Maatregelen tegen vol elektriciteitsnet (netcongestie)
In een groot deel van Nederland is het elektriciteitsnet zo goed als vol (netcongestie). Dit komt omdat de vraag naar en het aanbod van elektriciteit sneller groeien dan de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Het kabinet neemt maatregelen om het net sneller uit te breiden en slimmer te gebruiken. Onder andere zodat huishoudens en bedrijven ook de komende jaren zoveel mogelijk verder kunnen verduurzamen.
Gebruik van stroomnet explosief gegroeid
De grenzen van het elektriciteitsnet komen steeds sneller in zicht. In grote delen van het land is het net zo vol dat er de komende jaren geen nieuwe bedrijven aangesloten kunnen worden. Dit komt doordat er steeds meer stroom nodig is op hetzelfde moment. En de ruimte op het elektriciteitsnet is niet even hard mee gegroeid.
Bedrijven stappen over van fossiele brandstof op (groene) stroom. En huishoudens installeren bijvoorbeeld zonnepanelen, warmtepompen en laadpalen voor elektrische auto’s. Vooral bedrijven die veel stroom gebruiken en een nieuwe of zwaardere aansluiting willen, komen hierdoor op een wachtlijst.
Onderzoek naar maatregelen per regio
Om te garanderen dat er in de komende jaren ook voor huishoudens en woningbouw voldoende ruimte op het elektriciteitsnet blijft, zijn maatregelen noodzakelijk. Hoe snel die maatregelen nodig zijn, verschilt per provincie. Zonder deze maatregelen kan het stroomnet te vol worden. Wat leidt tot risico’s op stroomuitval. De netbeheerders onderzoeken per regio welke (extra) maatregelen nodig zijn om te zorgen dat het elektriciteitsnet betrouwbaar blijft.
Maatregelen om netcongestie tegen te gaan
Het stroomnet moet fors worden uitgebreid. Dat is nodig om over te stappen op duurzame energie. Het liefst zoveel mogelijk uit Nederland. Om zo minder afhankelijk te worden van stroom uit het buitenland. Samen met netbeheerders wordt gezocht naar mogelijkheden om een vol stroomnet tegen te gaan. Dit wil de overheid op verschillende manieren voor elkaar krijgen:
Netbeheerders investeren fors om het net te komende jaren uit te breiden. De uitgaven hiervoor zijn € 8 miljard per jaar sinds 2025. Het kabinet werkt samen met haar partners in het Landelijk Actieprogramma Netcongestie om onder andere vergunningprocedures te versnellen en obstakels weg te nemen. Om knelpunten in het bouwproces sneller op te lossen. Verder wil de overheid het hoogspanningsnet sneller uitbreiden. Onder meer door:
sneller te bepalen wie de vergunning verleent en de locatie bepaalt voor de 25 belangrijkste energieprojecten;
wet- en regelgeving aan te passen zodat er kortere vergunningsprocedures ontstaan;
experts in te zetten die provincies en gemeenten helpen om sneller vergunning af te geven;
€192 miljoen vrij te maken om de leefomgeving te verbeteren in gebieden waar veel hoogspanningsinfrastructuur samenkomt.
Verder wil TenneT sneller gaan werken door verschillende stappen en onderzoeken tegelijkertijd te laten verlopen. En door hun werkwijze per project meer te standaardiseren. Het kabinet werkt deze maatregelen in nauwe samenwerking met de gemeenten, netbeheerders en provincies komende periode verder uit.
Sommige problemen op het stroomnet kunnen verminderd worden met een tijdelijke, lokale oplossing.
Extra elektriciteitsinstallaties, zoals batterijen, kunnen helpen bij piekmomenten bijvoorbeeld wanneer er regionaal meer vraag is naar elektriciteit dan aanbod. Sommige pieken in de vraag naar elektriciteit duren te lang om alleen met batterijen op te vangen. Dan is een gasgenerator ook een optie om tijdelijk en alleen op piekmomenten in te zetten. Hierdoor blijft er energie beschikbaar om structurele verduurzaming door te laten gaan.
De netbeheerders onderzoeken daarnaast de mogelijkheid om het stroomnet tijdelijk zwaarder te gebruiken. En wat de risico’s hiervan zijn. Dit zorgt voor meer ruimte op het stroomnet totdat het net is uitgebreid.
Drukte op het stroomnet doet zich niet altijd voor, maar vooral op piekmomenten. Zoals tussen 16 en 21 uur. Het helpt als huishoudens, bedrijven en instellingen dan minder elektriciteit gebruiken.
Als een bedrijf het stroomverbruik tijdens de spitsuren beperkt, kan het toch groeien of te verduurzamen. Dit kan door gebruik te maken van de ruimte die buiten de piekmomenten nog wel beschikbaar is. Dat is in de praktijk vaak niet makkelijk om te organiseren, daarom helpt de overheid bedrijven hierbij.
Bedrijven en instellingen die vastlopen door het volle stroomnet kunnen subsidie aanvragen om advies in te huren of investeringen te doen om verder te kunnen met hun groei- of verduurzamingsplannen. Het doel is dat bedrijven hierdoor niet eerst te hoeven wachten op een zwaardere aansluiting op het stroomnet. Voor de regeling is € 62 miljoen beschikbaar.
Netbeheerders maken afspraken met bedrijven die veel stroom gebruiken. Bijvoorbeeld dat zij op piekmomenten minder stroom mogen gebruiken. De netbeheerder vergoedt bedrijven hiervoor. Voor sommige bedrijven kan dit verplicht worden, maar ook dan krijgen zij hiervoor een vergoeding.
Netbeheerders kunnen ook aan bedrijven en instellingen vragen om tegen een vergoeding juist meer stroom te gebruiken. Bijvoorbeeld als zonneweides of windparken veel stroom opwekken.
Er is € 166 miljoen beschikbaar om zogeheten energiehubs te stimuleren. Bij zo’n energiehub stemmen bedrijven die bij elkaar in de buurt zitten hun vraag en aanbod van energie met elkaar af. Hierdoor is er minder ruimte op het stroomnet nodig. En komt er ruimte vrij om energiepieken te verlagen. Of ervoor te zorgen dat andere bedrijven en instellingen stroom kunnen gebruiken.
Door te investeren in een batterij of eigen manier van energie opwekken, komt er nog meer vermogen beschikbaar. Bovendien maken energiehubs gebruik van lagere nettarieven dan wanneer bedrijven dit los van elkaar doen.
Laadpalen voor elektrische auto’s gebruiken veel stroom en zorgen voor de grootste uitschieters op het stroomnet. Maar ze kunnen ook goed helpen bij het verlichten van de druk op het elektriciteitsnet door elektrische auto’s op gunstige momenten op te laden. Netbewust laden van elektrische auto’s wordt onderdeel van de contracten die de overheid hierover maakt met gemeenten over openbare laadpalen.
Ook kan een deel van de laadpalen op piekmomenten de laadsnelheid aanpassen aan de ruimte die er op het stroomnet is. Daarnaast kunnen accu’s dienen als tijdelijke opslag van energie. Eigenaren van elektrische auto’s moeten wel altijd hun auto kunnen opladen als dat direct nodig is.
Hybride warmtepomp gebruikt minder stroom
Warmtepompen zijn apparaten die relatief veel stroom verbruiken en dus op het laagspanningsnet een van de grootste stroomverbruikers zijn. Een hybride warmtepomp gebruikt minder elektriciteit dan een volledig elektrische warmtepomp. Daardoor heeft een hybride warmtepomp minder ruimte op het stroomnet nodig dan een volledig elektrische warmtepomp.
