2021: veerkracht en herstel ondanks corona
Corona bepaalde ook in 2021 het leven in Nederland. Veel mensen werden ziek en beperkende maatregelen bleven nodig. Ondernemers maakten zware tijden door en het kabinet gaf opnieuw veel uit aan steun- en herstelpakketten. Desondanks herstelde de Nederlandse economie zich snel. Na krimp in 2020 was er een jaar later sprake van een sterke economische groei van 5%. Mede daardoor stonden de overheidsfinanciën er eind 2021 beter voor dan verwacht.
Dat blijkt uit het Financieel Jaarverslag van het Rijk en het Rijksjaarverslag, dat minister Sigrid Kaag van Financiën op Verantwoordingsdag namens het kabinet naar de Tweede Kamer stuurt.
'We kijken terug op 2021 als een jaar van sterk herstel met een hoge economische groei en een lage werkloosheid', zegt minister Kaag. 'De flexibiliteit en weerbaarheid die Nederlanders lieten zien in de coronacrisis, hebben we nu opnieuw hard nodig. Op dit moment hebben we te maken met een verschrikkelijke oorlog in Oekraïne. Naast enorm veel menselijk leed heeft deze oorlog ook financiële gevolgen. Ook deze uitzonderlijke tijden moeten we samen het hoofd bieden door koers te houden en zorgvuldige keuzes te maken.'
Om door corona getroffen bedrijven te helpen en te zorgen dat werknemers hun banen behielden, bleef de overheid in 2021 bijspringen met steunpakketten. Aan deze steunpakketten en aan maatregelen ter bestrijding van het coronavirus, zoals vaccinaties en testcapaciteit, werd ruim € 30 miljard uitgegeven.
Overheidsfinanciën en economische ontwikkelingen
Ondanks de onvoorziene extra uitgaven door de coronapandemie, stonden de overheidsfinanciën er in 2021 beter voor dan verwacht. Dat kwam mede door het snelle economische herstel. De overheid kreeg meer belasting binnen. Omdat meer mensen een baan hadden, waren er minder uitkeringen nodig. Het begrotingstekort van de overheid (Rijk, gemeenten en andere overheden) was 2,5% van het Bruto Binnenlands Product (bbp). De overheidsschuld kwam uit op 52,1% van het bbp.
De economische groei was met 5,0% in 2021 sterk; de economie herstelde zich van de economische klap van de coronacrisis in 2020. De arbeidsmarkt was in 2021 historisch krap, de werkloosheid bleef laag (4,2%). De krappe arbeidsmarkt vertaalde zich niet in sterke loongroei. De lonen namen gemiddeld toe met 2,2%. De inflatie is in 2021 gemiddeld 2,7%, maar nam de laatste maanden fors toe tot meer dan 5%.
Snelle uitwerking compensatieregelingen
In de jaarverslagen maakt het kabinet de balans op van inkomsten en uitgaven in 2021 en geeft het inzicht in hoe de verschillende ministeries het geld hebben besteed. De Algemene Rekenkamer laat op Verantwoordingsdag in een reactie op de jaarverslagen weten of het geld rechtmatig is besteed en wat er beter kan.
Het financieel management van het Rijk stond, net als in 2020, ook in 2021 onder druk. Het afgelopen jaar stond in het teken van de coronacrisis, compensatieregelingen voor Groningen en herstel kinderopvangtoeslag. Departementen hebben onder grote druk diverse regelingen opgesteld. In sommige gevallen ging dat ten koste van de rechtmatigheid van de financiële transacties.
Deze ontwikkeling wil het kabinet keren door extra aandacht te geven aan zorgvuldige financiële processen. Onder meer door de financiële kaders, zoals de Regeling financieel beheer van het Rijk, onder de loep te nemen. Dit moet voorkomen dat incidentele onrechtmatigheden een structureel karakter krijgen. Ook wil het kabinet vasthouden aan een ordentelijk begrotingsproces en 1 moment aanhouden voor besluitvorming over de begroting. Rust in het begrotingsproces is van groot belang. Dat zorgt ervoor dat alle belangen zorgvuldig kunnen worden afgewogen en geeft tijd om alles volgens de regels te doen. Dat draagt zowel bij aan een beter beleid als aan de rechtmatigheid van de overheidsfinanciën.