In de IBI-nieuwsbrief 122 is aandacht geschonken aan de invoering van de rechtmatigheidsverantwoording. Met ingang van de jaarrekening 2023 nemen provincies en gemeenten een rechtmatigheidsverantwoording op in de jaarrekening. De basis is de (gewijzigde) Gemeentewet en de Provinciewet. De geconsulteerde wijzigingen van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) zijn niet tijdig doorgevoerd, om hier voor het verslagjaar 2023 nadere invulling aan te kunnen geven. Dat laat onverlet dat de uitgangpunten voor de rechtmatigheidsverantwoording en de accountantscontrole al wel besloten liggen in de aanpassingen in de Gemeente- en Provinciewet. Doordat de aanpassingen in het BBV en Bado niet op tijd doorgevoerd konden worden, moesten voor de accountantscontrole ook aanvullende richtlijnen gegeven worden.
De Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) heeft daarom een NBA Alert uitgebracht: NBA Alert 48 Accountantscontrole decentrale overheden 2023. Deze NBA Alert heeft betrekking op twee onderwerpen:
- Controle en oordeelsvorming over de getrouwheid van de jaarrekening van provincies en gemeenten en gemeenschappelijke regelingen.
- Controle en oordeelsvorming over de financiële rechtmatigheid van specifieke uitkeringen in de jaarrekening van provincies en provinciale gemeenschappelijke regelingen.
In de NBA Alert worden verschillende scenario’s geschetst (8 in totaal), die onder meer verschillen op de volgende onderdelen:
Wel rechtmatigheidsverantwoording opgenomen:
- Verordeningen wel aangepast én verantwoordingsgrens wel vastgesteld én het totaal van de verantwoorde rechtmatigheidsfouten en/of onduidelijkheden overschrijdt wel/niet de verantwoordingsgrens;
- Verordeningen niet aangepast én verantwoordingsgrens niet vastgesteld én het totaal van de verantwoorde rechtmatigheidsfouten en/of onduidelijkheden overschrijdt wel/niet de materialiteit voor de jaarrekening.
Geen rechtmatigheidsverantwoording opgenomen:
- Verordeningen wel aangepast én verantwoordingsgrens wel vastgesteld én het totaal van de geconstateerde rechtmatigheidsfouten en/of onduidelijkheden overschrijdt wel/niet de verantwoordingsgrens én er zijn wel/niet eigen werkzaamheden door de decentrale overheid verricht;
- Verordeningen niet aangepast én verantwoordingsgrens niet vastgesteld én het totaal van de geconstateerde rechtmatigheidsfouten en/of onduidelijkheden overschrijdt wel/niet de materialiteit voor de jaarrekening én we/niet eigen werkzaamheden door de decentrale overheid verricht.
Het eerste scenario gaat uit van de situatie dat het dagelijks bestuur van een decentrale overheid, in lijn met de vastgestelde verordeningen, in de jaarrekening een rechtmatigheidsverantwoording opgenomen heeft.
- De financiële- en controleverordeningen zijn aangepast en er is een verantwoordingsgrens opgenomen.
- Het totaal van de rechtmatigheidsfouten ligt onder de verantwoordingsgrens en is correct verantwoord in de rechtmatigheidsverantwoording.
Het tweede scenario gaat uit van de situatie dat het dagelijks bestuur van een decentrale overheid, in lijn met de vastgestelde verordeningen, in de jaarrekening een rechtmatigheidsverantwoording opgenomen heeft.
- De financiële- en controleverordeningen zijn aangepast en er is een verantwoordingsgrens opgenomen.
- Het totaal van de rechtmatigheidsfouten ligt boven de verantwoordingsgrens en is correct verantwoord in de rechtmatigheidsverantwoording.
Beide scenario’s leiden tot een goedkeurend oordeel. Het tweede scenario vraagt om benadrukking in de controleverklaring, omdat het totaal van de rechtmatigheidsfouten en/of -onduidelijkheden boven de verantwoordingsgrens uitkomt. Decentrale overheden worden door het ministerie van BZK opgeroepen om zoveel mogelijk de verantwoording vorm te geven conform de vereisten van scenario 1 of scenario 2, afhankelijk of er wel of geen rechtmatigheidsfouten en/of -onduidelijkheden boven de verantwoordingsgrens zijn. De verwachting is dat de meeste gemeenten en provincies in deze twee scenario’s zullen vallen.
Voorts is vermeldenswaard dat zowel voor provincies als gemeenten de accountant een direct oordeel zal geven over de rechtmatigheid van de negen rechtmatigheidscriteria met betrekking tot de specifieke uitkeringen. Dit ondanks een tekortkoming in de provinciewet, die met terugwerkende kracht hersteld zal worden.
Ten slotte wil het ministerie van BZK aangeven de NBA erkentelijk te zijn voor deze NBA Alert, waarmee op pragmatische wijze de niet-tijdige aanpassing van het BBV en Bado ondervangen worden.
