Aan de slag met Kansrijke Start

In totaal hebben zich nu 115 GIDS-gemeenten aangemeld om een lokale coalitie Kansrijke Start te gaan vormen of versterken. In de meicirculaire 2019 zijn de middelen voor deze impuls opgenomen voor de gemeenten die zich voor de eerste tranche hebben aangemeld. GIDS-gemeenten kunnen zich tot uiterlijk 1 november 2019 aanmelden voor de tweede tranche via de aanmeldlink GIDS-gemeenten.

In de decembercirculaire 2019 zullen de middelen worden opgenomen voor gemeenten die zich voor deze tweede tranche aanmelden.

Uiteraard kunnen niet-GIDS gemeenten ook een lokale coalitie Kansrijke Start vormen. Via de aanmeldlink niet-GIDS-gemeenten kunnen gemeenten zich aanmelden voor informatie rondom het stimuleringsprogramma lokale coalities Kansrijke Start.

Professionals signaleren nog lang niet alle kwetsbare zwangere vrouwen en jonge kinderen die een valse start dreigen te krijgen. Hierdoor lopen kwetsbare zwangere vrouwen de juiste ondersteuning of hulp mis. Zelfs als zij wel in beeld zijn, is er bij professionals soms onduidelijkheid naar wie ze moeten verwijzen of zijn ze niet helemaal zeker van hun zaak. Daarom worden er in het kader van Kansrijke Start klantroutes en routekaarten ontwikkeld die onder andere professionals, beleidsmakers en bestuurders dienen te helpen bij het tijdig aanbieden van hulp en ondersteuning aan kwetsbare gezinnen. Het Erasmus MC heeft de opdracht gekregen deze klantroutes en routekaarten te ontwikkelen in samenwerking met het Bureau Publieke Gezondheid. Naar verwachting worden de klantroutes en routekaarten in januari 2020 opgeleverd.

Toelichting klantroutes en routekaarten

De klantroute is een middel om te zorgen dat de juiste klant op het juiste moment de juist ondersteuning krijgt. Ofwel welke route in het stelsel voor welke doelgroep het meest passend is. Routekaarten bieden duidelijkheid over wie wat doet en daarmee ondersteuning voor beslissingen op casus-niveau. Zij functioneren als een sociaal kaart en bieden alle professionals in de gemeente informatie over de instanties, en daar waar mogelijk de contactpersonen, die ingeschakeld kunnen worden voor bijvoorbeeld een stoppen-met-roken-interventie, schuldenproblematiek of licht verstandelijke beperking. De klantroutes en routekaarten vullen elkaar aan en vormen een aanbod die vraagt om lokaal maatwerk.

• De afgelopen maanden is samen met gemeenten en de andere partners een ‘menukaart’ met een overzicht van interventies ontwikkeld. De menukaart bevat een breed scala aan beschikbare interventies uit zowel het sociaal als het medisch domein die relevant kunnen zijn gedurende de eerste 1000 dagen. Dit overzicht helpt gemeenten om, in dialoog met hun lokale partners, tot passende keuzes te komen voor de in te zetten interventies.
• De menukaart is zo ontwikkeld dat deze aansluit op de specifieke rol die gemeenten hebben in de lokale coalitie(vorming), hun specifieke (informatie)behoefte en het beleidsproces.
• De lokale opgaven vormen daarbij het uitgangspunt. De menukaart bevat daarom ook een zelfanalysetool die gemeenten gaat helpen om zicht te krijgen op de voor hun gemeente relevante interventies. Interventies kunnen vervolgens een onderdeel vormen van de aanpak of werkwijze die de lokale coalitie heeft gekozen.
• Op dit moment wordt gewerkt aan de technische realisatie van de menukaart bij het RIVM. De menukaart en de zelfanalysetool zullen uiteindelijk via de programmawebsite van Kansrijke Start (eveneens in ontwikkeling) zichtbaar zijn. Naar verwachting is dit in het najaar gereed. Zodra de menukaart gelanceerd is, zal dit o.a. via deze nieuwsbrief gecommuniceerd worden. De menukaart en de zelfanalysetool worden ook door Pharos opgenomen in het ondersteuningsaanbod richting gemeenten.

Het College Perinatale Zorg (CPZ) gaat zo snel mogelijk aan de slag met het project Kansrijke Ontmoetingen. Hiertoe heeft het CPZ deze maand een subsidie van VWS ontvangen. Doel van dit project is om de verbinding vanuit de geboortezorg met het sociale domein te versterken. Het CPZ zet met deze subsidie zijn expertise en netwerk in en deelt kennis over het aansluiten van de geboortezorg bij de vorming van lokale coalities Kansrijke Start. Daarbij werkt het CPZ nauw samen met Pharos, uitvoerder van het stimulerinsprogramma lokale coalities. Voor meer vragen over het project Kansrijke Ontmoetingen kunt u contact opnemen met Marlies Buurman  (telefonisch via 06-34823777)

Kennisnetgeboortezorg.nl/vacatures

CenteringPregnancy wordt als interventie genoemd in het actieprogramma Kansrijke Start. Maar hoe werkt dit nu in de praktijk? Op 24 juli 2019 sloot Ingrid van het programmateam Kansrijke Start aan bij praktijkgroep ‘CenteringPregnancy’ in verloskundigenpraktijk Ridderhof in Oss. Vanuit de verloskundigenpraktijk wordt aan elke aanstaande moeder CenteringPregnancy aangeboden. Het bezoek was zeer waardevol en heeft ‘beeld en geluid’ gegeven aan de interventie zelf.

Vormgeving

De groepsbijeenkomsten worden ingevuld vanuit de basis van CenteringPregnancy maar zijn door deze verloskundige op maat gemaakt en sluiten qua inhoud aan bij de fase van de zwangerschap.  Hierbij is de aanstaande moeders als uitgangspunt genomen maar ook is gekeken naar een aanpak die aansluit bij de vaardigheden en kennis van de professionals. Tijdens de eerste zeven bijeenkomsten is naast de verloskundige ook een kraamverzorgende aanwezig. Tijdens de laatste drie bijeenkomsten is, naast de verloskundige, een JGZ verpleegkundige aanwezig.

De praktijk

De groep bestond dit keer uit acht aanstaande moeders, de verloskundige en een JGZ-verpleegkundige. Bij binnenkomst werd een korte medische check afgenomen (hartje baby, bloeddruk en gewicht van de moeder). Aan de hand van thema’s worden vragen vanuit de groep opgehaald en besproken. Eerst wordt ruimte aan de groep gegeven om zelf met antwoorden en tips te komen. Als aanvullende informatie nodig is, dan wordt die gegeven. Als belangrijke thema’s niet vanuit de groep komen, dan worden deze alsnog kort ingebracht. Uitgangspunt is dat de inhoud vanuit de groep wordt vormgegeven en dat daarmee gericht informatie wordt gedeeld die beter aansluit bij de behoefte van de aanstaande moeder(s).

Een effectieve aanpak Kansrijke Start, start met een goed beeld van de lokale situatie. Wil je weten hoe het in jouw gemeente staat met de gezondheid rond geboorte? Kijk dan bij de perinatale kerncijfers op www.waarstaatjegemeente.nl. Daar vind je gegevens over vroeggeboorte en/of laag geboortegewicht, sterfte rond de geboorte en start van de zwangerschapsbegeleiding. Afhankelijk van de grootte van de gemeente, zijn de kerncijfers ook beschikbaar op postcode-4-niveau. Naast medische risicofactoren, verhoogt vooral blootstelling aan stress de kans op een minder goede start. Deze stress hangt samen met verschillende zaken zoals schulden, werkeloosheid, huisvestings- , relatieproblemen of huiselijk geweld. Op www.waarstaatjegemeente.nl vind je ook een aantal indicatoren die met deze risico’s verband houden. Al deze zaken kunnen een indicatie geven van hoe het gesteld is met de gezondheid van kinderen in jouw gemeente. Een toelichting op deze cijfers en hoe je ze kunt gebruiken, vind je in Perinatale kerncijfers - toelichting op het online platform www.gezondin.nu.

Ondersteuning voor gemeenten

Wil je advies over hoe je deze cijfers kunt benutten of heb je andere vragen? Het stimuleringsprogramma lokale coalities Kansrijke Start ondersteunt gemeenten bij het bouwen en/of versterken van lokale/regionale coalities om tot een gezamenlijke aanpak te komen rond de eerste 1000 dagen van kinderen. Doet jouw gemeente mee aan de impuls Kansrijke Start vanuit het rijk? Maak dan gebruik van de ondersteuning van dit programma. Op aanvraag komen de adviseurs bij je langs in de gemeente om mee te denken bij het opbouwen en/of versterken van een lokale coalitie. Neem contact op via 030-234 98 00 of kansrijkestart@pharos.nl.

Stimuleringsprogramma Kansrijke Start

Sinds de start van de Haagse Aanpak Perinatale Gezondheid in 2012 hebben er meerdere ontwikkelingen plaatsgevonden. Bij de Haagse Aanpak Perinatale Gezondheid lag de focus voornamelijk op de perinatale periode. Bij de doorontwikkeling naar de Haagse Kansrijke Start staan de eerste 1000 dagen van een kinderleven centraal. In de nieuwsbrief van juli kondigt GGD Haaglanden aan dat de Haagse Aanpak Perinatale Gezondheid vanaf heden verder gaat onder de naam Haagse Kansrijke Start. Met deze ontwikkeling zal er nauwer samengewerkt worden tussen het medisch- en sociaal domein.

GGD - publicaties over perinatale gezondheid

Marieke Paarlberg is gynaecoloog in  Gelre ziekenhuizen Apeldoorn. Al jaren maakt ze zich hard voor een goede samenwerking tussen geboortezorgprofessionals, heeft ze verschillende programma’s opgestart en is ze actief in meerdere netwerken die ervoor zorgen dat kwetsbare zwangeren eerder en beter in beeld komen bij zorgverleners. Voorbeelden hiervan zijn haar voorzitterschappen van de WPOG (Werkgroep Psychosomatische Obstetrie en Gynaecologie), de ISPOG (International Society of Psychosomatic Obstetrics and Gynaecology) en de Stichting Mind2Care, en haar lidmaatschap van het LKPZ (Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap).

In 2009 richtte  ze in Apeldoorn de tweede POP-Poli van Nederland op, welke een mooi voorbeeld is van hoe verschillende zorgprofessionals, waaronder gynaecologen, kinderartsen, psychiaters, maatschappelijk werkers, verloskundigen, verpleegkundigen, kraamzorg, JGZ, Sociaal Wijk Team en Veilig Thuis,  met elkaar samenwerken om kwetsbare zwangeren de best mogelijke zorg te verlenen. Ook is er een goed contact met de Gemeente Apeldoorn.

Vanwege haar bevlogenheid met betrekking tot het thema Kansrijke Start en haar jarenlange ervaring is ze bij het programma betrokken als lid van de Landelijke Coalitie en neemt ze zitting in de stuurgroep van het programma.

Marieke vindt het actieprogramma een erg goede ontwikkeling. Zelf zet ze zich al jaren met veel energie in voor de thema’s waar het programma aandacht aan besteedt en,  nu het actieprogramma er is, voelt ze zich ook landelijk gesteund.

Het ‘elkaar kennen’ is  volgens haar van het grootste belang. De landelijke coalitie kan ervoor zorgen dat netwerken sterker worden. In sommige regio’s is dat al het geval, maar nog niet overal werken zorgprofessionals en gemeenten goed samen.

Als lid van de landelijke coalitie vertelt Marieke Paarlberg zowel nationaal als internationaal het verhaal van Kansrijke Start. Op nationale en internationale congressen en symposia spreekt ze over het grote belang van vroege signalering van kwetsbare zwangeren, over de werking van een POP-poli, over de noodzaak van een kansrijke start en over het Nederlandse actieprogramma.

Zo preventief als mogelijk werken de 16 Zuid-Limburgse gemeenten samen met de Provincie Limburg en maatschappelijke partners aan het veilig, gezond en kansrijk opgroeien van alle Zuid-Limburgse kinderen. Dit begint bij de fase van Kansrijke Start. Al bij de eerste 1000 dagen van het leven scoort Zuid-Limburg slechter dan de rest van het land: er zijn meer tienerzwangerschappen en vroeggeboortes. In Zuid-Limburg is daarom binnen de regionale aanpak van gezondheidsachterstanden, de aanpak Trendbreuk, een Zuid-Limburgse coalitie Kansrijke Start gevormd die het landelijke actieprogramma uitvoert. Deze coalitie was de eerste in het land en mocht minister De Jonge in januari van dit jaar ontvangen! De gezamenlijke ambitie is om in 2030 de Zuid-Limburgse achterstanden ten opzichte van de rest van het land met 25% ingelopen te hebben.

De afgelopen periode zijn de belangrijke interventies Nu Niet Zwanger, VoorZorg en Stevig Ouderschap in de hele regio uitgerold en de komende periode wordt stevig ingezet op een brede risicosignalering, een versterking van de samenwerking tussen het medisch en sociaal domein, een goede voorbereiding op de wetswijziging omtrent de prenatale huisbezoeken en het verbeteren van de preconceptiezorg.

Neem voor meer informatie contact op met Trendbreuk Zuid-Limburg

Kinderen in kwetsbare gezinnen hebben betere kansen op een goede start, naarmate ze eerder in het leven de noodzakelijke hulp en ondersteuning krijgen. Maar hoe komen deze kinderen en hun gezinnen, vaak met complexe problemen, voor, tijdens en na de zwangerschap zo vroeg mogelijk in beeld? In het kader van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) wordt € 2.64 miljoen beschikbaar gesteld voor onderzoek naar de wijze waarop professionals in de geboortezorg en de JGZ met gegevensbronnen, producten, diensten en methoden van big data-onderzoek ondersteund kunnen worden om tijdig passende hulp en ondersteuning te bieden om een kansrijke start voor kinderen mogelijk te maken.

Aanmelden vooronderzoek

Het programma start met een vooronderzoek, waarbij scenario’s worden uitgewerkt door potentiële indieners voor verder onderzoek. Professionals uit de geboortezorg, de jeugdgezondheidszorg, kennisinstellingen, onderzoekers uit de exacte en natuurwetenschappen, de sociale en geesteswetenschappen en de sociaal-medische- en gezondheidswetenschappen, en andere geïnteresseerde partijen worden uitgenodigd om deel te nemen aan het vooronderzoek.

Meldt u hier aan voor het vooronderzoek

Weten wat er nu in de keuken van een andere partner gebeurd? Neem eens een kijkje of stel de werkvloer voor een dag beschikbaar voor andere professionals. Het programmateam Kansrijke Start nodigt organisaties uit om over hun werk te vertellen en professionals die het interessant vinden te stimuleren om bij een andere organisatie binnen te kijken. Na het bezoek vragen we om de ervaringen via onze maandelijke nieuwsbrief met anderen te delen. Aanmelden is mogelijk door een mail te sturen naar _dienstpostbusKansrijkestart@minvws.nl.

• 3 september Werkconferentie Van preconceptie tot peuter: de eerste 1000 dagen" LUMC-Campus Den Haag
• 9 september Training CenteringPregnancy
• 19 september Congres Grootstedelijke Perinatale Gezondheid anno 2019
• 23 september 2019 Conferentie Uitgerekend Nu?!
• 27 september 2019 Symposium Sensitieve zorg voor alle gezinnen tijdens de eerste 1000 dagen
• 7 oktober 2019 Voor de Jeugd Dag 2019