Kabinet: Burgers verdienen betere uitvoering
Het kabinet hecht aan een betere uitvoering van overheidstaken. Meer maatwerk voor burgers staat daarin centraal. Maatwerk dat is afgestemd op hun individuele situatie. Dat staat in de kabinetsreactie op het onderzoek ‘Regels en ruimte – Verkenning Maatwerk in dienstverlening en discretionaire ruimte’. Minister Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) heeft de kabinetsreactie vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd.
Het kabinet is van mening dat er bij de dienstverlening aan de burger een goede balans moet zijn tussen de, vaak digitale, standaarddienstverlening en maatwerk. Uitgangspunt moet zijn dat de overheid de burger met vertrouwen tegemoet treedt. De overheid moet bij zijn taak de wettelijke ruimte voor maatwerk bij bijzondere omstandigheden beter gaan benutten. Bij bijzondere omstandigheden mag een bestuursorgaan niet blind de eigen beleidsregel volgen, maar moet een maatwerkoplossing worden gezocht. Het kabinet vindt voor dat standpunt steun in de jurisprudentie van de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, die steeds vaker bestuursorganen oproept tot maatwerk en toepassing van het evenredigheidsbeginsel.
Betere uitvoering door verschillende initiatieven
Het kabinet realiseert zich dat dit niet van de een op de andere dag geregeld is. Dit vergt een intensieve en meerjarige inzet van het kabinet en de uitvoeringsinstanties. Met maatwerk kunnen uitvoerende instanties meer rekening houden met bijvoorbeeld de digitale vaardigheid van mensen of met unieke omstandigheden die niet goed in de regels passen. Dit draagt bij aan een inclusieve samenleving waarin iedereen kan meedoen.
Zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de meer dan veertig initiatieven die inmiddels zijn gestart. In programma’s zoals NLDIGIbeter over digitalisering en Mens Centraal wordt nadrukkelijk de mens centraal gesteld in de dienstverlening en communicatie. De Direct Duidelijk Brigade moet leiden tot begrijpelijker taal. Ook in de sociale zekerheid wordt meer gekeken naar de persoonlijke situatie zoals bij de Brede Schuldenaanpak, Verkenning Maatwerk Multiprobleemhuishoudens en Aanpak Levensgebeurtenissen. Loket Buitenland vergroot de dienstverlening aan Nederlanders in het buitenland.
Actievere opstelling overheid
Het kabinet wil dat de overheid meteen bij de aanvraag van een voorziening al naar de individuele situatie kijkt en experimenteert om een passende oplossing te vinden. Verder wordt benadrukt dat de Algemene wet bestuursrecht verplicht te onderzoeken of aanleiding voor maatwerk bestaat. Daarmee wordt voorkomen, dat de burger en overheid onnodig in bezwaar- en beroepsprocedures verwikkeld raken. Al eerder is aangekondigd dat er een centraal meldpunt komt, waar burgers terecht kunnen voor het melden en oplossen van problemen met de basisregistraties.
Onderzoek Regels en ruimte
Het onderzoek dat aan de brief van het kabinet voorafging, is uitgevoerd bij instanties die veel contacten met burgers hebben: de Belastingdienst, UWV, SVB, DUO en het CAK. Het rapport ‘Regels en ruimte’ laat zien dat er verschillende oorzaken zijn voor het niet leveren van maatwerk voor burgers in bijzondere situaties, waar dat maatschappelijk gezien wel nodig is. Het rapport levert belangrijke bouwstenen voor verdere verbetering van de uitvoeringspraktijk waaraan het kabinet samen met de uitvoeringsorganisaties gaat werken. Het rapport maakt onderscheid tussen twee soorten maatwerk: maatwerk in klantcontact en maatwerk in de inhoud van de rechten en plichten van burgers. Rapporten van de Nationale ombudsman en de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid wezen eerder op het risico van uitsluiting, omdat niet iedereen zelfredzaam is.