EU-lidstaten nemen ambitieus Strategisch Kompas aan
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie hebben vandaag in Brussel het Strategisch Kompas vastgesteld: een nieuw EU-strategiedocument dat op ambitieuze wijze richting geeft aan het Europese veiligheids- en defensiebeleid voor de komende 5 tot 10 jaar. Het kabinet verwelkomt het Strategisch Kompas waarin belangrijke onderdelen van het Coalitieakkoord zijn opgenomen. Het Kompas is na de gewelddadige en illegale Russische inval in Oekraïne nog flink aangepast en weerspiegelt die nieuwe realiteit.
Minister Ollongren: ”De Russische agressie in Oekraïne heeft een enorme impact op onze veiligheid. Europa moet geen speelveld maar speler zijn. Dit Strategisch Kompas is pure noodzaak. Om de defensiesamenwerking in de EU te versterken en snel aan de slag te gaan, bijvoorbeeld door meer gezamenlijk in defensiematerieel te investeren.”
Minister Hoekstra: “De terugkeer van oorlog op ons continent markeert een geopolitiek kantelmoment. Dit dwingt tot een snellere volwassenwording van de EU als machtspolitieke speler. Met het Strategisch Kompas maken de 27 Europese lidstaten nu een duidelijke keuze voor intensievere militaire en strategische samenwerking. We nemen meer verantwoordelijkheid voor onze veiligheid. Dat doen we niet alleen als EU, maar juist ook in samenwerking met onze trans-Atlantische partners en de NAVO.”
Fors investeren
Het Kompas onderstreept de urgentie om de Europese defensie-investeringen te verhogen. Duitsland en een reeks andere lidstaten hebben de afgelopen weken al aangekondigd dat zij op korte termijn aan de 2% BBP-norm gaan voldoen. Het Nederlandse kabinet investeert de komende jaren € 3 miljard per jaar extra in de krijgsmacht, en bekijkt op dit moment of nog meer nodig is. Onder meer vanwege Oekraïne, maar ook door de toenemende instabiliteit elders aan de Europese buitengrenzen. Het geld is nodig om bij te kunnen dragen aan de verhoogde waakzaamheid, versterkte verdediging en bondgenootschappelijke afschrikking als gevolg van de huidige Russische agressie. Het Europese Defensiefonds zal een belangrijke rol spelen bij het aanjagen van gezamenlijke Europese defensieprojecten.
Militaire mobiliteit
Het Kompas besteedt ook veel aandacht aan militaire mobiliteit, inclusief de noodzakelijke investeringen daarin. Zeker in tijden van crisis is een goede infrastructuur binnen de EU van belang om snel grotere aantallen personeel en materieel te verplaatsen. Nederland speelt op dit gebied een leidende rol als voorzitter van het PESCO-project op dit onderwerp.
Samenwerking EU-NAVO
Het Kompas meldt prominent het belang van het strategische partnerschap van de EU met de NAVO. De hechte EU-NAVO-samenwerking is essentieel voor de Euro-Atlantische veiligheid. “De huidige crisis heeft laten zien dat de NAVO en de EU zij aan zij opereren en elkaar goed aanvullen”, aldus Ollongren.
Hoekstra: “Het Strategisch Kompas is een stap in de richting van een geopolitieke Unie die hand in hand met de NAVO opereert. Door als Europese landen onze veiligheidscapaciteiten te vergroten, versterken we ook het trans-Atlantische partnerschap.”
Snelle interventie
Een belangrijk actiepunt uit het Kompas is de Rapid Deployment Capacity (RDC), waarmee binnen korte tijd zo’n 5.000 Europese militairen op de been zijn te brengen. Deze bouwt voort op een verbeterde versie van de huidige EU Battle Group (EUBG) en moet volgens het Kompas in 2025 operationeel zijn.
De EU ontwikkelt operationele inzetscenario’s voor deze snelle interventie-eenheid, zoals evacuatie- en stabilisatie operaties. De eenheid zal ook live gaan oefenen met deze scenario’s. Afhankelijk van de crisissituatie kunnen hier ook lucht-, marine- en cybercapaciteiten aan worden toegevoegd. Het is de bedoeling dat het operationele hoofdkwartier (Military Planning and Conduct Capability) in Brussel de eenheid gaat aansturen. Nederland zal in 2025 aan deze RDC gaan bijdragen.
Europese weerbaarheid
Het Kompas richt zich tevens op het versterken van de Europese weerbaarheid tegen dreigingen van buitenaf, zoals cyber en hybride dreigingen en desinformatie. Mede op initiatief van Nederland is het opzetten van een ‘hybride toolbox’ opgenomen in het Kompas. Met deze toolbox kan de EU bestaande en nieuwe EU-instrumenten zoals sancties, cyber, desinformatie, inzetten in reactie op hybride dreigingen.
De Europese Raad van 24 maart a.s. zal het Strategisch Kompas bekrachtigen.