Nieuwsbrief Antibioticaresistentie 21

Op maandag 18 november – op European Antibiotic Awareness Day – organiseerden het ministerie van VWS en het RIVM een invitational conference. Onderwerp was het nationaal beleid voor antibioticaresistentie de komende jaren, want het huidige beleid loopt eind dit jaar af. Minister Bruno Bruins opende de conferentie. Vervolgens gingen de deelnemers – samen een goede afspiegeling van het zorgveld antibioticaresistentie – zelf aan de slag. In 5 workshops dachten zij na over het vervolgbeleid: wat is er nodig en vooral hoe krijgen we dat voor elkaar? Aan het eind presenteerden de workshopleiders de opbrengsten. Zoals beter gebruik maken van data en de benodigde infrastructuur daarvoor aanleggen, meer aandacht voor internationaal werk en blijvende aandacht voor hygiëne en infectiepreventie, ook in de opleidingen. Benieuwd hoe het vervolgbeleid er precies gaat uitzien? Begin 2020 stuurt het ministerie van VWS een Kamerbrief naar de Tweede Kamer.

Dat resistente bacteriën voorkomen in het milieu is inmiddels algemeen bekend. Maar hoe die bacteriën daar precies komen en hoe erg dat is, moest nog onderzocht worden. Onlangs publiceerde het RIVM 2 rapporten: Carbapenemase-producerende Enterobacteriaceae (CPE) in een stadsriool en Dragerschap van ESBL-producerende E. coli bij openwaterzwemmers. Heike Schmitt, onderzoeker bij het RIVM: “Metingen in afvalwater lijken een goede en kansrijke manier om de verspreiding en dynamiek van CPE-dragerschap onder mensen te onderzoeken.”

Lees het interview.

In de World Antibiotic Awareness Week konden bezoekers van winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht een unieke ervaring beleven. In de escaperoom met theater over antibioticaresistentie probeerden ruim 500 mensen binnen 12 minuten het medische mysterie te ontrafelen en de patiënt te redden. “Het was een groot succes en we hebben een voor ons nieuwe doelgroep aan kunnen spreken”, aldus prof. Jaap van Dissel, directeur Centrum Infectieziektenbestrijding RIVM. “Er waren continu mensen in de escaperoom bezig. Spelenderwijs laat de escaperoom het bewustzijn over antibioticagebruik toenemen.” Vanaf volgend jaar kunnen bedrijven en instellingen de escaperoom van het RIVM lenen, zodat zoveel mogelijk mensen op een leuke manier meer over dit thema kunnen leren. Bekijk dit filmpje op YouTube voor een indruk.

MRSA-dragers voelen zich vaak niet centraal staan in de MRSA-zorg. Ze ervaren een stigma en lopen tegen praktische problemen aan in het dagelijks leven. Het ABR Zorgnetwerk Holland West verenigde regionale ketenpartners in een MRSA-expertisegroep. Met als doel dragerschapbehandeling en informatievoorziening in de regio te uniformeren en optimaliseren, en de samenwerking tussen zorginstellingen te verbeteren. Sinds kort is er een website voor patiënten én zorgverleners. Bezoekers vinden hier een overzicht van alle relevantie informatie over MRSA. Ook kunnen patiënten en zorgverleners vragen stellen en folders downloaden over MRSA-dragerschap. Deze folders zijn binnenkort in meerdere talen beschikbaar.

Patiënten zeggen regelmatig dat ze allergisch zijn voor antibiotica. Dan wijken zorgverleners vaak af van het ‘eerste-keuze-antibioticum’. Toch is dat meestal onterecht. Want uit onderzoek blijkt dat de meeste patiënten die een allergie melden wel gewoon behandeld kunnen worden. Onnodig afwijken van het eerste-keuze-antibioticum heeft niet alleen negatieve gevolgen voor de patiënt, maar leidt ook tot gebruik van reserve-antibiotica. Onterechte allergieregistraties staan goed antibioticagebruik dus in de weg. ABR Zorgnetwerk Holland West analyseerde de factoren die tot onjuiste allergieregistraties leiden. Hieruit bleek onder andere een behoefte aan scholing. ABR Zorgnetwerk Holland West ontwikkelde een e-learningmodule over antibiotica-allergie. De e-learning wordt geaccrediteerd en komt ook beschikbaar voor andere zorgnetwerken.

Op de internationale ministersconferentie van Nederland en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op 19 en 20 juni in Noordwijk kondigden de WHO, de Werelddierengezondheidsorganisatie (OIE) en de Wereldvoedselorganisatie (FAO) het al aan: een Multi-Partner Trust Fund om landen te helpen het WHO-global actionplan tegen antibioticaresistentie uit te voeren. De afgelopen maanden werkten ze hard aan de juridische vormgeving, nu is het tijd voor concrete actie. Minister Bruno Bruins heeft de 5 miljoen dollar die Nederland toezegde overgemaakt. Zodat “we de komende jaren samen internationaal antibioticaresistentie intensiever kunnen bestrijden”. Nederland en Zweden zijn de eerste landen die aan het fonds bijdragen. Nederland en Zweden vertegenwoordigen dan ook de komende 2 jaar de deelnemende landen in de stuurgroep van het fonds. In januari vindt in Parijs de eerste bijeenkomst plaats.

Met ‘kwaliteit uit het Zuyden’ wil het Limburgs Infectiepreventie & ABR Zorgnetwerk (LINK) antibioticaresistentie in verpleeghuizen positief beïnvloeden. Aan het project werken 6 verpleeghuizen mee. Met een IRIS-scan brachten de onderzoekers de antibioticaresistentie, het antibioticagebruik en de hygiëne in de huizen in beeld. Na een jaar van verbeterplannen en scholing vond in september 2019 een effectmeting plaats. Het percentage ESBL daalde van 8% naar 7%, de verbetermaatregelen hadden een positief effect op de hygiëne én de verpleeghuizen maakten concrete afspraken over de behandeling van bepaalde infecties. Deze antibiotica-adviezen zijn online beschikbaar (de website is nog in wording).

Een van de speerpunten van het Limburgs Infectiepreventie & ABR Zorgnetwerk (LINK) is de gehandicaptensector goed aanhaken bij het netwerk. En zo de infectiepreventie en het doelmatig voorschrijven van antibiotica verbeteren. LINK bezocht alle Limburgse gehandicaptenorganisaties en sloot ook eenmalig aan bij een toetsgroep van artsen verstandelijk gehandicapten. Omdat de Limburgse gehandicaptensector graag samen wil optrekken in infectiepreventie, organiseerde LINK op 19 november een bijeenkomst voor de gehandicaptenzorg, de GGD en het RIVM. Een succes, want alle partijen zien het belang van het thema. Vanuit de gedachte ‘waarom moeilijk doen als het samen kan’ beschrijft een plan van aanpak hoe de gehandicaptensector, LINK en de GGD nu samen verder gaan met infectiepreventie. In mei 2020 vindt een vervolgbijeenkomst plaats.

Wanneer was je je handen met zeep en wanneer juist niet? Hoe werkt een besmetting eigenlijk? Zorgteams in een verpleeghuis moeten deze en andere infectiepreventievragen kunnen beantwoorden. Teams die de uitdaging willen aangaan, kunnen zich opgeven voor de handhygiëne-challenge. Want iedereen wil toch noro-vrij de winter door? Er doen al meer dan 900 teams mee! Via 4 korte opdrachten krijgen de teams inzicht in wat ze al goed doen en wat nog beter kan. Met een handig verbeterbord kunnen ze vervolgens eventuele veranderacties goed bijhouden. Zo vergroten ze hun deskundigheid en professionaliteit op het gebied van hygiënisch werken, infectiepreventie en antibioticaresistentie. Kijk voor meer informatie op leeromgevinghygienischwerken.nl.

Vanaf 1 januari 2020 kunnen zorginstellingen binnen het ABR zorgnetwerk Noord Nederland (ABR ZNN) uitbraken van bijzonder resistente micro-organismen (BRMO) melden aan het regionaal SignaleringsOverleg (rSO). Het doel van het rSO is op een laagdrempelige manier ervaringen uitwisselen. Het rSO is dus geen vervanging van de melding aan het SO-ZI/AMR. Het is een regionaal instrument om tot een slagvaardiger aanpak en grotere bewustwording te komen. Zodat bij alle afzonderlijke instellingen het besef groeit dat ze samen een groot zorgnetwerk vormen, waarbinnen een grote mobiliteit is van patiënten of bewoners die soms drager van een BRMO zijn. Het rSO bestaat uit deskundigen vanuit verschillende disciplines en komt minimaal 4 keer per jaar bij elkaar.

Antibioticaresistentie krijgt steeds meer aandacht. Dat is ook hard nodig. In deze rubriek vind je steeds een opvallende, boeiende, spannende, toegankelijke, grappige of originele uiting over antibioticaresistentie. Bezoek deze kerstvakantie de nieuwe museumopstelling ‘Kieskeurige kuurtjes’ in Micropia in Amsterdam. ‘Kieskeurige kuurtjes’ werd op 21 november geopend. Micropia daagt je uit een zieke patiënt te helpen en de juiste behandeling te kiezen. Zo ontdek je wanneer en hoe je antibiotica het beste kunt gebruiken. Ook leuk voor ‘dummies’!

Wilt u meer weten over (de aanpak van) antibioticaresistentie? Informatie over het onderwerp vindt u op Rijksoverheid.nl en op Rivm.nl. Dit is de laatste nieuwsbrief antibioticaresistentie.