Hülya Gülbahar, winnares van de Mensenrechtentulp 2023, verricht baanbrekend werk voor vrouwenrechten en gelijkheid
Ministeries
De Mensenrechtentulp van dit jaar is gewonnen door Hülya Gülbahar, een bijzondere feministische advocate die zich al meer dan drie decennia op inspirerende wijze inzet voor verandering in Turkije. Waar komt haar passie voor gelijkheid vandaan en waarom is haar werk zo belangrijk? In haar woorden: ‘We verdedigen onze levens. We kunnen niet alles tegenhouden, maar we zullen wel alles geven.’
De genomineerden voor de Mensenrechtentulp volgen een bezoekersprogramma van vier dagen in Nederland. Naast erkenning ontvangen winnaars van de Mensenrechtentulp een geldbedrag waarmee het mensenrechtenwerk verder kan worden uitgebreid. Om nog meer mensen, op meer plekken te bereiken.
Hülya: ‘Ik hebben nog nooit soortgelijke fondsen ontvangen. Deze prijs komt echt als geroepen. Ik heb al twee prioriteiten gesteld: meer bewustzijn creëren om de wetgeving van het Verdrag van Istanboel in stand te houden en de verdere ontwikkeling van onze onderzoekscapaciteiten.’
Collectieve aanpak
Hülya gelooft in de kracht van samenwerking en vertelt: ‘Ik heb altijd gezegd dat een collectieve aanpak heel belangrijk is.’ Al in een vroeg stadium besefte ze dat het samenbrengen van mensen de sleutel is tot het bereiken van positieve veranderingen. Ze heeft er altijd naar gestreefd om iedereen erbij te betrekken.
Met EŞİK richt Hülya zich al jaren op belangrijke juridische kwesties, zoals de strijd tegen wetten die schadelijk voor kinderen zouden kunnen zijn en tegen de terugtrekking van Turkije uit het Verdrag van Istanboel. Op haar palmares staan de grotere bewustwording van het Verdrag van Istanboel, het voorkomen van amnestie voor kindermisbruikers, het verdedigen van de bestaande wetgeving over geweld tegen vrouwen, en het blokkeren van voorgenomen wijzigingen van de Turkse echtscheidingsprocedure – zaken die de rechten van vrouwen in Turkije zouden schaden.
Hoewel Turkije zich in 2021 officieel terugtrok uit het Verdrag van Istanboel, streeft Hülya ernaar de wettelijke beschermingen ervan in stand te houden. Het winnen van de Mensenrechtentulp geeft haar hierbij een steuntje in de rug door meer bewustzijn en begrip te kweken onder vrouwen en mannen in Turkije. Hülya is vastbesloten het verschil te maken en ze is ervan overtuigd dat samenwerken aan een gezamenlijk doel de sleutel vormt tot succes.
Feministische beweging in Turkije
Terugdenkend aan de ontwikkeling van de vrouwenbeweging in Turkije merkt Hülya op: ‘Er is altijd een vrouwenbeweging in Turkije geweest. Maar pas vanaf 1982 kwam het woord feministisch in zwang en begon het bredere publiek te begrijpen wat dat inhield.’ In die tijd gooide de beweging een flinke steen in de vijver door het patriarchale leiderschap binnen gezinnen in twijfel te trekken en via juridische en constitutionele middelen te streven naar gelijkheid in zowel de maatschappij als het huwelijk.
De vooruitgang werd in 2016 echter gestuit toen de regering een routekaart voor de vrouwenbeweging introduceerde. Hülya legt uit: ‘Sindsdien moeten we ons noodgedwongen eigenlijk alleen bezighouden met het beschermen van de rechten die we al hebben.’ De focus is veranderd van vooruitgang naar bescherming van bestaande rechten.
Ondanks de uitdagingen benadrukt Hülya het belang van de voortdurende strijd: ‘We verdedigen onze levens. De patriarchale socialistische mindset heeft het tij mee en we kunnen dus niet alles tegenhouden, maar we zullen wel alles geven om de strijd te winnen.’
Al vroeg opboksen tegen genderverschillen
Toen ze jong was zaten jongens en meisjes in afzonderlijke klassen, waarin aparte vakken werden gegeven. Ze vroeg zich toen al af: ‘waarom krijgen jongens en meisjes andere vakken? Ik vond dat maar raar.' Ze speelde ook voetbal met de jongens, totdat dit op een bepaalde leeftijd vanwege maatschappelijke normen niet meer werd geaccepteerd.
Om te voldoen aan de verwachtingen in de maatschappij voelde Hülya zich genoodzaakt er altijd piekfijn uit te zien en voor een uitzet te gaan sparen. Het leek wel of haar opleiding haar alleen maar op het huwelijk moest voorbereiden. Ze voelde zich in haar mogelijkheden beperkt. Ze zegt: 'Ik was altijd kritisch en wilde steeds weten waarom iets op een bepaalde manier moest.'
Onderzoek en data
‘Volgens mijn schatting worden er dagelijks ten minste drie vrouwen om het leven gebracht in Turkije,’ aldus Hülya, die haar vraagtekens zet bij de officiële statistieken die melding maken van slechts één moord per dag. ‘De officiële cijfers houden geen rekening met buitenlandse vrouwen die het slachtoffer zijn van geweld op Turks grondgebied, zoals de miljoenen Syriërs die in Turkije leven.’
Hülya is van plan de Mensenrechtentulpprijs in te zetten om de onderzoekscapaciteiten van de vrouwenbeweging te verbeteren. Ze beseft dat het belangrijk is om hun informatievoorziening en onderzoek te professionaliseren. Ze streeft ernaar belangrijke en kwalitatief hoogwaardige data te creëren die aantonen hoe breed gendergebaseerd geweld is. Er is feitelijk juiste informatie nodig om dit ernstige probleem aan te pakken.
Impact op sociale media
Het delen van ‘EŞİTİZ Conversation’ op YouTube leverde Hülya veel succes op. Daarvoor richtte ze het ‘Vrouwenplatform tegen amnestie voor seksuele misbruikers van kinderen’ op. Deze groep wist in 2020 een wet tegen te houden die mensen die kinderen seksueel hadden misbruikt amnestie zou verlenen.
Hülya wijst erop dat er in de reguliere media en bij oppositiepartijen niet genoeg aandacht is voor vrouwenrechten. Hülya: ‘Op 8 maart en 25 november zetten ze ons in het zonnetje, maar de rest van het jaar hoor je ze niet over vrouwenkwesties. Daarom maken we veel gebruik van sociale media: we moeten onze stem telkens laten horen.’