Waar gaf de overheid vorig jaar geld aan uit?

In 2023 gaf de overheid ruim € 18 miljard extra uit om huishoudens met lage- en middeninkomens te steunen. Bijvoorbeeld met het Tijdelijk Noodfonds Energie en de eenmalige energietoeslag 2023. Daarnaast was er een tijdelijke maximale prijs voor gas, stroom en stadsverwarming (prijsplafond). En verlengde de overheid de verlaging van de brandstofaccijns. Ook gingen een aantal toeslagen omhoog, zoals de huurtoeslag, zorgtoeslag en het kindgebonden budget. En betalen werkenden minder belasting door de verhoging van de arbeidskorting. 

Verder werkte de overheid aan de overgang van het minimummaandloon naar het minimumuurloon op 1 januari 2024. En gingen het minimumloon en uitkeringen zoals de AOW en de bijstand omhoog met ruim 10%. 

De Wet toekomst pensioenen is aangenomen en pensioenuitvoerders startten met de overgang naar een toekomstbestendig pensioenstelsel. Eind 2023 stopte het STAP-budget voor scholing en ontwikkeling, waarvan 121.000 mensen gebruik maakten.

Door het grote aantal conflicten in de wereld is het belangrijk dat Nederland blijft samenwerken met andere landen. Om de vrijheid, veiligheid en welvaart te beschermen. Daarom ging er in 2023 onder andere geld naar de EU, NAVO en VN.

Nederland maakte ongeveer € 5,4 miljard vrij voor hulp aan Oekraïne. Dat was militaire hulp en geld voor de wederopbouw. Maar ook voor de opvang van Oekraïners in Nederland. Daarnaast ging er € 35 miljoen extra naar Gaza. Dat geld ging bijvoorbeeld naar humanitaire hulp, zoals voedsel, water en medische zorg. 

In 2023 zijn mensen in meer dan 50 landen gesteund via Nederlandse ontwikkelingssamenwerking. Zo investeerde Nederland in vrouwenrechtenorganisaties, om daarmee vrouwen wereldwijd gelijke rechten te geven. En 4 miljoen mensen kregen toegang tot hernieuwbare energie dankzij Nederlandse financiering.

De noodzaak om de vrede en veiligheid in Nederland te beschermen, is groter geworden. Het budget voor defensie-uitgaven ging in 2023 weer omhoog. Nederland gaf in 2023 1,5% van het bbp uit aan Defensie. Hiermee versterkte Defensie de krijgsmacht. Zo nam Defensie meer dan 8.000 nieuwe werknemers aan. Ook is het defensiematerieel verbeterd en uitgebreid. Bijvoorbeeld met een update van het wapensysteem en de modernisering van de Apache-gevechtshelikopters. 

Verder neemt de vraag naar inzet en betrokkenheid van Defensie toe. De Nederlandse krijgsmacht deed wereldwijd mee aan grotere en kleine missies. En het kabinet gaf Defensie permanent de taak om het Nederlandse deel van de Noordzee te beschermen. 

In 2023 investeerde de overheid geld in de regio. Er ging ook geld naar 20 kwetsbare stedelijke gebieden. Zodat de kwaliteit van leven, wonen en werken in zowel stad als regio omhoog gaat. 

Om wonen betaalbaar te houden, werd de huurtoeslag verhoogd. En werden er 88.000 nieuwe woningen gebouwd. Ook ging er € 34 miljoen naar het versneld vinden van woonruimte voor mensen die extra hulp nodig hebben. En moedigde de overheid duurzaam bouwen en verbouwen aan. 

Er was ook veel aandacht voor de voorbereidingen voor de Omgevingswet. Daarnaast ging er geld naar het digitaler en opener maken van de Rijksoverheid.

Via het Integraal Zorgakkoord investeerde de Rijksoverheid geld om de zorg in de toekomst goed en betaalbaar te houden. En kwamen er maatregelen die gezondheidsproblemen voorkomen, bijvoorbeeld om bewegen aan te moedigen. 

In 2023 kwamen er ook afspraken om de Jeugdzorg te verbeteren. En ging er geld naar maatregelen die ervoor zorgen dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Daarnaast ging er geld naar de aanpak van eenzaamheid. En kregen gemeenten geld om mentale gezondheidsproblemen aan te pakken. 

Verder kregen kwetsbare mensen in het najaar een coronavaccinatie. En is Nederland beter voorbereid op een volgende pandemie. 

In 2023 gaf de Rijksoverheid geld aan basis- en middelbare scholen om basisvaardigheden zoals taal en rekenen te verbeteren. En is er € 380 miljoen geïnvesteerd zodat elke leerling gelijke kansen krijgt. Daarmee deden 100.000 leerlingen aan extra activiteiten mee, zoals sport of muziekles. En kregen ze op 1.870 scholen gezonde schoolmaaltijden. Daarnaast ging er geld naar de aanpak van het lerarentekort.

Verder is in 2023 de basisbeurs opnieuw ingevoerd. En kregen Mbo-scholen € 586 miljoen om de kwaliteit van hun lessen te verbeteren. Ook ging er extra geld naar universiteiten en de wetenschap, voor de verbetering van onderzoek en onderwijs. 

Ook gingen er subsidies naar activiteiten tijdens het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. En investeerde de Rijksoverheid € 170 miljoen structureel extra in de cultuursector. Dat geld ging naar makers, en naar het toegankelijker maken van cultuur.

In 2023 stond de opvang van asielzoekers weer onder grote druk. Het kabinet nam verschillende maatregelen om de druk op de opvang te verlichten, terugkeer te bevorderen en overlast aan te pakken. Door de aanhoudende oorlog in Oekraïne verbleven eind 2023 meer dan 105.000 vluchtelingen uit Oekraïne in Nederland.

Nederland gaf meer geld uit aan de aanpak van (georganiseerde en ondermijnende) jeugdcriminaliteit. Zo kwam er extra geld om te voorkomen dat jongeren in aanraking komen met criminaliteit. Of daarin doorgroeien. En de overheid investeerde in betere opsporing en datagedreven werkwijzen voor de aanpak van cybercrime. 

Verder zette de overheid € 27 miljoen in om de stijging van de kosten voor een rechtszaak (griffierechten) te beperken. En ging € 26 miljoen naar een compensatie voor de hoge inflatie voor gesubsidieerde rechtsbijstandverleners zoals sociaal advocaten en mediators.

Nederland startte met de Aanpak Piekbelasting om kwetsbare natuurgebieden beter te beschermen tegen stikstof. Voor het Programma Natuur is in 2023 € 300 miljoen euro vrijgemaakt. Onderdeel daarvan is de Agenda Natuurinclusief, om natuur een plek te geven in de gehele samenleving. En de overheid heeft meer voorrang gegeven aan PAS-melders om in aanmerking te komen voor stikstofruimte. PAS-melders zijn boerenbedrijven die buiten hun schuld om niet de juiste natuurvergunning hebben.

In 2023 waren er 10 uitbraken van vogelgriep op commerciële en hobbylocaties. In 2023 is € 11,4 miljoen uitgegeven aan de bestrijding hiervan en aan het testen van mogelijk besmette dieren. In totaal zijn er ruim 313.000 vogels op besmette locaties in Nederland geruimd. De uitbraak van blauwtong afgelopen jaar veroorzaakte veel ziekte en sterfte bij herkauwers, vooral bij schapen. Ongeveer 5% van de Nederlandse schapen overleed hieraan. Inmiddels is er gestart met het vaccineren van schapen en runderen.

Via het Nationaal Groeifonds ging er € 4 miljard naar Nederlandse projecten voor kennisontwikkeling en innovatie. Bijvoorbeeld om circulaire zonnepanelen te ontwikkelen en schepen te verduurzamen. Daarnaast investeerde de overheid € 300 miljoen in innovatieve technologieën die strategisch belangrijk zijn voor de Europese Unie. Zo ging er geld naar projecten in cloudinnovaties en de chipindustrie. 

De overheid maakte afspraken met de grootste industriële uitstoters van CO₂ om sneller minder CO₂ uit te stoten. Er ging € 57 miljoen naar subsidies om de industrie te verduurzamen. Daarnaast gaf de overheid ongeveer € 460 miljoen uit aan maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan. Bijvoorbeeld aan subsidies voor warmtenetten, hybride warmtepompen en de productie van hernieuwbare waterstof.

De overheid zette belangrijke stappen om de gaswinning in Groningen te stoppen. Ook kwamen er maatregelen om de schadeafhandeling en het versterken van huizen voor getroffenen makkelijker te maken. 

Nederland investeerde in 2023 in het onderhoud van de infrastructuur, zoals het onderhoud aan wegen en tunnels. En gaf minder geld uit aan de aanleg van nieuwe wegen.

De overheid reserveerde € 7,5 miljard om nieuwe woningen bereikbaar te maken. Bijvoorbeeld voor fietspaden, tunnels en buslijnen. Maar ook voor investeringen in de hoofdwegen en het spoornetwerk.

Het kabinet trekt structureel € 300 miljoen uit om het regionale openbaar vervoer voor iedereen beter en veiliger te maken. Ook reserveerde de overheid eenmalig € 120 miljoen om de geplande prijsstijging van de NS te voorkomen.