuurlijk, als dat nodig is. Ik ben zelf in ieder geval, als ik al niet in Nederland ben, dicht in de buurt dus ben zo terug. En sowieso gaat niemand Europa uit neem ik aan, althans dat zou me verbazen, gegeven de reisadviezen. Maar we letten er ook extra op dat we hier niet één zomerkoninkje achterhouden.
DE WINTHER
Maar, ja, u zegt ‘gegeven de reisadviezen’, volgens mij gaat u nog een beslissing nemen over een groot aantal landen. Daar zit bijvoorbeeld een land als Turkije niet bij, waar veel Nederlanders natuurlijk doorgaans ook nog graag naar op vakantie schijnen te willen.
RUTTE
Klopt.
DE WINTHER
En ik vroeg me af of er bijvoorbeeld in de zomer, als u dus stopt met de reguliere kabinetsvergaderingen, nog meer communicatiemomenten komen om bijvoorbeeld daar ook duidelijkheid over te geven?
RUTTE
Ja, we hebben gezegd dat sowieso Buitenlandse Zaken dagelijks zal proberen bij te houden wat zij denken te weten en dat is altijd onder een voorbehoud dat je er geen rechten aan kunt ontlenen, welke landen wel of niet toeristen willen hebben, cq. Nederlandse toeristen. Dus dat BZ. En het RIVM zal wekelijks updaten ten aanzien van de landen die nu op oranje blijven staan om gezondheidsredenen, of dat zo moet blijven. Dus dat is thans, lijkt het Zweden en het VK, maar ook of dat zo moet blijven. En of er andere landen bij moeten. Dus dat zal wekelijks gebeuren. Dat kan dus betekenen dat je in een land zit dat op geel stond en oranje wordt, om gezondheidstechnische redenen. Dan gaan wij je niet repatriëren, dan moet je snel wegwezen.
DE WINTHER
Of dat je op 31 juni hoort dat Turkije alsnog een begaanbare weg is?
RUTTE
Ja, het ingewikkelde natuurlijk voor landen buiten Europa is dat we hebben gezegd: wij vinden dat we ons nu beperken tot Europa en de Caribische eilanden die een band met het koninkrijk hebben, de zes eilanden, Europa inclusief Schengen – niet de Europese Unie – en het VK. Maar ik heb ook gezegd: tot 15 juni geldt weer sowieso dat de rest van de wereld voor heel Europa op oranje staat. Dat kan veranderen, er is een grote beweging om dat te verlengen. Ik denk zelf dat we heel terughoudend zullen zijn om landen buiten Europa toe te voegen, omdat ook daarmee natuurlijk de risico’s weer toenemen. En dat zijn toch ook vaak landen waar je weer wat minder zicht op hebt. Het is in Europa al lastig genoeg voor het RIVM om in alle gevallen precies de goeie informatie te krijgen en dat wordt niet makkelijker als je naar buiten Europa gaat. Dus in die zin wordt het wel een andere zomer dan anders.
DE WINTHER
Dank u wel.
BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, u zei gisteren in het Kamerdebat iets interessants. Namelijk dat het ook arbitrair is welke branches op welke datum nou precies weer open gingen, op 1 juli of 1 september. En wij hadden vanochtend al meteen de coffeeshops in de uitzending, die waren natuurlijk enigszins verbaasd over deze keuze, dat zij dus het slachtoffer van willekeur zijn geworden.
RUTTE
Nou dat is het ook niet. Wij hebben natuurlijk gezegd: de verschillende tijdsblokken hebben te maken met: hoeveel reisbewegingen zijn er, hoe groot zijn de risico’s van verspreiding, wat weten we?
Bij de sportscholen, over de risico’s van verspreiding binnen, samenhangend met luchtkwaliteit etcetera. Dus er zit wel degelijk een plan achter die routekaart, maar het is natuurlijk niet zo dat we, ik heb het vaker gezegd, een samenleving die zich sinds de Batavieren hier in duizenden jaren heeft gevormd, in een paar weken totaal perfect kunnen verbouwen. Dus er zit altijd een mate van arbitrair in, arbitrairiteit, hoe spreek je dat uit? Nou ja, het zal iets arbitrairs blijven hoe je dat precies doet. Ja, dat eigenlijk.
BOVEN
Ja, maar betekent dat dat de branches met de beste lobby het eerste open mochten?
RUTTE
Nee.
BOVEN
Hoe was het dan?
RUTTE
Ik heb het net al uitgelegd hè, dat staat ook precies in de routekaart, hoe wij kijken van liever buiten dan binnen, liever dichtbij dan verder weg, is het reisverkeer binnen de eigen onmiddellijke omgeving regionaal of bovenregionaal? Dat zijn allemaal afwegingen. En bijvoorbeeld, ik zal één voorbeeld noemen, de casino’s stonden op 1 september omdat wij ervan uitgingen dat dat leidt tot veel bovenregionaal reisverkeer en als je er nader induikt blijkt dat erg mee te vallen. Dus dan zeiden we: dan kunnen die ook naar 1 juli. Maar nogmaals, dat hele pakket van 1 juli, voordat iemand denkt ‘oh de casino’s gaan open’, hele grote winstwaarschuwing: het moet wel kunnen, al die dingen die op 1 juli staan gepland, afhankelijk van hoe het met het virus gaat. En hopelijk slecht.
BOVEN
Sowieso belangrijk in een casino hè, een winstwaarschuwing.
RUTTE
Wat zei u, sorry?
BOVEN
Sowieso belangrijk in een casino, een winstwaarschuwing.
RUTTE
Precies.
BOVEN
Even over nog de crisisafbouw, de crisisstructuurafbouw. U kondigt dat aan, u gaat het allemaal afbouwen, maar op dezelfde dat u dat gaat doen gaat u ook de boa’s bewapenen. Dus ik vroeg me af of u daar nog iets over kunt zeggen waarom dat gebeurt?
RUTTE
Nee, over de boa’s heb ik nu geen melding want daar komt Grapperhaus later mee. Volgens mij is dat goeie journalistiek dat er iets lekte, maar ik heb daar nu niet alle details van. Dus hij zou daar later vanmiddag mee komen, dus daar zeg ik even niks over. En wij gaan niet de... En de crisis wordt niet afgebouwd, nee. Er is een grote crisis nog steeds, alleen in de manier waarop we besluiten hadden we natuurlijk het systeem van de ministeriële commissie crisisbeheersing en in de fase waar we nu zitten menen wij dat de meer integrale besluitvorming die je in de ministeriële commissie kunt hebben beter is. Maar dat neemt niet weg dat als de crisis weer een crisis met een grotere C wordt we snel terug kunnen schakelen naar die structuur met de ministeriële commissie crisisbeheersing.
BOVEN
Toch even over de boa’s, want minister Grapperhaus is weg, die hebben we uitgebreid gesproken bij de uitloop van de ministerraad, heeft hij niks over gezegd. U bent nu hier om verslag te doen...
RUTTE
Hij komt er later vanmiddag mee. Soms spreken we dingen af die ik dan niet breng, omdat ik niet alle details ken. Ik heb er niet alle details van. Hij zal er later vanmiddag mee komen, volgens mij is dat gewoon goeie journalistiek van jullie, van iemand van jullie, dat het naar buiten kwam.
LAMBIE
Maar hij gaat er vanmiddag denk ik niks meer over toelichten.
RUTTE
Nou da’s jammer, dan ga ik hem bellen dat hij dat toch moet doen.
LAMBIE
Maar weet u er iets van, of dat gaat komen?
RUTTE
Nee ik weet echt niet de details, nee. Er zijn heel veel dossiers op m’n bureau, deze heb ik even niet...
DE WINTHER
Maar u gaat hem bellen dat hij nog iets gaat zeggen, begrijp ik? Dat zegt u namelijk net.
RUTTE
Ik ga in ieder geval.... Hij is helder. Ik kan geen opdrachten geven aan mijn collega’s, maar ik kan hem wel de suggestie meegeven daar nog een nadere toelichting op te geven want ik merk dat daar grote behoefte aan is.
DE KRUIF (NIEUWSUUR)
Komt u weleens bij de Hema?
RUTTE
Ja, daar hebben ze natuurlijk heerlijke rookworsten.
DE KRUIF
Voor de rookworsten?
RUTTE
Ja.
DE KRUIF
Is het een cruciale winkel?
RUTTE
Ik weet hoe ze gemaakt worden, ik heb ooit bij dat bedrijf gewerkt, waar ze ze maakten en ik kan ze van harte aanbevelen.
DE KRUIF
U heeft voor de Hema-rookworstenfabriek gewerkt?
RUTTE
Nee. Ik weet toevallig, maar dat zal ik u weleens achter de schermen in detail vertellen, hoe u die rookworsten ook ergens anders kunt krijgen maar dan met een andere naam erop.
DE KRUIF
U maakt ons allemaal nieuwsgierig.
RUTTE
Ik weet het, het is tantalizing. En ze hadden ook altijd van die lekkere koekjes met die stukjes nougat erin.
DE KRUIF
Maar goed, u komt gelijk inderdaad bij de vraag van ‘is het dan een cruciale winkel ook voor Nederland?’
RUTTE
U stelt die vraag omdat er berichten in de media zijn over Hema en wij zeggen niks over individuele bedrijven.
DE KRUIF
Maar is het een bedrijf van strategisch economisch belang?
RUTTE
Ja, maar die vraag stelt u in de context van de berichten, dus ik zeg daar niks over.
DE KRUIF
Dan ga ik een andere vraag stellen. Welke voorwaarden stelt u aan een bedrijf om het te redden?
RUTTE
Ja, in algemene zin, als bedrijven gebruik maken van de regelingen moeten ze aan de regelingen voldoen. Die zijn bekend. De Toz en de Tozo en de NOW en, uitgevoerd door sociale diensten, UWV en soms zelfs door de Rijksdienst voor ondernemend Nederland. En dan heb je ook nog een aantal grotere ondernemingen met hele grote belangen wat betreft personeelsaantallen, waarbij het meer maatwerk is. En dat maatwerk kun je niet van te voren helemaal vastleggen. We hebben meer een algemene brief aan de Kamer gestuurd met een aantal uitgangspunten. Dat je wilt voorkomen dat dat soort bedrijven, hoe heet het, bonussen uitkeren. Of grote dividenden of aandeleninkopen doen. Dat is natuurlijk gek als je ze helpt. Dus een aantal van dat soort algemene noties hebben we neergelegd en, maar meer kun je daar in algemene zin niet over zeggen.
DE KRUIF
Want moet een bedrijf ook in de kern gezond zijn?
RUTTE
Nogmaals, dan is de vraag echt een hele definitie van wat in de kern gezond is. Dus dan kunnen bedrijven heel erg gezond zijn wat betreft hun toekomstig verdienvermogen, maar wel weer een probleem hebben, dat kan een geval zijn bij bedrijven met een schuldenlast die opgebouwd zijn in het verleden. Of een probleem hebben met verkeerde contracten die ze hebben gesloten of bedrijfsbeslissingen die fout waren. Dus je kunt een bedrijf hebben wat tijdelijk grote problemen heeft, maar wel onderliggend enorme groei zou kunnen blijven doormaken.
DE KRUIF
Maar het is dus denkbaar dat een bedrijf dat volgepropt is met schulden, met hoge rentes, dat dat wel gered kan worden?
RUTTE
Ik laat het echt bij het vorige antwoord. Ik ga niet op elk specifiek voorbeeld in op wat ik net noemde.
DE KRUIF
En stel nou dat we de Hema wel gered wordt. Betekent dat dan dat de Blokker ook gered kan worden?
RUTTE
Ja... Ik ga terug naar het eerste antwoord. Of het tweede antwoord, het eerste antwoord ging over de rookworst. Het tweede antwoord.
DE KRUIF
En toch nog even over die rookworst. Waar kunnen we de Hemarookworst nog meer krijgen?
RUTTE
Dat is echt het geheim van de smid. Maar ik ga u dat vertellen.
DE KRUIF
Ik vind het een beetje flauw naar de mensen thuis.
RUTTE
Ja, weet ik, weet ik. Maar ik mag geen reclame maken via deze persconferentie.
DE KRUIF
We zullen goeie journalistiek bedrijven, kijken of we het boven water kunnen krijgen.
RUTTE
Nee, mag het wel? Hmm, ik weet het niet. Het wordt uitgezonden geloof ik.
LAMBIE (RTL)
Meneer Rutte, even iets anders dan rookworsten. Heeft u het in de ministerraad nog gehad over het compensatie voor Zeeland? De kazerne in Vlissingen die daar niet heen ging.
RUTTE
Ja, we hebben daar vandaag over gesproken, maar ik kan daar verder niks over melden. We hebben daar over gesproken. U weet dat Bernard Wientjes daar hard aan het werk is om... En we hebben daar vandaag over gesproken maar ik kan, ik moet het daar echt bij laten.
LAMBIE
Hebt u vertrouwen in dat het goed gaat komen tussen Den Haag en Zeeland?
RUTTE
Ja, dat is dus los van uw vraag ‘is het vandaag besproken?’. Dat is een meer algemene vraag ‘zie je het goedkomen tussen Den Haag en Zeeland?’, daar heb ik vertrouwen in.
LAMBIE
Dus er ligt een compensatieplan op tafel?
RUTTE
Dat refereert weer aan wat we vandaag wel of niet besproken zouden hebben en daar kan ik niks over zeggen.
LAMBIE
Maar u hebt het wel besproken zei u net.
RUTTE
In algemene zin hebben we over Zeeland gesproken, maar ik kan u niet zeggen of dat algemeen was bij het praten, met welk karakter dat had. Dank. Goed weekend.