Gemeenten en provincies krijgen wettelijke taak tot opvang asielzoekers
Het kabinet werkt aan een wettelijke taak voor gemeenten om opvanglocaties voor asielzoekers te leveren. Dat schrijven staatssecretaris Eric van der Burg van Justitie en Veiligheid en minister De Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening in een brief aan de Tweede Kamer. Gemeenten in Nederland krijgen daarmee een medeverantwoordelijkheid in de opvang van asielzoekers. Dit moet in de toekomst zorgen voor voldoende opvangplekken en een betere spreiding van asielopvang over het hele land.
Dringend nieuwe locaties nodig
Sinds afgelopen zomer zijn er meer dan 17.000 opvangplekken gerealiseerd. Maar het is helaas niet genoeg. Op zeer korte termijn zijn er hard nieuwe locaties nodig. Op dit moment wordt elke dag hard gewerkt door verschillende partijen om asielzoekers ternauwernood onderdak te bieden. Dit kan zo niet langer en daarom moet er met een andere werkwijze voldoende en stabielere asielopvang komen.
Door gemeenten de wettelijke taak te geven locaties te leveren voor asielopvang, worden zij medeverantwoordelijk. Zo moet er stabielere asielopvang komen. Het COA blijft verantwoordelijk voor de opvang en begeleiding van asielzoekers. Daarnaast kijkt het kabinet naar de mogelijkheid om, als laatste redmiddel, ook een aanwijzingsbevoegdheid te introduceren als blijkt dat dat nodig is. Gemeenten die geen bijdrage leveren aan de gezamenlijke aanpak van de opvang, kan dan medewerking afgedwongen worden.
Versnelde uitstroom statushouders
Ongeveer een derde van de opvangplekken wordt op dit moment bezet gehouden door mensen met een verblijfsvergunning. Het is hard nodig dat zij uitstromen uit de asielopvang naar huisvesting in gemeenten. Niet alleen om de druk op de asielopvang te verlichten, maar ook voor hun integratie. Gemeenten werken hier hard aan, maar het huisvestingstempo van statushouders is niet voldoende om de taakstelling inclusief achterstanden in te halen. De minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft daarom de provincies verzocht het interbestuurlijk toezicht te verscherpen en te versnellen bij gemeenten met achterstanden. Gemeenten kunnen bij het realiseren van huisvesting gebruik maken van verschillende ondersteuningsmaatregelen vanuit het Rijk. Ook komt er een Task Force die het transformeren van gebouwen naar woningen en het realiseren van meer flexwoningen moet versnellen.
Bestaande mogelijkheden
Het kabinet heeft ook bekeken wat de mogelijkheden zijn binnen de bestaande juridische kaders. Daaruit zijn enkele opties gekomen op het gebied van ruimtelijke ordening. Zo zou het COA, als alle vergunningen er zijn, een eigen pand in gebruik kunnen nemen zonder eerst een bestuursovereenkomst te sluiten met de gemeente, zoals nu gebruikelijk is. Een andere mogelijkheid is dat het Rijk het proces van de benodigde vergunningverlening naar zich toe trekt. Tot slot, zou het Rijk, net als bij bijvoorbeeld de bouw van windmolenparken, opvanglocaties kunnen realiseren door een inpassingsplan vast te stellen.
Een stabiel opvangstelsel
Uiteindelijk streeft het kabinet naar een stabiel opvangstelsel. Dat betekent niet alleen evenwichtig verspreid over het land, maar ook wendbaar zodat COA-locaties beter mee kunnen bewegen met de schommelingen van de instroom van asielzoekers en bezetting van asielopvangplekken. Op dit moment worden verschillende plannen uitgewerkt om daar naartoe te werken, waarbij ook gekeken wordt naar de mogelijkheden voor kleinschaligere opvang. Daarbij blijft het kabinet nauw optrekken met medeoverheden.