Rechten voor slachtoffers en nabestaanden
Als u slachtoffer bent van een strafbaar feit heeft u een aantal rechten. Deze rechten gelden ook voor nabestaanden. Ieder slachtoffer van een misdrijf wordt geïnformeerd over zijn rechten.
Rechten van slachtoffers van strafbare feiten
Bent u slachtoffer van een strafbaar feit? Of bent u nabestaande van een slachtoffer? Dan heeft u een aantal rechten. Hieronder leest u welke rechten dat zijn. Deze rechten gelden ook als u niet in Nederland woont of als u geen verblijfsstatus in Nederland heeft.
Wilt u informatie krijgen over uw aangifte, het onderzoek of de eventuele strafzaak? Dan moeten de politie en de officier van justitie dit voor u regelen. U kunt later beslissen dat u toch geen informatie wilt. Of wilde u eerst geen informatie, maar nu wel? Vertel dit dan aan de politie of de officier van justitie.
Wie informeert u?
Eerst informeert de politie u over haar onderzoek. Is er een verdachte opgepakt? Dan informeert het Openbaar Ministerie u over de eventuele strafzaak. Zij vertelt u wat er gaat gebeuren en wat uw rechten zijn.
U mag aan de politie of het Openbaar Ministerie ook informatie vragen over uw zaak. Kijk op www.politie.nl of www.om.nl voor meer informatie.
U kunt ook altijd informatie over uw aangifte, het onderzoek en de eventuele strafzaak vragen bij het Slachtofferloket. Op www.slachtofferloket.nl leest u hoe u contact opneemt met het Slachtofferloket.
Welke informatie krijgt u?
- De politie laat u weten wat zij doet, als u aangifte heeft gedaan. Gaat de politie uw aangifte niet onderzoeken? Of stopt de politie haar onderzoek, zonder dat er een verdachte is gevonden? Dan moet de politie u laten weten waarom zij dit doet. Bent u het daarmee niet eens? Dan kunt u een brief sturen naar de officier van justitie. Slachtofferhulp Nederland kan u hierbij helpen. U kunt hen bellen op 0900 - 01 01.
- De politie of de officier van justitie laat het u weten als in uw zaak een verdachte wordt gevonden.
- Zit er een verdachte vast? Dan laat de officier van justitie u weten wanneer hij verlof heeft, wordt vrijgelaten of is ontsnapt. En wat er dan gedaan wordt om u te beschermen als dat aan de orde is.
- Beslist de officier van justitie dat er geen strafzaak komt? Dan laat zij u weten waarom niet. Bent u het hier niet mee eens? Dan kunt u een klacht indienen bij het Gerechtshof. Een advocaat kan u hierbij helpen.
- Als de officier van justitie beslist dat er een strafzaak komt, stuurt zij de strafzaak naar de rechter. U krijgt dan de volgende informatie:
- Waarvoor de verdachte vervolgd wordt.
- Waar en wanneer de strafzaak is.
- Welke straf de rechter de verdachte geeft.
- Of de verdachte of het Openbaar Ministerie in hoger beroep gaat of niet.
- Of u schadevergoeding krijgt. En of het lukt om de schadevergoeding bij de dader te innen of dat de overheid u alvast een deel van dit bedrag betaalt.
- Zit de dader in de gevangenis? Dan krijgt u informatie als hij verlof heeft, wordt vrijgelaten of is ontsnapt. En wat er dan gedaan wordt om u te beschermen als dat aan de orde is.
Als uw contactgegevens veranderen
De politie en het Openbaar Ministerie hebben uw contactgegevens nodig om u te kunnen informeren. Gaat u verhuizen of heeft u een nieuw telefoonnummer of mailadres? Geef dit dan door aan de politie, het Openbaar Ministerie of aan het slachtofferloket.
Informatie over in beslag genomen spullen
Zijn uw spullen in beslag genomen als bewijsmateriaal voor de strafzaak? Dan heeft u het recht om te weten waar uw spullen zijn, of u ze terugkrijgt en wanneer. Slachtofferhulp Nederland kan u helpen bij het terugvragen van uw spullen. U kunt meer informatie vinden over beslag van voorwerpen op de website van het Openbaar Ministerie.
U kunt voor gratis hulp, advies en informatie terecht bij een aantal organisaties, bijvoorbeeld Slachtofferhulp Nederland. Slachtofferhulp Nederland kan u helpen op juridisch, praktisch en emotioneel gebied.
Hieronder staan de organisaties waar u terecht kunt. Ook als u geen aangifte doet. Kijk voor een overzicht van organisaties die u kunnen helpen op www.slachtofferwijzer.nl.
Huisarts
Bent u ziek, gewond of ervaart u psychische klachten? Neemt u dan contact op met uw huisarts.
Slachtofferhulp Nederland
Slachtofferhulp Nederland helpt slachtoffers en nabestaanden van een strafbaar feit, verkeersongeluk of ramp. Ook helpt ze getuigen en andere personen die betrokken zijn. De hulp is gratis. Een medewerker van Slachtofferhulp Nederland kan u op de volgende manieren helpen:
- Juridische hulp. Hij kan u bijvoorbeeld informeren over en begeleiden tijdens het strafproces, helpen met de schade die u heeft als gevolg van het voorval en hij kan u vertellen wat uw rechten zijn.
- Praktische hulp. Hij kan u bijvoorbeeld helpen met het invullen van formulieren.
- Emotionele hulp. U kunt bijvoorbeeld met hem praten over wat er is gebeurd.
Heeft u andere hulp nodig? Bijvoorbeeld van een huisarts, maatschappelijk werker, jurist of andere hulpverlener? Dan verwijst Slachterhulp Nederland u door. Wilt u contact opnemen met Slachtofferhulp Nederland? Zij zijn bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 09.00 - 17.00 uur.
Telefoonnummer: 0900 0101
Website: www.slachtofferhulp.nl
Centrum Seksueel Geweld
Bent u slachtoffer van een aanranding of verkrachting? Dan kunt u hulp krijgen van het Centrum Seksueel Geweld. Zij zijn dag én nacht bereikbaar.
Website: www.centrumseksueelgeweld.nl
Veilig Thuis
Veilig Thuis helpt iedereen die te maken heeft met huiselijk geweld of kindermishandeling. Een medewerker van Veilig Thuis luistert naar u, beantwoordt uw vragen en kijkt samen met u welke professionele hulp u nodig heeft. Wilt u contact opnemen met Veilig Thuis?
Telefoonnummer: 0800 2000
Website: www.vooreenveiligthuis.nl
Praat met de politie en de officier van justitie als u bang bent voor uw veiligheid. Samen bekijken we wat we kunnen doen om u te beschermen en ook wat u zelf kunt doen. Hieronder staan een paar voorbeelden.
Bij de politie
U kunt de politie vragen of u aangifte mag doen zonder dat uw adres in de aangifte staat. U kunt dan kiezen voor een ander adres in de aangifte, bijvoorbeeld van uw advocaat. Dit noemen wij een domicilieadres. Let wel op dat de politie en het Openbaar Ministerie post naar dit adres zullen sturen, en dus niet naar uw eigen adres.
Ook kunt u de politie vragen of u aangifte mag doen zonder dat uw naam in de aangifte staat. In bijzondere gevallen schrijft de politie dan een nummer op in plaats van uw naam. Als anderen iets over uw aangifte of het onderzoek willen lezen, krijgen ze alleen het nummer te zien. Uw gegevens komen dan ook niet in het strafdossier.
Bij de officier van justitie
Wil de rechter-commissaris u horen als getuige? Dan kunt u aan de officier van justitie vragen of u dit anoniem mag doen.
Kent de verdachte u of heeft hij uw gegevens? Wilt u niet dat hij contact met u opneemt? Of dat hij bij u in de buurt komt? Dan kunt u de officier van justitie vragen of hij dit wil verbieden.
Krijgt u al bescherming door een contact-, locatie- of benaderverbod? Wilt u dit ook in een ander EU land? Dan kan de officier van justitie dit voor u vragen aan het andere EU land. Het andere EU land kan naar eigen recht de bescherming overnemen.
Bij de rechtbank
In de rechtbank kunt u ook beschermd worden. U kunt de officier van justitie vragen om de rechter te verzoeken de behandeling in de rechtbank niet in het openbaar te houden. Dit betekent dat er geen publiek bij de behandeling van uw zaak aanwezig mag zijn.
U kunt de officier van justitie ook vragen of u in de rechtszaal op een speciale plek voor slachtoffers mag zitten. Of dat u in een aparte kamer mag wachten totdat de zitting begint.
De politie is verplicht uw aangifte op te nemen. Doet een kind dat 12 jaar of jonger is aangifte? Dan neemt de politie altijd contact op met de ouders. Soms kan een kind zelf geen aangifte doen en doen zijn ouders dat.
Hoe doet u aangifte?
U kunt op verschillende manieren aangifte doen:
- Via internet: op www.politie.nl
- Telefonisch, via 0900 8844.
- Op een politiebureau. U kunt zelf kiezen naar welk politiebureau u gaat. U kunt hiervoor telefonisch een afspraak maken via 0900 - 8844. U hoeft dan niet te wachten.
- Er zijn soms nog andere mogelijkheden, bijvoorbeeld bij u thuis. Welke manier het beste bij u past, hangt ook af van wat er is gebeurd. De politie helpt u bij het maken van een keuze.
Meer informatie over aangifte doen leest u op www.politie.nl.
Een kopie van uw aangifte
U krijgt van de politie een kopie van uw aangifte of een bevestiging van uw aangifte. U kunt deze bevestiging krijgen in het Nederlands, Engels, Duits of Frans. Wilt u de bevestiging in een andere taal? Vraagt u dan om een tolk.
De politie bewaart uw aangifte
Soms komt er geen onderzoek. En soms stopt de politie het onderzoek zonder dat een verdachte is gepakt. De politie bewaart dan uw aangifte. Ook als de politie geen verdachte kan vinden, heeft het zin om aangifte te doen. Dan weet de politie waar welke misdrijven plaatsvinden. Dan kan de politie daarop inspelen. Daarnaast kan het doen van aangifte nodig zijn voor uw verzekering. Een aangifte kan ook helpen bij een aanvraag bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven.
Slachtoffer in het buitenland
- Bent u slachtoffer van een strafbaar feit buiten de Europese Unie? Dan doet u in dat land aangifte.
- Bent u slachtoffer van een strafbaar feit in een land dat lid is van de Europese Unie? Dan kunt u in dat land aangifte doen. Lukt dit niet, bijvoorbeeld omdat u onderweg naar huis bent? Of gaat het om een ernstig strafbaar feit? Dan mag u ook in Nederland aangifte doen of in een ander land dat lid is van de Europese Unie.
- Bent u in Nederland slachtoffer geworden van een strafbaar feit? Dan mag u in Nederland aangifte doen. Woont u niet in Nederland? Soms regelt de politie dat u het verhoor doet via de telefoon of een videogesprek. Vanuit het buitenland kunt u de politie in Nederland bereiken op 0031-343 57 8844.
Door een advocaat
U mag zich altijd laten bijstaan door een advocaat. Bijvoorbeeld tijdens de aangifte of strafzitting. Bent u het slachtoffer van een gewelds- of een zedenmisdrijf, bijvoorbeeld een verkrachting of aanranding? Of bent u nabestaande van een slachtoffer? Dan heeft u onder omstandigheden recht op een gratis advocaat. De politie en officier van justitie mogen bijstand door een advocaat nooit weigeren. Ook niet bij het verhoor.
U kunt een advocaat kiezen van de lijst van slachtofferadvocaten op de website van de Raad voor Rechtsbijstand.
Door Slachtofferhulp Nederland of iemand anders
U mag ook iemand anders kiezen die u bijstaat. Bijvoorbeeld een medewerker van Slachtofferhulp Nederland of een vriend of familie. De politie, de officier van justitie of de rechter kunnen bepalen dat deze persoon u niet mag bijstaan. Zij moet hier een goede reden voor hebben, bijvoorbeeld als dit beter is voor het onderzoek.
Begrijpt u de Nederlandse taal niet goed? Vraag de politie of de officier van justitie dan om een tolk. Regelen zij een tolk voor u, bijvoorbeeld bij de aangifte of het verhoor? Dan is dit gratis.
Wilt u een schriftelijke vertaling krijgen van de documenten die gaan over uw aangifte of de strafzaak? Stuurt u dan een brief naar de officier van justitie of de rechter. Slachtofferhulp Nederland of een advocaat kan u hierbij helpen.
Heeft u schade door het strafbare feit? Heeft u bijvoorbeeld schade aan uw spullen, of bent u gewond? Of heeft u psychische schade omdat u erg geschrokken bent of bang? Vertel dit dan aan de politie bij de aangifte. Vaak kunt u verzoeken om een schadevergoeding van de dader.
Hoe werkt dat?
Van het Openbaar Ministerie krijgt u een formulier. Hierop vult u in welke schade u precies heeft en welk bedrag u wilt krijgen. Slachtofferhulp Nederland of een advocaat kan u helpen bij het invullen van dit formulier. Tijdens de strafzaak moet de officier van justitie of de rechter rekening houden met uw schade. En de officier van justitie kan eisen dat de dader u het bedrag van de schade betaalt of een deel van dit bedrag.
Als de dader u moet betalen voor uw schade
Beslist de officier van justitie of de rechter dat de dader u een bedrag moet betalen? Dan vraagt het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) dit bedrag voor u aan de dader terug.
Heeft u acht maanden na de beslissing van de officier van justitie of de rechter nog niet het hele bedrag gekregen? Dan kan het CJIB u alvast dit bedrag betalen. Zij betaalt u niet meer dan € 5.000,-. Bent u slachtoffer van een gewelds- of zedenmisdrijf? Dan krijgt u van CJIB wél het hele bedrag van uw schade.
Wilt u contact opnemen met het Slachtoffer Informatiepunt Schadevergoedingsmaatregelen?
Telefoonnummer: (0900) 753 753 7
Schadefonds Geweldsmisdrijven
In sommige gevallen kan het Schadefonds Geweldsmisdrijven een tegemoetkoming geven voor uw schade. Slachtofferhulp Nederland kan u helpen met het invullen van het aanvraagformulier.
Wilt u contact opnemen met Schadefonds Geweldsmisdrijven?
Telefoonnummer: 070 4142000
Website: www.schadefonds.nl
Sommige slachtoffers willen graag een gesprek met de verdachte of de dader. Of hem een brief sturen. Als u dit wilt, kunt u contact opnemen met Slachtofferhulp Nederland op 0900-0101. Zij kennen de organisaties die daarbij kunnen helpen. De verdachte of dader krijgt dan de vraag of hij ook contact wil. Wil hij dit niet? Dan kunt u geen contact hebben.
Wanneer kunt u contact hebben?
U kunt altijd vragen om contact met de verdachte of de dader. Dus tijdens de strafzaak of erna.
Wilt u meer informatie?
- Slachtofferhulp Nederland of de officier van justitie kan u meer vertellen over contact met verdachte of dader.
- Kijk voor mogelijkheden op www.slachtofferwijzer.nl, of op de website van ‘Perspectief Herstelbemiddeling’: www.perspectiefherstelbemiddeling.nl.
De organisaties waarmee u contact heeft over uw zaak moeten u goed behandelen. En zij moeten rekening houden met wat belangrijk voor u is. Vindt u dat u niet goed wordt behandeld? Dan kunt u een klacht indienen bij de organisatie die u niet goed behandelt.
Op de websites van de verschillende organisaties kunt u meer informatie vinden over hoe u dit kunt doen.
Politie
www.politie.nl/contact/klachtformulier.html
Openbaar Ministerie
Slachtofferhulp Nederland
www.slachtofferhulp.nl/Onderste-Links/Copyright-paginas/Klacht/
Schadefonds Geweldsmisdrijven
schadefonds.nl/het-schadefonds/organisatie/klacht-indienen-bij-het-schadefonds
Besluit de officier van justitie dat er geen strafzaak komt tegen de verdachte? En bent u het hier niet mee eens? Dan kunt u een klacht sturen naar het gerechtshof. Een advocaat of Slachtofferhulp Nederland kan u hierbij helpen. Het gerechtshof besluit dan of er toch een strafzaak tegen de verdachte moet komen.
- Soms mag u stukken van het dossier zien die voor u van belang zijn. U mag ook vragen om een kopie van de stukken. U kunt dit vragen aan de officier van justitie, die moet hiervoor toestemming verlenen. Een advocaat of Slachtofferhulp Nederland kan u hierbij helpen.
- Wilt u stukken toevoegen aan dit dossier? Dan kunt u dit vragen aan de officier van justitie, die moet hiervoor toestemming verlenen. Een advocaat of Slachtofferhulp Nederland kan u hierbij helpen.
Bent u getuige in een strafzaak? En heeft u hierdoor kosten, bijvoorbeeld reiskosten of kosten omdat u niet kunt werken? Dan kunt u deze kosten terugvragen van de overheid. Op de dagvaarding of oproeping vindt u daarover meer informatie. Slachtofferhulp Nederland kan u hierbij helpen.
Bent u slachtoffer van een ernstig strafbaar feit of nabestaande van het slachtoffer? En komt er een strafzitting? Dan mag u in de rechtszaal spreken over wat u wilt, bijvoorbeeld over de straf die u vindt dat de verdachte moet krijgen of over de gevolgen van het strafbare feit voor u. Soms kunt u ook voor de zitting een gesprek met de officier van justitie krijgen. Een advocaat of Slachtofferhulp Nederland kan u helpen om dit voor te bereiden.
Schrijft u liever een brief?
U mag ook een brief schrijven waarin bijvoorbeeld staat welke gevolgen het strafbaar feit voor u heeft of welke straf u vindt dat de verdachte moet krijgen. Een advocaat of Slachtofferhulp Nederland kan u hierbij helpen. Uw brief komt in het dossier van de strafzaak. Zo kunnen de rechter, de officier van justitie en de verdachte de brief lezen.
Een gesprek met de officier van justitie
Soms kunt u in een persoonlijk gesprek met de officier van justitie (ook) uw verhaal vertellen. Dit gesprek is vóór de zitting. De officier van justitie vertelt u wat er tijdens de zitting gaat gebeuren. En u kunt hem vragen stellen. Een advocaat of Slachtofferhulp Nederland kan u helpen om dit voor te bereiden.
Als u dat wilt, houdt de officier van justitie of de rechter u op de hoogte over verlof, vrijlating of eventuele ontsnapping van de verdachte of de dader.
Is er een verdachte of dader en zit hij in de gevangenis? Dan kunt u informatie krijgen in de volgende situaties. De officier van justitie of de rechter zorgt ervoor dat u bericht wordt wanneer:
- De verdachte of dader verlof heeft
- De verdachte of dader wordt vrijgelaten.
- De verdachte of dader is ontsnapt.
Wordt de verdachte of dader vrijgelaten of ontsnapt hij? En krijgt u daarom bescherming? Dan krijgt u ook informatie over hoe u wordt beschermd.
Uitbreiding rechten slachtoffers
Slachtoffers en nabestaanden krijgen meer rechten. De Tweede en Eerste Kamer hebben ingestemd met het wetsvoorstel Wet uitbreiding slachtofferrechten dat dit regelt. Op dit moment wordt gewerkt aan de invoering van de wet. In de wet staan bijvoorbeeld deze regels:
- Verdachten van ernstige zeden- en geweldsmisdrijven moeten aanwezig zijn op de rechtszitting en bij de uitspraak. Het slachtoffer kan in dat geval zijn spreekrecht uitoefenen in het bijzijn van de verdachte. Dit helpt om herhaling te voorkomen. De verdachte krijgt zo ook inzicht in de gevolgen zijn daden.
- Slachtoffers krijgen spreekrecht tijdens de tbs-verlengingszitting. De slachtoffers hebben zo rechtstreeks contact met de rechter. Zij kunnen dan zeggen waarom zij bescherming nodig hebben. Denk hierbij aan een contactverbod of straatverbod.
- De stieffamilie van een overleden slachtoffer mag spreken tijdens de rechtszitting.