Nieuwsbrief Duurzame Zorg - Oktober 2020

Beste lezers van de nieuwsbrief Duurzame Zorg,

Allereerst wil ik jullie, als zorgprofessionals en zorgbestuurders in de zorgsector, een hart onder de riem steken. Waar het virus in het begin van de zomer leek af te zwakken en de reguliere zorg weer kon worden opgepakt, zitten we nu weer in een tweede golf, een tsunami zelfs genoemd.

Toch is dit niet de enige crisis waar we mee te maken hebben, zo zeiden ook Jan Terlouw en David Attenborough recent. We hebben namelijk ook te maken met een ‘Climate Health Emergency’, aldus de Europese organisatie Health Care Without Harm. Gelukkig hoeven we niet af te wachten, maar kunnen we (zelfs in deze coronaperiode) al veel in gang zetten om te voorkomen dat klimaatverandering invloed heeft op onze gezondheid.

Ik zie en spreek bijna dagelijks zorgprofessionals die zich zó graag willen in zetten voor duurzaamheid. Zo werd de afgelopen maand een manifest van en voor medici gelanceerd (je kunt nog steeds tekenen!) voor een gezonde aarde, riepen jonge zorgprofessionals op tot meer aandacht voor duurzaamheid in de zorg in een green paper en verenigden de snijdende specialismen zich in het platform Groene OK. De Nederlandse Vereniging van Heelkunde liet weten dat ‘ze het liever samen aanpakken, zoals ze ook op de OK geïntegreerd samenwerken’. Wat een staaltje groen leiderschap!

Deze energie was ook voelbaar tijdens het congres Duurzame Zorg 2020. Er werden tal van goede voorbeelden gepresenteerd, deelnemers deelden hun ervaringen en contacten in de live-chat en we mochten zo’n 50 nieuwe ondertekenaars verwelkomen. Nu zitten we al op meer dan 250 ondertekenaars! Peter Blankestijn (trekker van de groene dialyse én van integratie van duurzaamheid in de curricula van de geneeskundigen) en Bertil Blok (onderzoekt hergebruik van katheters voor afvalvermindering) wonnen de verkiezing Duurzame Zorgprofessional. Nogmaals gefeliciteerd beiden!

Het is goed om te zien dat het thema duurzaamheid zo leeft binnen de zorg. En het blijft ook ontzettend belangrijk om hiermee bezig te zijn. Zoals Diederik Gommers zo mooi verwoordde tijdens het congres Duurzame Zorg: “Net zoals we dat nu doen met het coronavirus, moeten we ook samenwerken voor een duurzame zorg.”

We zijn er nog niet, maar we mogen best trots zijn op alle lopende initiatieven in de zorg! Zo komen we samen steeds dichterbij een gezonde planeet.

Met hartelijke groet,

Cathy van Beek
Kwartiermaker Duurzame Zorg

Heeft u interesse om een aanvraag in te dienen op de aankomende subsidieoproep Klimaat en Gezondheid van ZonMw? Reserveer dan 26 november 2020 in uw agenda voor een digitale netwerkbijeenkomst.

Tijdens deze bijeenkomst krijgt u informatie over de subsidieoproep. En kunt u de mogelijkheden verkennen voor samenwerking voor het opstellen van een projectvoorstel. De subsidieoproep heeft tot doel om duurzame netwerken te vormen voor de ontwikkeling van kennis over klimaat en gezondheid, en toepassingsgericht onderzoek te initiëren op de volgende drie thema’s, geselecteerd uit de kennisagenda klimaat en gezondheid:

- Duurzame zorg
- Temperatuur gerelateerde gezondheidseffecten
- Allergieën

Aanmelden kan tot 19 november 2020. Lees meer.

Ieder jaar belandt er zeker 190 ton aan medicijnresten in sloten, rivieren, plassen en meren. Dat heeft schadelijke effecten voor organismen die in het water leven. Zo werd al eerder geslachtsverandering (hormoonverstoring) en gedragsverandering aangetoond bij vissen.

Een nieuwe studie, uitgevoerd door het RIVM en Deltares, bevestigt dit. In 2017 en 2018 werd van 19 verschillende stoffen de risicogrens minimaal één keer overschreden. Stoffen als pijnstillers, antibiotica, bloeddrukverlagers, antidepressiva en anti-epileptica overschreden de risicogrens zelfs meerdere keren.

Lever je ongebruikte medicijnen in bij de apotheek
Van 10 t/m 25 oktober vond de Week van Ons Water plaats. Geneesmiddelenbedrijven, apotheken en alle partners in de zorg vroegen in deze periode extra aandacht voor het inleveren van medicijnen met een landelijke inzamelweek. Laat het milieu niet in de steek – lever je medicijnen in bij de apotheek!

Meer weten wat je kunt doen tegen medicijnresten in het water en medicijnverspilling? Bekijk de sessie over pijler 3 ‘Medicijnresten uit het water’ van het online congres Duurzame Zorg.

Het online congres Duurzame Zorg was dankzij de gasten, sprekers en deelnemers, een groot succes! De middag werd geopend door Diederik Gommers, Jacqueline Cramer en Ronnie van Diemen. Daarna volgden verschillende sessies over de vier pijlers van de Green Deal Duurzame Zorg: vermindering van CO2-uitstoot, circulair werken, minder medicijnresten in het water en een gezonde zorgomgeving. Deelnemers gingen met elkaar in gesprek in de chat en wisselden veelvuldig goede voorbeelden, informatie en contacten uit. De prijs ‘Duurzame Zorgprofessional 2020’ werd uitgereikt en nieuwe ondertekenaars werden verwelkomd.
 

• Lees het uitgebreide verslag over het congres

• Bekijk de beloften van de nieuwe ondertekenaars (open het bestand ‘Pledges Green Deal Duurzame Zorg met ondertekening 2020’)
• Lees over de winnaars ‘Duurzame Zorgprofessional 2020’ en hun initiatieven
• Kijk het congres terug t/m 30-12-2020 via congresduurzamezorg2020.nl
   

Ruim 250 deelnemers uit alle schakels van de keten deden mee aan de online dialoog ‘Voeding in de zorg’. Van agrariër tot cateraar, van diëtist en zorgprofessional tot bezoeker, van bestuurder tot voedingsassistent, van patiënt-cliënt tot leverancier. Het doel van de online dialoog was om zorgorganisaties met elkaar en met de keten in verbinding te brengen. ‘Samen weten we meer, kunnen we meer en komen we verder.’

MVO Nederland, Intrakoop, het Voedingscentrum, stichting Alliantie Voeding in de Zorg, Milieuplatform Zorg, de FoodProfessor, de Nederlandse Vereniging voor Diëtisten en het ministerie hebben zich gecommitteerd om vanuit hun expertise bij te dragen aan de doorontwikkeling van integraal beleid.

Het rapport over de online dialoog is openbaar beschikbaar en kan helpen om erachter te komen hoe uw organisatie met duurzame voeding aan de slag kan gaan.

Ook benieuwd hoe voeding kan helpen bij herstel van (COVID-19) patiënten? Bekijk de website vierkeerbeter.nl met tips.
 

- Het invulformat en de toelichting om te komen tot een portefeuilleroutekaart (cure) is aangepast door het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ). Dit format wordt door RVO als voldoende beschouwd voor het EED-auditverslag.

- Het EVZ heeft een stappenplan beschikbaar gesteld om te komen tot een ‘shared incentive’ bij het verduurzamen van een huurpand in de zorg. Het ‘shared incentive’ zorgt voor een gezamenlijk belang om te verduurzamen.

- Careyn en GGZ Breburg maakten als eerste care zorginstellingen een routekaart. De routekaarten zijn openbaar beschikbaar om als voorbeeld te gebruiken.

- Het Ministerie van BZK wil met het ‘Ontzorgingsprogramma Maatschappelijk Vastgoed’ kleine zorgorganisaties helpen met het verduurzamen van hun gebouwen. Selina Roskom (RVO) vertelt over de stand van zaken van het programma en de uitwerking ervan in een blog.

Patiënten van zes Nederlandse ziekenhuizen die een CT-scan hebben ondergaan, krijgen vanaf half november 2020 een plaszak mee. De plaszak voorkomt dat er röntgencontrastmiddelen in het milieu terechtkomen. In Nederland komt naar schatting jaarlijks 30 ton contrastvloeistof in het oppervlaktewater terecht. Dit breekt haast niet af en is moeilijk uit het water te zuiveren. Daardoor hoopt het op in het oppervlaktewater en kan dan in ons drinkwater terechtkomen.

Aangezien het contrastmiddel na 24 uur uit het lichaam is verdwenen, kan de lozing van deze stoffen eenvoudig voorkomen worden door patiënten plaszakken mee te geven. Uit eerder sociologisch onderzoek in het Deventer Ziekenhuis is gebleken dat 86 % van de patiënten bereid is een plaszak te gebruiken om het milieu te ontzien.

Lees meer

Tijdens de eerste Nationale Klimaatdag 12 oktober was de strekking van de zorg-talkshow: De zorgsector kan en moet sneller vergroenen! Aanleiding was de zojuist verschenen Green Paper van Werkgroep Zorg 2025 waarin jonge zorgprofessionals oproepen tot bindende afspraken om de zorg sneller te vergroenen, en zo óók met de zorgsector de klimaatdoelstellingen te halen.

Vanuit hun verschillende perspectieven gingen partijen samen in gesprek. Arts Evelyn Brakema (Flevoziekenhuis, Werkgroep Zorg 2025), bestuursvoorzitter Jacobine Geel (de Nederlandse GGZ), groene onderzoeker Koen Merkus (Gupta Strategists) en verzekeraar Timo van Voorden (Achmea) bespraken een weg naar oplossingen. De sessie kan online teruggekeken worden.

Sinds 1 oktober jl. is Kersten Hulpmiddelenspecialist als eerste leverancier in de hulpmiddelenbranche ook officieel trotse partner van de Green Deal. “Het is voor ons een logische stap. Circulair werken zit diep in ons DNA. Zo demonteren en reinigen we bijvoorbeeld rolstoelen. Die onderdelen gebruiken we vervolgens voor het maken van een nieuw hulpmiddel. Door ons aan te sluiten bij de Green Deal willen we onze circulaire processen nog verder ontwikkelen en ons daarnaast blijven inzetten voor een gezonde leef- en werkomgeving in de zorg.”

Kersen Hulpmiddelenspecialist werd in 1987 opgericht als hulpmiddelenleverancier. De organisatie levert met name mobiliteitshulpmiddelen, zoals rollators, rolstoelen en loopfietsen. Wat begon als een lokaal bedrijf is uitgegroeid tot een landelijke organisatie met 12 vestigingen en 500 bevlogen medewerkers. Er wordt inmiddels geleverd aan particulieren, zorginstellingen, gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren. Maar één ding is in de loop der jaren niet veranderd: het hart voor mens en milieu.

 Waarom doen jullie mee met de Green Deal?

“Naast aandacht voor mensen, houden we ook rekening met onze omgeving en het milieu. Binnen de hulpmiddelenbranche kennen we een snel veranderende markt. Mensen blijven steeds langer thuis wonen en zijn steeds meer afhankelijk van goede hulpmiddelenzorg. Tegelijkertijd nemen zorgkosten toe, is er personeelsschaarste en is het in onze ogen dus niet meer dan logisch om ook kritisch te kijken naar slimme oplossingen. We zijn ons altijd zeer bewust geweest van deze ontwikkelingen en hebben daar als organisatie ook altijd op ingespeeld.”

Hoe dragen jullie bij aan deze Green Deal?

“We sluiten vooral aan op de thema’s circulaire bedrijfsvoering en dragen bij aan een gezond makende leefomgeving. Een rolstoel is een veelgebruikt hulpmiddel en heeft over het algemeen een kortere gebruiksduur dan levensduur. Door onze processen slim in te richten en met een circulaire bril naar hergebruik te kijken, kunnen we bijvoorbeeld het basisframe een tweede, derde of vierde leven geven. Daarnaast zetten we onze hulpmiddelenexpertise in om goed en slim gebruik van hulpmiddelen te laten bijdragen aan het ontlasten van de zorgverlener. En dat is essentieel; een gezonde en veilige werk- en leefomgeving resulteert namelijk in minder verzuim, efficiënter werken én meer tijd voor de cliënt. Met deze Green Deal leggen we de lat voor onszelf nog hoger. En hopelijk inspireren we daar ook weer andere organisaties mee.”

Begin oktober heeft Minister Tamara van Ark (Ministerie van VWS) de Kamer ingelicht over best practices om medicijnverspilling te voorkomen. “Verspilling van geneesmiddelen blijft een actueel onderwerp, dat veel mensen raakt. Van een ongebruikte voorraad medicijnen in de thuissituatie tot het voorschrijven van nieuwe medicijnen bij ziekenhuisopname, terwijl deze thuis op voorraad zijn. Ik deel de mening, samen met het zorgveld, dat aandacht voor het onderwerp nodig blijft. Om die reden vind ik het van belang om een podium te bieden voor goede ideeën die verspilling helpen voorkomen en heb ik een inventarisatie gedaan. Het is geen uitputtende lijst, want ik verwacht in de toekomst dat de zoektocht naar nieuwe mogelijkheden wordt voorgezet.”

De Nationale Gezondheidszorg van Engeland heeft zich gecommitteerd aan het doel om in 2040 klimaatneutraal te zijn. In dat jaar willen de organisaties nul procent CO2 uitstoten. Maar dat is niet alles: het streven is om vijf jaar later ook geen indirecte uitstoot meer te veroorzaken. Het gaat dan om indirecte uitstoot waar de gezondheidszorg invloed op kan uitoefenen.

In een openbaar rapport zijn het plan van aanpak en de bijbehorende interventies uiteengezet.

• 6 & 9 november 2020: Webinar verduurzaming maatschappelijk vastgoed (RVO)
• 19 november 2020: Meet-ups duurzame, circulaire zorginkoop (NEVI)
• 23 november – 4 december 2020: CleanMed Europe – Sustainable Healthcare
• 26 november 2020: Netwerkbijeenkomst subsidieoproep Klimaat en Gezondheid (ZonMw)
• 26 november 2020: Webinar over nieuwe wet- en regelgeving voor medische hulpmiddelen en duurzaamheid (NEN)
• Kijk (onderdelen van) het online congres Duurzame Zorg terug
• Kijk de webinar van VGN terug over verduurzaming van gebouwen in de langdurige zorg https://www.vgn.nl/nieuws/vijfde-platform-duurzaamheid-teken-van-kennisdeling-0