Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 12 juli 2019

Mediatekst | 12-07-2019

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 12 juli 2019.

Inleidend statement minister-president Rutte

Misschien te beginnen: we hebben vandaag eerst een Rijksministerraad gehad en gesproken over Curaçao. Er is een aanwijzing nodig omdat er grote zorgen zijn over de oplopende tekorten op de begroting van het land en het daarmee samenhangend financieel beheer. Ik wil er meteen bij zeggen: dat zegt niets over deze regering. De samenwerking met Eugene Rhuggenaath en zijn kabinet is buitengewoon goed, we hebben ook heel veel vertrouwen in dit kabinet dat er zit op Curaçao. Maar feit is dat zij worden geconfronteerd met een aantal buitengewoon lastige omstandigheden, waardoor er risico’s zijn voor de overheidsfinanciën en het om die reden nodig is om gezamenlijk te helpen om de tering naar de nering te zetten en te werken aan een sluitende begroting. Dat betekent dat er ook moet worden gekeken naar noodzakelijke structurele hervormingen, bijvoorbeeld op het gebied van de economie, de overheidsfinanciën, op het gebied van het overheidsapparaat. Daarbij is ook een onderlinge regeling overeengekomen tussen Nederland en Curaçao, om te helpen. Niet zozeer met geld, maar wel met allerlei praktische hulp, expertise en op die manier Curaçao te ondersteunen in het doorvoeren van het aanjagen van die economie: kennis, capaciteit. Het is nu van belang om deze afspraken goed uit te voeren, in een goede samenwerking die er is tussen het Nederlandse kabinet en het kabinet van Eugene Rhuggenaath op Curaçao.

Nou dit was dan de laatste ministerraad voor het zomerreces. Heel veel besproken, jullie hebben de persberichten gezien, er zijn misschien vragen over. Volgend keer dat we elkaar zien is dan weer 16 augustus, onvoorziene omstandigheden daargelaten. Dan gaan we ook starten met de voorbereidingen uiteraard weer voor Prinsjesdag. Ik heb zelf nog een bezoek aan Parijs deze zondag, in het kader van de 14e juli, met een heel aantal Europese collega’s. En dan volgende week uiteraard de herdenking, 17 juli, MH17. En dan vanaf de 18e een korte reis naar de Verenigde Staten, onder andere een bezoek op donderdag aan Trump, president Trump van de Verenigde Staten. De banden tussen Nederland en Amerika zijn eeuwenoud, we hebben zo’n beetje de langste relatie, in ieder geval het gewest Holland, is geloof ik de eerste die Amerika erkende kort na 1776. Maar los daarvan gaan die banden ook nog veel verder terug dan 1776 en er is heel regelmatig contact, we zijn hechte bondgenoten. Ik denk dat en paar dingen op de agenda zullen staan. In de eerste plaats natuurlijk de geopolitieke ontwikkelingen die gaande zijn. We werken samen met de Verenigde Staten op allerlei plekken in de wereld in het brengen van vrede en veiligheid. Het tweede element zal zijn de economische samenwerking. Ruim 800.000 banen in Amerika dankzij Nederlandse investeringen en een kwart miljoen banen hier dankzij Amerikaanse investeringen en de ambitie is dat aantal op te schroeven. In dat kader vond ook de Global Entrepreneurship Summit plaats hier een aantal weken geleden. Maar daarbij natuurlijk ook de bijzondere ontwikkeling nu van het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie en het is onze opvatting dat van alle nog overgebleven landen in Europa wij by far het meest transatlantisch georiënteerde land zijn en sowieso met Schiphol en Rotterdam de fysieke toegang zijn tot Europa maar ook de mentale toegang. En ook dat punt maken en zeggen betekent ook dat je dan de dialoog intensief moet voeren. Dus dat zullen we doen.

Daarna ga ik door naar Boston, samen met Bruno Bruins. Daar is een hele handelsmissie, economische missie gericht op een aantal 21e-eeuwse terreinen van de moderne economie, op het gebied van life sciences, health, robotica, kunstmatige intelligentie. Er gaan heel veel bedrijven mee, er gebeurt heel veel in die regio rond Boston. Dat zal dan vooral vrijdag zijn en dan zaterdag weer terug en dan een paar dagen even weg.

Drugsgebruik op festivals

LENGTON (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, ik vroeg mij af: gaat u dit jaar weer naar een festival in de zomer?

RUTTE
Ja ik doe eigenlijk nooit mededelingen wat ik ga doen in de zomer, dus ik kan daar niet op ingaan.

LENGTON
Nou, u bent eerdere jaren wel geweest. Ik vraag dat, omdat minister Grapperhaus, die heeft iets gezegd over festivals, hè. Hij zegt: de politie wil graag op festivals goed op drugsbezit kunnen controleren, maar die festivals, dat zijn er teveel. Het zijn er 1100. Hoe staat u eigenlijk in deze discussie?

RUTTE
Ja, maar daar geef ik nu verder geen reactie op. Ik zag zijn uitspraken en ik ben het altijd eens met wat alle ministers zeggen. Dus... En de VVD geeft ook een festival. Daar heb ik geen drugs gezien, niet anders dan de bitterballen en het bier.

LENGTON
Maar is het iets wat het kabinet wil, minder festivals?

RUTTE
Ik geloof dat u sommige elementen in het Telegraafinterview iets te letterlijk neemt. Ik denk dat hij in algemene zin vaststelt dat wij een druk land zijn met heel veel activiteiten en heel veel mensen die zich van A naar B bewegen en allermaal leuke dingen doen en dat dat natuurlijk een aantal complexiteiten met zich meebrengt. Maar ik was niet van plan om nou het hele interview wat hij met De Telegraaf gaf te gaan analyseren hier.

LENGTON
U hoeft het interview niet te recenseren of daar commentaar op te geven. Mijn vraag is gewoon: is het iets wat het kabinet wil?

RUTTE
Nogmaals: ik heb zo de uitspraken niet geïnterpreteerd.

LENGTON
Ok, nou. Verder in het interview zegt hij: hij wil zich hard maken voor, of tegen drugscriminaliteit. En nou is daar een ondermijningsfonds voor. Daar zit 100 miljoen eenmalig in en 10 miljoen euro structureel. Hij zegt ook: dat is nog niet voldoende. Kunnen we erop rekenen dat dat meer wordt?

RUTTE
De uitspraak van ministers, die ik zelf ook vaak doe, dat op allerlei terreinen ik meer zou willen, bijvoorbeeld op lastenverlichting en nog meer investeren in onderwijs en politie, betekent niet dat dat altijd kan. Wij moeten keuzes maken in schaarste. Maar ik ben het volstrekt – ik was het eigenlijk van A tot Z met zijn interview eens. Ik vond het een heel goed interview. Ik vond dat hij dat allemaal goed bracht, maar het is niet zo dat hij daarmee een claim heeft gelegd. Hij heeft geschetst: je zou meer willen. Maar dat geldt voor alles. Ik zou meer willen doen op dit terrein. Ik zou ook meer willen doen aan nog meer lastenverlichting. Maar het geld is beperkt.

BREEDVELD (NOS JOURNAAL)
Ik wil even een paar dingen met u afkaarten.

RUTTE
Wat een vent, hè? Sjongejonge. Laat eerst alles vallen en dan...

Bezoek aan Trump (1)

BREEDVELD
Nee, nee, nee. Nee, u zei het al: er zijn tal van zaken die ik met Trump zou kunnen bespreken. De ontwikkelingen in de wereld. Eén daarvan is: er is een verzoek geweest van de Amerikanen om aanwezigheid in de Straat van Hormuz voor de kust van Iran. Is dat een overweging die...

RUTTE
Nee.

BREEDVELD
Een verzoek dat u serieus neemt?

RUTTE
Oh, uiteraard nemen we alle verzoeken van Amerika serieus, maar dat staat niet op de agenda volgende week. Dus wat gezegd is bij de NAVO-ministeriële over de Straat van Hormuz en wat eerder is gevraagd over Syrië, dat hele complexe vraagstuk daar, daar kijkt het kabinet naar, maar dat is niet gereed vóór mijn bezoek aan de president. Dus dat staat niet op de agenda.

Russische raketten in Turkije

BREEDVELD
Geen besluit over genomen nog. Het tweede is: de plaatsing van de S400-raketten in Turkije. Vandaag zijn de eerste onderdelen daar gearriveerd. Amerika heeft daar lang tegen geprotesteerd, ook uit angst dat Rusland die systemen weer gaat gebruiken om bijvoorbeeld te leren lokaliseren van de nieuwe F35’s. Is dat een zorg die u deelt?

RUTTE
Zeker, ja. Voor 100 procent. Ja, wij dringen ook steeds bij de Turken erop aan om niet met Rusland in zee te gaan voor deze wapensystemen. Wij steunen hier Amerika volledig.

BREEDVELD
Ja, want moeten hier nog consequenties uit volgen? Moet hier iets aan gedaan worden?

RUTTE
Ook dit stap voor stap. Amerika heeft zelf natuurlijk een aantal dingen aangekondigd. Zij zijn natuurlijk hun leverancier zelf van heel veel materieel en ze hebben eerder volgens mij zelf al gezegd dat dat gevolgen kan hebben voor de levering van Amerikaans defensiematerieel aan Turkije. En dat is natuurlijk een zaak die in de eerste plaats bilateraal Amerika-Turkije is, maar ik maak me daar, het kabinet maakt zich grote zorgen over het feit dat de Russen op deze manier via deze leverantie aan Turkije in een vitaal wapensysteem toegang hebben tot NAVO-grondgebied.

BREEDVELD
Ja, want Turkije is een NAVO-lid.

RUTTE
Ja. Een heel groot NAVO-lid met een zeer krachtig leger. En een belangrijke partner in de NAVO. Dus dit is echt zorgelijk.

BREEDVELD
Ja, maar tegelijk: u staat met de rug tegen de muur, want ja, Turkije geeft niet thuis als het gaat om dit verzoek.

RUTTE
Nogmaals: dat is iets wat we in NAVO-verband oplossen. En het is ook bilateraal uiteraard aan de orde tussen Amerika en Turkije waar het betreft de leverantie van specifieke wapensystemen.

MH17

BREEDVELD
En als u mij nog even gunt te vragen naar MH17.

RUTTE
Natuurlijk.

BREEDVELD
De slachtoffers in Maleisië hebben in een open brief geklaagd over de opstelling van regeringsleden, inclusief de premier. We hebben u er eerder naar gevraagd. Nederland heeft eerder al opheldering gevraagd. Hoe staat u nu in die kwestie?

RUTTE
Niet anders dan ik toen gezegd heb: dat wij natuurlijk een wenkbrauw hebben opgetrokken, en meer dan dat, over de uitspraken die mijn Maleisische collega deed, Mahathir. Tegelijkertijd is het wel zo dat Maleisië volledig meedoet in het JIT, het gemeenschappelijk onderzoeksteam. Dat Maleisië ook volledig heeft deelgenomen aan de rapportage op grond van resolutie 2166 aan de Veiligheidsraad over de bevindingen, de laatste bevindingen van de gezamenlijke Openbaar Ministeries op het terrein van strafrechtelijk onderzoek. Dus Maleisië doet alle dingen in de praktijk die nodig zijn. Tegelijkertijd zijn er natuurlijk uitspraken van de premier die ook alweer strijdig zijn met uitspraken van anderen in de Maleisische regering en wij vragen daar aandacht voor, maar we zien tegelijkertijd wel dat zij in de praktijk, in hun handelen de stappen zetten die we ook verwachten. Dus dat is weer plezieriger nieuws, maar het blijft natuurlijk zorgelijk, de uitlatingen van de premier.

BREEDVELD
Ja, want dat is het dubbele in de hele opstelling van Maleisië: ze doen inderdaad mee, zoals u zegt, maar tegelijkertijd in woord ondermijnen ze de conclusies van het JIT, die juist... Waarvan u ook zegt dat het zo belangrijk is dat die dus buiten elke twijfel staan.

RUTTE
Ja, ik laat die zware termen voor u. Ik stel alleen vast dat de premier van Maleisië zich anders uit over deze kwestie dan je misschien zou willen. U plakt er hele zware woorden aan die ik er niet aan plak. Tegelijkertijd zie ik namelijk ook dat Maleisië in de dagelijkse praktijk alles doet wat van de partner Maleisië wordt verwacht.

BREEDVELD
Ja, en snapt u de pijn en zorgen bij nabestaanden ook hier in Nederland?

RUTTE
Ja, uiteraard. Volledig. 100 procent.

Bezoek aan Trump (2)

BOVEN (BNR)
Meneer Rutte, dat de Amerikaanse verzoeken voor militaire steun in Syrië en in de Straat van Hormuz, dat die niet op de agenda staan van uw ontmoeting met Trump betekent natuurlijk niet per se dat het niet wordt besproken. Verwacht u dat het wordt besproken?

RUTTE
Dat zou kunnen, alleen: ik heb daar verder geen nadere mededelingen aan de president over te doen. We hebben de verzoeken ontvangen. Daar gaan wij volgens de Nederlandse procedures de tijd voor nemen. Er is een verzoek gedaan via de NAVO-ministeriële waar het betreft een algemeen verzoek over de Straat van Hormuz. Er is natuurlijk een breder verzoek gedaan waar het betreft Syrië en, laten we zeggen, hoe kunnen de verschillende bondgenoten helpen? Daar heeft Ank Bijleveld natuurlijk wel iets over gezegd, over de boots on the ground, dat we dat niet zullen doen. Maar we kijken natuurlijk breder naar het hele Amerikaanse verzoek. Maar ik kan daar niet een gesprek over voeren met de Amerikaanse president als in Nederland de procedures niet zijn afgewikkeld. Dus dat is niet een punt wat wij op de agenda zetten. En natuurlijk: Trump kan dat aan de orde stellen, en dan zal ik hem zeggen dat wij dat zorgvuldig bestuderen, dat verzoek.

BOVEN
Maar het kabinet gaat nu vier weken met reces, op vakantie. Is er al een officieel proces gestart bij het ministerie van Defensie om te onderzoeken of een missie naar de Perzische Golf mogelijk is?

RUTTE
Ten aanzien van Syrië is daar de Kamer het een en ander over medegedeeld en als dat zou gelden voor de Golf, dan wordt dat natuurlijk ook aan de Kamer gemeld. Dus dan moet u daar even op wachten, of dat gebeurt.

BOVEN
En wanneer verwacht u dat?

RUTTE
Als dat gebeurt, gebeurt dat. Ik vertel nooit wanneer we dat dan verwachten. Maar dat is het in gang zetten van zo’n proces. Het is niet zo omdat we vakantie hebben dat er niets gebeurt.

BOVEN
Nee dat, nou ja, goed, het kabinet moet daar uiteindelijk wel over besluiten en er gaat nu in de media rond dat er sprake is van een fregat wat zou moeten worden gestuurd. Kunt u dat bevestigen?

RUTTE
Nogmaals: er is een verzoek van Amerika gedaan via de NAVO-ministeriële en zouden er nog aanvullende verzoeken zijn, dan zullen we daar de Kamer natuurlijk uiteraard over informeren. Het verzoek bij de NAVO-ministeriële ging inderdaad ook over militaire capaciteit in de Straat van Hormuz. Dat kan dus ook zijn militair. Dus in de zin van schepen of wat dan ook. En dat bekijken we altijd serieus, maar er is niets over mede te delen nog, want daar hebben we in Nederland natuurlijk hele zorgvuldige processen voor.

BOVEN
Nee, dat snap ik, maar zodra het woord ‘fregat’...

RUTTE
Ik zag in de media overigens van: oh, hij gaat naar Trump, dat zal wel zijn over die twee verzoeken. Even naar u toe, heel duidelijk: nee. Dat bezoek aan Trump is omdat ik, ik ben in de buurt. We hebben regelmatig contact. De relaties zijn buitengewoon goed. We hebben een hele actieve agenda, op economie, op regionale samenwerking. Hoe kunnen we werken aan het versterken van multilaterale organisaties? Dat hele complex ligt op tafel volgende week, maar ik kan hem niet nadere berichten geven over de Straat van Hormuz of over Syrië. Want nogmaals: die hele besluitvorming zal zorgvuldig in Nederland plaatsvinden eerst.

BOVEN
Tot slot: ziet u een eventuele missie naar de Perzische Golf, is dat een riskante operatie?

RUTTE
Ik denk dat het goed is, als dat ertoe zou komen, dat je die heel zorgvuldig bestudeert en van de juiste militaire adviezen laat vergezeld gaan voordat je nadere besluiten neemt. En er zijn natuurlijk allerlei afwegingen te maken, allerlei zorgen om daarbij te betrekken en er zijn geen geenszins besluiten over genomen.

HENDRICKX (VOLKSKRANT)
Mag ik in navolging hiervan aanvullend… Want ik vroeg me af: die onrust in die Straat van Hormuz, die komt natuurlijk ook voort uit beleid van Trump. U heeft destijds die beslissing om uit die nucleaire deal te stappen ‘lomp’ genoemd. Is het dan niet eigenlijk toch een beetje curieus dat Nederland dan wel dat beleid eigenlijk mede gaat faciliteren door eventueel een fregat te sturen naar die…?

RUTTE
Dit is wel de wereld helemaal omdraaien. Kijk dat Amerika op een gegeven moment overwoog en besloten heeft, vorig jaar mei was dat, om z’n positie ten aanzien van het JCPOA met Iran te veranderen, daar vonden wij van alles van. Maar om nu vervolgens te zeggen dat Amerika de veroorzaker is van spanningen in de Golf lijkt mij toch wel de totaal omgekeerde wereld. Volgens mij moeten we dan in de eerste plaats naar Iran kijken en niet naar Amerika.

HENDRICKX
Maar bijvoorbeeld de ex-bevelhebber Dick Berlijn, die zei: dit komt voort, of tenminste, dit heeft ook te maken met beleid dat wij onverstandig vinden, Amerikaans beleid.

RUTTE
Ja maar de indruk die u nu wekt is dat Iran hier het lieve jongetje is en Amerika onrust veroorzaakt. Volgens mij veroorzaakt Iran de onrust in de Golf, is dat buitengewoon zorgelijk, het is een belangrijke zeeweg waar belangrijke logistieke processen plaatsvinden. En dat is niet de schuld van Amerika. Los daarvan hebben wij onze opvattingen vorig jaar geuit over de Amerikaanse opstelling ten opzichte van het JCPOA, maar u doet nou net alsof het daardoor gekomen is dat Iran nu het slachtoffer is geworden van Amerika. Volgens mij is dat niet waar, dat lijkt mij echt de omkering van de werkelijkheid.

HENDRICKX
Het staat dus helemaal los van elkaar, wilt u zeggen?

RUTTE
In deze mooie wereld hangt alles met alles samen, maar u wekte net de indruk dat Amerika verantwoordelijk is voor de onrust in de Golf en dat verwerp ik fel als gedachte.

VAN GALEN (NIEUWSUUR)
Meneer Rutte, Dick Berlijn, de oud-Commandant der Strijdkrachten, zegt: doe het niet, stuur dat fregat niet naar Hormuz. Wat zegt u tegen hem?

RUTTE
Dan zeg ik tegen hem dat wij mede dankzij hem een zorgvuldige besluitvormingsprocedure in Nederland, waarin als er verzoeken komen wij dat altijd stap voor stap goed bekijken. Er ligt op dit moment niet meer dan een breder verzoek, bij de NAVO-ministeriële gedaan een paar weken geleden, over de Straat van Hormuz. En als er eventueel nadere mededelingen te doen zijn, zullen we die doen waar het betreft de contacten met Amerika. Nou ten eerste, ik heb daar in ieder geval volgende week niks nieuws over te melden in Washington want dat zal altijd meer tijd kosten. Daarom ga ik ook niet naar Trump toe, wat hier en daar gesuggereerd werd. Dat snap ik ook, maar goed om het hier uit te leggen dat dat niet de reden is van het bezoek. Dat heeft echt meer tijd nodig. En ten tweede, dan zullen we alle aspecten goed wegen zoals volgens mij Dick Berlijn mede dat toen met Hans van Baalen ontwikkeld heeft indertijd, dat Artikel 100-proces.

VAN GALEN
Maar de heer Berlijn zegt: we hebben helemaal geen conflict met Iran, waarom zou je hierin willen worden meegezogen?

RUTTE
Nogmaals: als er een verzoek komt van de Amerikanen, dan zullen we dat zorgvuldig…

VAN GALEN
En wat is dan de afweging die u maakt? Welke risico’s gaat u af?

RUTTE
Dat zullen we altijd achteraf nu laten zien. Het is heel belangrijk dat wij ons hier echt aan de zorgvuldige procedure houden. De procedure is dat als een belangrijke bondgenoot vragen stelt, zoals dat nu gebeurd is in die vergadering van ministers van Defensie, dat wij daar serieus naar kijken, dat we dat vanuit alle aspecten bezien en niet op deelaspecten of reacties op de vorige CdS nu via de media daarover gaan communiceren.

VAN GALEN
Maar bent u niet bang dat u zich laat meeslepen door de haviken in het Witte Huis, John Bolton voorop?

RUTTE
Ja u bent nu drie stappen verder. Waar baseert u die gedachte op?

VAN GALEN
Nou ja, omdat zij die confrontatie met Iran niet uit de weg gaan en Nederland wellicht wordt meegezogen in een conflict waar we niks mee te maken willen hebben.

RUTTE
Nou volgens mij waar zij aandacht voor vragen is de veiligheid in de Straat van Hormuz, wat een belangrijk knooppunt is in deze wereld waar het betreft onze energievoorziening. Nederland is de uitvinder van de mariniers, Michiel de Ruyter, altijd gericht geweest op het ondersteunen van onze handelsvloot in de 17e eeuw al en ook daarna. Dus op zichzelf is het helemaal niet zo gek om te kijken, zoals we dat ook doen op andere plekken, bij Afrika bijvoorbeeld, hoe we voorkomen dat op zee dingen gebeuren die het normale verkeer onmogelijk maken.

VAN GALEN
Maar dat is piraterij he, dit is een geopolitiek conflict…

RUTTE
Dat Nederland, als zo’n verzoek komt, dat Nederland dat serieus bekijkt. Op dit moment is er een algemeen verzoek gedaan bij de NAVO-ministeriële, u bent vier stappen verder, alsof wij daar al met een schip naartoe zijn. Dat is niet het geval en we bekijken dat rustig vanuit alle invalshoeken.

VAN GALEN
Maar u gaat richting ja he, zo te horen?

RUTTE
Ik ga helemaal niet richting ja, ik ga ook niet richting nee. We zijn het verzoek aan het bekijken en als we zo ver zijn, dan… Ja, u hoort allerlei dingen die ik niet gezegd heb.

VAN SOEST (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Rutte, het wordt me nu toch een beetje onduidelijk wat u nou precies wel gaat doen in het Witte Huis volgende week. Want er liggen een paar belangrijke kwesties he op tafel tussen de Verenigde Staten en Nederland: Syrië, Perzische Golf, het terughalen van de Syriëgangers waar de Amerikanen bij ons op aandringen. Maar daar gaat het allemaal niet over begrijp ik. Maar wat is het dan? Is het dan vooral een beleefdheidsbezoekje omdat u in de buurt bent en we die vlag gaan overhandigen? Of is het ook iets meer?

RUTTE
Nou de relatie met Amerika gaat verder dan de hype van de dag. De hype van de dag is logischerwijs natuurlijk wat nu actueel is en dat zijn de militaire discussies over Syrië en mogelijk de Straat van Hormuz en de verschillen van opvatting tussen Amerika en Nederland waar het betreft de positie van de terroristische, de foreign terrorist fighters in het Syrisch, inmiddels soms ook bevrijde, Syrische gebied. Maar dat wekt nu de indruk alsof de relatie met Amerika zich beperkt tot die drie onderwerpen. Ik daag u uit om weer even uit te zoomen en vast te stellen dat we hier te maken hebben met onze belangrijkste bondgenoot en dat die relatie dus breed in de wereld gaat over de vraag hoe we kunnen werken aan de stabiliteit en veiligheid en het versterken van de multilaterale organisaties. Denk aan de WTO, denk bijvoorbeeld aan het belangrijke vraagstuk van de NAVO: hoe kunnen we ervoor zorgen dat Amerika niet alleen de NAVO ziet als een historische verplichting maar ook de aanwezigheid in Europa als een vorm van voorwaarts verdedigen. Zou dit deel van de wereld onder Russische invloed staan dan heeft Rusland niet de economie ter grote van de Benelux zoals thans ter beschikking maar de economie ter grote, groter dan Amerika thans. Dus er is een groot voorwaarts, forward defence argument voor Amerika om dat te doen. Dat type discussie heb ik met Trump gestructureerd nu al een aantal keren gevoerd, naast de brede economische relatie. Dat betreft multilateraal opnieuw Europese Unie, handelsrelatie Europa-Amerika, meer specifiek uiteraard ook de relatie, vooral de investeringsrelatie Nederland-Amerika. Ik heb hem de vorige keer gewezen op de onbalans, waar hij zich ergert aan het feit dat Europa meer exporteert naar Amerika dan omgekeerd, dat het voor Nederland precies omgekeerd is: dat wij minder exporteren naar Amerika dan zij naar ons en dat wij bovendien maar een kwart miljoen banen hier gecreëerd hebben zien worden en wij maar liefst ruim 800.000 banen daar. Toen hij toen vroeg of ik dat erg vond, heb ik gezegd: nee, dit soort onbalansen zijn helemaal niet erg zolang we allebei profiteren van de relatie. Maar de vraag is wel, en daar verenigden wij ons op, dat heeft natuurlijk geleid tot die grote conferentie een paar weken geleden: hoe kun je dan die economische relatie verder versterken? Tegen die achtergrond natuurlijk ook het vraagstuk van: wat is dadelijk de beste toegangspoort van Amerika in Europa, als Engeland wegvalt? Dat is traditioneel hun eerste point of contact in Europa. Duitsland en Frankrijk zijn grote eclatistische landen, meer staatsgericht en wij zijn een vrijhandelsland, wij zijn zeer transatlantisch gericht, hebben intensieve samenwerking met een groot aantal landen in Europa, in de Baltische en Scandinavische regio die dezelfde opvattingen hebben. En dat betekent dat ik ook het argument, niet alleen ik maar Nederland breed, in Amerika naar voren breng dat Nederland ook met het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie een belangrijke toegangspoort zal zijn. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Die hele brede agenda, nou dan ben ik al drie uur verder als we daarover gesproken hebben.

VAN SOEST
Ja u heeft vast geen drie uur de tijd…

RUTTE
En dan hoeven we daar dus niet heel lang te spreken over de Straat van Hormuz, Syrië of de foreign terrorist fighters. En die zullen misschien wel aan de orde komen, maar ik heb in ieder geval op die onderwerpen geen nieuwe mededelingen daarbij.

VAN SOEST
Als het dan gaat om, want u gaat Nederland een beetje in de aanbieding doen daar begrijp ik, gaat u dan ook dan de Amerikanen aanbieden dat – waar zij ook al heel lang op aandringen – de Amerikaanse douane op Schiphol mag controleren?

RUTTE
Nou dat is een proces dat al langer loopt en daar heb ik nu niet precies de laatste stand van zaken. Dan zou ik moeten kijken waar het staat, dus dat weet ik op dit moment simpelweg niet.

VAN SOEST
Dat loopt inderdaad al een paar jaar.

RUTTE
Ik weet niet wat de laatste stand van zaken is, ik weet ook niet of dat aan de orde komt, dat heb ik nog niet voorbereid dat element. Ik herinner me dat dat wel speelde de vorige keer, ik weet niet precies wat de laatste stand van zaken daarop is. Dus dat zou kunnen, maar dat zou ik moeten nakijken voor u. Overigens is het niet Nederland in de aanbieding doen, het is juist benadrukken dat Nederland en Amerika een unieke relatie hebben, heel erg like-minded zijn op heel veel terreinen. En dat waar hij zich ergert aan het functioneren van bijvoorbeeld de WTO, je zo ver zou kunnen gaan te zeggen ‘dan maar geen WTO’ of je zou kunnen zeggen gezamenlijk: laten we werken aan het hervormen van de WTO en ervoor zorgen dat het weer kan functioneren. Nou dat is nou typisch de rol die Nederland kan spelen als niet grote economie, maar ook zeker niet kleine economie. We zijn de 17e economie van de wereld, hebben een intensieve samenwerking met like-minded landen in Europa en zijn de meest logische toegangspoort tot de Europese Unie na het vertrek van het VK.

VAN DEN BERGH (REUTERS)
U gaat praten over het versterken van multilaterale organisaties. Het IMF is daar bijvoorbeeld een van. Gaat u nog praten over de kandidatuur voor wie de nieuwe IMF-baas wordt?

RUTTE
Dat ligt niet voor de hand, omdat eerst Europa zich moet verenigen op één Europese kandidaat en ik denk niet dat dat volgende week donderdag al gebeurd zal zijn.

VAN DEN BERGH
En nu gaan er geruchten in de media dat de Nederlandse regering Dijsselbloem vooruit gaat schuiven, kunt u daar iets over zeggen?

RUTTE
Ik kan alleen zeggen dat wij één kandidaat hebben die wij actief promoten. Daar zijn Wopke Hoekstra, Stef Blok en ikzelf druk mee bezig en we noemen geen namen.

Dijsselbloem

VULLINGS (EENVANDAAG)
Nog één vraag daarover. Denkt u dat Jeroen Dijsselbloem wel geschikt zou zijn voor die functie bij het IMF?

RUTTE
Ja u refereert aan de geruchten die gaan, waarbij ook een concrete naam wordt gekoppeld aan het feit dat wij één kandidaat bevoorwoorden, in goed Nederlands. En wij noemen geen namen, maar we hebben inderdaad één kandidaat. Dat klopt, die berichten dat we één kandidaat hebben, waarvan wij denken dat wij sterke kaarten om dat ook de gemeenschappelijke Europese kandidaat te laten zijn. Maar er zijn altijd kapers op de kust. Dit is verre van een gelopen race en namen van die kandidaat geven we niet. Of de naam van de kandidaat.

VULLINGS
Nee dat snap ik, maar de vraag was of Jeroen Dijsselbloem het zou kunnen. U kunt hem, heeft hij de juiste papieren?

RUTTE
Ja, maar u stelt de vraag ook in de context van de vorige vraag.

VULLINGS
Uiteraard.

RUTTE
En ik zag in de persconferentiebingo vanmorgen in de NRC dat ik dan nu hoor te zeggen dat dat gecontextualiseerd in uw vorige vraag niet door mij te beantwoorden is.

VULLINGS
Jammer.

Vlag D-Day

VRAAG
Ik heb begrepen dat u ook een historische vlag gaat overhandigen. Hoe belangrijk is dat voor u als historicus?

RUTTE
Ja ik vind dat heel mooi en het is de vlag die bij Utah Beach als eerste aan land kwam, bij D-Day, dus dat heeft natuurlijk een enorme betekenis. En die is, begrijp ik, gekocht door Nederlandse verzamelaars die erbij zullen zijn. Ik weet niet zeker of ik de vlag overhandig of dat zij dat doen, ik heb niet precies de details van de ceremonie. Maar in ieder geval zullen we het samen doen en dat is wel heel bijzonder.

VRAAG
En hoe is dat dan tot stand gekomen, dat samen te doen? Is dat via de regering of daar weet u de details niet van?

RUTTE
Dat weet ik niet precies. Dat doen… We hebben natuurlijk fantastische diplomaten die nadenken over de finetuning van dat soort ceremonies, dat lukt me niet om dat precies te volgen, maar dat komt altijd prachtig voor elkaar.

Ouderlijk gezag in meeroudergezinnen

BREMER (RTL NIEUWS)
Even terug naar de binnenlandse politiek. Meeroudergezinnen, snapt u de teleurstelling bij meeroudergezinnen dat na de twee biologische ouders de andere twee ouders niet het volledige gezag krijgen waar ze op hadden gehoopt?

RUTTE
In mijn werk heb ik altijd te maken met mensen die hopen op het totale en niet altijd het totale krijgen. Maar volgens mij wat wij nu presenteren, een pakket maatregelen waar het gaat om draagmoederschap, waar het gaat om informatie over biologische herkomst van kinderen, waar het gaat over deelgezag voor opvoeders zodat meerdere personen ook formeel betrokken kunnen worden bij de opvoeding zodat ook voor buitenstaanders duidelijk is wie voor het kind zorgen, wie over het kind beslissingen mogen nemen, volgens mij is dit een hele grote stap. En daarbij sluit denk ik… Ja het sluit ook aan bij de wens bij velen in de samenleving maar het is ook een balans in een land waarin uiteraard de meer liberale stromingen misschien verder willen gaan, confessionele stromingen in het land zullen zeggen: ho, laten we nou even stap voor stap doen. Ik vind dit een heel fatsoenlijk compromis en bij elk compromis – pensioenen, klimaat – heb ik altijd mensen die teleurgesteld zijn. Dat moet ik mee leren leven.

BREMER
Maar u laat een commissie onderzoek doen, die komt met een rapport van 600 pagina’s en daarin zeggen ze: geef iedereen nou het volledige gezag. En dan komt u met een compromis.

RUTTE
Wat wij nu doen is wel heel vooruitstrevend hoor al, dus het is niet zo dat Nederland nu achterloopt ofzo in de wereld. Het is nou net of wij een soort achterlijk land zijn dat ook nog eens een keer een stapje zet. Volgens mij zetten we echt een bijzondere stap, maar wel opnieuw ook in een balans die sinds 1917 – het compromis over het algemeen kiesrecht en het bijzonder onderwijs – in Nederland steeds gevonden is tussen liberale en confessionele stromingen. Is ook hier weer gelukt en daar ben ik trots op. Ja en het zal altijd zo zijn dat mensen teleurgesteld zijn.

BREMER
Want waarom is het niet mogelijk om gewoon te zeggen: joh, maak ze alle vier volledig ouder.

RUTTE
Dat heeft heel veel praktische maar ook principiële consequenties, die allemaal ook worden besproken in het stuk. Wij kiezen ervoor om deze stap nu te zetten. Dat is een vergaande stap, waarbij duidelijk wordt wie er uiteindelijk verantwoordelijk zijn, medeverantwoordelijk zijn, voor de opvoeding van de kinderen. Maar ook volstrekt helder is wie uiteindelijk de ouders zijn.

BREMER
Ja en wat is dan zo’n principiële…

RUTTE
Nou praktisch heeft het natuurlijk allerlei gevolgen, bijvoorbeeld als het gaat… Ook allemaal wetstechnisch zijn er heel vergaande gevolgen die je in kaart moet brengen als je dat zou willen. Maar los daarvan is er een veel meer principieel vraagstuk van: wil je voorbijgaan aan het feit dat uiteindelijk twee ouders bij een kind passen, maar dat er in heel veel gevallen meer ouders zijn die zich bezighouden met de opvatting en die regeling van dat deelgezag voor opvoeders? En nogmaals dat is echt vooruitstrevend, zodat ze ook formeel kunnen worden betrokken bij de opvoeding. Ik denk dat voor heel veel mensen dat belangrijk is, waar dat speelt. Daarmee loopt Nederland echt voorop, maar wel op een manier in een balans die we ook in de coalitie in de discussie gemerkt hebben, waarbij misschien sommigen verder willen gaan, sommigen minder ver willen gaan. Maar waarbij je volgens de beste tradities probeert op dit soort gevoelige onderwerpen, die heel principieel en ook gevoelig liggen, eruit te komen.

BREMER
Dus het is zoals, u vindt het geen laf compromis zoals die meeroudergezinnen zeggen?

RUTTE
Ja maar ik presenteer permanent laffe compromissen in de ogen van de buitenwereld, maar dat is mijn vak. Maar het land moet wel verder. Kijk naar het hele Klimaatakkoord, was ook voor allerlei mensen – Greenpeace en weet ik allemaal wat – een laf compromis. Het pensioenakkoord was voor sommigen een laf compromis. Ja het zal wel. Volgens mij slagen we erin op hele grote vraagstukken doorbraken te bereiken en zullen er altijd mensen zijn die verder hadden willen gaan en dan zijn er altijd weer mensen die minder ver willen gaan. En dat is nou de taak van de politiek, om niet alleen financieel in schaarste keuzes te maken maar ook keuzes te maken in hele gevoelige maatschappelijke onderwerpen. En ik vind het mooie van Nederland en ook van dit kabinet, de formatie duurde lang mede door dit type onderwerpen, we hebben heel lang gesproken over dit soort vraagstukken in de formatie maar ook over de bredere medisch-ethische agenda en er waren ook best momenten dat ik dacht ‘nou dat kabinet gaat er niet komen’, maar dat heeft ons juist sterker gemaakt omdat we zeiden: we gaan elkaar heel houden, we gaan hier met elkaar steeds uit komen. En ook dit is weer zo’n voorbeeld waarbij niemand wint en niemand verliest, maar waarbij je probeert een voorzichtige middenweg te vinden.

Vuurwerk

KOOLE (RTL NIEUWS)
Nog even een ander onderwerpje, maar ook een slap compromis. Namelijk het vuurwerkbesluit van vandaag. Ook daar weer teleurgestelde mensen in de samenleving, bijvoorbeeld de heer Akerboom, de baas van de politie die toch niet de eerste de beste is. Waarom durft het kabinet niet verder te gaan dan alleen maar een pakje rotjes te verbieden, wat harde knallen en verder niks? Waarom niet een algeheel verbod op knalvuurwerk, wat door Joustra en door Akerboom en door zoveel mensen in de samenleving graag gezien zou zijn.

RUTTE
Ja en heel veel mensen in de samenleving hechten ook zeer aan de huidige traditie van de jaarwisseling, dus je moet ook hier weer zoeken naar een oplossing waarbij je probeert om de schade die zich kan voordoen zoveel mogelijk te beperken maar ook in de samenleving ruimte te laten voor tradities, voor gebruiken die voor heel veel mensen heel belangrijk zijn. Dus wat we nu doen is een aantal dingen regelen. In de eerste plaats dat dat gevaarlijkste vuurwerk, dat we dat gaan verbieden, dat nog veel meer inzet gaan plegen om gevaarlijk vuurwerk op te sporen. Vorig jaar is er al 56.000 kilo in beslag genomen. Bij de verkoop van consumentenvuurwerk worden veiligheidsbrillen en lonten verplicht mee geleverd, gemeenten kunnen dadelijk zelf bepalen, nog meer dan nu, of zij een lokaal vuurwerkverbod willen instellen. En waar het gaat om de rol van de hulpverleners, u herinnert mijn wat lompe uitspraak in januari, daarvoor geldt dat het wetsvoorstel waarin het hinderen van hulpverleners straf wordt gesteld inmiddels bij de Eerste Kamer ligt. We werken aan een taakstrafverbod bij geweld tegen functionarissen met een publieke taak, raddraaiers kunnen een gebiedsverbod of een meldplicht opgelegd krijgen bij de jaarwisseling. Is een heel pakket maatregelen waarin we ook deze zwaarste categorie vuurwerk uitsluiten. Als je nu helemaal zou doen wat Akerboom en anderen willen, meent het kabinet dat we in een balans tussen dat vraagstuk maar ook de wens in de samenleving om vast te houden aan een aantal voor veel mensen belangrijke tradities – voor mij persoonlijk eerder gezegd niet, wij hadden altijd een hond thuis, die zat te janken vanaf elf uur ’s avonds in paniek over al die schoten dus ik heb er altijd een pesthekel aan gehad. Maar heel veel mensen niet, die vinden het prachtig. Nou gun ook die mensen dit te doen en kijk dan of je met strafrechtelijke maatregelen en met opsporingsmaatregelen en het verbod op dat extra zware vuurwerk, of je het kunt regelen.

KOOLE
Maar u begrijpt toch wel dat dat een beetje slap overkomt van inderdaad degene die begin dit jaar nog zei: ik zou ze het liefst zelf in elkaar slaan. En dan juist niet zo ver doorpakken met een algeheel vuurwerkverbod.

RUTTE
Nou dat ben ik echt niet met u eens. Ik kan me heel goed voorstellen in algemene zin dat gezegd wordt: het kabinet probeert een middenweg te vinden. En dat klopt, dat is vaak ons werk, wij moeten middenwegen vinden tussen allerlei maatschappelijke opvattingen en belangen. Dat doen we ook hier. Maar op dat specifieke vraagstuk van het geweld tegen mensen van de politie en de brandweer en de ambulance, dat ben ik oprecht niet met u eens. Het zou ook wel vreemd zijn als je zou zeggen, omdat dat geweld er is verbieden wij hier volledig het vuurwerk en capituleren wij dus voor deze idioten die dat geweld toepassen. Ik denk dat juist de balans hier ook weer is dat we niet alleen dat zwaarste type knalvuurwerk verbieden, maar tegelijkertijd een hele reeks maatregelen nemen die ik u net schetst – ik zal ze niet herhalen – waarvan inmiddels een wetsvoorstel de Eerste Kamer heeft bereikt om dat hinderen van hulpverleners strafbaar te stellen.

KOOLE
Sluit u uit dat in de toekomst misschien nog een verder verbod op vuurwerk noodzakelijk is?

RUTTE
Dat is een… We nemen dit besluit nu, maar ik kan toch niet in de toekomst kijken wat een volgend kabinet weer doet? Dit kabinet heeft geen voornemens om verder te gaan.

Kinderopvangtoeslag

BORGMAN (RADIO 1)
Meneer Rutte, de rechtbank in Rotterdam heeft vandaag een snoeihard oordeel geveld over de Belastingdienst die tegen de wet heeft gehandeld door een kinderopvangtoeslag niet toe te kennen. Wat is uw oordeel daarover, hoe kijkt u naar die kwestie?

RUTTE
Ja ik heb eerlijk gezegd die uitspraak nog niet kunnen bestuderen. In algemene zin heb ik natuurlijk het grote vraagstuk van de kinderopvangtoeslagen goed gevolgd en ik zou eigenlijk willen zeggen dat ik misschien kortheidshalve mag verwijzen naar Menno Snel, die met volledige ondersteuning van het hele kabinet probeert dit in goede banen te leiden, ook heeft gezegd: er zijn veel dingen niet goed gegaan, bijvoorbeeld het plotseling stopzetten van de toeslagen. Hij heeft ook zijn excuses aangeboden namens het kabinet aan de Tweede Kamer, maar ook aan de ouders. Hij heeft ook duidelijk gemaakt dat het kabinet, hijzelf voorop, vastberaden is om deze kwesties op te lossen. Het is een echt hele complexe en ingewikkelde zaak, dat moeten we ook meteen erkennen. Dus hier is niet zomaar met een toverstokje alles goed te maken, dat zal echt tijd kosten. En daarom zijn er ook twee onderzoeken ingesteld door Snel. Een wordt uitgevoerd door de Rijksauditdienst, de Auditdienst Rijk, en de andere is een commissie onder leiding van Piet-Hein Donner. Dat ziet ook op de nog lopende fraudeonderzoeken en daarom komen ze ook zo snel mogelijk met een deeladvies. Dus ik denk dat Menno Snel, de staatssecretaris, alles aan het doen is met uiteraard ook Wopke Hoekstra, het hele kabinet om dit stap voor stap onder controle te krijgen. Maar het is niet zo dat we dat van de ene op de andere dag geregeld hebben. Dit is echt heel complex.

BORGMAN
Ja, u verwijst naar de staatssecretaris, maar Pieter Omtzigt, het CDA-Kamerlid, die zegt: het is de premier die hier een signaal over moet afgeven, dat ambtenaren onrechtmatig hebben gehandeld.

RUTTE
Ja, wij hebben geen presidentieel stelsel. Soms droom ik daar wel eens van, maar we hebben het niet.

BORGMAN
Maar, nou ja, hij vindt dat het politiek opgeschaald moet worden. Dat de staatssecretaris, die doet zijn best, zegt Omtzigt, maar het is de minister-president die een signaal moet afgeven om duidelijk te maken dat dit niet kan.

RUTTE
Nou, dan heb ik in ieder geval door net te herhalen wat Menno Snel erover gezegd heeft ook tot mijn woorden te maken misschien aan een deel van zijn verzoek voldaan, door alles wat ik u net in de vorige vraag beantwoord heb. Daarmee echoënd wat Snel daarover gezegd heeft, waar ik van A tot Z achter sta. Meer specifiek staatkundig is dat verzoek van Omtzigt niet mogelijk. Wij hebben geen presidentieel stelsel.

BORGMAN
Nu is er eerder dit jaar een staatssecretaris afgetreden omdat hij de Kamer onjuist heeft geïnformeerd. U vond dat toen de terechte politieke conclusie. Hoe kan het dat deze staatssecretaris, die ook heeft toegegeven dat hij de Kamer een aantal keren onjuist geïnformeerd heeft, diezelfde sanctie niet treft?

RUTTE
Je kunt nooit in algemene zin zeggen: daar is een keer de Kamer niet goed geïnformeerd. In dat specifieke dossier heeft dat geleid tot die politieke consequentie. Vergelijken met andere gevallen waarin sprake is van informeren van de Kamer en ook voortschrijdend inzicht et cetera; je kunt die dingen... Het zijn altijd appels met peren. Je kunt hoogstens de hoofdverzameling ‘heb je in één keer alle informatie goed kunnen geven of moest je later aanvullende informatie geven?’. Dat laatste is heel vaak het geval. Heb ik zelf ook vaak bij de hand gehad, dat ik heb moeten zeggen: luister - kijk naar de memo’s vorig jaar bijvoorbeeld, dat komt regelmatig voor, dat je moet zeggen: luister, we hebben er opnieuw naar gekeken en het blijkt toch weer anders te zitten. Dat hoort bij het parlementaire werk. Je kunt die dingen niet zomaar vergelijken.

VAN GALEN (NIEUWSUUR)
Meneer Rutte, misschien nog een onderwerp voor volgende week bij de heer Trump. Stel dat de Amerikaanse president u vraagt: wij willen wel helpen, Amerika, met het ophalen van Nederlandse Syriëgangers. Wat gaat u dan tegen hem zeggen?

RUTTE
U kent onze opvatting over die situatie met de Syriëgangers. Daar geldt een heel aantal randvoorwaarden voor die niet zomaar met zo’n Amerikaans aanbod, zou dat er komen, is op te lossen.

VAN GALEN
Maar het is dus wel aan de orde wellicht?

RUTTE
Niet wat mij betreft. Ik heb het niet op de agenda. Ik heb het ook niet op de agenda gezien.

VAN GALEN
Nee, maar u zegt ‘randvoorwaarden’. Onder welke voorwaarden kan het dan?

RUTTE
Nee, in algemene zin geldt dat Nederland een heel aantal randvoorwaarden heeft gesteld waar het betreft de omgang met foreign terrorist fighters en eventueel hun familie en kinderen. Een eventueel aanbod van Amerika in die richting betekent niet dat aan die randvoorwaarden is voldaan.