Tijdelijke bescherming stopt per 4 september 2023 voor derdelanders uit Oekraïne
Vanaf 4 september 2023 vallen derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne niet meer onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) voor vluchtelingen uit Oekraïne. Het gaat om ongeveer 2.900 personen. Dit betekent dat ze na beëindiging van de tijdelijke bescherming de asielprocedure kunnen doorlopen of Nederland binnen 28 dagen na 4 september moeten verlaten. De overgang verloopt gefaseerd.
Update: Derdelanders mogen in Nederland blijven tot de Raad van State een definitieve uitspraak doet in hoger beroep. Dat heeft de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid op 2 september 2023 laten weten in een brief aan de Kamer. Derdelanders krijgen hierover een brief van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Ze houden ook recht op opvang, leefgeld en werk.
Net na de inval van Rusland in Oekraïne ving Nederland ruimhartig vluchtelingen uit Oekraïne op, ook derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning (bijvoorbeeld voor werk, studie of asiel). Nederland was daarmee een van de weinige landen in Europa.
Staatssecretaris Eric van der Burg:
Het merendeel van de derdelanders die gevlucht zijn uit Oekraïne kan in principe terug naar het land van herkomst. Behalve als zij daar te vrezen hebben voor geweld of vervolging, dan kunnen zij hier asiel aanvragen. Om deze reden hebben we vorig jaar zomer als kabinet besloten om de tijdelijke bescherming voor deze groep per 4 september te laten aflopen.
Asielaanvraag
De IND is de afgelopen maanden begonnen met het behandelen van asielaanvragen van derdelanders die aangaven in Nederland te willen blijven. Twee groepen kregen daarbij voorrang: derdelanders uit veilige landen en kansrijke asielaanvragen van mensen uit Jemen en Syrië.
Van de derdelanders die binnenkort niet meer onder de RTB vallen hebben er ongeveer 700 aangegeven de asielprocedure te willen doorlopen. Het kan dat dit aantal de komende weken oploopt. Derdelanders van wie de asielaanvraag loopt of nog in behandeling genomen moet worden, worden 6 weken voor en 6 weken na 4 september gefaseerd overgeplaatst naar het COA.
Voor derdelanders die op 4 september een lopende asielaanvraag hebben, gelden dezelfde regels om te mogen werken als voor andere asielzoekers. Zij mogen maximaal 24 weken per jaar werken. Derdelanders die na 4 september alsnog besluiten asiel aan te vragen, doen een nieuwe asielaanvraag, waardoor zij minimaal 6 maanden moeten wachten om te mogen werken.
Nederland verlaten
Derdelanders die geen asiel aanvragen of van wie de asielaanvraag is afgewezen, zijn verplicht Nederland binnen 28 dagen na 4 september te verlaten. De (financiële) terugkeerondersteuning van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) kan hen hierbij helpen. Gemeenten kunnen derdelanders tijdens deze 28 dagen onderdak bieden.
Derdelanders die Nederland niet zelfstandig verlaten, zijn onrechtmatig in Nederland en kunnen door de vreemdelingenpolitie staande worden gehouden en eventueel in vreemdelingenbewaring worden gesteld.
Juridisch getoetst
Een aantal derdelanders is in beroep gegaan tegen het besluit van de IND waarin hun bescherming onder de RTB wordt beëindigd. De rechtbank van Rotterdam heeft met een eerste uitspraak geoordeeld dat het beëindigen van de tijdelijke bescherming voor deze groep kan en rechtmatig is. De tijdelijke bescherming wordt dan ook niet opnieuw verlengd voor derdelanders, omdat dit onterecht verwachtingen wekt en voor vertraging zorgt in het proces. Ook voor degenen die in beroep zijn gegaan geldt dat de tijdelijke bescherming op 4 september afloopt en zij Nederland moeten verlaten, tenzij de rechter daarover anders beslist.