Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 9 april 2020
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 9 april 2020. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte
Goedemiddag. En uiteraard ging de ministerraad vandaag grotendeels weer over corona, het coronavirus. Er is vanmiddag ook nog een ministeriële commissie, die zich bezighoudt met de crisisbeheersing. Daar zijn geen grote besluiten voorzien, er zal wel na afloop vanuit collega’s beneden in de hal een mededeling worden gedaan over een paar onderwerpen. U zult mij daar niet zien, u heeft mij deze week al heel vaak gezien en dadelijk ook nog op televisie dus dat is zonder mij maar wel een paar mededelingen nog in de hal na afloop voorzien van die ministeriële commissie.
We zien gedurende deze week volgens de deskundigen ook weer iets eerder dat de maatregelen voorzichtig enig effect beginnen te krijgen. Ik heb daar ook afgelopen dinsdag over gesproken na afloop van de vorige ministeriële commissie en ook gisteren in de Tweede Kamer. En het is dus belangrijk dat we nu met elkaar doorgaan met ons aan de afspraken te houden, omdat het allemaal nog heel voorzichtig is, nog helemaal het begin is waarin we zien dat die effecten er zijn. Dus de hoofdboodschap de komende weken voor Nederland is echt: houd vol.
We zijn er echt nog lang niet. Als je kijkt nu op de intensive care-afdelingen, dan mooi om te zien dat die instroom daar wat terugloopt – ik heb nog geen cijfers van vandaag gezien, die zijn misschien niet naar buiten, maar gisteren in ieder geval is er een hele kleine terugloop – maar dat zijn natuurlijk allemaal eerste voorzichtige signalen. En nog steeds is het zo dat normaal gesproken op de intensive care wij in Nederland ruim 1100 bedden hebben voor alles en op dit moment is meer dan het aantal bedden alleen al bezet met mensen met een coronabesmetting. Dus nog steeds is de druk daar gigantisch en een verdubbeling van de IC-capaciteit, die afgelopen weekend is gerealiseerd, meer dan verdubbeling van 1100-1150 naar 2400, dat blijft nog steeds een enorme prestatie van alle mensen in de zorg. Dus daarvoor geldt: hen te helpen doen wij het beste door ons aan de afspraken, aan de regels te houden, de anderhalve meter afstand en alle andere dingen. Want het grootste gevaar is dat we denken, omdat die cijfers nu een eerste voorzichtige trend laten zien die zegt ‘het lijkt te werken’, dat we dan gaan verslappen. En dat moeten we dus vooral niet doen, want dan loop je echt het enorme risico – is ook door de voorzitter van de intensive care-vereniging van de week gezegd – dat je op enig moment weer een piek gaat zien en dan kan die piek weleens heel onbeheersbaar worden in de zorg. Dus dat mag niet gebeuren, dus de komende weken echt ons houden aan de afspraken.
We denken na over wat daarna, dat weet u. We kijken wat we met de maatregelen gaan doen na 28 april, dat is ook eerder gezegd, dat doen we in de week voor 28 april: kun je ergens hier en daar iets verruimen of moet het hele pakket nog door? Dat zullen we allemaal op basis van de adviezen die dan liggen besluiten. En intussen is het natuurlijk van belang om in alle sectoren na te denken over de samenleving op enig moment, na 28 april of zoveel later dat het mogelijk is om bepaalde maatregelen iets terug te schalen. En in het nieuwe normaal, waar ik het maandag of dinsdag over had, in het nieuwe normaal, in die anderhalvemetersamenleving, is het echt van belang dat iedereen wel nu nadenkt in z’n eigen sector: hoe zou dat er dan uit kunnen zien? In de horeca, in het onderwijs, bij de winkels, in de fabrieken, op de kantoren, bij de overheid, in de gemeenten, overal, bij iedereen die in Nederland werkt en daarmee te maken heeft.
Daarom is het zo belangrijk, vooral ook dit Paasweekend weer, waar het weer een beetje beter weer lijkt te gaan worden: blijf zo veel mogelijk thuis en als je toch de deur uitgaat, houd de anderhalve meter afstand. Ga niet de straat op als je verkouden bent, als je verkoudheidsklachten hebt. En mocht je bij die verkoudheidsklachten ook nog benauwdheid ontwikkelen of koorts, zorg er dan voor dat het hele gezin binnenblijft, alle huisgenoten.
Er worden ook dit weekend weer preventief maatregelen genomen om mensen te ontmoedigen naar recreatiegebieden te komen. Door de voorzitters van de veiligheidsregio’s is bijvoorbeeld besloten om plekken af te sluiten om daarmee ook overlast door groepen motorrijders en wielrenners te voorkomen. En mensen let op, dat is echt van belang: die veiligheidsregio’s, die handhaven, dat zie je ook in het aantal bekeuringen dat is uitgeschreven de afgelopen tijd. Dat betekent dat wie ook dit weekend zou denken ‘ik kan zo’n tijdelijke afzetting negeren, ik kan een gebiedsverbod opzettelijk negeren’, die kan rekenen op een bekeuring. En ook het niet-noodzakelijk grensverkeer wordt ontmoedigd. Hiervoor wordt door de grensregio’s samengewerkt met de Belgische en Duitse collega’s en waar nodig kunnen grensregio’s, kunnen de veiligheidsregio’s in die grensgebieden, kunnen besluiten om bepaalde toegangswegen helemaal af te sluiten als dat nodig zou zijn. Dat is uiteraard tijdelijk, want uiteindelijk wil je zo veel mogelijk dat het verkeer van grenswerkers, dat zijn vaak mensen in de zorg of andere vitale sectoren over de grens, dat dat door kan gaan.
Dus ook dit Paasweekend geldt onverkort de intelligente lockdown. En dat betekent dus: houd je aan de regels, gebruik je gezonde verstand. En als dat niet gebeurt, dan wordt er gehandhaafd. En ik denk dat belangrijk is dat ook de mensen in het land, het overgrote deel dat zich aan de afspraken houdt, dat die ook zien dat die enkeling die dat niet doet, dat we daar op handhaven. En ja, ik realiseer, ik denk iedereen in dit land realiseert zich dat dat impact heeft op het leven van mensen, wat we allemaal moeten doen nu, dat dat echt impact heeft. Dat er eenzaamheid is, dat er mensen zijn met angst, dat er mensen zijn die zich eenzaam voelen, al die zaken die spelen op dit moment in Nederland. En daarom is het zo belangrijk dat we dit niet langer rekken dan nodig is. En de enige manier om uiteindelijk weer naar een iets normalere, dat nieuwe normaal toe te gaan is door ons nu strikt aan die afspraken te houden. Want zouden die aantallen besmettingen weer oplopen, dan moet het allemaal nog veel langer duren. Dus dit hebben we echt met z’n allen in de hand en dat hebben we, vind ik, de afgelopen weken met elkaar ook heel knap gedaan. En dat zie je nu heel voorzichtig terug in die cijfers. Dus laten we dat alsjeblieft met z’n allen voortzetten. Dat is mijn grote oproep eigenlijk op dit moment, in deze persconferentie. Nou dat van mijn kant. Maar er zijn vast ook nog vragen van de journalisten.
Coronacrisis - Maatregelen na 28 april (1)
FRESEN (NOS JOURNAAL)
Ja meneer Rutte, gisteren in het Kamerdebat toen die cijfers van de ic’s bekend werden deed u twee keer ‘pff, pff’. Het lijkt dat het de goede kant op gaat daar. Tegelijkertijd zeggen de deskundigen: je kan pas aan versoepeling gaan denken als een langere tijd de ziekenhuizen niet overvraagd zijn en gisteren zagen we in de staatjes van het RIVM dat dat wel pas in juli het geval kan zijn dat de situatie op de ic’s weer eigenlijk een beetje echt normaal is. Is het dus denkbaar dat we ook tot en met in de zomer met strenge maatregelen zoals we die nu kennen te maken houden?
RUTTE
Daar wil ik een heel precies antwoord op geven en dan ga ik u precies vertellen wat we wel weten en wat we niet weten. Dat is een heel precies antwoord. Er moeten een paar dingen goed gaan om echt te kunnen versoepelen. Dan moet de verspreidingsgraad van het virus, daar is zo’n getal voor, dat kan boven of onder de 1 liggen. Dat heeft lang boven de 1 gelegen. Als dat een tijd onder de 1 ligt, dan kun je gaan nadenken over versoepeling. Het ligt nu onder de 1 maar nog niet lang genoeg en nog niet diep genoeg. Dus dat moet meer. Zo’n paasweekend is daarbij heel belangrijk, want als dan een hoop mensen zich niet aan de afspraken houden, dan kan het getal zo weer boven de 1 schieten. Meer besmettingen, meer complexiteit. Dat hangt samen met de tweede voorwaarde om iets te kunnen versoepelen. Dat is inderdaad de capaciteit in de ziekenhuizen. Dat betekent dus dat het sowieso ondenkbaar is dat je eind april zegt: we gaan weer gewoon ons normale leven leiden. Dat is echt ondenkbaar. Wat je hoopt per eind april is dat je iets kunt versoepelen. Maar het feit dat ik ook heb gezegd, die 1,5 metersamenleving zal lang bij ons blijven, dat zal lang nog het nieuw normaal zijn in Nederland, is mede ook vanwege de capaciteit in de ziekenhuizen en omdat er nog steeds verspreiding is van het virus. Dus het derde wat je moet hebben is voldoende testcapaciteit. Daar wordt verschrikkelijk hard aan gewerkt. Er wordt nu veel meer getest, maar je wilt het ook langer kunnen blijven doen, dus daar moeten we de grondstoffen voor hebben. Daar zijn we mee bezig om dat ook uit te breiden. En tot slot is belangrijk dat wat vroeger de GGD deed, maar op deze schaal is dat lastig, dat als er toch nog besmetting plaatsvindt, dat het contactonderzoek en het brononderzoek dat dat kan plaatsvinden en dat lukt op deze schaal niet zomaar door de GGD’s, vandaar dat we zoeken naar die apptechnologie, met maximaal garanties op privacy, om op die manier dat GGD-werk meer elektronisch te kunnen doen. Dat betekent dus niet, sorry voor het lange antwoord, zeker niet dat eind april alles normaal is, echt zeker niet. Je hoopt eind april dat je hier en daar iets kunt versoepelen, ook dat is echt nog niet zeker. Het kan ook zijn dat als de cijfers zich niet goed ontwikkelen dat je nog langer dit moet voortzetten. Maar je hoopt natuurlijk iets te kunnen versoepelen. Dat hebben we echt met elkaar in de hand, maar je ziet inderdaad uit die cijfers van Jaap van Dissel van het RIVM en van Gommers van de club van ic-bazen, dat het echt nog langer gaat duren voordat het weer een beetje normaal wordt in de ziekenhuizen. En dan tot slot, dan ben ik echt klaar met mijn lange antwoord, in die ziekenhuizen wil je op een gegeven moment ook weer dat er ruimte ontstaat voor de normalere operaties. Die worden nu in veel gevallen uitgesteld. Wat niet wordt uitgesteld uiteraard is ic-opnames bij auto-ongelukken, hartaanvallen et cetera. Die gaan uiteraard gewoon door. Die capaciteit is er. Maar er is natuurlijk een heel stuk capaciteit nu weggehaald door de coronacrisis waar het gaat om bedden voor operaties die je kunt plannen, maar ook planbare operaties kun je niet eindeloos uitstellen. Dat heeft dan ook op enig moment vergaande gezondheidsgevolgen, dus je wilt ook in die ziekenhuizen daar weer wat ruimte voor krijgen. Ook daar wordt nu naar gekeken: hoe kun je dat de komende tijd weer enigszins mogelijk maken? En de oproep die ik daarbij helemaal tot slot op uw antwoord wil doen, is dat mensen met hartklachten, mensen met andere acute gezondheidsklachten, anders dan corona, zich wel bij de huisarts moeten melden. Wel naar het ziekenhuis kunnen. Daar is in voorzien. En we zijn op dit moment bevreesd dat er mensen zijn die denken, met hartklachten of andere acute gezondheidsklachten buiten corona: laat ik het maar niet doen, want de zorg is al zo belast. We hebben alles kunnen doen, de verpleegkundigen, de artsen, dat voor die zorg er nog steeds de ruimte is. En het is echt van belang dat mensen die dat soort klachten hebben daar mee wel naar de huisarts gaan, daar mee wel ook naar het ziekenhuis kunnen zien en die moeten ook weten dat die ruimte er dan is.
FRESEN
Maar terug naar mijn vraag, enige minuten geleden, is het denkbaar dat je inderdaad tot en met de zomer echt met hele strenge maatregelen te maken krijgt als Nederland?
RUTTE
Nogmaals, het is echt niet te voorspellen hoe het nu verder gaat. Wat we alleen kunnen voorspellen is dat we 28 april hopen, of de week voor 28 april, hopen te weten wat we met het hele pakket gaan doen wat nu doorloopt tot 28 april. We gaan in die week daarvoor [onverstaanbaar, red] kijken: hoe zit het? Hoe lang is die verspreiding nou onder de 1? Is dat gelukt? Is hij diep genoeg onder de 1? Hoe staat het met de ziekenhuiscapaciteit? Hoe staat het met de testcapaciteit? Hoe staat het met de mogelijkheden om....
FRESEN
Maar dat zijn allemaal zaken die echt een hele lange tijd nodig hebben en die in de staatjes tot ver in de zomer doorlopen. Vandaar dat ik de vraag stel: moeten we niet gewoon tegen Nederland zeggen, moet u dat niet gewoon zeggen: hou er maar rekening mee dat je bijvoorbeeld je zomervakantie wel kan vergeten? Ik noem maar wat.
RUTTE
Waar je rekening mee moet houden, is dat we nu weten tot 28 april gaat dit pakket door. Wat we eigenlijk wel zeker weten is dat de kans nul is dat je 28 april het oude leven helemaal terug hebt. Die kans lijkt me echt nul. Dan zullen we hopelijk toe kunnen gaan naar een nieuw normaal waarbij je stapje voor stapje delen van het maatschappelijk leven weer op gang kunt brengen, maar wel met behoud van de 1,5 meter, met behoud van alle andere randvoorwaarden, omdat er op dit moment simpelweg in onze samenleving nog geen vaccin is, nog te veel mensen besmet kunnen raken en het is van heel groot belang om dat te doen. Maar het kan ook zo zijn dat de cijfers zich niet goed ontwikkeld hebben en je moet zeggen: we moeten nog langer door, zelfs met het huidige heftige niveau van intelligente lockdown. Je hoopt dat je het iets kunt verruimen, dat is het enige wat we weten.
Situatie in de verpleeghuizen (1)
FRESEN
Even iets anders. De situatie in de verpleeghuizen. Dat ziet er eigenlijk toch wel heel zorgelijk uit, de verhalen die we daar van horen. En ook voor de mensen die daar moeten werken. Ons bereiken berichten dat de ziekenhuizen en de verpleeghuizen eigenlijk de wanhoop nabij zijn als het gaat om mondkapjes. En ze nu zelf met fabrikanten aan het bellen om maar binnen te harken wat er binnen te harken valt. En ze zeggen eigenlijk: tot en met het weekend gaat het nog, maar na het weekend zijn de voorraden op. Hoe ernstig is de situatie daar, is uw indruk?
RUTTE
U stelt eigenlijk twee vragen die ik allebei wil beantwoorden. In de eerste plaats: de situatie in de verpleeghuizen is inderdaad zorgelijk, omdat er gisteren ook door Jaap van Dissel in de hoorzitting in de Tweede Kamer gemeld is dat wij zien dat in verpleeghuizen, in veel verpleeghuizen zich gevallen voordoen van besmetting. Dat is natuurlijk bij de mensen die daar wonen een extra risico, een extra groot risico. En daarom is het belangrijk dat nu alle mensen in de zorg die direct patiëntencontact hebben sinds enige tijd, als ze klachten hebben, getest worden, kunnen worden. Klachten die passen bij corona, bij Covid-19. En daarom is het ook zo belangrijk dat die verpleeghuizen, hoe tragisch en moeilijk dat ook is, gesloten zijn voor bezoek anders dan het eigen personeel, omdat we daarmee in ieder geval een grote stap hebben gezet om die verspreiding te beperken. Maar je ziet op dit moment inderdaad zorgelijke berichten uit verpleeghuizen. Daar is ook gisteren in het Kamerdebat aandacht voor geweest. Het andere onderwerp zijn natuurlijk de mondkapjes en de beschermingsmiddelen, daar is het feit dat de hele wereld aan het jagen achter die beschermingsmiddelen, die persoonlijke protectiemiddelen, mondkapjes zijn daarbij heel belangrijk, maar er zijn ook nog andere zaken. Daar is een heel team op het ministerie mee bezig om aan te werken. Dat is een. Dus je probeert in te kopen. Er zijn grote bestellingen geplaatst, Maar het kost tijd en het lukt niet altijd om vooraan te staan in die bestelling, want anderen proberen dat ook, dus iedereen is aan het jagen. Het tweede wat we doen, dat gaat beter nu, is het op gang helpen van de productiecapaciteit in Nederland. En het derde is de verdeling, dus dat je zorgt dat de beperkte voorraden die er zijn, dat je die zo goed mogelijk verdeelt. En er zijn ook, door het RIVM uitgebracht, protocollen hoe je eventueel beschermingsmateriaal – en dat wil je niet, dus het is echt het laatste wat je wilt – maar in uiterste noodzaak kunt hergebruiken en hoe je dat dan moet doen, omdat mogelijk te maken. Dus dat heeft, kan ik u zeggen, nu de IC-capaciteit niet meer de eerste zorg is, blijft een grote zorg maar niet meer de eerste zorg, de inkoop van longmachines is echt de absolute prioriteit nu van het hele team, erop gericht om waar het gaat om die persoonlijke beschermingsmiddelen en uiteraard ook de testcapaciteit, die twee zaken maar beschermingsmaatregelen, om dat zo snel mogelijk controle te krijgen. En dat is vandaag nog niet het geval. Dat is niet een uniek Nederlands probleem, maar daar heeft niemand iets aan, dat doet zich op dit moment in heel Europa voor.
FRESEN
Nee, maar het probleem is nu dat de zorginstellingen zien dat de voorraden echt bijna op zijn en ze na het weekend, zeggen ze, eigenlijk zonder zitten. En die eigen productiecapaciteit, die Nederland wil opzetten, daarvan zegt minister De Jonge: ja dat duurt nog wel enkele weken, voordat dat ook iets gaat opleveren. Maar maandag zijn misschien die mondkapjes op in die...
RUTTE
Maar het is niet alleen de eigen productiecapaciteit.
FRESEN
En wat zegt u daar dan over?
RUTTE
Nou wat ik u zeg is: we zijn niet alleen met de eigen productie bezig, we zijn ook bezig met inkoop. En er komen wel degelijk partijen naar Nederland. Het is niet zo dat er niets komt, maar we willen veel meer. En we zijn bezig met de verdeelsystematiek, om ervoor te zorgen dat waar het prioriteit heeft, maar...
FRESEN
Maar het water staat de zorginstellingen aan de lippen op dit moment, dat vertellen ze op dit moment.
RUTTE
En mijn antwoord is dat in de schaarste die er is ik niet hier nu de garantie kan geven dat we dat probleem de komende dagen of weken helemaal onder controle hebben. Dat is niet zo.
FRESEN
Maar dat zou dus kunnen betekenen dat maandag de mondkapjes op zijn.
RUTTE
Ik wil even toch u eerst vorige beantwoorden...
FRESEN
Ja, maar dat zou dus dat kunnen betekenen.
RUTTE
Ja maar u komt nu op basis van feiten die ik verder nu niet eerder gehoord heb, dat het zo heftig... Het is heftig, laten we het daar even over eens zijn. Maar u heeft blijkbaar informatie die ik zou willen verifiëren eerst. Maar los van of dat waar is of niet: er is een tekort aan de spullen, dat is het grote probleem. En heel Europa, de hele wereld is aan het jagen erop. Ik ben deze week met alles en iedereen in gesprek, internationaal, om dingen voor elkaar te krijgen. Daar hebben de mensen in de zorg helemaal niets aan, zolang niet die partijen op Schiphol of waar ze ook aankomen het land binnenkomen. Ik kan u verzekeren: er wordt dag en nacht aan gewerkt. In de tussentijd moeten we, in de schaarste die er is, zorgen dat het goed verdeeld wordt. Vervolgens maximaal alles doen om ervoor te zorgen dat wij succesvol zijn in die bestellingen. En ook zorgen dat iedereen bekend is met: hoe kun je in een uiterste geval hergebruiken?
LAMBIE (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, nog even over die verpleeghuizen. Dat betekent dus dat in ieder geval nog de komende dagen en misschien wel weken bewoners, maar ook personeel gewoon niet veilig zijn in die huizen.
RUTTE
Dat is de reden waarom wij al proberen voor het Paasweekend, of in ieder geval zo snel mogelijk, die verdeelsystematiek van de schaarste voor elkaar te hebben. Zodat je kunt kijken: waar moet je dat prioritair doen? En er wordt door de deskundigen nu naar gekeken.
LAMBIE
En die berichten over het verpleeghuis in Rotterdam, waar nu een Inspectieonderzoek naar begint? Er zijn ook andere verpleeghuizen in Nederland, er schijnt bijvoorbeeld in Amsterdam, dat daar nog meer doden zijn gevallen in een verpleeghuis.
RUTTE
Ik ken het verhaal uit, het vreselijke voorbeeld uit Rotterdam en ik weet dat de Inspectie daar onderzoek naar doet. Maar dat staat voor eigenlijk iets wat gisteren ook in de hoorzitting naar voren kwam: dat helaas, ik dacht in 900 van de 2400 verpleeghuizen, er grote zorg is. En dat zijn de cijfers die gisteren genoemd zijn. En daar wordt dus vreselijk hard aan gewerkt, om te kijken met de sector zelf: hoe kun je nog meer doen om daar te beschermen? In ieder geval is nu geregeld, dat is dan wel voor elkaar nu, dat is een heel klein gelukje bij het grote ongeluk van de schaarste: dat we al het personeel in de zorg nu kunnen testen. Dat kon eerst niet. Dus ook het verpleeghuispersoneel kan nu getest worden bij milde klachten, om te kijken of het corona is. En daarnaast inderdaad waar het gaat om de persoonlijke beschermingsmiddelen, ervoor te zorgen dat op basis van deskundig advies we dat zo goed mogelijk verdelen.
Europese noodsteun (1)
LAMBIE
En dan even over de Europese politiek. Meneer Rutte, vindt u Wopke Hoekstra ook zo’n goede onderhandelaar?
RUTTE
Ja, zeker.
LAMBIE
Is hij niet te streng?
RUTTE
Nee.
LAMBIE
En is er met Nederland überhaupt een deal te sluiten?
RUTTE
Zeker.
LAMBIE
Maar we staan op dit moment alleen, wordt overal geschreven.
RUTTE
Nou dat weet ik niet, dat gaan we afwachten, hoe het dan vandaag weer gaat. Kijk het is een ingewikkeld gesprek in Europa, waarbij wij solidair willen zijn met Zuid-Europa, maar we hebben ook een paar belangrijke overwegingen. We zeggen: tegenover steun willen we ook kijken hoe landen dan zelf hun concurrentiepositie kunnen versterken. Dat hoeft niet meteen nu, maar wel: wat kunnen ze na deze crisis doen om zaken die soms al wat langer liggen te wachten voor elkaar te krijgen, zodat die economieën zichzelf versterken? En het tweede punt is dat wij niet zijn voor gemeenschappelijke schulduitgifte in Europa. Dat zijn twee belangrijke punten in die discussie en zo heeft ieder land z’n eigen wensen en probeer je uiteraard tot compromissen te komen. En dat doet Hoekstra ook.
LAMBIE
Maar u zegt: Nederland staat niet alleen, in die...
RUTTE
Op het moment van de gemeenschappelijke schulduitgifte, dat tegenhouden, is een hele groep landen. Waar het betreft het vasthouden aan conditionaliteiten in het ESM ten principale ook. Hoe dat dan precies ligt, nu aan die tafel op basis van de voorstellen die daar nu liggen, daar ga ik niks over zeggen omdat die gesprekken vanmiddag verdergaan.
LAMBIE
Maar u bent normaal in de EU, in dat overleg zien we u altijd een beetje als het oliemannetje, de man die altijd wel een geitenpaadje weet te vinden. En nu wordt zo ongeveer Nederland, minister Hoekstra voorop en u ook, in de Zuid-Europese pers aangevallen als mensen die het Europese project op het spel zetten.
RUTTE
Ja maar daar zou ik niet teveel van onder de indruk zijn. Ik geloof dat dit ook even onderdeel is van de fase waarin de gesprekken nu zitten. We proberen die maximaal te helpen om ze tot een goed einde te brengen. En dit is nog niet klaar. Zelfs als het vandaag lukt eruit te komen, is daarmee het Europese gesprek over de economische gevolgen van de coronacrisis nog niet voorbij. Dan zal er nog meer moeten gebeuren daarna, later.
LAMBIE
Acht u mogelijk dat er een deal komt vandaag?
RUTTE
Ja dat acht ik mogelijk, ja.
Situatie in verpleeghuizen (2)
LENGTON (DE TELEGRAAF)
Ja meneer Rutte ik wilde even terug naar de verpleeghuizen. Want verpleeghuizen zijn gesloten voor bezoek en gisteren kwam naar buiten: 900 van de 2400, daar heeft het coronavirus toch toegeslagen. Onderzoekt het kabinet nou waarom dat daar zo hard heeft kunnen toeslaan?
RUTTE
Nou ja, wij zijn bezig natuurlijk ook met de vereniging van de verpleeghuizen, Verenso, de verpleeghuizen, de hele sector zeg maar, om te kijken: hoe kun je ervoor zorgen dat bijvoorbeeld mensen met klachten in verpleeghuizen, dat die zo goed mogelijk, he daar zo goed mogelijk behandeladvies is ‘hoe ga je daarmee om?’. Dat gebeurt ook in de huizen. We hebben niet voor niks natuurlijk besloten, is een heel moeilijk besluit geweest nu drie weken geleden, om aan de verpleeghuizen te vragen de deur te sluiten voor mantelzorgers, familie, vrienden. Dus dat er uitsluitend nog het personeel naar binnen kan. Er is nu voldoende testcapaciteit gelukkig sinds kort ook voor de mensen in de verpleeghuissector. En waar zich bijzondere gevallen nu voordoen wordt er door de Inspectie onderzoek naar gedaan. Wat wij nu vooral doen is in gesprek met de sector kijken wat wij verder kunnen doen om risico’s te voorkomen. En dat is ook van de redenen waarom de minister Hugo de Jonge van VWS Verenso, de vereniging, de beroepsgroep of de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde, heeft gevraagd om de richtlijn voor het testen ook van bewoners te verruimen. Dat is ook gebeurd. Daarmee lossen we dit probleem niet zomaar op. We zien dit probleem in heel Europa. Je ziet in Spanje en ook in Frankrijk en ook in andere landen dat verpleeghuizen echt een risico zijn, echt een risico zijn.
LENGTON
Ja, maar je wil toch weten waar dit misgaat? Dus nogmaals mijn vraag: gaat het kabinet daar onderzoek naar doen, waar dit mis is gegaan?
RUTTE
Ja maar we zitten nu midden in een crisis, we kunnen nu... Wat we vooral willen doen is kijken: wat zijn nu de dingen die je kunt doen om in ieder geval een verdere verslechtering te voorkomen? Meer fundamenteel onderzoek, ja als dat nu zinvol is om een verdere verergering van het probleem te voorkomen, dan moeten we dat doen. Dat doen we dus deels ook via het onderzoek wat de Inspectie doet naar in ieder geval één geval in Rotterdam, waar een heel heftig aantal overledenen is gerapporteerd. Breder nu een onderzoek doen wat meer laten we zeggen naar waarheidsvinding etcetera gericht is, dat doe je later. Wat je nu moet doen zijn de onderzoeken die je kunnen helpen om op korte termijn maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat dit niet erger wordt.
LENGTON
Kan het zo zijn dat inderdaad een gebrek aan beschermingsmiddelen hier een rol heeft gespeeld?
RUTTE
Ik ben geen deskundige, dat kan. Elke optie die u nu noemt is in principe mogelijk. Wij zijn denk ik allebei niet virologisch expert, maar we weten dat je natuurlijk zou willen dat alle mensen in de zorg – en ik snap heel goed dat mensen in de thuiszorg en de verpleeghuiszorg zich grote maken over in veel gevallen te weinig of geen protectiemiddelen. Feit is, zeg ik erbij, dat we er als idioten achteraan aan het jagen zijn en proberen productie op gang te brengen. Er is geen twijfel over dat dit niet prioriteit, dat was de IC-capaciteit zeg ik eerlijk, dit was ook prioriteit, topprioriteit maar de absolute topprioriteit was voorkomen dat onze intensive care-capaciteit zou overstromen. Dat is gelukkig niet gebeurd. Maar ook toen al waren wij dag en nacht bezig, alle betrokkenen, met het vraagstuk van de mondkapjes en de andere persoonlijke beschermingsmiddelen. En dat is, nu de IC-capaciteit voorlopig iets onder controle lijkt dankzij de inzet van alle schoonmakers, patiëntenvervoerders, verpleegkundigen en artsen, is dit helemaal bovenaan de lijst komen te staan. Maar daar stond het natuurlijk al, want wij realiseren ons, met de testcapaciteit, dat dat een paar essentiële vraagstukken zijn waar heel Europa mee bezig is.
LENGTON
Maar als het zo is, dan is het wel onverteerbaar toch?
RUTTE
Ja maar u noemt nu een optie wat het zou kunnen zijn, daar ben ik geen deskundige in. En ik vind het ook nu vooral relevant om alles te doen om ervoor te zorgen dat dit niet verergert en te proberen op basis van de dingen die we weten, de goeie maatregelen te nemen. En daar zijn Hugo de Jonge en de beroepsvereniging en de Inspectie op dit moment dag en nacht mee bezig, om te kijken: hoe kun je dit verder voorkomen, dat dit erger wordt?
Europese noodsteun (2)
VAN SOEST (ALGEMEEN DAGBLAD)
Ja ik wilde nog heel even terug naar wat u tegen de collega van RTL zei over Hoekstra. U leek in uw antwoord toch iets minder zeker over de steun die we hebben in andere landen voor onze opstelling dan de afgelopen dagen. Afgelopen dagen hoorde ik voortdurend: Nederland staat helemaal niet alleen, dat is allemaal beeldvorming. Maar nu hoor ik u toch zeggen: ja dat moet dadelijk nog maar blijken in het...
RUTTE
Dat moet blijken, dat weet je natuurlijk nooit. Nee die onderhandelingen, die vergadering is geschorst dus die gaat verder. En daarom zeg ik er ook niet zoveel over, want het heeft niet zo heel veel zin dat ik in een geschorste vergadering daar heel veel over ga zeggen. Dan bevorder ik niet, en dan krijgt u mijn standaardzin, een goeie uitkomst.
VAN SOEST
Oké. Nou ja, dan, maakt u zich dan zorgen dat we dan in elk geval in de beeldvorming de grote boeman zijn in deze onderhandelingen?
RUTTE
Nee, daar ben ik nooit bang voor. Ik vind namelijk dat Nederland altijd moet proberen naar het compromis toe te werken, maar wij zijn deze gesprekken ingegaan met twee belangrijke overwegingen. Het eerste is dat Nederland om allerlei redenen geen voorstander is van gemeenschappelijke schulduitgifte. En ten tweede dat wij zeggen, waar het betreft het Europese noodscherm, het ESM, zijn daar onderliggende afspraken gemaakt, die erin voorzien dat het inzetten van het ESM voor de directe kosten van gezondheidszorg vanwege de coronacrisis: ja dat kan, zonder verdere afspraken over wat gaat een land doen om zichzelf sterker uit de crisis te laten komen? Dat geldt niet voor eventuele inzet van het noodscherm, ESM, voor het versterken van de economische kant, het bestrijden van de economische gevolgen van de coronacrisis. Dan vindt Nederland het redelijk om vast te houden aan de afspraken uit het verdrag, het ESM-verdrag, aangenomen in alle nationale parlementen wat erin voorziet dat in zo’n geval er ook met landen gesproken wordt: we zitten nu in die situatie, hoe kunnen we jou helpen, ons te helpen, jou te helpen, de volgende keer sterker er zelf bij te staan als zoiets zich weer zou voordoen?
VAN SOEST
Maar u bent niet bang dat onze houding nu in ons nadeel kan werken bij de andere onderhandelingen, bijvoorbeeld over de eurobegroting? Ook niet?
RUTTE
Nee, daar ben ik niet bang voor, nee.
VAN SOEST
Nee, nou ja, ik vraag het ook omdat uw coalitiepartner D66 daar wel bang voor is.
RUTTE
Ja, dat zag ik.
VAN SOEST
Rob Jetten heeft vanmiddag uitgebreid op Twitter opgeroepen tot het kabinet om nu toch vooral water bij de wijn te doen. Voelt u zich nog wel voldoende gesteund?
RUTTE
Ja. Ja, door een ruime Kamermeerderheid. En we weten dat D66 geen onderdeel is van die Kamermeerderheid. Maar dit is wel het regeerakkoord, dat we uitvoeren. Dus, ja. En dat weet de heer Jetten ook en hij respecteert dat ook. Maar ik snap heel goed, heeft ‘ie ook alle ruimte voor, om nochtans aan te geven waar zijn partij staat in deze discussie. Dat mag natuurlijk, geen enkel bezwaar tegen.
Maatregelen na 28 april (2)
GOEDEGEBUUR (ANP)
Meneer Rutte, nog even terug naar de maatregelen. We moeten er rekening mee houden dat heel veel van die maatregelen, het leeuwendeel daarvan, ook nog na 28 april wel in stand zullen blijven. Wat betekent dat voor de vergunningsplichtige evenementen bijvoorbeeld? Dat is een maatregel die al heel vroeg is genomen en die ook...
RUTTE
Welke maatregel?
GOEDEGEBUUR
De evenementen, dat is een maatregel die natuurlijk als een van de eerste is genomen en ook al het langste in tijd duurt. Dat maakt het haast ondenkbaar dat zomerfestivals bijvoorbeeld kunnen doorgaan lijkt me?
RUTTE
Dat gaan we allemaal bekijken. Ik vind in een crisis moet ik mij ook houden aan, en zeker een crisis in een democratie. We proberen met 17 miljoenen mensen door deze crisis te varen. Dat doen we op zicht. We hebben weinig kompas om te kijken wat er voorbij het zichtbare gebeurt. Omdat heel veel dingen nog niet bekend zijn. Dus je vaart op het zicht van de wetenschap, op het zicht van de kennis die geleidelijk aan maar ook gelukkig toeneemt, omdat we meer ervaring krijgen. Dat doen we met zijn allen. Het is geen land waarin de regering iets zegt en de bevolking in de houding spring. Zo werkt het hier gelukkig niet. Althans voor mij niet, ik geloof voor de meeste mensen niet. Wil je dat dan goed doen, dan moet ik ook eerlijk zeggen wat we weten en wat we niet weten. Wat we weten is dat de maatregelen die we nu nemen, lijken effect te hebben, wat we weten is dat die maatregelen minimaal nodig zijn tot 28 april, omdat als we eerder zouden stoppen, de kans op een piek in besmettingen en daarmee een overbelasting van de gezondheidszorg en onnodige grote aantallen doden, dat dat weer enorm toeneemt. We weten ook dat we dus in de week voor 28 april gaan kijken wat we moeten doen. Dat is wat ik allemaal weet. Vervolgens op basis van die kennis vraag ik eigenlijk aan Nederland om na te denken over, in jouw sector, als je een horecazaak hebt of een museum of je werkt in het onderwijs, of bij de overheid, of in de zorg, of ergens anders, of in een fabriek, in de bouw, om na te denken, wetend dat het echt na 28 april niet klaar zou zijn, dat we hopelijk weer een beetje dan, of hopelijk als dat niet kan, toch zo snel mogelijk na 28 april weer iets naar dat nieuwe normaal kunnen, wat dat betekent in jouw sector, denk daar over na. Het feit is dat tot en met 28 april die maatregelen gelden en voor evenementen die vergunnings- en meldingsplichtig zijn tot 1 juni. Dat is wat we weten. Op basis van die informatie moeten mensen uiteindelijk ook zelf hun besluiten nemen hoe zij het inschatten. Ik kan dat niet voor ze doen, omdat ik niet verder wil kijken en kan kijken op dit moment, geloofwaardig, en er daarna zo’n waaier aan mogelijkheden is hoe het zich dan ontwikkelt en we dat pas weer kort voor 28 april weten. Daar moet ik niet over speculeren.
GOEDEGEBUUR
Er lijkt een zekere hiërarchie in die maatregelen te zitten natuurlijk. Is het niet logisch om te denken dat die dus ook in omgekeerde volgorde weer worden afgebouwd?
RUTTE
Sorry de microfoon moet dichterbij of mijn oren doen het niet goed.
GOEDEGEBUUR
Er zit een zekere hiërarchie natuurlijk in, in die maatregelen te zitten natuurlijk. Is het niet logisch om te denken dat die dus ook in omgekeerde volgorde weer worden afgebouwd?
RUTTE
Iedereen mag speculeren, maar daar zijn we over in gesprek, hoe dat dan zou... dat is ook wat ik maandag of dinsdag heb gezegd: ook dit moeten we met zijn allen doen, van een intelligente lockdown naar een intelligente, als het kan, weer verruiming. En dat betekent dat ik hoop dat scholen nadenken nu, zoals ze in twee dagen van klassikaal onderwijs om zijn geschakeld naar elektronisch, via Zoom en MS Teams, fantastisch hoe ze dat doen. De kinderen maken thuis hun lesjes en een paar keer per dag zitten ze met een hapje met de hele klas voor de computer en met de juf en de meester. Zo hoop ik dat de scholen nu ook gaan nadenken, dat gebeurt volgens mij ook, over hoe zou dan die 1,5 meterschool er uit kunnen zien? Kunnen we nog in de toekomst nog steeds kinderen tot in de klas brengen door de ouders? Ik weet niet hoe het bij u was in uw jeugd, in mijn jeugd gebeurde dat nooit, de kinderen voor de school uit de auto geschopt en gingen zelf naar binnen. We zijn er de laatste jaren aan gewend geraakt dat kinderen helemaal de klas worden ingebracht. Kan dat nog wel dadelijk? Moeten we niet toch weer terug naar: we zetten kinderen bij de scholen af en die gaan dan zelf naar hun lokaaltje toe? En hoe ziet het lokaaltje eruit? Is dat een school die de klas daar nog helemaal heeft zoals nu of heb je ’s ochtends en ’s middags les? Ik weet dat niet. Ik laat dat echt nu even over aan het onderwijs om daar over na te denken. En zo zullen alle sectoren dat moeten doen en dat is ook het nieuwe normaal. We krijgen niet de samenleving terug van voor de coronacrisis. Dit zal echt nog een tijd duren. Ik weet ook niet of het 28 april al kan. Maar als het al kan op 28 april zal dat zijn maximaal dat je op onderdelen wat verruimt, maar altijd met in achtneming van 1,5 meter, bij klachten blijf je thuis, heb je ook pijn op de borst, benauwdheid c.q. koorts, dan blijft de hele familie, alle huisgenoten thuis. Dat type maatregelen ligt voor de hand, zal echt nog wel wat langer duren.
VULLINGS (EENVANDAAG)
Ik vind het altijd verwarrend, want als het aan u had gelegen waren de scholen nog open geweest. En nu zegt u van: als ze opengaan, dan wordt het een 1,5 meter school. Wat is er dan veranderd?
RUTTE
Wat we doen bij de scholen is onderzoek nu naar, op basis van het RIVM, om te kijken: kloppen de aannames van onze deskundigen dat kinderen veel minder tot bijna niet het virus verspreiden en tot welke leeftijd is dat? Dat is een ding. Dat onderzoek hopen we zoveel mogelijk al tegen eind april beschikbaar te hebben, zodat je het kunt meewegen in het besluit of scholen na de meivakantie, want die zijn in ieder geval dicht tot en met de meivakantie, en dan verschilt het weer per regio of per school of dat tot de eerste of tweede week van mei is of ze weer open kunnen of niet, maar dat gaan we allemaal besluiten in de week voor 28 april. En daar wordt het onderzoek in betrokken. Twee is, dat een van de redenen waarom er zo’n grote zorg was over scholen, waren natuurlijk de ouders die zich bij de scholen melden met de kinderen. En door de gangen lopen met kinderen en tegen elkaar opbotsen et cetera. Dus dat is dat aspect. Of die 1,5 meter binnen die klas nodig, heeft u gelijk, dat weet ik ook niet zeker. Maar het is wel handig als scholen er over nadenken, zou uit dat RIVM-onderzoek blijken dat er toch enig risico is van verspreiding, dat weten we nu niet. We denken van niet, wat de deskundigen ook op basis van Chinees onderzoek hebben gezegd: dat is er nauwelijks op die leeftijd. Dan kun je ook nog krijgen, dat weet ik ook niet, allemaal opties waar de scholen zelf over moeten nadenken dat je misschien voor lagere scholen dat niet hoeft te doen, maar dat het risico toeneemt bij wat oudere kinderen. Dat weet je ook niet, zou kunnen. Moeten we allemaal afwachten wat er uit die onderzoeken komt. Dan is het wel handig als de scholen hebben nagedacht al: stel nou, dat die afstand wel relevant is bij een bepaalde leeftijdscategorie, hoe zou dat er dan uitzien? En moeten we dan misschien ’s ochtends en ’s middags lesgeven of de week in tweeën hakken of kan het wel dicht bij elkaar? En er kan best nog een verschil zitten dadelijk tussen lagere en middelbare scholen, dat weet ik allemaal niet.
VULLINGS
Maar het kabinet beslist hierover?
RUTTE
Nou ja, wat wij, kijk wat we uiteindelijk zullen moeten doen denk ik voor al dit soort sectoren is op basis van het wetenschappelijk advies als kabinet een besluit nemen welke richtlijnen je geeft aan sectoren: aan de horeca of aan scholen of aan de kappers?
VULLINGS
Nee maar de uitkomst kan zijn van: ook op school moet iedereen, ook de kinderen, anderhalve meter afstand houden of dat is bijvoorbeeld niet nodig?
RUTTE
Dat weet ik niet.
VULLINGS
En dat gaat het kabinet ook heel duidelijk zeggen?
RUTTE
Ja dat gaan we dan duidelijk zeggen. Over dat advies heb ik echt nog een informatie over, maar ik zou als ik schoolhoofd was gaan nadenken al: stel nou dat er wel noodzaak is om afstand te houden, hoe organiseer ik het dan? En als het dan niet nodig blijkt te zijn op basis van die onderzoeken, alleen maar mooi, dan heb je erover nagedacht, kan dat plan weer de vuilnisbak in. Maar dan heb je het in ieder geval voorbereid. Dus wees voorbereid op allerlei scenario’s. En misschien voor de scholen is die anderhalve meter, zeker voor de lagere scholen, onzeker of dat nodig is. Dat weten we gewoon niet. Misschien middelbare scholen wel, weten we ook niet. Maar voor bijna alle andere sectoren waar je met volwassenen te maken hebt is de kans natuurlijk heel groot dat die anderhalve meter echt een vast onderdeel zal zijn van ons leven nog langere tijd. En ja, bereid je er dan op voor.