Oorlog in Oekraïne: € 8 miljoen voor UN Human Rights Monitoring Mission
Al bijna drie jaar heeft de Oekraïense bevolking te maken met Russische agressie. Oekraïense burgers zijn gedood, gewond geraakt, gemarteld, verkracht en ontvoerd. Hele woonwijken, ziekenhuizen en belangrijke infrastructuur zijn verwoest. Nederland wil dat de daders verantwoordelijk worden gehouden voor deze misdaden en hecht grote waarde aan rechtvaardigheid. De UN Human Rights Monitoring Mission in Ukraine (HRMMU) levert hier een cruciale bijdrage aan.
Vandaag, op Internationale Mensenrechtendag, vieren we belangrijke vrijheden die gelden voor alle mensen. Bijvoorbeeld dat je veilig over straat kan, kunt werken en naar school mag. Toch is dat niet overal vanzelfsprekend. In steeds meer landen staan mensenrechten onder druk. Bijvoorbeeld in Oekraïne, waar de bevolking dagelijks te maken heeft met mensenrechtenschendingen.
‘De verhalen zijn misselijkmakend’, zegt Danielle Bell, hoofd van de UN Human Rights Monitoring Mission in Oekraïne. ‘We spraken mensen die zijn gemarteld, mishandeld en seksueel misbruikt. Burgers worden ook steeds vaker slachtoffer van zweefbommen en drones. Ook zien we indoctrinatie op scholen in de bezette gebieden. Kinderen die geen Oekraïens mogen spreken, verplicht het Russische curriculum moeten volgen en verplicht militaire trainingen moeten volgen.’
UN Human Rights Monitoring Mission in Oekraïne
HRMMU doet verslag van de mensenrechtensituatie in Oekraïne. Deze VN-missie heeft als doel om mensenrechten in Oekraïne te versterken en te beschermen en ervoor te zorgen dat de daders van mensenrechtenschendingen verantwoordelijk worden gehouden.
Nederland staat voor een wereld waarin mensenrechten worden nageleefd en misdadigers voor hun daden worden bestraft. Alleen dan kunnen mensen leven in vrede en veiligheid. Nederland steunt daarom het werk van de UN Human Rights Monitoring Mission in Oekraïne (HRMMU). Vandaag markeerde Erica Schouten, speciaal gezant voor Oekraïne, dat Nederland de komende twee jaar €8 miljoen voor de missie beschikbaar stelt.
‘Het onderzoekswerk van HRMMU is enorm belangrijk om gerechtigheid voor Oekraïne te krijgen’, legt Schouten uit. ‘Hun werk is onafhankelijk, nauwkeurig, feitelijk en betrouwbaar en de resultaten worden in nationale en internationale onderzoeken naar schendingen van mensenrechten en het internationaal recht gebruikt. HRMMU levert een cruciale bijdrage aan waarheidsvinding en het voorkomen van straffeloosheid.’
Zorgwekkende trend
Sinds de grootschalige Russische inval in februari 2022 zijn al meer dan 10.000 Oekraïense burgers gedood en meer dan 20.000 gewond geraakt. Hele woonwijken en dorpen zijn verwoest en ziekenhuizen, infrastructuur en scholen liggen in puin. Ook zorgen grootschalige aanvallen op energiecentrales voor stroomuitvallen en beperkte toegang tot water, verwarming en internet.
Het afgelopen jaar zag HRMMU ook een zorgwekkende toename in het aantal aanvallen op Oekraïense burgers, vertelt Bell. ‘Dit jaar is het aantal burgerslachtoffers met 30% gestegen. In september zagen we een van de hoogste aantallen slachtoffers sinds de zomer van 2022. Een verontrustende trend is bijvoorbeeld het gebruik van nieuwe wapens en wapens die op andere meer destructieve manieren worden ingezet. Hierdoor neemt het aantal burgers dat gewond raakt enorm toe.’
Ook de situatie in de gevangenissen in de bezette gebieden en in Rusland is enorm zorgwekkend, vervolgt Bell. ‘We hebben krijgsgevangen gesproken die met metalen stangen zijn geslagen. Ze lieten ons zien welke botten ze hadden gebroken en de littekens waar ze zijn gebeten door honden of verbrand door een sigaret. Iedere persoon die we spreken draagt bij aan het beeld dat we hebben van systematische gruweldaden die Oekraïners ondergaan in Russische gevangenschap.’
Getuigenis
De teams van HRMMU zijn in Oekraïne aanwezig om dit soort mensenrechtenschendingen en overtredingen van het humanitaire oorlogsrecht vast te leggen. De rapportages kunnen vervolgens gebruikt worden als bewijs in rechtszaken en geven de internationale gemeenschap betrouwbaar inzicht in de mensenrechtensituatie in Oekraïne.
HRMMU heeft al meer dan driehonderd missies gedaan dit jaar, waarvan ruim honderd in het gebied in en rondom de frontlinie. ‘We spreken mensen thuis en praten over de dagelijkse realiteit van de oorlog,’ legt Bell uit. Zo kunnen we openbaar maken welke impact dit verschrikkelijke conflict dagelijks op de bevolking heeft.’
Het werk van de HRMMU gaat daarom ook niet alleen over het verzamelen van statistieken en bewijs, vult Schouten aan. ‘Het gaat over de verhalen achter deze cijfers. Dit zijn de verhalen die gehoord moeten worden. Dat zijn we verschuldigd aan alle slachtoffers en aan hun familie. Deze misdaden moeten worden gedocumenteerd, want gerechtigheid gaat ook om bevestiging: “Dit is er gebeurd”. En wij, de internationale gemeenschap, mogen daar niet van wegkijken.’
Steun voor gerechtigheid in Oekraïne
Nederland steunt Oekraïne actief in het streven om gerechtigheid te krijgen voor oorlogsmisdaden. Sinds het begin van de Russische oorlog heeft Nederland daar al ruim €105 miljoen euro voor vrijgemaakt. Nederland steunt ook onderzoeken naar internationale misdrijven van het Internationaal Strafhof en het Oekraïense openbaar ministerie en zet zich in voor internationale coördinatie en informatiedeling. Bijvoorbeeld via de Dialogue Group on Accountability for Ukraine.
Daarnaast huisvest Nederland het Schaderegister voor Oekraïne en het International Centre for the Prosecution of the Crime of Aggression in Den Haag. Ook steunt Nederland de oprichting van een agressietribunaal en heeft aangeboden hiervoor gastland te zijn.