24 Mrt maart Ministerraad

Viceminister-president Kaag: De minister-president is vandaag in Brussel voor de Europese Raad. En om die reden heb ik de ministerraad voorgezeten en sta ik u natuurlijk vanaf deze plek graag te woord. Afgelopen week is al veel gezegd en geschreven over de betekenis van de uitslag van de Statenverkiezingen. Duidelijk is voor ons allemaal dat de kiezer vorige week een democratisch signaal heeft afgegeven richting politiek Den Haag. In verschillende duidingen en reacties werd vorige week gesproken over de afstand tussen de stad en het plattenland. En wordt dit signaal vooral toegeschreven aan de onvrede over het stikstofdossier. De verschillen werden uitvergroot. De verkiezingsuitslag lijkt ook een diepere en meer gelaagde achtergrond te hebben dan we nu soms snel vaststellen. Uit een nog te verschijnen onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat inwoners van Nederland meer verschillen binnen gebieden ervaren dan tussen gebieden. In een ander onderzoek van maart dit jaar, stelt het Sociaal Cultureel Planbureau vast dat ongelijkheid tussen groepen in de samenleving zich op verschillende vlakken voordoet. Zo zijn er verschillen in inkomen, vermogen, en opleidingsniveau. Maar bijvoorbeeld ook in de mate waarin mensen toegang hebben tot een sociaal netwerk. Daarbij zien we een afnemend politiek vertrouwen omdat grote vraagstukken waar we voor staan nog niet zijn opgelost of niet snel kunnen worden opgelost. En is het dagelijks leven van mensen sinds de corona-lockdowns niet meer genormaliseerd zoals we willen. Met de oorlog in Oekraïne, de gestegen prijzen, en de schaarste van grondstoffen, goederen en diensten. Dit ontwricht en raakt velen in hun bestaan en raakt de beleving van zekerheid in onzekere tijden. Kortom, er speelt veel. En wat het kabinet betreft vraagt deze verkiezingsuitslag om een zeer grondige analyse en natuurlijk reflectie. Wat voedt de onvrede en het onbehagen in het land, is de vraag. Dit gesprek moeten we nu eerst zorgvuldig met elkaar voeren. En daar nemen we de tijd voor. Aankomende dinsdag komen Wopke Hoekstra, Carola Schouten en ikzelf op uitnodiging van de minister-president bijeen voor een eerste aanzet hiertoe. En vanuit deze analyse gaan we verder met de grote dossiers waar we nu aan werken. Want we staan als kabinet voor een aantal belangrijke en lastige vraagstukken. We werken in het landsbelang. Het gaat hier om het stikstofdossier, maar er liggen ook grotere opgaven op het gebied van woningbouw, asiel en klimaat. En het gaat om de toekomst van iedereen in ons land. Stuk voor stuk taaie en complexe dossiers, die soms al jarenlang spelen. En waarbij de werkelijkheid soms groter en ingewikkelder is dan we zouden willen. En waarbij eenvoudige maatregelen helaas niet volstaan. Als coalitie hebben we op de verschillende dossiers onze ambities vastgesteld. En die kant willen we op. Maar we hebben geen oogkleppen op en we blijven oog houden voor de veranderende omstandigheden. De balans zullen we steeds voor ogen moeten houden en dat is wat we de komende tijd gaan doen.

Ik wilde nog twee andere punten maken. Een over Oekraïne. De oorlog in Oekraïne was gisteren het eerste agendapunt van de Europese leiders, en ook in de ministerraad vandaag hebben we hierover kort gesproken. Als Nederland, als EU en als NAVO-bondgenoten blijven we doen wat nodig is om Oekraïne te helpen in de strijd tegen de Russische agressor. Dat doen we zoals u weet met humanitaire-, financiële- en militaire steun. In dit kader heeft de Europese Raad gisteren het besluit bekrachtigd om als EU-lidstaten gezamenlijk munitie in te kopen voor Oekraïne. Hiermee kunnen we als EU de levering van artilleriemunitie aanzienlijk verhogen en Oekraïne helpen de strijd vol te houden. De oorlog in Oekraïne heeft ook gevolgen voor de mensen in Nederland. Dat hebben we allemaal gezien vorig jaar, nog steeds, door de stijgende energieprijs en natuurlijk ook de inflatie die aanhoudt. Dit jaar heeft het kabinet maatregelen genomen om alle huishoudens hierbij tegemoet te komen.

Voor volgend jaar verkent het kabinet momenteel de mogelijkheden om huishoudens die kwetsbaar zijn voor de gevolgen van de hoge energieprijzen gerichter te kunnen ondersteunen. In de ministerraad van vandaag hebben we de kaders vastgesteld voor de gesprekken die we de komende weken gaan voeren in het kader van de voorjaarsbesluitvorming. En voor 1 juni stuur ik de voorjaarsnota namens het kabinet naar de Tweede Kamer.