OCW-begroting 2025: basis op orde, kwaliteit omhoog
Het kabinet kiest in haar regeerprogramma voor duidelijke focus en maakt scherpe keuzes. Die worden in 2025 direct zichtbaar, zo blijkt uit de begroting voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). OCW brengt de basis op orde voor een goede toekomst voor leerlingen, studenten, wetenschappers, journalisten en creatieve makers. Zo moeten leerlingen en mbo-studenten door extra ondersteuning beter leren lezen, schrijven en rekenen. In het vervolgonderwijs en de wetenschap staan grote bezuinigingen voor de deur.
Minister Bruins: “De bezuinigingen in onze begroting tellen flink op. Hoe we aan die bezuinigingen vorm gaan geven, is nog niet in alle gevallen in beton gegoten. De komende tijd wil ik samen met de mensen in het onderwijs, de wetenschap, journalistiek en culturele sector verstandige keuzes maken, zodat we behouden wat goed is. En we kunnen blijven investeren waar dat mogelijk is.”
Staatssecretaris Paul: “Dat leerlingen beter leren lezen, schrijven en rekenen, staat bovenaan mijn prioriteitenlijst. Om op eigen benen te kunnen staan, zijn die vaardigheden de absolute basis. Daar is écht werk aan de winkel, want het gaat nog niet goed. Hier is en blijft dan ook alles op gericht. Voldoende goede leraren zijn hierbij cruciaal.”
Herstelplan kwaliteit onderwijs
Voor het primair en voortgezet onderwijs komt er in het voorjaar van 2025 een Herstelplan kwaliteit onderwijs. Er is geen plek meer voor goedbedoelde extra opdrachten voor scholen; de focus ligt op lezen, schrijven en rekenen. Goede leraren zijn hierbij onmisbaar. De aanpak van het lerarentekort is daarom een belangrijk onderdeel van het Herstelplan, dat samen met onder meer leerlingen, leraren en schoolleiders verder wordt uitgewerkt. Zolang nog niet alle leerlingen het voortgezet onderwijs met een goed niveau van basisvaardigheden verlaten, zorgen we dat hun niveau in het mbo wordt bijgespijkerd.
Schoolmaaltijden en compensatie btw-schoolboeken
Nog steeds leven duizenden kinderen in armoede en gaan velen naar school zonder ontbijt. Maar je kunt niet goed leren op een rammelende maag. Daarom trekt het kabinet structureel geld uit voor schoolmaaltijden: € 135 miljoen per jaar. De scholen met leerlingen die dat het hardste nodig hebben, krijgen geld om een gezond ontbijt op school te regelen. Verder compenseert het kabinet basisscholen en middelbare scholen voor de extra kosten die ze maken door de btw-verhoging op leermateriaal: lesboeken en digitaal leermateriaal. Zij krijgen hiervoor vanaf 2026 jaarlijks € 58,5 miljoen. Ook mbo-scholen worden dan gecompenseerd voor leermiddelen voor basisvaardigheden voor studenten onder de 18 jaar, € 1,5 miljoen per jaar.
Vervolgonderwijs en wetenschap
Minister Bruins houdt daarnaast de investering in vaste banen van 1200 wetenschappers overeind. Om dit mogelijk te maken schrapt de minister vanaf volgend jaar de mogelijkheid voor wetenschappers om een starters- of stimuleringsbeurs te ontvangen. Deze persoonlijke onderzoeksbeurzen konden wetenschappers naar eigen inzicht inzetten.
Bruins zet verder in op het op peil houden van het onderwijsaanbod, ook in de regio. Met extra aandacht voor het opleiden van de vakmensen waar groot tekort aan is, bijvoorbeeld in de techniek, zorg en onderwijs. Er komt extra geld om de Einstein Telescope naar Nederland te halen. Samen met het ministerie van Economische Zaken, provincie Limburg en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) trekt Bruins hier € 15,9 miljoen voor uit. Onderdeel van deze investering is de oprichting van de Einstein Academy, waarmee het beroepsonderwijs in Zuid-Limburg wordt versterkt.
Het kabinet zet de Wet internationalisering in balans door om gerichter te sturen op internationale studentenstromen en de Nederlandse taal weer tot de norm te verheffen op hogescholen en universiteiten. Verder worden met instellingen afspraken gemaakt over het verminderen van het aantal internationale studenten in Nederland en daarmee gaat een besparing gepaard van € 293 miljoen per jaar.
Culturele basisinfrastructuur en talentontwikkeling
Het kabinet investeert € 559 miljoen per jaar in de culturele basisinfrastructuur 2025-2028 (bis), dat is € 146 miljoen meer per jaar de in de vorige periode (2021-2024). Dit geld gaat naar 115 instellingen en 6 Rijkscultuurfondsen. Op het terrein van talentontwikkeling klassieke muziek was geen enkele aanvraag geheel gehonoreerd. Daarom is jaarlijks een bedrag van € 1,9 miljoen vrijgemaakt waarmee het Fonds voor Cultuurparticipatie een meerjarige regeling voor talentonwikkeling kan ontwikkelen. Cultuur is een belangrijke waarde in onze samenleving, daarom zetten we de ondersteuning van het in stand houden van ons erfgoed in musea, archieven en monumenten onverminderd voort. Voor cultuurbeoefening werken we aan nieuwe afspraken met gemeenten en provincies.
Publieke omroep
De landelijke publieke omroep wordt hervormd om beter aan te sluiten op een fragmenterende samenleving en veranderend medialandschap. Belangrijke speerpunten zijn een pluriform, onafhankelijk, kwalitatief en verbindend media-aanbod, met speciale aandacht voor jongeren en digitale vindbaarheid en zichtbaarheid. Het aantal bestuurlijke spelers wordt verminderd, verantwoordelijkheden en rollen worden helder belegd en de NPO en omroepen zullen meer gezamenlijk werken aan de uitvoering van hun publieke taak.
Emancipatie
Het kabinet steunt diverse organisaties die bijdragen aan gelijkheid onder meer als het gaat om seksuele gerichtheid en genderidentiteit. Dit kabinet neemt daarnaast onder andere extra maatregelen tegen geweld tegen lhbtiq+ personen. Ook voert het kabinet het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld uit voor het voorkomen en aanpakken van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.
Bezuinigingen
Realiteit is ook dat bezuinigd moet worden om de overheidsfinanciën gezond te houden, voor OCW € 430 miljoen in 2025 oplopend tot structureel € 1,9 miljard per jaar vanaf 2028. Dit gebeurt onder meer door langstuderen te ontmoedigen (€ 282 miljoen per jaar). Hoe de langstudeermaatregel er precies uit komt te zien, is nog niet bekend. Dit vraagt zorgvuldigheid en wordt de komende periode, in overleg met instellingen en studenten, nader uitgewerkt.
In de wetenschap wordt de omvang van het Fonds Onderzoek en Wetenschap verkleind (€ 132 miljoen per jaar). Dat betekent bijvoorbeeld dat er minder geld komt voor subsidie op grote wetenschappelijke apparaten.
Daarnaast wordt bijvoorbeeld de Maatschappelijke Diensttijd, waarbij jongeren en volwassenen tussen de 12 en 30 jaar zich vrijwillig inzetten voor een ander, de komende jaren afgebouwd (oplopend tot €200 miljoen per jaar). Reeds toegekende projecten kunnen overigens doorgaan. Het programma School & Omgeving blijft in afgeslankte vorm behouden voor scholen waarvan de leerlingen relatief grote achterstanden hebben (€ 155 miljoen per jaar vanaf 2026). Binnen dit programma krijgen leerlingen extra activiteiten aangeboden waar ze thuis niet mee in aanraking komen
Voor de Nederlandse Publieke Omroep is op termijn minder geld beschikbaar (€100 miljoen per jaar vanaf 2027). Verder wordt de komende jaren oplopend tot zo’n € 360 miljoen bezuinigd op subsidies vanwege de Rijksbrede opdracht hieraan minder uit te geven. De precieze invulling wordt nog uitgewerkt en zal in november duidelijk zijn.
Verder in de OCW-begroting 2025
- Doel is dat iedere gemeente een toekomstbestendige bibliotheek heeft waar mensen kunnen samenkomen, lezen, leren en kennismaken met cultuur. Gemeenten en provincies krijgen hiervoor een zorgplicht.
- Een sterke journalistieke sector is essentieel voor een goed functionerende democratie. Daarom moderniseren en versterken we de landelijke en lokale media, zodat journalisten overal vrij en veilig kunnen werken.
- Het kabinet is wettelijk toezicht op informeel onderwijs aan het voorbereiden om gevolg te kunnen geven aan signalen van informeel onderwijs dat kinderen aanzet tot haat, geweld of discriminatie.