Meer actieve registraties in Donorregister door wetswijziging
Het aantal actieve registraties in het Donorregister is met meer dan 50% gestegen sinds de wijziging van de Wet op de Orgaandonatie. Sinds die wijziging ben je een potentiële orgaandonor, tenzij je aangeeft dat niet te willen. Vandaag is de eerste evaluatie van de gewijzigde wet gepubliceerd, waaruit blijkt dat het aantal actieve registraties is gestegen van 6,9 miljoen in 2020 naar 10,7 miljoen in 2023. Daarnaast blijkt uit de evaluatie een lichte toename van het aantal donaties en daadwerkelijk uitgevoerde orgaan- en weefseltransplantaties.
“Ik ben blij dat het aantal mensen dat actief heeft nagedacht over of zij wel of niet orgaandonor willen zijn, flink is toegenomen, dat was een belangrijk doel van deze wetswijziging. Het is belangrijk dat artsen en nabestaanden weten hoe je staat tegenover het doneren van organen of weefsel na je dood”, aldus minister Dijkstra (Medische Zorg).
Hoewel uit de evaluatie blijkt dat ook het aantal donaties en daadwerkelijk uitgevoerde orgaan- en weefseltransplantaties is toegenomen, is het volgens de onderzoekers nog te vroeg om te concluderen dat dit door de wetswijziging komt. Daarom laat minister Dijkstra over 5 jaar opnieuw een evaluatie uitvoeren.
Herinneringsbrief
Uit de evaluatie blijkt naast een stijging van het aantal actieve registraties dat meer dan 3 miljoen Nederlanders geen actieve keuze hebben doorgegeven en dus met ‘geen bezwaar’ staan geregistreerd. Voor de helft van hen blijkt dat de ‘geen bezwaar’-registratie een bewuste keuze is. De andere helft vindt het moeilijk een keuze te maken, moet er nog over nadenken of wil de keuze overlaten aan naasten. Voor deze mensen geldt dat onvoldoende duidelijk is wat hun wensen zijn. Daarom gaat minister Dijkstra mogelijk maken dat een herinneringsbrief wordt gestuurd naar jongeren die 21 jaar oud worden én geregistreerd staan met ‘geen bezwaar’. In deze brief wordt jongeren gevraagd of de ‘geen bezwaar’-registratie past bij hun wensen rondom orgaan- en weefseldonatie.
Geen bezwaar
De evaluatie laat zien dat er in de praktijk onduidelijkheid bestaat over wat ‘geen bezwaar’ betekent. Zorgprofessionals ervaren een gesprek met naasten van een potentiële donor met een ‘geen bezwaar’-registratie als lastig. Volgens de ondervraagden leidt zo’n registratie tot onduidelijkheid over de betekenis ervan en in hoeverre naasten kunnen of moeten beslissen tijdens een donatiegesprek. Minister Dijkstra laat nog dit jaar onderzoeken hoe in de publiekscampagne 2025 aandacht kan worden besteed aan het wegnemen van die onduidelijkheid, bijvoorbeeld door de rol van naasten goed toe te lichten.
Minister Dijkstra: “Als je geen actieve keuze registreert sta je met ‘geen bezwaar’ in het Donorregister. Dat betekent dat je een potentiële donor bent. Als je geen donor wenst te zijn is het belangrijk dat actief te registeren. Je naasten moeten namelijk zwaarwegende redenen hebben om donatie te weigeren als je met ‘geen bezwaar’ geregistreerd staat.”
Ook kan betere ondersteuning van zorgprofessionals tijdens de donatiegesprekken helpen. Momenteel loopt een pilot waarbij gespecialiseerde verpleegkundigen met gesprekservaring beschikbaar zijn voor om zorgprofessionals tijdens een donatiegesprek te ondersteunen. Het ministerie van VWS kijkt samen met de Nederlandse Transplantatie Stichting of en hoe deze pilot vervolg kan krijgen.
Gewijzigde wet
Het uitgangspunt van de wetswijziging op 1 juli 2020 was dat iedereen wordt gevraagd een keuze over orgaan- en weefseldonatie vast te leggen in het Donorregister en dat iedere inwoner van 18 jaar en ouder staat geregistreerd. Mensen die na herhaaldelijke aanschrijving niet zelf een keuze doorgeven, worden in het Donorregister geregistreerd met ‘geen bezwaar tegen orgaan- en weefseldonatie’. Daarmee stemt diegene toe met het doneren van organen en weefsel na overlijden. Het is altijd mogelijk de registratie te wijzigen. Tijdens de wetsbehandeling in 2020 is toegezegd de wet na drie jaar te evalueren.