Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 8 mei 2020
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 8 mei 2020. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte
Goedemiddag. Het is dit weekend alweer acht weken geleden dat Nederland in een intelligente lockdown is gegaan. En het intelligente zit hem er vooral in dat wij dat samen doen, met 17 miljoen mensen, een uitweg zoeken uit de coronacrisis. Dat is moeilijk, is moeilijk voor ons allemaal. Maar het waren natuurlijk ook vooral zware weken, en dat zijn het nog steeds, voor de mensen in de gezondheidszorg. Zij hebben het natuurlijk in het bijzonder zwaar voor de kiezen gekregen. Van de schoonmakers, de patiëntenvervoerders tot en met de verpleegkundigen en de artsen. Tegelijkertijd is het wel gelukt om de cijfers de goede kant op te buigen. De uitbraakfase ligt inmiddels alweer enige tijd achter ons. En dat biedt nu ook de ruimte om in de overgangsfase waar we nu alweer een paar weken in zitten een volgende stap te zetten en geleidelijk aan te kijken hoe we verder gaan. En die eerste stap is aanstaande maandag. U weet het allemaal, dan gaan de basisscholen en de kinderopvang gaan weer gedeeltelijk open. En dan kunnen ook de meeste contactberoepen weer aan de slag. En we durven deze stap ook met vertrouwen te zetten omdat dit type verruimingen vanaf aanstaande maandag naar alle inschattingen een beperkt effect zullen hebben op de verspreiding van het virus.
Dus dat betekent dat we, waar de volgende stap voor zien is op 1 juni, wij vanaf maandag nog een aantal weken verder kunnen werken aan het verlagen, hopelijk, van de cijfers. Over die vervolgstappen is deze week de routekaart gepresenteerd. Eigenlijk loopt die zo tot en met, zoals u weet, 1 september. Waarbij we iedere vervolgstap ook daadwerkelijk moeten kunnen zetten. We zullen per keer kijken hoe het loopt met de cijfers van de ziekenhuisopnames IC’s, hoe staat het met de verspreiding van het virus en dan kijk je zowel naar de overdracht van het virus, hoeveel mensen worden besmet door iemand die het virus oploopt, als ook naar het aantal mensen dat besmet is. En dat zullen we dus ook weer bekijken voor het pakket van 1 juni en hopelijk is het mogelijk om daarmee door te gaan zoals dat nu voorzien is. Maar nogmaals, we moeten die adviezen bekijken. En daarbij geldt ook dat er natuurlijk heel veel praktische vragen achter weg komen, dat zag je gisteren in het Kamerdebat, je ziet het op de social media: hoe zit het dan met die terrassen en die restaurants, et cetera. Dus heel veel dingen kunnen we ook niet allemaal uit Den Haag regelen, dat zal vragen om maatwerk. Wij geven de kaders aan, maar verder wordt er op dit moment vreselijk hard gewerkt, merk ik ook in de veiligheidsregio’s, ook in de brancheorganisaties, om daar concreet handen en voeten aan te geven. Het belangrijkste blijft ons eigen gedrag. Dat blijf ik toch nog een keer zeggen. Het feit dat het lukt om het virus nu zover terug te dringen, dat komt door wat we met z’n allen doen. En geel belangrijk daarbij is toch die afstand, de anderhalve meter, heel belangrijk, eigenlijk nog belangrijker dan de anderhalve meter, die is heel belangrijk, maar het allerbelangrijkste is: als je klachten hebt, blijf thuis. En dat betekent: niet stoer doen, denken: ach ik kan wel werken, in Nederland gaan we toch niet met een snifje thuis zitten, ja nu wel. Dus blijf thuis met klachten, vermijd drukte, werk zoveel mogelijk thuis, houdt de anderhalve meter afstand. Buiten de deur is dat heel belangrijk en thuis als je mensen op bezoek hebt die niet tot je vaste gezin behoren. En houdt je aan de hygiëneregels. Dus de handen kapot wassen, het niezen in de elleboog, het hoesten en snuiten in een papieren zakdoekje. Dat blijven hele belangrijke dingen.
En het openbaar vervoer, ook daar wil ik nog een keer van herhalen: alleen voor noodzakelijk vervoer. Dus mijd de spits, tenzij het onvermijdelijk is omdat je in een vitale sector werkt en van die spits afhankelijk bent, maar mijd de spits. Het openbaar vervoer is nu nog ver beneden zijn capaciteit. Het feit dat het aantal bussen, trams, metro’s, treinen wat gaat rijden vanaf 1 juni weer ongeveer de normale capaciteit is, is het aantal vervoersbewegingen, maar daarbinnen zijn heel veel plekken geschrapt om daarbinnen ook te voorkomen dat mensen tegen elkaar opbotsen. Dus we hebben dadelijk uiteindelijk maar vanaf 1 juni 40% van de normale capaciteit beschikbaar. Dus tegen kinderen die nu misschien de tram of de bus pakken als het regent: sorry, ook in de regen, op de fiets naar school. Studenten: doe het buiten de spits als het onvermijdelijk is omdat je in een andere stad woont om de trein te gebruiken doe je dat buiten de spits. Maar loop of fiets zoveel mogelijk en ook als het mooi weer is, is die tram of bus niet bedoeld om naar het strand te gaan, dat doe je dan gewoon op de fiets of in het ergste geval met je eigen auto, maar niet in het openbaar vervoer. Deze twee dingen zijn heel belangrijk. Want het OV kan anders ook weer een plek worden waar het virus zich verspreidt omdat het daar te druk wordt, maar meer in het algemeen geldt dat die gedragsregels, waarbij de allerbelangrijkste is: bij klachten blijf je thuis. En je houdt je aan de anderhalve meter en je vermijdt drukte. Als we dat met zijn allen doen is de kans ook het grootst dat we op 1 juni die volgende stap kunnen zetten waar het betreft onder andere de terrassen en allerlei andere zaken die daarvoor voorzien zijn. Dan nog een punt en dat is nu de scholen weer open gaan en ook andere gebouwen: geef legionella geen kans. Ook belangrijk. Dus spoel waterleidingen goed door als ze lang niet zijn gebruikt. Het lijkt allemaal zo praktisch en dat is het ook, maar echt dat is nu een klein risico en in sommige gevallen ook een groot risico, dus maak even, make sure, zorg ervoor dat die waterleidingen goed zijn doorgespoeld. Tot zover.
Aanpak coronavirus
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, u kijkt me uw team natuurlijk ook buiten de landsgrenzen. Zijn er gebieden in Europa bijvoorbeeld waar u zich zorgen over maakt als het gaat om de bestrijding van het coronavirus?
RUTTE
Oei, de meeste landen doen wat wij doen. Dus algemeen zou mijn antwoord ‘nee’ zijn. We proberen wel te leren hè, we kijken nu natuurlijk naar Denemarken, daar zijn de scholen eerder opengegaan, dus daar kijken de virologen naar wat het daar doet. IJsland heeft de scholen opengehouden, heel beperkt effect gehad op de verspreiding van het virus. Dus dat is interessant. Van de week zat bij Beau een sportschoolhouder die zei ‘in Duitsland gaan de sportscholen wel eerder open’. Nou, ik weet niet zeker of dat helemaal klopt, we zijn het aan het nakijken, we gaan sowieso met de sportscholen in gesprek of het eerder zou kunnen dan 1 september. Maar dan kijk je ook natuurlijk: zijn er in andere landen ervaringen, dat ze bij sportscholen bezorgd zijn over het hijgen en door het hijgen zou het virus zich sneller kunnen verspreiden. Maar goed, hoe kan je dat voorkomen. Dus dat soort dingen kijk je naar. Maar dat is meer: wat kun je leren van andere landen.
DE WINTHER
Mijn vraag was of er zorgen waren?
RUTTE
Nee, ik heb niet...
DE WINTHER
Als u uitgaat van het feit dat de Nederlanders die 1,5 meter goed voor ogen houden en zich daaraan houden en in het buitenland, in Europa, zijn er geen problemen of zorgen vanuit het kabinet over de manier waarop daar met het coronavirus wordt omgegaan, wat is er dan op tegen dat Nederlanders in de zomer ook op vakantie gaan naar het buitenland, waar u geen zorgen over heeft?
RUTTE
Omdat al die landen nog wel bezig zijn om dat virus verder onder controle te krijgen door middel van testen nieuwe uitbraken in te dammen. Daar zijn natuurlijk al die landen mee bezig, dus het is echt nog niet klaar en het risico natuurlijk van dat type verspreiding, als ik daar nu van zou zeggen ‘ga je gang’, met die cijfers die we nu hebben, je kan maar een paar weken vooruit kijken, dat vind ik ingewikkeld. Bovendien geldt voor heel Europa het reisadvies oranje, dus alleen voor noodzakelijke reizen, dus het is mij nu nog niet mogelijk om te zeggen ‘ga maar je gang’. Bovendien het oranje reisadvies staat gewoon voor heel Europa.
DE WINTHER
Kunt u uitleggen wat dat concreet betekent voor mensen, een oranje reisadvies?
RUTTE
Alleen noodzakelijke reizen.
DE WINTHER
Ja, maar worden ze dan tegengehouden bij de grens.
RUTTE
Nou nee, het is je eigen verantwoordelijkheid natuurlijk.
DE WINTHER
Juist, dus dan gaan mensen...
RUTTE
Maar dat geldt voor alles wat we doen. We hebben nergens iemand met een politieman voor de deur gezet, zoals in andere landen, en toch zijn we thuisgebleven.
DE WINTHER
Maar u begrijpt misschien dat er over twee maanden, hè we zijn nu... u had het net over de twee maanden geleden toen we met dit allemaal begonnen. Als ik over twee maanden heb dan hebben we het over begin juli en nog een maand verder hebben we het over augustus, dat is weer een hele lange tijd vooruit. Dat geeft veel mensen misschien toch hoop opdat het een en ander mogelijk is qua reizen naar het buitenland.
RUTTE
Weet je wat ik, ik improviseer maar is even, wat ik zou zeggen: de volgende stap is 1 juni na maandag, ik hoop van harte dat die stap kan. Hè dat we op basis van de epidemiologische en virologische inschatten kunnen zeggen ‘we gaan dat allemaal doen’. Dat weten we ongeveer een week van tevoren. Dat zegt ook wel weer iets over hoe het hier staat. Tegen die tijd weet je ook verder hoe het in Europe loopt. Ik heb ook steeds gezegd: ik geef geen adviezen over moet je je vakanties cancellen of niet naar het buitenland gaan, mensen moeten dat zelf beslissen, maar op dit moment ben ik echt terughoudend. Het hele reisadvies voor Europa is oranje. Daar heb ik echt mee te dealen nu.
DE WINTHER
Is er een moment voorzien voor het kabinet wanneer u daarover een misschien wat duidelijker advies kunt geven?
RUTTE
Nee, nee is niet voorzien.
DE WINTHER
Blijf het oranje reisadvies de hele zomer gelden?
RUTTE
Nou niet voor eeuwig en ik weet het niet. We kijken daar natuurlijk ook weer op een gegeven naar, maar ik heb nu niet voorzien wanneer we er weer naar kijken. Hangt ook vanaf wat andere landen doen. De meeste landen, België, de grens met België is dicht, er wordt heel weinig gevlogen, Duitsland, dat doen we omgekeerd ook, daar vragen we als mensen de grens overkomen ‘joh ben jij een grenswerker, zo niet, ga liever terug’. Dus het wordt zwaar ontmoedigd om naar het buitenland te gaan hè. Reste a la maison, bleibt zu hause, dat is toch wel de lijn, blijf thuis.
VAN DER AA (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, waarom zet u die politieagent eigenlijk niet wat vaker aan. Als u en ik nu langs een tram gaan fietsen garandeer ik u dat die vol is met kinderen, met ouderen, mensen zonder vitale beroepen. Waarom pakken we dat niet gewoon wat harder aan?
RUTTE
We doen het met zijn allen en als mensen zo stom zijn om in een volle tram te gaan zitten dan is dat hun keus. En de tram overigens, heb je gisteren met een trein, en die kan ervoor kiezen om stil te staan en zeggen ‘iedereen eruit’, dus dat risico loop je dan. Maar we zijn geen kinderspeeltuin. Dus mensen moeten ook...
VAN DER AA
Dat is een duidelijke keuze van het kabinet? Want andere landen doen het bijvoorbeeld wel, veel strikter handhaven.
RUTTE
Nou, ik vind dat... in zo’n land wil ik helemaal wonen. Ik wil helemaal niet de baas spelen hier, dat ben ik ook helemaal niet. Ik ben, bij gebrek aan een goed excuus, op deze plek gekomen. Aan mij nu om met een klein team ervoor te zorgen dat we onze verantwoordelijkheid nemen en de zaken in goede banen leiden en ik deel met Nederland alle inzichten die we hebben, ik houd niks achter, we vertellen alles, en op basis van die gegevens zeggen wij ‘jongens, pas op’. ‘Het openbaar vervoer als dat te vol raakt dan is dat een risico, dus doe dat niet’. En het mondkapje dadelijk, vanaf 1 juni, gaat dat ook niet allemaal oplossen. Het helpt, het mondkapje, daarom wordt het verplicht, maar het is niet zo dat je met dat mondkapje tegen elkaar kan opbotsen.
VAN DER AA
Even nog een andere vraag. Minister Van Rijn, die zou drie maanden blijven, hij is inmiddels aan zijn zevende week bezig. Wat gebeurt daar eigenlijk mee? Want ja over vijf weken is de crisis echt niet voorbij.
RUTTE
Nou, vijf weken is inmiddels voor mij een eeuwigheid ver weg.
VAN DER AA
Maar u weet nog niet of hij langer gaat blijven of...
RUTTE
Nog niet voorzien, voorzien is drie maanden. Goed dat u het zegt, ik zal er is naar kijken. Goed punt, eigenlijk helemaal niet over na gedacht, dat is een goeie.
SCHRAM (ANP)
Vraag over de IC-bedden, u zegt dat we flexibel zijn om op te kunnen schalen naar 1.700. De chief nursing officer zegt dat is nog helemaal mogelijk op het moment. Het kan zelfs nog anderhalf jaar duren voordat we daar genoeg mensen hebben om dat überhaupt mogelijk te maken?
RUTTE
Ja Van Rijn heeft er ook iets over gezegd bij het gesprek vanmiddag, zag ik, en wat wij willen is natuurlijk proberen zoveel flexibiliteit te creëren en je hebt die basis IC, sorry, het basisaantal bedden, daarbovenop wil je in staat zijn om snel te kunnen opschalen naar 1.700 en als het nodig is wil je ook daar bovenop nog een buffer hebben. Niet, herhaal ik met het debat gisteren, om daarmee permanent meer IC-bedden bezet te hebben, want je wil tegelijkertijd ook ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid beschermen en als permanent heel veel mensen met Covid-19 op een IC-bed liggen dan ben je op een gegeven moment ook niet meer bezig om mensen te beschermen, maar je kunt op gegeven moment wel een fout maken. Wij kunnen een fout maken, wij kunnen op een gegeven moment zeggen ‘we kunnen deze verruiming doen’ en dan blijkt in de praktijk dat die verruiming ergens in de komende tijd toch leidt tot meer besmettingen dan we hadden ingeschat op basis van de modellen. Dan moet je wel in staat om op te schalen. Dat heeft de zorg ook gedaan in de afgelopen weken en je wilt natuurlijk in de toekomst het zo doen dat het op een manier kan dat dat niet leidt tot het afzeggen van allerlei geplande operaties. Dat is een hels karwei. Dat is echt niet in een paar dagen gebeurd. Anderhalf jaar hebben we ook niet. Dus we zoeken daar echt met alle spelers met elkaar naar de goede oplossing.
SCHRAM
Minister De Jonge heeft het telkens over dat we dat vuurtje moeten kunnen uitrappen, maar is dat dan nog wel mogelijk straks?
RUTTE
Hoezo?
SCHRAM
Als het vuurtje oplaait. Als wordt gezegd: ‘daar hebben we helemaal niet genoeg ruimte voor binnen de IC’.
RUTTE
Oh nee, hij bedoelt iets anders met het vuurtje uittrappen, bedoelen we dat we vanaf 1 juni, of in ieder geval in juni en hopelijk op 1 juni, iedereen die klachten heeft willen kunnen testen, omdat als je kunt testen kun je ook snel, als blijkt dat iemand corona heeft, kun je heel snel ook het bron- en contactonderzoek doen (onverstaanbaar, red.) met de GGD wordt opgeschaald nu. En daar heb je ook de app dan weer bij nodig. Die helpt. Ik blijf zeggen dat is niet een absolute voorwaarde maar very much nice to have omdat zoiets snel vooruitlopend op de GGD werkt al mensen kan waarschuwen. En ook mensen kan waarschuwen die u en ik vergeten zijn dat we ze gezien hebben als we gaan vertellen wie we gezien hebben de laatste tijd. Dus die combinatie is goed. Dus voor het uittrappen voor het vuurtje. Dus binnen de overall strategie van maximaal controleren. Wat je doet is indammen van nieuwe uitbraken en dat doe je door behoorlijk contactonderzoek en testen. Maar dat heeft niets te maken met de IC-capaciteit.
SCHRAM
Maar het idee dat je flexibel die IC-capaciteit hoger kan opschalen heeft toch ook te maken met dat je, mocht het onverwacht toch omhoog gaan, daarop kan reageren?
RUTTE
Zeker. Nee is niet voor het indammen, nee sorry, dan misverstand. Dat klopt, dus wat je uiteindelijk wil doen is een aantal dingen tegelijkertijd. Je wil ervoor zorgen dat allereerst natuurlijk de gedragsadviezen er zijn voor de mensen die kwetsbaar zijn qua gezondheid of wat ouder zijn. Twee, dat in de ziekenhuizen je niet als er toch pieken ontstaan de normale zorg laat wegdrukken. Daar wordt hard aan gewerkt. En ik realiseer me dat dat echt een enorme klus is. En het derde is, en daar zit weer dat uittrappen bij, dat je een nieuwe opflikkering wil uittrappen door te voorkomen dat dat zich snel verder blijft verspreiden.
SCHRAM
Maar die op korte termijn is die enorme klus wel haalbaar dus, mocht je toch moeten opschalen?
RUTTE
Ja, dat hebben we laten zien de afgelopen weken. Alleen toen ging het in een aantal gevallen ook ten koste van de reguliere zorg. Dus daar wil je nu naar kijken de komende tijd, hoe je dat organiseert op een manier dat zo min mogelijk ten koste gaat. Dus dat zal ook beteken herprioriteren, kijken welke mensen kun je er snel voor inzetten. Ziekenhuizen kunnen zich ook daar iets beter op voorbereiden. Maar ik realiseer mij als je van 1150 bedden naar wat is het 1700 zou moeten. En zeker als je daar bovenop nog eens die 600 extra zou moeten. Dat is natuurlijk een hels karwei.
VAN DE ZILVER (RTL NIEUWS)
Ik wilde eigenlijk toch nog even terug naar die eigen verantwoordelijkheid waar u het over had. Dat is een bewuste keuze maar er bestaan ook wel zorgen over bij horecaondernemers bijvoorbeeld die zeggen: ik moet er straks voor zorgen dat mensen op mijn terrassen niet toch te dicht bij elkaar gaan zitten. Of bij buschauffeurs die zeggen: ik moet straks mensen gaan weigeren die geen mondkapjes dragen. Of als mijn bus te vol zit moet ik mensen bij de hal te laten staan. Is dat dan ook nog eigen verantwoordelijkheid?
RUTTE
Daar ga je natuurlijk goed over in gesprek. Binnen het OV wordt daar goed over gesproken, wie pakt welke rol. En ja sorry, als jij een café hebt, je moet je gewoon aan de regels houden. Hygiënevoorschriften, de anderhalve meter. En als mensen zich daar niet aan houden moet je ze hun zaak uitzetten.
VAN DE ZILVER
En hoe geldt dat dan voor zo’n buschauffeur? Wie moet het daar dan op gaan lossen?
RUTTE
Dat zal vaak zich in de trein voordoen, heb je de conducteurs voor. We zijn in gesprek met de OV-bedrijven om dat heel precies in te regelen. Maar ja, jongens we zijn geen politiestaat. Het begint ermee dat ik helemaal niet wil dat die caféeigenaar zich druk hoeft te maken over die anderhalve meter omdat mensen het zelf doen. Het begint ermee dat ik helemaal niet wil dat die buschauffeur, chauffeuse of de conducteur, conductrice zich ermee moet bezig houden. Omdat u en ik het zelf al doen. En we hebben in de afgelopen weken laten zien dat we dat eigenlijk ook heel goed kunnen. Dus mijn oproep is: blijf dat nou doen. Want anders loop je het risico dat er toch weer meer verspreiding komt. En die cruciale indicatoren van hoe gaat het bij de ziekenhuizen, het aantal besmettingen, de verspreiding van het virus, hoeveel mensen besmet je, dat die gaan oplopen en je volgende stappen in de versoepeling niet kunt zetten. En dat is voor de economie niet alleen slecht maar ook voor het welzijn van mensen. Mensen langer thuis zitten, langer thuis moeten werken. Ja, minder bewegingsruimte hebben. Dat heeft ook voor onze mentale gezondheid, gezinsleven, natuurlijk allemaal gevolgen.
VAN DE ZILVER
Een andere vraag dan, u zegt eigenlijk net van: wij stellen hier vanuit Den Haag de kaders en veel moet nog ingevuld worden. Maar ook in die kaders is voor mensen toch wel heel veel onduidelijk nog de afgelopen dagen. Om een voorbeeld te noemen. Als ik volgende week in een park ga sporten met tien mensen op anderhalve meter afstand dan mag dat. Maar als we klaar zijn met sporten en we gaan in het gras liggen met z’n tienen op anderhalve meter afstand dan zijn we in overtreding?
RUTTE
Dat wordt allemaal precies uitgewerkt met de veiligheidsregio’s. De hoofdregel blijft inderdaad, dat heeft u helemaal goed, anderhalve meter. En die wordt gehandhaafd vanaf drie personen.
VAN DE ZILVER
Maar dat geldt dan niet als ze gaan sporten want dat mag dan wel?
RUTTE
Nou, je mag op een sportclub mag je sporten als dat gewoon teamsporten zijn. Maar we gaan dat allemaal met die veiligheidsregio’s nog in detail bekijken.
VAN DE ZILVER
En u...
RUTTE
...maar ik heb het ook gezegd dinsdag jongens, een samenleving die sinds de Batavieren tienduizend jaar is gegroeid en nu door dat ellendige virus in een paar weken een aantal essentiële veranderingen moet doorvoeren in z’n sociale gedrag met z’n sociale ruimte, openbare ruimte dat is natuurlijk, dat roept allerlei vragen op. We hebben vandaag ook weer zitten praten van oh ja, dat moeten we ook nog eens even scherper krijgen of dat moeten we met de veiligheidsregio’s over spreken, dat moeten we nog verder aanpunten. Dat is nou eenmaal zo.
VAN DE ZILVER
Dus u zegt eigenlijk: die onduidelijkheid daar moeten we dan de komende tijd maar mee leren leven?
RUTTE
Ja, ik vrees het wel. En ook gewoon verstandig mee omgaan. Ook daar ben je als burger gewoon in een volwassen land een volwassen persoon prima toe in staat volgens mij. Maar de hoofdregel blijft: als je klachten hebt blijf je thuis en op straat hou je de anderhalve meter.
VAN DE ZILVER
Maar dat een persconferentie die u geeft en die minister De Jonge geeft zoveel vragen oproept en zoveel onduidelijkheden oproept, denkt u dan niet van: dat hadden we misschien wel beter of anders kunnen organiseren?
RUTTE
Nee, geen seconde want dat kan helemaal niet. Je kunt niet, ik ben historicus, dit land bestaat al meer dan tienduizend jaar. We moeten nu in paar weken tijd een aantal dingen die we tienduizendjaar gewend waren omgooien. Dat kun je niet allemaal voor zijn.
JONKER (NIEUWSUUR)
Ja, nog even door op het vorige onderwerp. Zelfs de VVD-fractievoorzitter snapt niet hoe we nou op terrassen anderhalve meter gaan handhaven. Tussen ieder persoon die afstand of tussen groepen, zoals u suggereerde, bent u er al uit hoe we dat nou gaan doen?
RUTTE
Gewoon tussen personen. Alleen de fout die ik maakte was dat kinderen tot 12 jaar die mogen wel rondhollen.
JONKER
Maar hoe gaat een café dan winstgevend zijn als ze tussen elk persoon...
RUTTE
Ja sorry, ik heb dat virus niet bedacht. Die cafés willen open, dat begrijp ik, ik wil de terrassen ook weer open maar dan ga je je wel aan de anderhalve meter houden. Want als je dichter bij elkaar komt dan loop je echt een risico. Nou dan krijg je het punt met kinderen tot 12 jaar, oplosbaar. Want daar is de verspreiding van het virus sowieso heel beperkt, maar, en de risico’s voor de gezondheid. Maar ja jongens, daarboven wel. Ik begrijp wel dat café-eigenaren balen van de 30 en van de anderhalve meter, maar ja, dan moeten we allemaal dicht blijven. Dan moeten we zeggen: dan doen we helemaal niks, maar dan is je economie kapot. En dat kan nu waarschijnlijk wel. En ik ben ervan overtuigd, ook als gemeenten, dat zie je ook hier en daar: wat meer ruimte voor die terrassen gaan geven, dat helpt je ook weer in de spreiding van mensen in de publieke ruimte, als terrassen wat groter worden. Je ziet allerlei gemeenten erover in gesprek.
JONKER
De heer Dijkhoff raadde u aan daar nog eens naar te kijken, maar u blijft erbij. Tussen elke persoon anderhalve meter.
RUTTE
Nee, Dijkhoff zei: hoe zit het dan als ouders, hij had een ander punt, hij zei: als ik met mijn vrouw daar zit en thuis liggen we lepeltje-lepeltje, waarom moet het dan op het terras, zo zei hij het letterlijk, op anderhalve meter zitten. En daarvan zei ik: dat is in de handhaving heel lastig, maar daar kijken we de komende dagen ook natuurlijk, en weken, met de horecamensen: zou je daar een praktische oplossing voor kunnen vinden? Het onderscheid tussen u en uw partner versus u en een goede vriend die niet samen in een huis woont.
JONKER
Andere praktische uitvoering: dat verplichte mondkapje in het OV, wordt dat nou gehandhaafd?
RUTTE
Ja.
JONKER
Of is dat ook eigen verantwoordelijkheid?
RUTTE
Nee, er wordt gehandhaafd. Dat is verplicht vanaf 1 juni.
JONKER
Hoe gaat u dat handhaven?
RUTTE
Nou, je moet het gewoon op hebben en anders krijg je een boete.
JONKER
Daar gaat politie rondlopen door de treinen, boa’s, hoe moeten we dat zien?
RUTTE
Ja of je wordt eruit gezet door de conducteur. Dat gaan we allemaal met de OV-bedrijven verder uitwerken, maar je hebt het op, vanaf 1 juni, omdat je in het openbaar vervoer die anderhalve meter lastiger kunt handhaven.
JONKER
Wordt er dan ook gecontroleerd of het mondkapje goed genoeg is of er goed op zit?
RUTTE
Het moet een neus-mondkapje zijn, dus over je neus en over je mond. En op de website, vanaf vanavond dacht ik, staat het erop, kun je ze gaan naaien.
JONKER
Sportvraag: de betaalde voetbal vraagt om 400 miljoen tegemoetkoming?
RUTTE
Martin van Rijn zit binnenkort met het betaald voetbal eens even goed aan tafel om te kijken: wat speelt daar nou allemaal? Vanaf 1 september kunnen contactsporten weer, dus dan kan het betaald voetbal ook weer beginnen in ieder geval. En de vraag is: wat kun je dan voor 1 september? Ja is toch uiterst complex, maar goed Van Rijn heeft een gesprek met ze. Alleen stadions zullen waarschijnlijk nog niet kunnen vanaf 1 september omdat op plekken waar mensen schreeuwen in een stadion of hard zingen in een kerk of heel erg hijgen in een sportschool, daar moet je extra voorzichtig mee zijn.
JONKER
En dus vragen zij 400 miljoen euro tegemoetkoming.
RUTTE
Ja ik krijg drie keer per dag.... Dan is het nog weinig hoor, meestal is het boven het miljard als ze iets vragen.
JONKER
De VVD-fractievoorzitter was een beetje geërgerd hierover, over deze vraag, maar u zegt dus ook niet meteen ja.
RUTTE
Nee, natuurlijk niet. Ik begreep Klaas zijn blog heel goed.
JONKER
Kunnen sportevenementen doorgaan met hun voorbereiding? Want bijvoorbeeld de Amstel Gold is nu verplaatst naar half oktober. Maar ze zien de bui al een beetje hangen dat dat ook niet...
RUTTE
Joh ik heb geen idee. We hebben gisteren ook in die brief gezet: wat we nu kunnen zien is voor de komende weken. Eigenlijk het enige wat we echt zeker weten is aanstaande maandag. En de routekaart die we gemaakt hebben zouden we niet gemaakt hebben als we niet zouden menen, op basis van de ontwikkeling van de cijfers, dat dit haalbaar moet zijn. Maar we gaan het wel per stap bekijken: 1 juni, 15 juni, 1 juli, 1 september. Dan blijft die grote groep over, dat snap ik natuurlijk heel goed, van de vergunningplichtige en meldingsplichtige evenementen zoals grote sportwedstrijden. Ja, dat is nu niet te zeggen. Dat is allemaal na 1 september. Maar ik ben er op dit moment niet vreselijk vrolijk over omdat je weet dat een groot stadion waar mensen staan te schreeuwen naar voetballers of een popconcert waar mensen meezingen of het aanmoedigen van wielrenners, dat kunnen superspreaders worden als je niet oppast. Dus daar moeten we ook gewoon kijken, ik hoop natuurlijk ook van harte dat je de komende weken meer achterhaalt over hoe dat virus werkt, of je nog meer dingen kunt doen om die verspreiding van het virus te beperken. We weten nog heel veel niet van het virus. Dus misschien ontdek je nieuwe inzichten en kun je op een gegeven moment wel weer dingen doen. Maar ik ga nu geen valse hoop geven, dus die hele grote evenementen zijn in ieder geval dicht tot 1 september en daarna kijken we verder. Maar op dit moment is dat echt wel een groot vraagteken.
VAN LEEUWEN (BNR)
Ik heb geprobeerd het mondkapje te naaien trouwens, het is niet gelukt met de handleiding. Dus misschien kunt u nog even aanpassen.
RUTTE
Maar ligt dat aan de handleiding of aan u?
VAN LEEUWEN
Er zit geen naaipatroon bij.
RUTTE
Nee he. Nou dan gaan we onmiddellijk naar Rijksoverheid.nl/mondkapje
SCHROVER (RVD)
Ja, Rijksoverheid.nl, slash mondkapje weet ik niet zeker, maar. Rijksoverheid.nl en dan zoek: mondkapje.
RUTTE
Mondkapje of masker, zoiets.
VAN LEEUWEN
Maar u zei trouwens gisteren in het debat: eigenlijk gaat het best aardig, zo met zijn allen hoe we het hebben gedaan. Hoe kijkt u nou terug naar die acht weken? Is uw conclusie: we hebben het best aardig gedaan?
RUTTE
Ja maar ik wil zo voorkomen, want ik zou zelf een hekel hebben aan een premier die de hele dag mij complimentjes geeft als lid van deze samenleving. Dus ik voel me ook helemaal in positie om mensen complimentjes te maken. Ik kan alleen maar schetsen wat ik zie in de verspreiding van het virus en de snelheid waarmee dat gebeurt. En die hebben we behoorlijk teruggedrongen. Alleen de vraag is: hou je dat vast? En daarom: blijf thuis bij klachten. En zou je ook nog benauwdheid of koorts ontwikkelen, blijft het hele gezin thuis en hou die anderhalve meter, de hygiënedingen, het handen wassen en de elleboog en het papieren zakdoekje. Dat zijn echt hele belangrijke aanwijzingen.
VAN LEEUWEN
Nederland werd natuurlijk een beetje geregeerd door de experts, door de witte jassen. Heeft u gevoel na deze week dat u de regie weer een beetje terug heeft?
RUTTE
Ik heb geen seconde getwijfeld over de regie. Alleen een goede regisseur baseert zich wel op feiten. En heel eerlijk, Nederland heeft een hele grote fout gemaakt mij premier te maken, want ik ben geen viroloog. Was ik dat maar geweest, dan kon ik het allemaal zelf bedenken. En mijn meeste collega’s zijn geen virologen. Dus ik moet mij natuurlijk, en met Hugo de Jonge en met Martin van Rijn en de anderen die eraan werken moeten we ons baseren op deskundige adviezen waarbij ik ook nog maar een keer zeg: het is niet dat we die allemaal meteen overnemen, dat leidt altijd tot pittige gesprekken. Maar heel vaak volgen wij het advies omdat het advies niet uit een persoon komt, maar uit een team waarin ook weer uitvoerig allerlei dingen worden afgewogen. Ook in dat team weten ze niet alles, want we weten heel veel niet van het virus, maar dit zijn in ieder geval wel de mensen die veel meer weten van virussen dan u en ik, in ieder geval dan ik.
VAN LEEUWEN
Dus die aanpak blijft ongewijzigd?
RUTTE
Ja maar dan komt natuurlijk het punt dat, terecht, de motie-Segers een paar weken geleden zei ‘joh Mark, luister, of regering, kabinet, naast al die virologische, epidemiologische overwegingen hè, dus hoe moeten we ons in de samenleving tot elkaar verhouden om het virus niet verspreiden, heb je natuurlijk ook vraagstukken rondom de economie. Neem bijvoorbeeld het vraagstuk, nu het OV weer opstart, maar uiteindelijk op 40% capaciteit, hoe voorkom je dat teveel mensen in de spits reizen. Dus hoe ga je verspreidt werken. Dat soort vraagstukken, dat zijn dingen die we ook allemaal moeten uitzoeken. En dan helpt het om clubs te hebben, en ik heb er drie genoemd in de brief aan de Kamer deze week, die we over dat soort vraagstukken, dus maatschappelijke vraagstukken, vraagstukken rondom bestrijding van eenzaamheid, in dit geval vraagstukken rondom verspreid werken, advies kunnen vragen. En dat zijn natuurlijk allemaal dingen waar we normaal als samenleving tien jaar over zouden discussiëren en dan zouden zeggen ‘het kan niet’. En ik was gisteren, vond ik zo mooi, verteld in het Kamerdebat gisteren, bij Basalt, de club hier in Den Haag met ook vestigingen op andere plekken die werkt aan het herstel van mensen die van IC-afdelingen komen. Die moesten in een paar dagen tijd het hele pand veranderen, want waar ze normaal 150 mensen hebben, hebben ze nu alleen al 40 met Covid-19 en die moesten er ineens bij, weetje. En dat kan dan in één week. Gewone mensen zeggen ‘hè geen vergaderen, geen gezeur, doen’. En dat zal de komende tijd ook dus die... dat een beetje aanpakken met zijn allen, dat zal erbij blijven horen voorlopig.
VAN LEEUWEN
Nog één vraag over de noodpakketten, daar is veel lof voor, die worden heel snel in elkaar getimmerd. Toch is er ook kritiek. Stuurt u wel genoeg in de nieuwe economie? Gaat er niet veel te veel geld naar de oude economie, denk kerosine, en het is ook een beetje een gemiste kans misschien voor u als premier?
RUTTE
Als starters heb je allemaal onder schot nu en die waren deze week vrij tevreden zag ik. Het was eerst wat bureaucratisch leek het, hoe we dat hadden gedaan, maar daar was die 100 miljoen, zeg ik uit mijn hoofd, ook voor de starters. Kijk wat we gedaan hebben is die enorme bazooka neergezet met die drie afkortingen. Daarmee pak je ongeveer, dat wisten we ook wel, niet 100% van de problemen, maar 80, 90%. En zoals altijd in een crisis ben je vervolgens al je verdere tijd bezig om die laatste 10% in te vullen, terwijl overigens intussen de uitvoering, maar ik dat compliment maken, het UWV, de sociale diensten en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland natuurlijk bezig zijn met de uitvoering en daar ook dag en nacht aan werken. Maar wij zijn politiek-bestuurlijk vooral bezig met die laatste 10%, dat waren bijvoorbeeld de sierteelt en de patataardappelen, we zijn nu nog bezig met een aantal groepen in de zzp-hoek of, sorry, flexwerkers en seizoenswerk, en dat zijn natuurlijk altijd ingewikkelde zaken, maar die starters hebben we onder schot, volgens mij.
VAN LEEUWEN
Maar moet er niet meer naar innovatie nog, zou je denken. Je kunt ook een slag slaan nu... je gaat toch investeren en misschien daar nog sterker op in zitten.
RUTTE
Ja maar je moet nu wel een bazooka neerzetten die in de uitvoering nog enigszins doenbaar is. Als je nu eindeloze beleidsoverwegingen gaat meegeven aan het geld, nou vergeet het dan dat iemand nog een cent krijgt, want dan loopt het natuurlijk helemaal vast in de uitvoering. Dat gaat natuurlijk om enorme aantallen. Dus in die volgende, het volgende pakket, ga je proberen verder aan te scherpen. Pakket 2.0, vanaf 1 juli.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Nog even aanvullend, meneer Rutte. Want u had het net over het zijn van regisseur en dat u zich daarin baseert op feiten. Maar als er één ding duidelijk is geworden de afgelopen weken is dat u toch allerlei besluiten heeft genomen terwijl de feiten helemaal niet duidelijk waren. Als het gaat om het sluiten van de scholen, als het gaat om het gebruik van mondkapjes. Uw eigen adviseurs zijn daar ook nog steeds niet over uit of dat nou nodig is en dus feitelijk correct is. Dus hoe kunt nou zeggen dat u zich baseert op feiten als voortdurend allerlei nieuwe inzichten zijn waar weer hele andere feiten uit blijken?
RUTTE
Ja, maar als je niet alles weet is dat ook een feit. En dan baseer je je dus nog steeds op feiten. Ja, zo is het ook wel weer.
DE WINTHER
Is toch helemaal geen feit dat het nodig was om de scholen te sluiten, of wel?
RUTTE
Nee, dat hebben we ook gezegd. Bij ons, het feit waar wij ons op baseerde was de scholen kunnen open. Maar de samenleving stemde met z’n voeten. En ik kan niet, ik snap ook, ik kan niet weer zeggen ik stuur op basis van wat wij weten, wat wij menen dat de laatste inzichten zijn over de feiten. Zoals bij de scholen. En als dan de samenleving zegt, dat was half maart, we houden de kinderen thuis, en de leraren kwamen niet. Ja, dan kunnen wij wel hier staan brullen: u moet wel. Maar als die lui denken zoek het maar uit. Daar heb je je ook toe te verhouden, ook democratie, vind ik ook helemaal niet erg. Maar ik heb altijd gezegd: je vaart op zicht. Je besluit allerlei dingen op basis van 50 procent van wat je weet moet je honderd procent van de besluiten nemen. Maar uiteindelijk is een feit wat bijvoorbeeld uit een team van deskundigen komt die op basis van ook niet alles wat ze weten wegen en zeggen: dit is the latest current thinking, dit is wat wij menen dat nu verstandig het volgende is om te doen. Bijvoorbeeld de mondkapjes. Daar is lang over gediscussieerd. Die heeft enige meerwaarde in gevallen waarin je de anderhalve meter niet kunt handhaven en niet aan de voorkant kunt vragen aan iemand: heb je klachten? Zoals de kapper dat wel kan. En daarvan hebben we gezegd: dan stellen we ze verplicht in het openbaar vervoer. Nee tuurlijk, in het leven zijn er zelden honderd procent harde feiten, maar het je baseren op wat je weet en ook als je iets niet weet, dan is dat ook een feit.
DE WINTHER
Maar u zou wel zeggen dat het dragen van een mondkapje, ja, gebaseerd is op feiten, dat dat helpt tegen de verspreiding van het virus.
RUTTE
De conclusie van degene die er iets van weten is, en ik heb dat goed bestudeerd, en ik heb ze er ook over bevraagd, die is luister, het is dun, het bewijs, maar in gevallen waarin de anderhalve meter niet kan worden gehandhaafd en je niet kunt vragen, dat kun je niet in een trein aan iemand, heb jij klachten. Dat kun je wel bij de kapper. In die situaties heeft dat mondkapje echt meerwaarde. En daarvan hebben we gezegd, het niet medische neus-mondkapje stellen we verplicht vanaf 1 juni in het openbaar vervoer. Op basis van het feit dat deskundigen zeggen, alles wegend, is dat onze conclusie.
DE WINTHER
Dank u wel.
RUTTE
Goed weekend.