Economisch onzekere tijden vragen om maatregelen voor nu en voor morgen
Voor veel mensen zijn dit heftige tijden. Voor mensen die kampen met de nasleep van een coronabesmetting en merken hoe lang het herstel duurt. Voor mensen die hun baan zijn verloren, zelfstandigen die opdrachten zien teruglopen, werkgevers die geliefde medewerkers niet langer in dienst kunnen houden omdat er door het coronavirus minder geld binnen komt. Voor mensen bij wie het sociale leven is stilgevallen.
Corona heeft ook een effect op de begroting en de Miljoenennota. Vorig jaar dachten we nog dat we dit jaar een klein overschot zouden overhouden. Nu weten we dat de economie dit jaar sterk krimpt. Het begrotingstekort komt in 2020 naar verwachting uit op 7,2% en blijft volgend jaar met 5,5% ook nog aanzienlijk. Ook de schuld loopt weer op.
Omdat deze crisis iedereen raakt, geeft het kabinet forse financiële ondersteuning. Op 3 verschillende manieren wil het kabinet een stabiele factor zijn in deze ingewikkelde en onvoorspelbare tijd. In de eerste plaats trekt het kabinet veel geld uit om banen te behouden en inkomens te ondersteunen, werkgevers te helpen zich aan te passen en langdurige economische schade te beperken. Daarnaast houdt het vast aan afspraken uit het regeerakkoord en uit eerdere jaren, zoals extra investeringen in onderwijs, veiligheid en duurzaamheid. Ook zet het kabinet stappen om ons land voor de lange termijn minder kwetsbaar te maken voor economische klappen.
Dit in het volle besef dat het ook met miljardeninvesteringen niet lukt om alle pijn die het virus veroorzaakt weg te nemen.
Verlenging van steunmaatregelen en nieuw steun- en herstelpakket
Het kabinet verlengt de steun aan bedrijven, zelfstandigen en werkenden vanaf 1 oktober met 9 maanden. Daardoor hebben mensen voor een lange tijd duidelijkheid. Naast het ondersteunen zodat er zo weinig mogelijk banen verloren gaan, trekt het kabinet ook veel geld uit om mensen te helpen bij het vinden van ander werk of het aanpassen van de werkzaamheden en om te voorkomen dat mensen in de schulden en in de armoede komen. Ondanks alle maatregelen is het helaas niet te voorkomen dat er toch mensen hun werk kwijtraken en bedrijven failliet gaan.
Doorzetten afspraken regeerakkoord
Het kabinet houdt koers. De gewone begrotingen met geld voor onderwijs, zorg, politie, uitkeringen en nog veel meer worden zoals altijd ingediend. De afspraken die in het regeerakkoord en daarna zijn gemaakt blijven ook in stand. Zo gaat er jaarlijks meer geld naar onderwijs en veiligheid, zijn er maatregelen genomen om de uitstoot van CO2 en stikstof omlaag te brengen, wordt de gaswinning in Groningen fors versneld afgebouwd, de belastingen op werk verlaagd en het pensioenakkoord uitgevoerd.
Nederland weerbaarder maken
Het kabinet werkt er ook aan om Nederland in de toekomst welvarend te houden. Als je het vergelijkt met de rest van de wereld, dan heeft Nederland heel goede, toegankelijke zorg en een breed sociaal vangnet. Het kabinet richt het Nationaal Groeifonds op om ook in de toekomst die voorzieningen te kunnen blijven betalen zodat ook volgende generaties in een mooi, welvarend land kunnen leven. Onder meer door investeringen in kennis, innovatie en infrastructuur vergroot Nederland het verdienvermogen.
Daarnaast zet het kabinet stappen om bij te sturen waar nodig zodat economische schokken in de toekomst beter zijn op te vangen. Op de arbeidsmarkt, waar een groot verschil is tussen mensen met een vast contract en met een flexibel contract, gaat de zelfstandigenaftrek verder naar beneden. Het nieuwe pensioenstelsel wordt verder uitgewerkt. En om starters te helpen op de woningmarkt hoeven zij geen overdrachtsbelasting te betalen.
Het is een onzekere tijd, waarin het kabinet doet wat nodig is, maar niet alle onzekerheid kan wegnemen. Het kabinet kan ook in deze tijd koers houden, doordat we met elkaar de afgelopen jaren de staatsschuld hebben afgebouwd. Daarom hoeft er nu niet te worden bezuinigd, maar kunnen we juist ondersteunen waar dat nodig is. We gaan samen door deze crisis op weg naar herstel.
| 2020 | 2021 | |
|---|---|---|
| Verwachte economische groei | -5% | 3,5% |
| Verwachte koopkrachtontwikkeling | 2,2% | 0,9% |
| Verwachte werkloosheid | 4,3% | 5,9% |
| Verwachte EMU-schuld | 59,1% | 61,1% |
| Verwacht EMU-saldo | -7,2% | -5,5% |
Hoofdpunten besluitvorming uitgaven
- Oprichting Nationaal Groeifonds, € 20 miljard voor komende 5 jaar.
- Aanvullende maatregelen voor CO2-reductie naar aanleiding van het Urgenda-vonnis.
- Beperking stikstofneerslag en natuurherstel. Tot en met 2030 ruim € 5 miljard (plus € 100 miljoen per jaar tot en met 2030 voor bronmaatregelen woningbouw).
- € 295 miljoen voor woningbouw in 2021.
- Onderhoud spoor en (water)wegen en andere investeringen van IenW, BZK, Rijksvastgoed en Defensie van een kleine € 2 miljard gaan naar voren in de tijd.
- Er wordt een nationale scale-up faciliteit ingericht, met behulp van Europese middelen en bijdragen van private investeerders.
- De gaswinning in Groningen wordt fors versneld afgebouwd.
- € 150 miljoen structureel voor bestrijding ondermijnende criminaliteit.
- € 356 miljoen structureel om te voorzien in de grotere capaciteitsbehoefte in de justitiële en asielketen.
- Compensatie ouders toeslagen en de uitvoering daarvan: € 500 miljoen.
- € 32 miljoen structureel aanpak lerarentekort.
- Voor hogere leerlingaantallen en tegenvallers gaat er structureel € 450 miljoen extra naar onderwijs, oplopend tot € 482 miljoen in 2025.
- Het kindgebonden budget gaat vanaf het derde kind omhoog. € 150 miljoen per jaar.
- Er is eenmalig € 500 miljoen extra voor het bestrijden van corona in de meest kwetsbare landen.
- Voor het compensatiepakket voor het niet doorgaan van de verhuizing van de Marinierskazerne naar Vlissingen is er tot en met 2030 in totaal € 652 miljoen en daarna € 66 miljoen per jaar beschikbaar.
- Om werken in de zorg aantrekkelijker te maken gaat er structureel € 130 miljoen extra naar de zorg. Dat gaat naar verminderen werkdruk en administratieve lasten, meer loopbaanperspectief en verbetering contracten en zeggenschap van professionals.
- Het extra budget voor gemeenten voor jeugdzorg wordt verlengd met eenmalig € 300 miljoen extra in 2022.
Hoofdpunten besluitvorming lasten
- In 2020 en 2021 dalen de beleidsmatige lasten (nieuwe definitie) met circa € 5 miljard. Deze lastenverlichting zit volledig bij burgers. Ten opzichte van de Miljoenennota van vorig jaar worden de beleidsmatige lasten in 2020 sterker verlaagd, waardoor het grootste deel van de lastenverlichting plaatsvindt in 2020.
- Het lage Vpb tarief gaat in 2021 naar 15%, het hoge tarief blijft op 25%. De opbrengst van de bevriezing van het hoge Vpb-tarief wordt onder meer gebruikt voor lastenverlichting bij het MKB.
- Het kabinet neemt maatregelen in de Vpb in lijn met de Commissie Ter Haar om de belastingheffing voor multinationals eerlijker te maken en bij te dragen aan een gezondere financieringsverhouding door de aftrek van vreemd vermogen te beperken en eigen vermogen te stimuleren.
- Het kabinet voert voor 2 jaar een Baangerelateerde Investeringskorting (BIK) in. De loonheffing van ondernemers die investeren gaat omlaag.
- In lijn met de aanbevelingen van de Commissie Borstlap zal het kabinet de zelfstandigenaftrek sneller afbouwen. Om zelfstandigen op korte termijn tegemoet te komen zijn compenserende maatregelen opgenomen, zoals een verhoging van de arbeidskorting en verlaging van het tarief eerste schijf naar 37,1% in 2021.
- Op de woningmarkt krijgen starters vrijstelling van de overdrachtsbelasting. Het hoge tarief in de overdrachtsbelasting wordt verhoogd naar 8% voor onder meer beleggers.
- Het kabinet neemt maatregelen om de betaalbaarheid van huren te verbeteren door verlaging van de verhuurderheffing. Corporaties moeten de huren van lage inkomens met hoge huren verlagen.
- Het heffingsvrije vermogen in Box 3 wordt verhoogd naar € 50.000 (€ 100.000 voor partners). Dit wordt voor een deel gefinancierd uit een verhoging van het box 3-tarief.